Visie Beschut Werk. op weg naar lokaal maatwerk

Visie Beschut Werk op weg naar lokaal maatwerk Borculo Februari 2016

INHOUD Blz. Bijlage 1 Uitwerking raadsmotie 13 januari 2016 Bijlage 2 Advies Rijnconsult over toekomst Beschut Binnen Hameland 2

1 Inleiding De uitvoering van de Participatiewet in de Oost Achterhoek neemt langzaam maar zeker steeds duidelijkere vormen aan. In de eerste helft van dit jaar zal de Sociale Dienst Oost Achterhoek (SDOA) ontwikkelen & detacheren overnemen van Hameland. En het werkgeverschap van de sw-medewerkers gaat van de gemeenschappelijke regeling Hameland (GR Hameland) over naar de gemeenten.. De transitie van Hameland is hiermee aardig op stoom geraakt. Een belangrijk onderdeel in de volledige transitie van Hameland is werken binnen (hierna beschut werk of beschut binnen genoemd). Deze transitie moet op 1 januari 2017 zijn beslag krijgen. Qua voorbereiding is afgesproken dat de vijf gemeenten van de GR Hameland voor 1 maart a.s. een visie beschut werk opstellen en dat op basis van deze vijf visies er medio juni 2016 een inrichtingsplan wordt opgeleverd op basis waarvan de transitie van het onderdeel van Hameland in de tweede helft van 2016 kan worden uitgevoerd. Met het opstellen van de navolgende visie geeft het College van Berkelland invulling aan de gemaakte afspraken. In het kader van het opstellen van de gemeentelijke visie beschut werk heeft de gemeenteraad op 13 januari jl. een benen op tafel overleg gehad. In dit overleg is de uitwerking van de raadsmotie van 30 juni 2015 besproken. Deze uitwerking betrof een beschrijving van de huidige en de toekomstige situatie ten aanzien van beschut werk. Daarbij is een viertal uitvoeringsvarianten beschreven. De uitwerking van de raadsmotie en de uitkomsten van de bespreking zijn gebruikt bij het opstellen van deze visie. Volledigheidshalve is de uitwerking van de raadsmotie als bijlage 1 bij deze visie gevoegd. Tevens is rekenschap genomen van het onderzoek van Rijnconsult (in opdracht van de Stuurgroep Transitie Hameland) naar de haalbaarheid van een aantal varianten en een bijbehorend advies over de toekomst van beschut werk. Dit onderzoek is als bijlage 2 bij deze visie gevoegd. 1.1 Leeswijzer In hoofdstuk twee gaan we in op een aantal uitgangspunten die bepalend zijn voor de visie op beschut werk. In hoofdstuk drie wordt de visie zelf beschreven. Hierbij wordt ook kort stil gestaan bij de transitie van het huidige onderdeel werken binnen van Hameland naar beschut werk. Hoofdstuk vier beschrijft op hoofdlijnen het financieel kader, waarna we in hoofdstuk vijf tenslotte de belangrijkste punten van onze visie herhalen. 3

