Dág boeken, werkboeken en schriften voor rekenen, taal en begrijpend lezen. Leerlingen van basisschool de Delta in Assendelft werken met tablets. Leerlingen zien nu meteen of ze een opgave goed of fout hebben gedaan. Directe feedback werkt veel beter. Tekst Rob Voorwinden Beeld Fred van Diem 16 Onderwijsblad06 23 maart 2013
De Delta is klaar voor de toekomst Tablet maakt boeken overbodig 23 maart 2013 Onderwijsblad06 17
Goedemorgen jongens! Vandaag gaan we oefenen met de tiensprong. Wie weet wat dat is? Er gaan een paar vingers omhoog in de klas van Monica Staal, leerkracht op basisschool de Delta in Assendelft. Steeds tien erbij of tien eraf prima! Pak jullie tablets maar vast. De leerlingen openen hun mini-tablets (die een halve slag kleiner zijn dan de meer gangbare grotere broers) die klaarliggen op de hoek van hun tafeltjes, en zetten ze aan. Ondertussen heeft Staal een winkel met winterkleding op het digibord gezet een vast onderdeel van de methode de Wereld in getallen. Na wat uitleg beginnen de kinderen aan de sommen op hun tablets. Op deze skibroek krijg je dertig euro korting. Hoeveel kost hij dan? En hoeveel kosten de broek en de wanten samen? Mediawijs Afgelopen januari hebben alle leerlingen van groep 4 de tablet gekregen. De ondertitel van de Delta is School voor de toekomst, en daar passen tablets natuurlijk prima bij. We leven steeds meer in een digitale wereld, zegt directeur Babs Schipper. Dus is het belangrijk dat leerlingen al snel digitaal vaardig en mediawijs worden. De Delta ging in zee met het jonge bedrijf Snappet, dat tablets én de bijbehorende software levert voor het basisonderwijs. De software sluit nauw aan bij de belangrijkste lesmethodes. Soms wordt daarbij samengewerkt met de educatieve uitgevers, maar het kan ook zonder. Bij de Wereld in getallen zien de leerlingen op hun tablets bijvoorbeeld ook een winkel met winterkleding, maar dan een andere dan de officiële methode op het digibord laat zien. En de sommen wijken ook net even af van die in de officiële werkboeken. Feedback De leerlingen merken daar echter niets van, en rekenen er niet minder hard door. Een van de pluspunten van de tablets is dat leerlingen direct feedback krijgen, vindt leerkracht Staal. Wie een som maakt, krijgt daarna meteen een groene krul of een rode streep te zien en de mogelijkheid om een fout te verbeteren. Vroeger nou ja: enkele weken geleden dus kregen de leerlingen pas een dag later te horen of een som goed Tablets zijn bijzonder geschikt voor kleuters: gewoon het scherm aanraken en gáán of fout was, als Monica Staal de werkschriften had nagekeken. Directe feedback werkt toch veel beter. Want de volgende dag zijn we vaak alweer bezig met een nieuw onderwerp. Dashboard Alle tablets staan in verbinding met de computer van Staal, die op haar dashboard direct de vorderingen kan zien. Leerling Danny is bijvoorbeeld al bij som negen, terwijl zijn buurmeisje pas bij som vier is. Ook kan de leerkracht precies zien wie welke sommen fout of goed maakt, of wie meerdere pogingen nodig heeft om het juiste antwoord te vinden. En als ik merk dat er bij één bepaalde som vaak een fout antwoord wordt gegeven, kan ik de les even stilleggen om het nog eens uit te leggen, legt Staal uit. De tablets geven veel rust in de klas, vindt Staal. Bij de Wereld in getallen hebben de leerlingen een omkeerboek : als ze even niet verder kunnen met de opgaven, keren ze het boek om en gaan verder met hun weektaak. Maar dan moeten ze toch hun laatjes weer openen om een ander 18 Onderwijsblad06 23 maart 2013
schrift te pakken. Op de tablet hoeven ze alleen hun weektaak maar aan te klikken. Kedéng Een leerling die even ergens anders moet gaan zitten, legt de tablet op zijn stoel en sjouwt daarmee de klas door. Pas op, zegt Staal. Als hij van je stoel valt, is het: kedéng. En dat betekent een strop van 150 euro voor de school, want dat is de eenmalige borg die de Delta per tablet moet betalen. Verder vallen de kosten van de tablets erg mee, vindt directeur Schipper. We huren de tablets voor 50 euro per kind per jaar. Dat haal je er wel uit, want je hoeft geen werkschriften meer te kopen bij je methodes. De ouders betalen overigens niets extra s: een school mag nu eenmaal geen ouderbijdrage vragen voor zaken die bij het reguliere onderwijs horen. De leerlingen gebruiken de tablets niet alleen bij rekenen, maar ook bij spelling en taal. Vanaf groep 4 reizen de tablets met de leerlingen de school in. Volgend jaar krijgen de nieuwe leerlingen van de groepen 4 een tablet, en gebruiken de huidige leerlingen ze in groep 5. Daarna in groep 6, enzovoort. Opvallend is dat het