Programma 1. 2. 3. 4. 5. 6. Laaggeletterdheid aanpakken in de zorg Introductie Feiten & cijfers laaggeletterdheid Relatie geletterdheid & gezondheid Aanpak laaggeletterdheid Vragen? Slot (20 min) (20 min) Michiel Sträter & Chantal van den Thillart Woensdag 1 april 2015 Nefrologiedagen Wat is laaggeletterdheid? Iemand is laaggeletterd als hij of zij niet in Initiatief: H.K.H. Prinses Laurentien Voorzitter: Marja van Bijsterveldt staat is geschreven informatie te gebruiken om: - te functioneren in de maatschappij Visie: - eigen doelen te bereiken Door beter te leren lezen en schrijven vergroot je je kans op een gezond en - eigen kennis en mogelijkheden ontwikkelen gelukkig leven. analfabeet Wat denkt u? Hoeveel procent van de woorden van een tekst moet je kunnen lezen om die tekst te kunnen Waar hebben laaggeletterden moeite mee? begrijpen? A. 60% B. 75% C. 90% 1
20-04- 15 60% Het -- is de -- die aan -- -- -- en -- -- geeft over een gezonde, veilige en meer -- --. Het -- -- gezonde en meer -- voeding bij -- en -- het -- tot een meer -- --. 75% Het -- is de -- die aan consumenten wetenschappelijk -- en onafhankelijke informatie geeft over een gezonde, veilige en meer -- --. Het -- -- gezonde en meer -- voeding bij consumenten en -- het -- tot een meer -- --. 90% Het Voedingscentrum is de -- die aan consumenten wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie geeft over een gezonde, veilige en meer -- voedselkeuze. 100% Het Voedingscentrum is de autoriteit die aan consumenten wetenschappelijk onderbouwde en onafhankelijke informatie geeft over een gezonde, veilige en meer duurzame voedselkeuze. Het Voedingscentrum -- gezonde en meer -- voeding bij consumenten en -- het bedrijfsleven tot een meer verantwoord voedselaanbod. Het Voedingscentrum bevordert gezonde en meer duurzame voeding bij consumenten en stimuleert het bedrijfsleven tot een meer verantwoord voedselaanbod. Quizvraag 1 Antwoord Hoeveel laaggeletterden tussen 16 en 65 jaar zijn er in Nederland? Antwoord B: 1,3 miljoen A. 0,8 miljoen B. 1,3 miljoen C. 1,8 miljoen 2
Quizvraag 2 Antwoord Antwoord C: 65% Welk percentage van de laaggeletterden is van autochtone afkomst? A. 23% B. 52% C. 65% Antwoord Quizvraag 3 Antwoord B: 57% Hoeveel % van de laaggeletterden werkt? A. 10% B. 57% C. 65% Combinatie van oorzaken Samenvatting 1 op de 9 tussen 16-65 jr (12%) 1 op de 5 tussen 55-65 jr (20%) 65% is autochtoon 57% werkt Thuissituatie en sociale omgeving Het onderwijs Individuele factoren hoe hoger de opleiding, hoe lager Use it, or loose it het percentage laaggeletterden (Bron: PIAAC 2012 Meer informatie klik hier.) 3
Wat zijn de gevolgen? Film Jos Niels Voor persoon zelf en zijn gezin Voor werkgever Voor zorgverlener /dienstverlener Voor de maatschappij Geletterdheid en gezondheid Laaggeletterden: 1 op de 3 mensen: lage gezondheidsvaardigheden ervaren gezondheid als slechter à Kunnen zij eigen regie voeren over hun gezondheid? hebben minder kennis zijn vaker ziek maken meer gebruik Geletterdheid = de basis van goede van de zorg gezondheidsvaardigheden (Meer informatie kijk hier.) Opbrengst taalscholing Laaggeletterden: Onderzoek wijst uit dat deelnemers na volgen van een taaltraject van 5 maanden: zijn minder goed in staat tot zelfmanagement hebben een slechtere communicatie - taalvaardiger zijn - gelukkiger zijn met zorgverleners hebben op oudere leeftijd - zelfredzamer zijn 1,5 maal zo hoog sterfterisico Bron: Gezondheidsraad. Laaggeletterdheid te lijf. 2011 - sociaal actiever zijn - zich fysiek en psychisch beter voelen Bron: De Greef, 2014 meer informatie hier. 4
20-04- 15 Aanpak laaggeletterdheid Herkennen van signalen Bespreken van lees- en schrijfproblemen Informeren over mogelijkheden voor taalscholing Herkennen Hoe kun je laaggeletterdheid herkennen? Uitspraken van laaggeletterden: Ik ben mijn bril vergeten Oh, dat formulier vul ik thuis wel even in Ik schrijf zo onleesbaar, doet u dat maar even voor me Oh, ik dacht dat de afspraak morgen was " Andere voorbeelden Iemand: geeft antwoorden die niet aansluiten op uw vragen heeft moeite met vragen formuleren maakt geen begin en eind in verhaal komt maar niet to the point stelt vragen over eerdere schriftelijke informatie of instructies noteert afspraken niet (en vergeet deze) vraagt u om afspraak op te schrijven / formulier in te vullen 5
Bespreken Bespreken: de theorie Hoe kun je laaggeletterdheid bespreekbaar maken? Wat wil HIJ veranderen Wat wil ZIJ veranderen Taalscholing: mogelijkheden Basistechnieken motiverende gespreksvoering Non-verbaal Verbaal Oogcontact Open vragen stellen Gezichtsuitdrukking Reflectief luisteren Houding Toon Bevestigen/bekrachtigen Samenvatten Informatie geven (na toestemming) Praktijkvoorbeelden Meer informatie en iemand aanmelden Bel 0800 023 4444 (gratis advies en coaching) Meld iemand aan op www.taalmaaktgezonder.nl Wat gebeurd er in verschillende ziekenhuizen? Vind zelf taalscholing op www.taalzoeker.nl Wat kunnen we daarvan leren? Mail naar gezondheid@lezenenschrijven.nl 6
20-04- 15 Voorbeeld bewustwording Albert Schweitzer Ziekenhuis Voorbeeld taalspreekuur OLVG & Flevoziekenhuis, Albert Schweitzer en binnenkort VU Medisch Centrum Voorbeeld taalles aan het bed Idee vanuit OLVG om tijdens dialyse taalles te geven Vragen / ook aan de slag na de bijeenkomst of mail ons! (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Andere relatie, namelijk subsidierelatie met Disclosure belangen spreker Geen / Zie hieronder Bedrijfsnamen Zilveren Kruis Achmea, Espria e.a. (minder dan 1% van onze inkomsten) Ministerie OC&W Michiel Sträter Chantal van den Thillart E-mail: Contact gezondheid@lezenenschrijven.nl Internet: www.lezenenschrijven.nl/gezondheid www.taalmaaktgezonder.nl Twitter: @lezenschrijven 7