2 Uitgangspunten De gemeente Berkelland hanteert in het kader van de drie decentralisaties een aantal uitgangspunten. Voortbordurend op deze uitgangspunten zijn hierna zeven uitgangspunten beschreven die bepalend zijn voor onze visie op beschut werk. 1. Zelfredzaamheid Al een aantal jaren is Nederland bezig een nieuwe invulling te geven aan de verzorgingsstaat. Er is een rem gekomen op de financiële mogelijkheden van ons land en de behoeften van inwoners zijn veranderd. Kern in de nieuwe aanpak is dat de overheid niet alles vanuit eigen inzicht bepaalt en oplegt, maar de inwoner centraal stelt. Inwonerkracht is leidend. Het gaat om zelfredzaamheid / samenredzaamheid en de versterking daarvan. 2. Integrale aanpak Als de inwoner het niet op eigen kracht redt, dan is de noodzakelijke ondersteuning beschikbaar. De behoefte aan ondersteuning kan zich op meerdere vlakken manifesteren. Daarom wil de gemeente de ondersteunings-behoefte integraal in beeld brengen. Welke vragen heeft de inwoner op de diverse leefgebieden en hoe hangen deze vragen met elkaar samen? De beantwoording van deze vraag leidt vervolgens tot één gezin, één plan, één coach. 3. Maatwerk De verzorgingsstaat was een groot web van allerlei verschillende regelingen. De Participatiewet heeft voor de onderkant van de arbeidsmarkt gezorgd voor één regeling. Daarnaast is de gemeente ook verantwoordelijk geworden voor de jeugdzorg en de (arbeidsmatige) dagbesteding. Dit betekent dat de gemeente in staat is maatwerk te leveren. Uiteraard blijven er systemen bestaan maar we gaan uit van de inwoner, zijn of haar behoeften en dat wat hij of zij wél kan. De bureaucratie is niet meer leidend maar de vraag van het individu. De vraag is hoe we slimme verbindingen tot stand kunnen brengen en vanuit het nieuwe speelveld op een andere manier kunnen kijken naar ondersteuning van mensen met beperkingen. 4. Meer dan werk In de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) lag de nadruk op werk. De Participatiewet richt zich eveneens op mensen die loonvormend werk kunnen doen. Voor de groep die door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking een permanente of intensieve begeleiding en (meerdere) aanpassingen van de werkplek nodig heeft, is het instrument beschut werk beschikbaar. De gemeenten hebben beleidsvrijheid bij het inzetten van dit instrument. Berkelland gaat zoals gezegd uit van maatwerk, waarbij participeren in de maatschappij centraal staat. Voor de meesten zal dat een vorm van werk betekenen, voor sommigen zal dat gericht zijn op dagactiviteiten die ondersteunend zijn of een bijdrage leveren aan het participeren in de maatschappij (nieuwe vormen). In alle gevallen gaat het om een beschutte plek. 5. Lokale uitvoering Om integraal te kunnen werken en maatwerk te kunnen leveren zijn wij van mening dat een lokale uitvoering hierop het beste aansluit. We willen in of nabij het eigen dorp van mensen vormen van beschut werken en daginvulling/-besteding aanbieden en hierbij gebruik maken van vrijwilligerswerk of een koppeling leggen met Wmoarrangementen en mantelzorgondersteuning. Zo komen vrijwilligers, bedrijven of instellingen en inwoners die ondersteuning nodig hebben in hun eigen gemeenschap bij elkaar. We geloven hierbij sterk in de kracht van het lokale. 4

6. Samenwerken De gemeente kan het niet alleen, maar wil het ook niet alleen. Onderdeel van de transformatie van onze verzorgingsstaat is dat we toewerken naar een inclusieve samenleving. Het uitgangspunt als ik een probleem heb, klop ik aan bij de overheid is niet meer geldig. Ieder individu is in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor het eigen welbevinden. Maar als het nodig is wordt iemand ondersteund: door het eigen netwerk, de gemeente of door bedrijven en instellingen. 7. Financieel kader De decentralisaties in het sociaal domein gaan gepaard met forse bezuinigingen. Het algemene uitgangspunt van een budgettair neutrale uitvoering geldt ook voor de uitvoering van de Participatiewet. Met de bezuiniging op de Wsw-subsidie enerzijds en de voortdurende verplichtingen voor de Wsw-doelgroep anderzijds (salarissen) staat dit uitgangspunt onder hoogspanning (zie hoofdstuk 4 Financiën). 5

