Informatie over het vijf-gelijke-dagen model Voor de ouders/verzorgers en leerkrachten van Openbare Basisschool Kerkeveld/Huurlingsedam Wijchen April 2013 De digitale complete versie
Voorwoord Naar aanleiding van de informatiebehoefte van vele ouders/verzorgers en leerkrachten is dit document ontstaan. De afgelopen periode zijn vragen en opmerkingen verzameld en verwerkt in dit informatieboekje. Allereerst is in hoofdstuk 1 nogmaals het voorgenomen besluit van Kans & Kleur samengevat. Dit is het besluit waarvoor in de ouderpeiling, dan wel de leerkrachtenpeiling om uw mening zal worden gevraagd. In hoofdstuk 2 vindt u antwoorden op gestelde vragen, voor zover die op dit moment te beantwoorden zijn. In hoofdstuk 3 vindt u de argumentenkaart over andere schooltijden met de voors en tegens om de huidige schooltijden te handhaven. In hoofdstuk 4 zijn alle door de ouders/verzorgers en leerkrachten genoemde argumenten voor en tegen het invoeren van het vijf-gelijke-dagen model opgesomd. In hoofdstuk 5 vindt u een aantal citaten uit publicaties over andere lestijden, een weergave van een interview en links naar nog meer publicaties. Deze helpen u mogelijk een concreter beeld te vormen van het hoe en waarom van het voorgenomen besluit. Bij het beantwoorden van sommige vragen is de MR betrokken geweest en een aantal vragen is voorgelegd aan de eerste stap. Ik hoop dat het voor u, door het lezen van al deze informatie, gemakkelijker wordt uw mening te vormen. Hierdoor kunt u goed geïnformeerd tijdens de komende ouder- en leerkrachtenpeiling eind mei voor of tegen het voorgenomen besluit van Kans & Kleur stemmen. Op dinsdag 21 mei zullen de stembiljetten (twee per gezin) aan de kinderen van de groepen 1 t/m 6 meegegeven worden. Tot maandag 27 mei 16.00 uur kunt u de ingevulde formulieren inleveren. Er zal hiervoor in elk gebouw een doos worden geplaatst. Op het formulier wordt u gevraagd in welke groepen en in welke stroom uw kinderen zitten. Tevens is er ruimte om een toelichting te geven op uw keuze. De peiling onder leerkrachten zal gelijktijdig plaatsvinden. Op dinsdag 28 mei zullen de stemmen in de MR-vergadering geteld worden. Vervolgens zal de MR een uiteindelijk besluit nemen over het vijf-gelijke-dagenmodel, waarin zij de ouder- en leerkrachtenpeiling als duidelijke informatiebronnen zullen meenemen in hun besluit. Op donderdag 20 juni zal dit besluit met argumenten in de nieuwsbrief gepubliceerd worden. Voor meer informatie over de peilingen verwijs ik naar bladzijde 9 en 10 onder het kopje procedure peiling. Hans Velvis Directeur Basisschool de Trinoom directeur@trinoom.nl April 2013 Bladzijde 2 van 20
Inhoud 1. Het voorgenomen besluit van Kans & Kleur... 4 Waarom wil Kans & Kleur het vijf-gelijke-dagen model invoeren?... 4 2. Antwoord op uw vragen... 5 Pedagogische aspecten en ervaringen... 5 Organisatie en praktische aspecten... 6 TSO en BSO (buiten schooltijden opvang)... 8 Procedure peiling tot en met MR besluit... 9 Vragen vanuit leerkrachten... 10 3. Argumentenkaart vanuit Andere tijden in onderwijs en opvang... 12 4. Argumenten voor en tegen vijf-gelijke-dagen model... 13 5. Citaten uit publicaties... 15 Monitor nieuwe schooltijden Factsheet 2011... 15 Meting PO andere schooltijden... 18 Variatie in schooltijden... 19 Tijden van de samenleving... 19 Jeannette Doornenbal: Het gaat steeds om balans... 19 Andere tijden, oplossingen uit de praktijk.... 20 April 2013 Bladzijde 3 van 20
