Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 1 Inhoud Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en bij ons)? Waar komt die biodiversiteit vandaan? Waarom is biodiversiteit belangrijk? Hoe wordt biodiversiteit bedreigd en wat zijn de gevolgen daarvan? Wat kunnen we zélf doen? Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 2 1
Zoek de 8 verschillen Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 3 Wat is biodiversiteit? Bio (biologische) = leven Diversiteit = verscheidenheid aan kleuren geuren vormen smaken geluiden, Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 4 2
Wat is biodiversiteit? De verscheidenheid van het leven op aarde Dit is de verscheidenheid: in erfelijk materiaal = genetische diversiteit = diversiteit binnen soorten in soorten = soortendiversiteit = div. aan soorten in ecosystemen in een regio = diversiteit van ecosystemen = div. tussen soorten Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 5 Wat is biodiversiteit? Genetische diversiteit Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 6 3
titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 7 Wat is biodiversiteit? Soortendiversiteit Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 8 4
Wat is biodiversiteit? Ecosysteemdiversiteit Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 9 Hoeveel biodiversiteit is er? 15 miljoen soorten wereldwijd De helft ervan zijn insecten! Het aantal soorten is niet gelijk verdeeld over de wereld: > aan de polen: weinig soorten > rond de evenaar: veel soorten > hot spots Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 10 5
Hoeveel biodiversiteit is er? Hot spots : hoge diversiteit aan bijzondere soorten Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 11 Hoeveel biodiversiteit is er? Plaatsen met veel biodiversiteit in Vlaanderen Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 12 6
Hoeveel biodiversiteit is er? Wat is de situatie bij ons? Totaal: 40.000 à 50.000 soorten in België (zonder virussen, bacteriën en algen) 2,8% van het wereldtotaal 80% komt voor in Vlaanderen Bloemplanten: 1.400 soorten (1.350 vastgesteld) Gewervelden: 460 soorten (449 vastgesteld) Insecten: 25.000 soorten (17.295 vastgesteld) Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 13 Hoeveel biodiversiteit is er? tekstvak Verdeling van het aantal soorten in Vlaanderen ongewervelden (74,9%) zwammen (17,1%) hogere planten (4,4%) mossen (1,7%) vogels (1,4%) vissen (0,2%) zoogdieren (0,2%) amfibieën en reptielen (0,1%) Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 14 7
Hoeveel biodiversiteit is er? Rode lijsten Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 15 titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 16 8
titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 17 Waar komt biodiversiteit vandaan? Evolutie d.m.v. natuurlijke selectie genetische variatie tussen individuen van dezelfde soort best aangepaste: nakomelingen meeste kans op overleving bij gescheiden populatie: genetische eigenschappen van populatie veranderen populatie wordt een aparte soort Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 18 9
Waar komt biodiversiteit vandaan? Evolutie d.m.v. natuurlijke selectie Dit kan ook zeer plots gebeuren: Vb. vulkaanuitbarsting: enkele individuen blijven over en vormen de basis van een nieuwe populatie die zo sterk kan verschillen van de oorspronkelijke populatie dat ze een nieuwe soort wordt. Ofwel verdwijnen ze. Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 19 Waar komt biodiversiteit vandaan? Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 20 10
Waar komt biodiversiteit vandaan? Tijdens 3,5 miljard jaar evolutie 30 miljard soorten ontstaan waarvan al vele verdwenen vb. dinosauriërs 65 miljoen jaar geleden Uitsterven van soorten is natuurlijk onderdeel van evolutie MAAR: de laatste 200 jaar neemt de biodiversiteit sneller af dan ooit! Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 21 Waarom is biodiversiteit belangrijk? Ecologisch belang: Behoud van het biologisch evenwicht op aarde Zuiveren van de lucht (CO 2 ) Filteren van zoet water (door bossen en wouden) Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 22 11
Waarom is biodiversiteit belangrijk? Economisch belang: Als voedselbron Als buffer voor overstromingen (moerassen) Als bron van grondstoffen (energie, materialen, geneesmiddelen, ) Als bewaarplaats van genetisch materiaal Cultureel/sociaal belang: Als bron van ontspanning en schoonheid Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 23 Waarom is biodiversiteit belangrijk? Ecosysteem Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 24 12
Waarom is biodiversiteit belangrijk? Soort Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 25 Waarom is biodiversiteit belangrijk? Genen Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 26 13
Waarom is biodiversiteit belangrijk? Micro-organismen Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 27 Bedreigingen van biodiversiteit Top 3: Versnippering van natuurlijke gebieden Verdwijning van natuurlijke gebieden Exoten Verdroging Verzuring Vermesting Verontreiniging Overexploitatie Klimaatveranderingen Genetisch gemanipuleerde organismen GGO Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 28 14
Bedreigingen van biodiversiteit Versnippering van natuurlijke gebieden Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 29 Bedreigingen van biodiversiteit Verdwijning van natuurlijke gebieden Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 30 15
Bedreigingen van biodiversiteit Exoten Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 31 Bedreigingen van biodiversiteit Verdroging, verzuring en vermesting Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 32 16
Bedreigingen van biodiversiteit Verontreiniging en verspilling 25% van de dioxine-uitstoot wordt veroorzaakt door sluikstoken in tuintjes. 558 kg huisvuil per persoon per jaar in Vlaanderen. 120 l leidingwater per persoon per dag (40 l gaat door de WC, en slechts 3 l wordt gebruikt om te drinken en te koken) Gemiddeld gooit een gezin 6 bomen papier per jaar weg. Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 33 Bedreigingen van biodiversiteit Overexploitatie Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 34 17
Bedreigingen van biodiversiteit Klimaatverandering Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 35 Bedreigingen van biodiversiteit Mistiming door klimaatverandering Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 36 18
Bedreigingen van biodiversiteit Genetisch gemanipuleerde organismen Wijziging in de genen van soorten Om (voedsel)productie gemakkelijker te maken Gevaar: risico nieuwe woekersoorten te creëren Het is een zéér ingrijpende manier van het manipuleren van het leven op aarde Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 37 Bedreigingen van biodiversiteit Gevolgen: Uitsterven van soorten met tempo 100 200 x sneller dan normaal (evolutie) Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 38 19
Bedreigingen van biodiversiteit Maatregelen Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 39 Wat kun je zelf doen om de biodiversiteit te beschermen? Gedrag en consumptiepatroon veranderen (vb. nadenken over wat we kopen) Ecologisch aspect? Economisch aspect? Sociaal aspect? Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 40 20
titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 41 titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 42 21
titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 43 titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 44 22
titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 45 titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 46 23
Wat kun je zelf doen om de biodiversiteit te beschermen? Wat kunnen we zelf doen in de tuin? Gifstoffenvrij Streekeigen planten Veel variatie (kleine biotoopjes creëren) Een vijvertje of waterpartij Dode takken en bladeren achter in de tuin laten liggen Een composthoop Verbinding met andere tuinen indien mogelijk Werk mét de natuur, niet ertegen! Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 47 titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 48 24
titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 49 titel tekstvak Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 50 25
Wat kun je nog doen? Je eigen gedrag op een milieuvriendelijke manier aanpassen Een natuurvereniging steunen Meewerken aan natuurbeheer Je liefde en verwondering voor de natuur en haar biodiversiteit doorgeven aan anderen Een cursus volgen om nog meer te leren over de natuur (vb. de cursus Natuurgids) Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 51 26