3 Visie Met deze uitgangspunten komen we in dit hoofdstuk tot onze visie op beschut werk. Bij deze visie gaat het in feite om de transformatie van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) naar de Participatiewet. Zowel in aard (van werk centraal naar participatie centraal) als in verschijningsvorm (van een centraal gestuurde organisatie met vijf gemeenten naar een overwegend lokale, integrale aanpak gebaseerd op maatwerk). 3.1 Beschut werk Participatiewet Beschut werk onder de Participatiewet is als volgt gedefinieerd: Mensen die uitsluitend in een beschutte omgeving onder aangepaste omstandigheden mogelijkheden hebben tot arbeidsparticipatie. Door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking is een aanzienlijke mate van begeleiding en aanpassing van de werkplek nodig om arbeid te kunnen verrichten. Of iemand in aanmerking komt voor beschut werk, wordt vastgesteld door het UWV (op voordracht van de gemeenten). Gemeenten krijgen de ruimte om binnen de kaders van de Participatiewet een nieuwe voorziening voor beschut werk te organiseren, voor mensen met een verdiencapaciteit tussen de 20% en 40% van het wettelijk minimumloon. Deze nieuwe voorziening kan op verschillende wijzen worden georganiseerd. Zo kunnen de beschutte werkplekken worden aangeboden door reguliere werkgevers, bij sociale werkvoorzieningen en bij gemeenten zelf. Gemeenten zijn verplicht om beleid te maken op beschut werk en een verordening vast te stellen. Bij de uitwerking van dit instrument heeft de gemeente echter beleidsvrijheid. Berkelland kiest in de uitvoering van beschut werk voor meer dan werk en maatwerk. Dit betekent dat we uitgaan van het individu, achterhalen welke mogelijkheden er zijn en op basis van zijn persoonlijke omstandigheden bepalen welke uitvoering het beste past. Dat kan een beschutte werkplek zijn bij een reguliere werkgever of een sociale werkvoorziening, maar we kijken hierbij nadrukkelijk ook naar de verbinding met de arbeidsmatige dagbesteding en de zorg. En de inzet van bijvoorbeeld vrijwilligers. De uitvoering is lokaal, dichtbij de sociale omgeving van de inwoner. We gaan op zoek naar slimme verbindingen die passen bij de transformatie in het sociale domein. Berkelland pint zich niet vast op het nieuwe instrument beschut werk. De inwoner is leidend, niet de regeling. Uiteindelijk is het doel het bieden van een beschutte plek gericht op participatie in de samenleving. We kijken hierbij nadrukkelijk ook naar de verbinding met de arbeidsmatige dagbesteding en de zorg. En de inzet van bijvoorbeeld vrijwilligers. 3.2 Bestaande doelgroep Wsw We hebben vastgesteld dat op dit moment ongeveer 134 sw-medewerkers uit Berkelland binnen werken, maar dat hiervan 62 personen daadwerkelijk zijn aangewezen op een beschutte werkplek (zie notitie in bijlage 1). Voor deze groep sw-medewerkers, die gering arbeidsproductief is, zoekt Berkelland zo veel als mogelijk lokaal naar een oplossing. Zodat vervoerstijd en kosten worden beperkt en sw-medewerkers in hun eigen omgeving participeren. We willen maatwerk organiseren, waarbij participeren in de maatschappij centraal staat. Voor de meesten zal dat een vorm van werk betekenen, voor sommigen zal dat gericht zijn op dagactiviteiten die ondersteunend zijn of een bijdrage leveren aan het participeren in de maatschappij (nieuwe vormen, combinatie met dagactiviteiten en inzet van vrijwilligers). 6

Voor de bestaande Wsw-doelgroep die aangewezen is op een beschutte werkplek sluiten we zo veel als mogelijk aan bij onze nieuwe insteek van beschut werk vanuit de Participatiewet (zie paragraaf 3.1). Uiteraard rekening houdend met de bestaande rechten en plichten van de sw-medewerkers. 3.3 Transformatie Op basis van voorgaande is duidelijk dat we streven naar een volledig lokale uitvoering van beschut werk. We willen maatwerk organiseren, waarbij participeren in de maatschappij centraal staat. We kijken hierbij nadrukkelijk naar de verbinding met de arbeidsmatige dagbesteding en de zorg. We gaan op zoek naar slimme verbindingen die passen bij de transformatie in het sociale domein. Deze stip op de horizon is ons streven, maar er is uiteraard ook een feitelijke, bestaande situatie. Het punt waar we naartoe willen verandert de verschijningsvorm van het huidige beschut werk in de komende jaren. Nu werken er nog ongeveer 134 inwoners uit Berkelland in de centrale voorziening van Hameland in Lichtenvoorde. De SDOA krijgt de opdracht voor 72 sw-medewerkers detacheringsplekken te realiseren bij reguliere werkgevers. Binnen een periode van een aantal jaar daalt hiermee het aantal sw-medewerkers uit Berkelland dat gebruik maakt van beschut werk naar maximaal 62 personen in 2018. Dit aantal zal in de komende jaren verder verminderen in verband met natuurlijke uitstroom. Vanuit die daling naar maximaal 62 personen in een centrale voorziening willen we de volgende stap maken naar een volledig lokale uitvoering van beschut werk. Dit betekent niet per se dat er geen centrale organisatie meer zal zijn. Samenwerking met andere gemeenten ligt op dit gebied in de rede, bijvoorbeeld in begeleiding en aansturing. Maar de uitvoering zal op lange termijn lokaal plaatsvinden. We gaan langzaam maar zeker van een centrale uitvoering van beschut werk naar een lokale uitvoering. De gemeente gaat voor maatwerk. De huidige centrale voorziening beschut werk wordt indien mogelijk afgebouwd. Dit zal naar verwachting niet voor 2019 kunnen worden gerealiseerd. De komende jaren willen we meer aandacht voor het verbinden van beschut werk met de dagbesteding en de zorg. Het rapport van Rijnconsult geeft aan dat hier kansen liggen. De kosten kunnen naar beneden door de werkwijzen te combineren. Tevens kan een combinatie van zorgkwaliteiten en productiekwaliteiten kansen bieden voor de zwakke mensen in de sociale werkvoorziening en de betere mensen in de dagbesteding. En daarnaast is verbreding naar de zorg mogelijk: de swmedewerkers, hebben veelal met de gemeente te maken in het kader van de Wet maatschappelijke opvang (Wmo) of met de zorgverzekeraar via de Wet langdurige zorg (Wlz). De gemeente wil beschut werk niet alleen vanuit het perspectief van de Participatiewet gaan bekijken, maar ook als opdrachtgever voor de Wmo en de dagbesteding. 3.4 Transitie centrale voorziening in Lichtenvoorde Met de focus op een lokale uitvoering en een vermeerdering van het aantal gedetacheerde sw-medewerkers zal de centrale voorziening in Lichtenvoorde op termijn nog maximaal 250-275 sw-medewerkers uit vier gemeenten (Haaksbergen gaat naar SWB) huisvesten (waarvan dus maximaal 62 uit Berkelland). Dit zijn er nu nog ongeveer 650. 7