1. Het voorgenomen besluit van Kans & Kleur Het College van Bestuur van Kans & Kleur, waaronder de Trinoom valt, heeft een voorgenomen besluit genomen tot de invoering van een rooster volgens het vijfgelijke-dagen model op alle basisscholen in de gemeente Wijchen per augustus 2013. Voor kinderen in het vijf-gelijke-dagen model zijn de schooltijden van maandag tot en met vrijdag gelijk. De kinderen starten met de schooldag om 8.30 uur en zijn vrij om 14.00 1 uur. Ze hebben gedurende de schooldag een speelkwartier van 15 minuten en een middagpauze van 30 minuten waarin ze hun lunch eten en buiten spelen onder toezicht van leerkrachten. Leerkrachten hebben een werkdag van 8.15 uur tot 16.45 uur met een middagpauze van 30 minuten van 14.00 14.30 uur. Waarom wil Kans & Kleur het vijf-gelijke-dagen model invoeren? Kans & Kleur heeft met de invoering het belang van de leerlingen voor ogen: 1. Als belangrijkste reden wil ze met de invoering bereiken dat er meer rust komt in de schooldag van de leerlingen. Doordat de schooldag niet meer onderbroken wordt door lange middagpauze houden leerlingen de structuur en dagroutine vast en ontstaat er meer rust. In de huidige schooldag is de vrije tijd tussen de middag een onderbreking van deze dagroutine waardoor lestijd in de middag verloren gaat omdat kinderen opnieuw op gang moeten komen. 2. Ze wil met de invoering bereiken dat kinderen die gebruik maken van opvang met minder verschillende volwassenen te maken krijgen. Het vijf-gelijkedagen model is een continurooster. Tussenschoolse opvang (TSO) is niet meer nodig. De kinderen blijven tijdens de lunch bij de eigen leerkracht. 3. Ze wil met de invoering bereiken dat het sociaal klimaat verbetert. In het vijfgelijke-dagen model lunchen de kinderen en spelen ze buiten onder toezicht van professionals, namelijk de leerkrachten van school. De leerkrachten houden zicht op het sociaal functioneren van de kinderen en kunnen eerder interventies plegen als dit nodig is. In de huidige situatie komen in deze pauze meer incidenten op het schoolplein voor dan in het speelkwartier. Leerkrachten moeten aan het begin van de schoolmiddag te vaak tijd besteden aan het herstel van het sociaal klimaat in de groep. Dit gaat ten koste van de onderwijstijd. 4. Kans & Kleur wil tot slot, als bijkomstige reden, het vijf-gelijke-dagen model invoeren omdat het huidige systeem van TSO op termijn niet meer houdbaar is. De vraag naar TSO is zo groot dat hiervoor onvoldoende vrijwilligers beschikbaar zijn, wat tevens niet in lijn is met de wens om professionals en minder verschillende volwassenen voor de groep kinderen te plaatsen. Als gevolg van de beschikbaarheid van vrijwilligers vindt de eerste stap dat zij de kwaliteit van de TSO onvoldoende kan waarborgen. De eerste stap kan kinderen tijdens de TSO niet de opvang bieden die aan haar eigen kwaliteitsnormen voldoet. Daarnaast legt op alle scholen van Kans & Kleur de eerste stap er op toe. Gezien de ervaringen in het verleden verwacht Kans & Kleur niet dat een andere organisatie de gewenste kwaliteit kan leveren tegen een redelijke prijs. 1 In september 2012 is de schooltijd voor het vijf-gelijke-dagen-model bijgesteld van 13:45 uur naar 14:00 uur. Begin tijd is nog steeds 8.30. Bij de berekening van de schooltijden in het voorgenomen besluit is uitgegaan van het schooljaar 2011-2012. In dat geval maakten de leerlingen voldoende uren om te passen in het regionaal vakantierooster. Bij nader inzien zou dat niet het geval zijn voor het schooljaar 2012-2013 en de jaren daarna. Door de schooltijd aan te passen naar 14:00 uur passen we ook in de toekomst in het regionale vakantierooster. Daar komt bij dat het met deze aanpassing ook gemakkelijker wordt om de werktijdfactoren van de leerkrachten te passen in de lesuren van het vijf-gelijke-dagen-model. April 2013 Bladzijde 4 van 20
