Wilde bijen in natuur- en groenbeheer. Ivo Raemakers Menno Reemer

Transcriptie

1 Wilde bijen in natuur- en groenbeheer Ivo Raemakers Menno Reemer 1

2 Waarom bijen? Rode Lijst: veel soorten bedreigd Functie in ecosysteem: belangrijke bestuivers Indicator voor natuurbeheer en natuurkwaliteit Of toch maar liever niet? Te veel soorten Herkenning is lastig Dagvlinders, sprinkhanen en libellen al moeite genoeg

3 Karakteristieke eigenschappen Afhankelijk van bloemen Broedzorg Meestal korte activiteitsperiode Speciale nestplekken

4 Veel soorten bedreigd Van de circa 340 soorten staat 56% op de Rode Lijst, 35 soorten gelden als verdwenen (EIS 2003). Categorie soorten verdwenen 35 ernstig bedreigd 31 bedreigd 52 kwetsbaar 53 gevoelig 17 niet bedreigd 142 onvoldoende kennis 16 5 soorten van internationale betekenis (EIS 1999) waddenmetselbij Osmia maritima bedreigd schorzijdebij Colletes halophilus niet bedreigd ijszijdebij Colletes impunctatus gevoelig waddenviltbij Epeolus alpinus gevoelig schorviltbij Epeolus tarsalis bedreigd

5 Vermesting, verdroging, verzuring, herbiciden, pesticiden, schaalvergroting landbouw, verharding zandwegen, verwijdering houtsingels en struwelen

6 Belangrijke bestuivers 80% inheemse flora is afhankelijk van insectenbestuiving Bijen zijn samen met vliegen de belangrijkste bloembezoekers (Hoffmann, 2005) Bloembouw veel plantentaxa afgestemd op bijenbezoek: Vlinderbloemigen, Lipbloemigen, Ribesfamilie, Heifamilie, Ruwbladigen, Bremraapfamilie, Weegbreefamilie Belang voor planten: genetische diversiteit, meer zaden, vitalere zaden Niet elke bloembezoeker is een bestuiver

7

8 Bestuiving relictpopulaties

9 Informatief want: Soortecologie en relatie met landschap zijn relatief goed bekend Voedsel- en nestelvoorkeur Activiteitsperiode Vooraf duidelijk waar en wanneer soorten te verwachten zijn Aan- of afwezigheid van soorten valt vaak te relateren aan: floristische diversiteit, landschapsopbouw, aan- of afwezigheid specifieke landschapselementen, beheer

10 Veel soorten Informatief want: Veel soorten en gevarieerd landschapsgebruik

11 Informatief want: Veel soorten en gevarieerd landschapsgebruik Veel soorten Generalisten en specialisten Soorten met en zonder ruimtelijk gescheiden foerageeren nestelbiotoop

12 Informatief want: Veel soorten en gevarieerd landschapsgebruik Veel soorten Generalisten en specialisten Soorten met en zonder ruimtelijk gescheiden foerageeren nestelbiotoop Grote verschillen in schaalniveau leefgebied

13 Informatief want: Veel soorten en gevarieerd landschapsgebruik Veel soorten Generalisten en specialisten Soorten met en zonder ruimtelijk gescheiden foerageeren nestelbiotoop Grote verschillen in schaalniveau leefgebied Hommels: nesten per km 2 Kleine bijen: actieradius maximaal m, in gunstige omstandigheden <10m

14 Informatief want: Bezitten typische ongewervelden-eigenschappen Korte levenscyclus / activiteitsperiode Sterke specialisatie Vaak klein leefgebied

15 Informatief want: Bezitten typische ongewervelden-eigenschappen Korte levenscyclus / activiteitsperiode Sterke specialisatie Vaak klein leefgebied Afhankelijk van kleine landschapselementen

16 Informatief want: Bezitten typische ongewervelden-eigenschappen Korte levenscyclus / activiteitsperiode Sterke specialisatie Vaak klein leefgebied Afhankelijk van kleine landschapselementen Brug naar het kleine spul -> biodiversiteit; bewustwording relevantie onopvallende landschapsaspecten Maar, afwijkend, geringe reproductie -> beperkte populatieschommelingen (gunstig voor monitoring)

17 Informatief want: Gevoelig voor beheer Actieradius rond nest klein, maar dispersievermogen groot Boomhommel (bron:bwars)

18 Informatief want: Gevoelig voor beheer Actieradius rond nest klein, maar dispersievermogen groot Zowel gevoelig in negatieve als positieve zin

19 Informatief want: Gevoelig voor beheer Actieradius rond nest klein, maar dispersievermogen groot Zowel gevoelig in negatieve als positieve zin

20 Informatief want: Gevoelig voor beheer Actieradius rond nest klein, maar dispersievermogen groot Zowel gevoelig in negatieve als positieve zin

21 Informatief want: Gevoelig voor beheer Actieradius rond nest klein, maar dispersievermogen groot Zowel gevoelig in negatieve als positieve zin

22 Snel profiterend van natuurontwikkeling

23 Inventarisatie uitvoerbaar? Determinatie in het veld niet altijd mogelijk Vlakdekkende inventarisatie tijdrovend Veldervaring belangrijker dan gemiddeld?

24 De praktijk gebied ha soorten RL velddagen Brunssummerheide Breukberg Mookerhei e.o ,5 Stippelberg? ,5 Oude Buisse Heide Planken Wambuis

25 Inventarisatie zinvol? Bijen ook in voor andere groepen oninteressant gebied -> aanvullende ecologische informatie Veel soorten, gevarieerd landschapsgebruik, gevoelig -> informatie met hoge resolutie Hoge mobiliteit -> snel positief reagerend op veranderingen in leefgebied en beheer Geringe leefgebieden -> ook indicatief in zeer kleine gebieden in een versnipperd landschap. Bewustwording belang van mini-elementen in het landschap

26 Conclusie: Met bijen meer eer van je werk! Vragen? Naar aanleiding van een vraag uit de zaal: Twee links naar informatie over concurrentie tussen wilde bijen en honingbijen: bieden%20plaatsen-entomoligie2012.pdf