Ook de ondersteuning van niet-gesubsidieerd personeel zal zijn gereduceerd naar om en nabij 13 fte. Na de transitie van ontwikkelen & detacheren naar de SDOA medio 2016 en de overdracht van het werkgeverschap van de sw-medewerkers naar de verschillende gemeenten per 1 januari 2017 zal de niet-gesubsidieerde formatie ongeveer 20 fte beslaan. Vervolgens kan dan, op basis van de situatie van dat moment en de dan te verwachten ontwikkelingen, een plan worden gemaakt voor de verdere afbouw van de centrale voorziening beschut werk. De centrale voorziening beschut werk biedt een beschutte werkplek voor die swmedewerkers en nieuw beschutwerk die hierop zijn aangewezen. Totdat ook deze (sw-) medewerkers kunnen uitstromen naar lokale oplossingen zoals onze bedoeling is in de uitvoering van beschut werk onder de Participatiewet. Zolang de centrale voorziening bestaat, kan deze een opvangmogelijkheid zijn voor voor nieuw beschutwerk of de te detacheren sw-medewerkers die tijdelijk geen detacheringsplek hebben. Regelmatig worden detacheringen beëindigd en lukt het niet om de betreffende sw-medewerker direct op een nieuwe detacheringsplek te laten landen. In deze gevallen wordt per individu bepaald (maatwerk) wat op dat moment de geschikte oplossing is. In de toekomst zal die oplossing lokaal zijn, de komende jaren kan desgewenst - indien er geen lokale oplossing voor handen is - gebruik worden gemaakt van de centrale voorziening. Overigens kan de gemeente er ook voor kiezen in een korte periode zonder detacheringsplek de sw-medewerker geen daginvulling te geven. Dit betreft dan altijd een korte periode van enkele weken, gelijk aan een reguliere vakantieperiode. Op basis van voorgaande hanteert Berkelland voor de bestaande centrale voorziening de volgende uitgangspunten (deze zijn afgeleid van het rapport van Rijnconsult, zie bijlage 2): Iedereen voor wie dat mogelijk is, detacheren we. Ten eerste hebben mensen in detacheringen meer het gevoel een echte baan te hebben, ze doen mee bij een echt bedrijf en staan in de maatschappij. Dat zien we terug bij het ziekteverzuim dat bij detacheringen lager is dan bij Beschut Binnen. Ten tweede zijn de opbrengsten van detacheringen hoger dan die in Beschut Binnen. De gemeente kan met deze strategie de opbrengsten uit detacheringen benutten om verliezen bij Beschut Binnen te compenseren. Iedereen is misbaar. De activiteiten in Beschut Binnen zijn eenvoudig en zodanig georganiseerd dat iedereen die binnen werkt op korte termijn vervangbaar is. Zo voorkomen we dat detacheringen haperen omdat mensen binnen onmisbaar zijn. Dat heeft consequenties voor het niveau van het werk en de organisatie ervan. Beschut Binnen is geen doel op zich. Beschut binnen is nodig voor mensen die, tijdelijk, niet zijn gedetacheerd en niet lokaal kunnen worden opgevangen. De werkzaamheden moeten zonder al te grote desinvesteringen en op korte termijn te stoppen zijn op het moment dat iemand gedetacheerd kan worden. Dat betekent geen investeringen in kapitaalgoederen. Beschut Binnen is een vangnet zonder arbeidsontwikkeldoelstelling. Beschut Binnen is een vangnet voor de allerzwaksten waarbij het van belang is dat de voorziening veilig is en stabiliteit geeft die nodig is, maar waar geen kosten voor ontwikkeling worden gemaakt. Ontwikkelen doen mensen in detacheringen. 8