2. Antwoord op uw vragen In dit hoofdstuk is een inventarisatie gemaakt van vragen die van ouders en leerkrachten ontvangen zijn. De vragen zijn gerubriceerd, maar het kan zijn dat u even naar uw vraag moet zoeken of dat hij net anders omschreven is, om doublures te voorkomen. Pedagogische aspecten en ervaringen Wat is het standpunt ten aanzien van de pedagogische aspecten? Wat betreft de pedagogisch aspecten vindt Kans & Kleur dat de kinderen na de lunchpauze nog al eens druk op school komen. Daarnaast komt het geregeld voor dat tijd en aandacht moet worden besteed aan conflicten die zich hebben voorgedaan. Dit is niet bevorderlijk voor de sfeer en de prestaties op alle leergebieden. Daar komt bij dat er nu grote verschillen zijn tussen hoe de kinderen de tijd tussen de middag doorbrengen. Wanneer alle kinderen op school blijven en in de eigen groep eten, blijft de sfeer zoals hij de hele ochtend al is en zal het pedagogisch klimaat in de klas niet of nauwelijks veranderen. Binnen het vijf-gelijke-dagenmodel hebben alle kinderen hetzelfde ritme tussen 08.30 uur en 14.00 uur. Het bevordert dat de kinderen de dagroutine van de klas weer snel oppakken. Vanuit een ervaring van een leerkracht op school die het vijf-gelijke-dagen model heeft ingevoerd verbetert het pedagogisch klimaat op school aanzienlijk als een school overgaat tot een continurooster of het vijf-gelijke-dagen model. Daar waar een aantal kinderen tijdens de overblijf door conflicten onrustig werden, kwamen ook de kinderen die thuis geluncht hadden onrustig op school. Op vele scholen is de vraag naar andere schooltijden ook voortgekomen uit onvrede over de kwaliteit van het overblijven en de onrust die het na lunchpauze teweeg bracht. De middagpauze was voor een flink aantal leerlingen die thuis aten te lang. Ze verveelden zich of kwamen veel te vroeg weer op school, waar ze het plein nog niet op mochten vanwege overblijfkinderen. Zijn er ervaringen bekend van andere scholen die het vijf-gelijke-dagen model hebben ingevoerd? Ja, er zijn enkele scholen in onze omgeving die het vijf-gelijke-dagen model hebben ingevoerd. Het gaat om basisschool Het Talent in Lent en basisschool De Biezenkamp uit Beek. Ook op www.obshetslingertouw.nl vindt u specifieke informatie over een school in Heerenveen die met dit model draait. En op www.jan-vermeer.nl vindt u gedetailleerde informatie over een school in Delft die met een vijf-gelijke-dagen model werkt. Op internet zijn nog meer websites van scholen te vinden. Daarnaast is er onderzoek gedaan onder scholen die al met andere schooltijden werken. Van deze onderzoeken vindt u informatie in hoofdstuk 5 Citaten uit publicaties. Leerkrachten van de Trinoom zijn in de gelegenheid gesteld om dit schooljaar een dag te gaan kijken hoe het bij zo n school werkt. Zijn er onderzoeksresultaten over de effecten van het vijf-gelijke-dagen model op het kind? Naar de effecten van het vijf-gelijke-dagen model op kinderen is geen wetenschappelijk onderzoek verricht. Wel zijn er enquêtes gehouden en directeuren bevraagd in onderzoeken naar de stand van zaken op het gebied van andere schooltijden. En er zijn enkele interviews en artikelen te vinden. Alles gaat om bevindingen en ervaringen. Zie verder hoofdstuk 5 Citaten uit publicaties. April 2013 Bladzijde 5 van 20