bedrijf Snappet is begonnen om tablets en software voor groep 4 uit te brengen, in plaats van groep 3. In groep 4 is de basis voor taal en rekenen al gelegd, zegt directeur Schipper van de Delta. Dat is een relatief veilige groep om met tablets te beginnen. Tablets voor groep 3 staan later op het programma, als er meer ervaring met deze nieuwe manier van lesgeven is opgedaan. ipads Op de Delta wordt ook geëxperimenteerd met andere tablets, zoals ipads. Er circuleert een aantal ipads door de school, in groep 5 worden deze bijvoorbeeld ingezet bij het aanleren van het gebruik van hoofdletters. Elk groepje leerlingen krijgt dan één ipad, waar de leerlingen om de beurt mogen werken op een spellings-app die over hoofdletters gaat. De andere leerlingen werken ondertussen in hun schriften. Ook in de kleutergroepen gebruiken de kinderen ipads. Tablets zijn bijzonder geschikt voor kleuters, zegt Schipper, omdat er geen letterkennis en kennis van het g Babs Schipper, directeur de Delta Schrijven?! Blokletters zijn voldoende Het was maar één zinnetje, in het NOS Journaal over de Delta: De kinderen leren alleen nog schrijven in blokletters. Dat heeft de school geweten. Er verscheen een column in het Financieele Dagblad dat de school het handschrift van de leerlingen afpakt, de column kreeg veel bijval op internet. Directeur Babs Schipper van De Delta reageert: Het klopt dat leerlingen hier alleen nog leren schrijven in blokletters. We werken met de methode Schrijven leer je zo!, die ook op veel andere scholen al wordt gebruikt, dus zo uitzonderlijk is het niet. Verder hebben we ons natuurlijk eerst goed afgevraagd of onze leerlingen nog vloeiend, dus aan elkaar, zouden moeten leren schrijven. Volgens ons niet. Want wanneer gaan ze dat later nog doen? Twintig jaar geleden werd er nog wel eens om een handgeschreven sollicitatiebrief gevraagd, maar dat is nu echt niet meer aan de orde. En op de meeste scholen voor voortgezet onderwijs is het al verplicht om je verslagen en je opdrachten digitaal in te leveren. Dus moeten we de leerlingen alleen nog vloeiend leren schrijven om hun boodschappenbriefjes te maken? Ook niet, want die zetten ze gewoon in hun telefoon. Daarom hebben we besloten om het niet meer aan te bieden. Dat levert een heleboel tijdwinst op tijd die we nu aan andere nuttige zaken kunnen besteden. Zo maken de leerlingen nu elke week een opstel. In blokletters, ja. Ach, en die commotie zal wel overgaan. Toen de kroontjespen eruit ging, leidde dat vast ook tot een storm van protest. 23 maart 2013 Onderwijsblad06 19
ipad, Android of Windows 8? De bekendste tablet is uiteraard de ipad, die draait op het besturingssysteem van Apple. Daarna kwam de Android op de markt, en sinds kort zijn er ook tablets die draaien op Windows 8. Op basisschool de Delta worden tablets in een netwerk gebruikt, wat een nieuwe ontwikkeling is. Op de meeste scholen worden tablets nog stand alone ingezet. Een klas heeft dan een aantal tablets, die rouleren tussen de leerlingen. De kinderen kunnen dan om de beurt met apps bepaalde zaken oefenen, zoals woordenschat of rekentafels. Voor de ipads is het grootste aantal educatieve apps beschikbaar, maar Android is bezig met een flinke inhaalslag. Er zijn officiële apps van de educatieve uitgeverijen, maar ook heel goede, zelfgemaakte apps. Vraag vooral aan collega-leerkrachten wat hún ervaringen zijn. toetsenbord voor nodig is. Gewoon het scherm aanraken en gáán. Daarnaast staan er in elke klas ook nog wat gewone computers of laptops, waar de leerlingen kunnen werken met de standaard-oefensoftware van de lesmethodes. Directeur Schipper heeft hoge verwachtingen van de tablets. Deze generatie leerlingen zal de basisschool niet meer doorlopen met boeken en schriften voor de vakken rekenen, taal en begrijpend lezen. Leerkracht Staal vindt dat prima. Ik was aan het einde van de dag altijd aan het tellen of ik alle schriften had gekregen om na te kijken. Want er was altijd wel een leerling die zijn opdracht niet af had, en zijn schrift daarom stiekem in zijn laatje wilde houden om er de volgende dag verder aan te werken. Met het dashboard kan ik nu precies zien hoe ver iedereen is en waar elke leerling moeite mee heeft, zodat ik meteen kan ingrijpen. Daar wil ik graag mee doorgaan. H Tablets? Blijf op de hoogte via AObtweets Leerkracht Monica Staal: De tablets geven veel rust in de klas. Leuke educatieve app ontdekt waarmee je leerlingen aan de gang kunnen? Horen wat collega s op andere scholen met tablets doen? Komende week tablet-week op AObtweets. Volg AOb op twitter en praat mee. #Onderwijsblad 20 Onderwijsblad06 23 maart 2013