Kwaliteit geme(en)ten? Houten, 7 december 2006 drs. H.B. Eenhoorn drs. P.F. Rozenberg MPA Inhoud 1. Onderzoek Randstadgemeenten 2. Inventarisatie bestuurskrachtmetingen (BKM) 3. Inventarisatie gemeentelijke zelfstandigheid (IGZ) 4. Methodiek 5. Werkwijze 6. Resultaten 7. Conclusies 8. Aanbevelingen 9. Meer informatie? 1
1. Achtergrond Groot aantal kleine gemeenten in de Randstad Vraagtekens bij bestuurskracht Wens vanuit de provincies om dit nader te bezien Minister van BZK pakt dit vervolgens op 1. Achtergrond (2) Gemeenteklassen Randstad en overig 35% 30% 25% 20% 15% 10% Randstad Overig NL 5% 0% tot 10.000 20.000-30.000 40.000-50.000 Aantal inwoners 75.000-100.000 2
2. Inventarisatie BKM s Onderzoek naar uitgevoerde bestuurskrachtmetingen (BKM s) in de Randstadgemeenten Circa 25% heeft BKM/Kwaliteitsmeting uitgevoerd/laten uitvoeren Aantal gemeenten heeft BKM/Kwaliteitsmeting in voorbereiding 2. Inventarisatie BKM s (2) Conclusies Onvergelijkbare onderzoeken Karakter van een doorlichting Intern verbeteren van de vier BKM-velden H-woord is taboe Zicht op alle gemeenten? Kostbare en tijdrovende opgave! 3
2. Inventarisatie BKM s (3) Vraag naar aanleiding van de inventarisatie: Waar gaat het nu werkelijk om? Om te zien hoe in een gemeente men de kwaliteit van de gemeente met elkaar heeft weten te regelen? Of om te zien of de gemeente in zichzelf in staat is om kwaliteit te regelen? 2. Inventarisatie BKM s (4) WAT VINDT U? 4
3. Van BKM naar IGZ Minister en begeleidingsgroep Het moet gaan om gemeenten die in zelfstandigheid en betekenisvol moeten kunnen opereren Consequentie: geen BKM maar IGZ IGZ : Inventarisatie Gemeentelijke Zelfstandigheid 3. Van BKM naar IGZ (2) X Geen: Bestuurskrachtmeting (BKM) BKM meet of de werking van de gemeente goed is is de chauffeur rijvaardig? Wel: Inventarisatie Gemeentelijke Zelfstandigheid (IGZ ) IGZ Meet of gemeente zelfstandig en betekenisvol kan opereren voldoet de auto aan de technisch te stellen eisen 5
4. Werkwijze IGZ Vragenlijst rond groot aantal beleidthema s Is er beleid? Beleidsvorming? Zelf doen Uitbesteed met regie Uitbesteed zonder regie Uitvoering? Zelf doen Uitbesteed met regie Uitbesteed zonder regie Interview met burgemeester en gemeentesecretaris, 35 gemeenten Validatie Samenwerking 5. Resultaten Veelheid aan samenwerkingsverbanden Bestuurlijke drukte Democratische legitimatie Samenwerking uit zwakte of kracht? Geografische gebiedskenmerken zijn bepalend voor mate van zelfstandigheid rustige vs drukke beleidsomgeving (RO, vervoer, economie) 6
5. Resultaten (2) Beperking prioriteitsstelling Samenwerkingsverbanden maken integrale beleidsafwegingen moeilijk(er) SETA, Regiegemeente, GR-en, SLA s: creatieve oplossingen, maar uitholling gemeente ligt op de loer Afstand burger-bestuur Gemeente versus gemeenschap Fysiek versus mentaal Fysiek: achterhaald argument Mentaal: investeren in betrokkenheid 5. Resultaten (3) Aantal gemeenten 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 < 5.000 5.001-10.000 3 7 7 Financieel preventief 2 0 0 10.001-20.000 20.001-50.000 50.001-100.000 100.001-150.000 150.001-250.000 Inwonersklasse Financieel preventief Verband omvang gemeente en financiële situatie Gebaseerd op gegevens IFLO 7
6. Conclusies Gemeenten onderkennen hun kracht en zwakte Samenwerking is middel om zwakte op te lossen Samenwerking gaat echter ten koste van zelfstandige en betekenisvolle gemeente Veelheid aan soorten en aantal samenwerkingsverbanden leidt verder tot bestuurlijke spaghetti 6. Conclusies (2) Ideale maat voor gemeenten bestaat niet Samenwerking is altijd nodig, maar uit kracht of uit zwakte? Omvang van gemeente en het geografische gebied bepalen mate van zelfstandigheid Minimale schaal: 20.000 50.000 inwoners 8
7. Aanbevelingen Opdracht aan de Randstadprovincies doe in samenspraak met de gemeenten voorstellen over de inrichting van het lokaal bestuur in de Randstad, rekening houdend met de omvang en aard van het takenpakket van de gemeenten formuleer als provincies de consequenties voor de eigen bestuurslaag in het geval van schaalvergroting bij de gemeenten Neem hiervoor twee jaar de tijd, met tussentijdse meting op voortgang Na deze periode waar nodig regievoering door het Rijk 8. BKM versus IGZ? Zowel BKM als IGZ meten gemeentelijke kwaliteit Echter: vanuit verschillend perspectief (werking versus opzet) IGZ is wel confronterender: intern wegpoetsen van tekortkomingen is moeilijker 9
9. Meer informatie? www.middenbestuur.nl www.minbzk.nl www.baseenhoorn.nl bas.eenhoorn@orange.nl www.obmc.nl rozenberg@obmc.nl 10