Waarom wil Kans en Kleur voorop lopen bij de invoering van een vijfgelijke-dagen model, terwijl er weinig landelijke ervaring bekend is? Kans & Kleur heeft geanticipeerd op maatschappelijke veranderingen die van invloed zijn op de schoolroosters. De SER heeft in het voorjaar van 2011 een rapport uitgebracht met de titel: Tijden van de samenleving. Slimmer organiseren van tijd en plaats van arbeid en dienstverlening. In dit rapport is een hoofdstuk opgenomen over de tijden in scholen en kinderopvanginstellingen. In de samenvatting is het volgende te lezen: In het onderwijs en de kinderopvang stelt de raad vast dat een meer eigentijds en sluitend dagarrangement nodig is voor 4-12 jarigen. Belangrijke uitgangspunten voor de raad zijn dat school- en opvangtijden aansluiten op werktijden en dat optimaal gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden van een volledig weekvenster, waarbij ook de woensdag en de vrijdag als reguliere werkdagen gelden. Elementen als een eerdere start van de voorziening, regelmaat in schooltijden op alle weekdagen en invoering van een continurooster zijn hierbij behulpzaam. De gehele samenvatting staat in hoofdstuk 5 Citaten uit publicaties. Zijn er nog andere modellen dan het vijf-gelijke-dagen model mogelijk? Binnen de huidige stand van zaken op het gebied van andere tijden in het onderwijs, worden diverse modellen gebruikt. Voor de situatie in Wijchen is het echter wenselijk dat alle scholen overgaan tot hetzelfde rooster, omdat dan ook aanpassingen in andere onderdelen van de gemeente mogelijk zijn, zoals sportclubs en andere verenigingen voor vrije tijd. Vandaar dat er door middel van een voorstudie is gekeken naar welk model het beste bij Wijchen past en daaruit is het vijf-gelijke-dagen model voortgekomen. Hoe wordt de kwaliteit van onderwijs gewaarborgd? En de kwaliteit van het middagprogramma? De kwaliteit van het onderwijs wordt gewaarborgd doordat binnen het vijf-gelijkedagenmodel effectief en gericht gewerkt kan worden aan alle vakgebieden binnen het curriculum. Het middagprogramma vanaf 14.00 uur geeft de BSO mogelijkheden om het buitenschoolse aanbod te verdiepen en beter aan te laten sluiten bij de behoeftes van de kinderen. Voor meer informatie over de invulling van een mogelijk middagprogramma op de site van de eerste stap. Organisatie en praktische aspecten Hoe gaat de pauze er concreet uitzien? Mocht de Trinoom overgaan tot invoering van het vijf-gelijke-dagen model, dan zullen de leerkrachten zelf en in overleg met elkaar bepalen hoe de pauze eruit gaat zien. Als mogelijk voorbeeld nemen we een ervaring van een school waar het vijf-gelijke-dagen model al een aantal schooljaren draait. Op onze school werd er in de klas gegeten en alle kinderen zaten daarbij aan een tafeltje. Om vijf minuten voor twaalf werden de schoolspulletjes opgeruimd. Dan werden er placemats op tafel gelegd en werden de lunch boxes en drinkbekers uitgedeeld. De kinderen zelf kregen bij toerbeurt deze taken. Ondertussen gingen de andere kinderen eventueel naar het toilet en werden door alle kinderen de handen gewassen. Het eetmoment werd gezamenlijk begonnen. In principe kregen alle kinderen de tijd die ze nodig hadden. Dat betekent dat er een aantal al na vijf minuten klaar zijn en een aantal langer dan 15 minuten nodig hadden. Onze ervaring was dat dit zich vanzelf settelde. Zien eten doet eten en verreweg de meeste kinderen hebben in 15 minuten het eten op. Bovendien zag je na een aantal weken dat de April 2013 Bladzijde 6 van 20