Accepteren dat Beschut Binnen verliesgevend is. De consequentie hiervan is dat we accepteren dat Beschut Binnen verliesgevend is. Waarbij minimale kosten het streven blijven. De verliezen bij Beschut Binnen worden gecompenseerd met de opbrengsten vanuit detacheringen. De centrale voorziening beschut werk is voorlopig nodig voor mensen die, tijdelijk, niet zijn gedetacheerd en niet lokaal kunnen worden opgevangen. Vanuit dit uitgangspunt wordt beschut werk georganiseerd. Het is een veilige en stabiele voorziening, zonder arbeidsontwikkeldoelstelling, tegen zo laag mogelijke kosten. Voor het welbevinden van de sw-medewerkers bij beschut werk is een goed werkpakket van belang. Op dit moment richt het werkbedrijf van Hameland zich onder meer op het werkpakket recycling. Zoals in het rapport van Rijnconsult staat aangegeven passen recyclewerkzaamheden goed bij de aard van beschut werk. Wij zijn het hiermee eens. Het is een constante werkstroom zonder al te veel tijdsdruk. Spullen moeten verwerkt worden maar zonder harde einddata omdat er geen klanten wachten. Deze werkzaamheden zitten daarmee de groei van detacheringen niet in de weg. En Recycling kan ingepast worden in de milieudoelstellingen van de gemeenten: zo snijdt het mes aan twee kanten. Echter, van een doorontwikkeling van recycling is de gemeente geen voorstander. Indien recyling groter wordt opgezet en in samenwerking met recyclebedrijven, dan zal dit om investeringen vragen. Op dat moment ontstaat het risico dat recycling een doel op zich wordt en een belemmering gaat vormen op de mogelijkheden voor detachering. In dit geval is het logischer om recycling door een marktpartij uit te laten voeren en mensen te detacheren. Daarnaast blijft er in dat geval sprake van een centrale voorziening en dit past niet in onze visie. 3.5 Organisatievorm Aan de centrale voorziening is logischerwijs een organisatievorm gekoppeld. Momenteel is dit de GR Hameland, waarin vijf gemeenten deelnemen. Zoals aangegeven zal Haaksbergen zich aansluiten bij SWB te Hengelo. Hiermee blijven de gemeenten Aalten, Berkelland, Oost Gelre en Winterswijk over. Deze gemeenten werken in de uitvoering van de Participatiewet reeds intensief samen binnen de SDOA. In het advies van Rijnconsult is een aantal mogelijke organisatievormen aangestipt: combineren Beschut Binnen bij de zorg; organiseren Beschut Binnen bij een coöperatie (met ondernemers); organiseren Beschut Binnen bij een coöperatie met de gemeente; onderbrengen Beschut Binnen bij Laborijn. Welke vorm het beste past of realiseerbaar is hangt mede af van de standpunten van de vier betrokken colleges. Berkelland sluit op voorhand geen enkele vorm uit, maar heeft wel een voorkeur. Het belangrijkste uitgangspunt is dat wij een lokale aanpak nastreven. Dit betekent niet per se dat er geen centrale organisatie meer zal zijn. Samenwerking met andere gemeenten kan een mogelijkheid zijn, bijvoorbeeld in begeleiding en aansturing. Maar de uitvoering zal op lange termijn lokaal plaatsvinden. Als Berkelland zien wij op basis van diverse gesprekken die wij onder meer voeren in het kader van de werkgeversdienstverlening goede kansen om het coöperatie model te ontwikkelen. Het gaat er om dat er een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. De coöperatie is daarbij nadrukkelijk een middel en geen doel. Door de transitie van Hameland in 2016 en daarmee het overzichtelijk worden van de resterende organisatie van Hameland (alleen beschut werk en een geringe 9