hoeveelheid eten die een kind tot zich nam rustig in 15 minuten opgegeten kon worden. Hierin was nauw overleg tussen de leerkracht en de betreffende ouders. Na het eten ruimt de leerling zelf zijn lunch box en drinkbeker weer op en kan hij of zij naar buiten. Om beurten hadden twee leerlingen de taak om de placemats af te nemen en op te ruimen. De afspraak was dat de kinderen niet eerder dan 12:15 uur naar buiten mochten, dit omdat voor die tijd er geen pleinwacht aanwezig was. Het buitenspelen verliep hetzelfde als het speelkwartier eerder op de ochtend. Wel hadden we binnen een hoek met zitzakken en tijdschriften ingericht. Ook hadden we buiten drie grote picknicktafels in de grond verankerd. Die werden voor het buitenspelen met een plastickleed gedekt. Op de ene tafel stond een bak met gezelschapsspelletjes klaar, op de tweede tafel een bak met teken- en kleurspulletjes en op de derde tafel een bak met tijdschriften en puzzelboekjes. Je zag hier kinderen van alle leeftijden door elkaar met elkaar spelen en kleuren. Wanneer het regende, dan werden er binnen in de school tafels gedekt. Bovendien hebben we twee voetbaltafels neergezet, waar de groepen om beurten gebruik van mochten maken. Ook hadden we binnen een grote kast met materiaal dat alleen voor de vrije tijd in de pauze bedoeld was en alleen gebruikt werd als het regende. Denk aan een Bingo-spel, een poppenkast of een bak met knutselmateriaal. Ons idee en uitgangspunt was dat er voor elk wat wils zou moeten zijn, zodat een kind zelf kon kiezen hoe hij of zij de vrije tijd wilde doorbrengen. De leerkrachten aten tegelijk met de kinderen, maar een enkeling koos er ook voor om tijdens het eten van de kinderen voor te lezen. Zij at dan daarna. Wat betekent het voor een kind in de midden- of bovenbouw om over te gaan naar het vijf-gelijke-dagen model en hoe ziet een mogelijk overgangsjaar er uit? Kinderen dienen in hun 8 jarige schoolloopbaan wettelijk 7520 uur onderwijs te ontvangen. De Trinoom heeft binnen zijn bestaande lesurentabel wat marge uren opgebouwd om bij een overgang naar het vijf-gelijke-dagen model met een kleine aanpassing in aanvangstijden een soepele overgang te realiseren. Daarnaast is er jurisprudentie om tijdens het half uur gezamenlijk eten met de kinderen pedagogisch verantwoorde activiteiten te verrichten die als lestijd meegeteld mogen worden. U kunt dan denken aan het startmoment waarop kinderen eten en de leerkracht een stukje voorleest. Kun je als ouder je 4 jarige (niet leerplichtige) kind nog wel beoordelen of het goed is voor je kleuter om na de lunchpauze nog naar school te gaan? Hoe een dag verloopt kun je vooraf niet geheel voorspellen. Afhankelijk van de dag kan ook met de leerkracht de afspraak gemaakt worden dat je je 4 jarige direct voor of na de lunchpauze komt ophalen. Dit zou maatwerk kunnen zijn als je het vooraf echt niet kunt inschatten en je een bel/mailtje/sms- afspraak maakt (einde ochtend) met de leerkracht die aangeeft of de kleuter voldoende energie voor de middag heeft. Welk schooljaar zou het vijf-gelijke-dagen model ingaan? Dit jaar, na de ouder- en leerkrachtpeilingen komt er een MR-besluit over het wel of niet invoeren van het vijf-gelijke-dagen model. Indien positief besloten wordt zal dat het ingaan in schooljaar 2014-2015. April 2013 Bladzijde 7 van 20
TSO en BSO (buiten schooltijden opvang) Wat is nu de werkelijke aanleiding voor het initiatief om het vijf-gelijkedagen model in te voeren, de TSO? De hoofdredenen vanuit Kans & Kleur staan beschreven in hoofdstuk 1 en dat is niet om de reden TSO. Dit is een bijkomstige reden. Het huidige systeem van opvang vanuit de eerste stap is op termijn niet houdbaar, zeker tegen huidige tarieven en met huidige beschikbare pool aan medewerkers en vrijwilligers. Zijn er alternatieven voor goede TSO? In principe zijn er alternatieven voor een goede TSO, er zijn namelijk bedrijven die de TSO voor een school kunnen regelen. Omdat het behouden van de TSO niet het uitgangspunt is geweest van het vooronderzoek, is er geen concreet antwoord beschikbaar. Wanneer je kijkt naar de belangrijkste reden om naar andere schooltijden te gaan kijken, namelijk meer de versnippering van onderwijstijd en de verslechtering van het sociale klimaat op school, is een alternatief voor de TSO geen voor de hand liggende oplossing. Is er gedacht aan ouderhulp tijdens lunchtijd of hulp van de eerste stap? Er zal geen hulp van de eerste stap gevraagd of geregeld worden voor tijdens de lunch. Hulp inroepen van ouders zou een optie kunnen zijn, met name bij de kleutergroepen. Ervaring laat zien dat ook een kleuterklas uiteindelijk zonder extra hulp draait. Maar, vooral in de opstartfase van de eerste weken zou ouderhulp het wel eenvoudiger en minder zwaar kunnen maken voor de leerkracht. Is er onderzoek gedaan naar de vraag hoeveel geld ouders bereid zijn om te betalen voor een anders georganiseerde TSO? Er is een werkgroep andere tijden opgericht, die voorstudie heeft gedaan naar de wenselijkheid en de haalbaarheid van diverse schoolroosters. In deze werkgroep zaten vertegenwoordigers van Kans & Kleur, de eerste stap, twee MR-leden van twee scholen en een GMR lid. In het vooronderzoek is niet onderzocht hoeveel geld ouders bereid zijn te betalen voor een anders georganiseerde TSO. Wat gaat de BSO kosten in het vijf-gelijke-dagen model? Op de site van de eerste stap is een rekenmodel opgenomen waar elke ouder zijn of haar specifieke gegevens kan invullen. Daaruit blijkt hoeveel de BSO u gaat kosten in de situatie dat het vijf-gelijke-dagen model ingevoerd zou gaan worden. Komt u daar niet uit, dan kunt u contact opnemen met de eerste stap, zij helpen u daar graag verder mee. Wordt er een aantrekkelijk aanbod gedaan voor invulling van de extra BSO-uren? Ook voor de bovenbouw kinderen? De eerste stap zal haar programma, ingeval het vijf-gelijke-dagenmodel wordt ingevoerd, inhoudelijk verbreden. Belangrijk daarbij is welke wensen ouders hierin hebben. Uit de enquête die in augustus 2012 gehouden is tijdens de informatieavonden van de eerste stap is gebleken dat ouders belangstelling hebben voor workshops / activiteiten in de richtingen van huiswerkbegeleiding, sport, muziek, dans e.d. Daarnaast wordt door ouders aangegeven dat kinderen ook behoefte hebben aan vrij spel en rustmomenten. Kinderen moeten ook eigen activiteiten kunnen ontwikkelen. Nadat een positief besluit over een vijf-gelijkedagen model is genomen gaat de eerste stap met deze gegevens verder aan de gang om dit concreet uit te werken. Enerzijds door het beleid hiervoor in het pedagogisch beleidsplan op te nemen, anderzijds door dit per locatie in het pedagogisch werkplan en activiteitenplannen op te nemen. Daarin is dan ook het April 2013 Bladzijde 8 van 20