ondersteuning) is de discussie over de governance in de komende jaren minder relevant. Belangrijker is dat we kunnen sturen op resultaat en gericht kunnen werken aan een uitstroom van het aantal sw-medewerkers. Mocht de afgeslankte voorziening beschut werk publiek zijn georganiseerd, dan worden de werkgeveractiviteiten van beschut werk (binnenhalen werkpakketten) gekoppeld aan de (regionale) werkgeversbenadering. Verder zijn de geldstromen vanaf 1 januari 2017 duidelijk. Het negatieve subsidieresultaat van de sw-medewerkers ligt bij de gemeente zelf en de detacheringsopbrengsten moeten het verlies van beschut werk opvangen. Voor beschut werk zijn wij voorstander van een inkoopmodel, ook als de GR Hameland nog dienst doet als organisatievorm (bijvoorbeeld GR light ). Op basis van het negatieve resultaat betaalt iedere gemeente dan een bedrag per werkplek. Het belangrijkste uitgangspunt is dat wij een lokale aanpak nastreven. Dit betekent niet perse dat er geen centrale organisatie meer zal zijn. Samenwerking met andere gemeenten kan een mogelijkheid zijn, bijvoorbeeld in begeleiding en aansturing. Maar de uitvoering zal op lange termijn lokaal plaatsvinden. In 2018 kan, op basis van de situatie van dat moment en de dan te verwachten ontwikkelingen, worden bepaald of en zo ja, op welke wijze de centrale voorziening beschut werk volledig kan worden afgebouwd. 10

4 Financieel kader 4.1 Integratie-uitkering Sociaal domein De gemeente ontvangt middelen om mensen uit de bijstandsregelingen te begeleiden naar werk. Ook ontvangen we middelen voor mensen met een sw-dienstverband. De participatiemiddelen en de middelen voor de Wsw worden via de integratie-uitkering Sociaal domein van het gemeentefonds aan de gemeenten toegekend. Hierin zijn ook de middelen voor de Wmo en de jeugdzorg opgenomen. De middelen van de integratieuitkering Sociaal domein zijn voor de gemeente geheel vrij besteedbaar voor alle gemeentelijke taken. Voor 2016 bedraagt het landelijke budget 9,835 miljard. De integratie-uitkering Sociaal domein voor Berkelland ziet er voor de periode 2016-2020 voorlopig als volgt uit 1 : Wmo Jeugd Re-integr. Wsw Totaal SD 2016 6.469.849 9.486.532 710.906 7.706.000 24.373.287 2017 6.372.888 9.292.716 719.267 7.085.030 23.469.901 2018 6.118.457 9.317.017 748.761 6.508.467 22.692.703 2019 6.043.206 9.327.043 794.341 6.083.463 22.248.053 2020 6.060.776 9.327.043 827.777 5.656.018 21.871.614 Het budget re-integratie lijkt toe te nemen maar dit geeft een vertekend beeld aangezien er nieuwe doelgroepen onder verantwoordelijkheid van de gemeenten zijn gekomen. Denk aan de mensen met een arbeidshandicap die voorheen in de Wsw zouden zijn ingestroomd (nieuw beschut werk ) en aan de voormalige Wajongers met arbeidsvermogen. 4.2 Participatiewet De grootste financiële uitdaging bevindt zich op het gebied van de Participatiewet en dan in het bijzonder de (voormalige) Wsw. Het budget Wsw daalt aanzienlijk met 2.050 miljoen (-26,6% in 2020 ten opzichte van 2016). Dit is al vaker uitgelegd aan de hand van de daling van het subsidiebedrag van 26.200 per SE in 2015 naar 22.700 per SE in 2019. Het Wsw-budget is voor de gehele doelgroep, zowel de sw-medewerkers van beschut werk als de sw-medewerkers die gedetacheerd zijn. Voor de gemeente is het niet eenvoudig om het tekort binnen de voormalige sociale werkvoorziening op te lossen. Onderstaand figuur laat dit zien (alleen op de groene vlakken kan worden gestuurd): Stuurknop / onderdeel Detacheringen Beschut Werk Wsw-subsidie Wsw-lonen Kosten Opbrengsten 1 Septembercirculaire, 15 september 2015. 11