evenwicht tussen rustmomenten en activiteiten verwerkt. De oudercommissie van de locatie zal geïnformeerd worden over de uitkomsten en er zal tevens geïnventariseerd worden of er andere ideeën door ouders en/of kinderen worden aangegeven. Op deze wijze willen we per locatie zo dicht mogelijk blijven aansluiten bij de wensen van ouders en kinderen. Vanzelfsprekend zal het activiteitenaanbod ontwikkelingsgericht zijn. Dat betekent ook voor kinderen van de bovenbouw, dat het programma daarop afgestemd is en met hen besproken wordt. Deze kinderen kunnen heel goed de eigen verwachtingen en wensen aangeven. Is er plaats voor alle kinderen op de BSO? We verwachten alle kinderen op de BSO te kunnen plaatsen die zich hiervoor aanmelden. Op basis van de aanmeldingen zal de capaciteit behoefte van de BSO bepaald worden. Waar nodig zal naar extra ruimtelijke voorzieningen worden gezocht. De eerste stap garandeert dat alle ouders die dat willen, gebruik kunnen maken van de BSO. Als de eerste stap er niet in slaagt om een interessanter/beter programma aan te bieden tijdens de uitgebreidere BSO-uren, in hoeverre is school dan vrij om de BSO door een andere aanbieder te vervangen? Hebben ouders ten aanzien van die keuze rechten? Er is geen afspraak verder tussen school en de eerste stap voor de BSO. De eerste stap is wel partner in veel brede scholen maar dat zegt verder niets over de deelname van ouders. Ouders zijn geheel vrij in de keuze van de BSO organisatie. Probleem in deze is dat er tot nu toe in Wijchen geen andere aanbieder is. Sportclubs draaien op vrijwilligers. Waaruit is afgeleid dat deze verenigingen zich gaan aanpassen aan het vijf-gelijke-dagen model? De hoop is dat sportclubs door het nieuwe model op meer dagen vrijwilligers zullen vinden, omdat ouders niet meer uniek gebonden zijn aan de vrije woensdagmiddag en vrijdagmiddag. Of zij zich aanpassen en of zij van een dergelijk aanbod gebruik maken, dan wel actief dit aanbod proberen te regelen is aan de sportclubs zelf. Procedure peiling tot en met MR besluit Krijg je 1 stem per gezin? Ongeacht het aantal schoolgaande kinderen? Worden ouders met uitsluitend kinderen in groep 8 uitgesloten (aangezien zij volgend jaar geen schoolgaande kinderen meer hebben)? De MR heeft bepaald dat elk gezin met kinderen in groep 6 of lager twee stemformulieren krijgt. Gezinnen met alleen kinderen die momenteel in groep 7 of 8 zitten worden uitgesloten van de peiling aangezien deze kinderen in schooljaar 2014-2015 niet meer op school zullen zitten. Verder wordt er geen verschil gemaakt tussen gezinnen met één of meerdere kinderen op school. Ook krijgen gezinnen waarvan de kinderen nog niet, maar binnenkort, naar school gaan en al zijn ingeschreven twee stembiljetten. Verder krijgen gezinnen met gescheiden ouders ook twee formulieren, omdat deze ouders elk afzonderlijk met de gevolgen te maken krijgen, afzonderlijk verantwoordelijk zijn en daarvoor elk afzonderlijk zaken moeten regelen. De ouder die de formulieren ontvangt, wordt verzocht er zorg voor te dragen dat het 2 e formulier bij de ex-partner komt. Op dinsdag 21 mei zullen de formulieren aan de kinderen meegegeven worden. Tot maandag 27 mei 16.00 uur kunt u de ingevulde formulieren inleveren. Er zal hiervoor in elk gebouw een doos worden geplaatst. Op het formulier wordt u April 2013 Bladzijde 9 van 20