Voor zowel detacheringen als beschut werk zijn de Wsw-subsidie en de Wsw-lonen een gegeven. Daarnaast kent beschut werk geen of nauwelijks een opbrengstenkant, in ieder geval niet voldoende om de kosten te compenseren. In het parapluplan is het financieel kader van 2019 reeds geschetst. Op dat moment werd uitgegaan van een negatief subsidieresultaat van 1.635 miljoen. Het onlangs gesloten principeakkoord over de Cao Wsw zal het negatieve subsidietekort laten stijgen met afgerond 140.000. Omdat toekomstige loonstijgingen worden gefinancierd uit de loonprijsontwikkeling (LPO) die vanuit de rijksoverheid wordt verstrekt, wordt ervan uitgegaan dat het negatieve subsidieresultaat in 2019 voor Berkelland zal oplopen naar afgerond 1.775 miljoen. In het parapluplan is aangegeven dat het tekort van 1.635 miljoen in 2019 door het nemen van diverse maatregelen zou afnemen tot afgerond - 962.000. Door de verdere verslechtering van het subsidieresultaat zal dit tekort, bij gelijkblijvende maatregelen, op basis van de huidige informatie oplopen tot afgerond 1,1 miljoen. Wij vinden het op dit moment in de transitie van Hameland / de uitvoering van de Participatiewet nog te vroeg om de maatregelen uit het parapluplan aan te passen of uit te breiden. De overheveling van ontwikkelen & detacheren naar de SDOA en de doorontwikkeling van beschut werk zijn immers nog niet gerealiseerd. In algemene zin blijft de basis van de maatregelen onveranderd: de gemeente wil het tekort inlopen door lagere kosten, hogere detacheringstarieven en vooral meer detacheringen te realiseren. Dit zijn de enige knoppen waaraan de gemeente kan draaien. 12

5 Resume De visie op beschut werk kan als volgt worden samengevat: Voor de bestaande Wsw-doelgroep die aangewezen is op een beschutte werkplek sluiten we zo veel als mogelijk aan bij onze nieuwe insteek van beschut werk vanuit de Participatiewet (zie paragraaf 3.1). Uiteraard rekening houdend met de bestaande rechten en plichten van de sw-medewerkers. We gaan langzaam maar zeker van een centrale uitvoering van beschut werk naar een lokale uitvoering. De gemeente gaat voor maatwerk. De huidige centrale voorziening beschut werk wordt indien mogelijk afgebouwd. Dit zal naar verwachting niet voor 2019 kunnen worden gerealiseerd. De centrale voorziening beschut werk biedt een beschutte werkplek voor de swmedewerkers en medewerkers nieuw beschut werk die hierop zijn aangewezen. Totdat ook deze sw-medewerkers kunnen uitstromen naar lokale oplossingen zoals onze bedoeling is in de uitvoering van beschut werk onder de Participatiewet. De centrale voorziening beschut werk is voorlopig nodig voor mensen die, tijdelijk, niet zijn gedetacheerd en niet lokaal kunnen worden opgevangen. Vanuit dit uitgangspunt wordt beschut werk georganiseerd. Het is een veilige en stabiele voorziening, zonder arbeidsontwikkeldoelstelling, tegen zo laag mogelijke kosten. Het belangrijkste uitgangspunt is dat wij een lokale aanpak nastreven. Dit betekent niet per se dat er geen centrale organisatie meer zal zijn. Samenwerking met andere gemeenten en/of ondernemers ligt op dit gebied in de rede, bijvoorbeeld in begeleiding en aansturing. Maar de uitvoering zal op lange termijn lokaal plaatsvinden. Berkelland pint zich niet vast op het nieuwe instrument beschut werk. De inwoner is leidend, niet de regeling. Uiteindelijk is het doel het bieden van een beschutte plek gericht op participatie in de samenleving. We kijken hierbij nadrukkelijk ook naar de verbinding met de arbeidsmatige dagbesteding en de zorg. En de inzet van bijvoorbeeld vrijwilligers. Als Berkelland hebben wij voorkeur om het goede kansen om het coöperatiemodel met (zorg)ondernemers te ontwikkelen. Het gaat er om dat er een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. De coöperatie is daarbij nadrukkelijk een middel en geen doel. In 2018 kan, op basis van de situatie van dat moment en de dan te verwachten ontwikkelingen, worden bepaald of en zo ja, op welke wijze de centrale voorziening beschut werk volledig kan worden afgebouwd. 13