gevraagd in welke groepen en in welke stroom uw kinderen zitten. Tevens is er ruimte om een toelichting te geven op uw keuze. De peiling onder leerkrachten zal gelijktijdig plaatsvinden. Op dinsdag 28 mei zullen de stemmen in de MR-vergadering geteld worden. Vervolgens zal de MR een uiteindelijk besluit nemen over het vijf-gelijke-dagenmodel. Op donderdag 20 juni zal dit besluit met argumenten in de nieuwsbrief gepubliceerd worden. Hebben leraren een instemmingsrecht of een adviesrecht? Wat is de mening van de leraren? (kleuterklassen, onder-, midden- en bovenbouw) De mening van de leerkrachten wordt tegelijk gepeild, maar mogelijke argumenten voor en tegen van de leerkrachten staan in hoofdstuk 4 genoemd. De MR heeft bepaald (notulen 18.09.2012) dat zowel ouders als teamleden binnen de MR instemmingsrecht hebben. Wat beslissen andere scholen in Wijchen? Hoe gaat Kans & Kleur om met een situatie waarin scholen instemmen, terwijl andere scholen niet instemmen? Is eenstemmigheid vereist? Elke school doet een peiling onder zijn ouders of heeft deze al gedaan. De MR houdt contact met de andere MR-en om te peilen hoe de meningen daar zijn, maar neemt een geheel eigenstandig besluit. Immers, anders zou de raadpleging van de ouders zijn nut verliezen. Er is dus geen eenstemmigheid in heel Wijchen vereist. De wens is wel dat op den duur alle scholen overgaan naar het vijfgelijke-dagen model. Vooralsnog gaat alleen De Boskriek en de St Jozefschool over op het vijf-gelijke-dagen model. Andere scholen zullen deze ontwikkeling volgen en eventuele leerpunten oppakken. Hoe komt de MR tot een besluit? Er zijn hiervoor geen scenario s voorgeprogrammeerd. De enorme hoeveelheid mogelijke uitkomsten van beide peilingen maakt dit onmogelijk. De MR zal een afgewogen besluit/advies geven. Dat betekent dat niet alleen een instemming of niet gegeven zal worden, maar dat ook argumenten meegenomen zullen worden die uit de peiling naar voren komen. In ieder geval zal een advies aan Kans & Kleur dus ook een aantal aandachtspunten meegeven, dan wel vragen die aan hen gesteld worden naar aanleiding van het besluit. Voorts streeft de MR er in eerste instantie naar om een eensluidend besluit/advies te formuleren, dus gezamenlijk vanuit personeel en oudergeleding. Echter, wanneer standpunten uit elkaar lopen zal dit ook expliciet worden vermeld in het advies, zodat Kans & Kleur weet dat het een genuanceerde houding betreft, en er dus niet over eenduidig draagvlak kan worden gesproken in dat specifieke geval. Vragen vanuit leerkrachten Na school ga je als leerkracht met je team pauzeren. Die tijd heb je dan ook echt nodig. Wat dan te doen als ouders direct na schooltijd je even willen spreken? In de huidige praktijk kunnen de ouders je direct na schooltijd spreken. We zullen met de ouders afstemmen dat de lunchpauze in dit vijf-gelijke-dagen model heilig is voor leraren. De ouders zijn dan bijvoorbeeld welkom om op de groep binnen te lopen vanaf 14.30 uur tot 15.30 uur. April 2013 Bladzijde 10 van 20
Wat zijn de ervaringen op andere scholen? De leerkrachten die begin april 2013 een bezoek hebben afgelegd in Beek op de school De Biezenkamp is gevraagd een verslagje te maken van hun ervaringen. Dit verslagje treft u als aparte bijlage aan. Door het taakbeleid valt de lunchpauze onder taakuren. Betekent dat dat ouders een grotere deelname moeten leveren aan werkgroepen? En zo ja, zijn de ouders zich daarvan bewust? Zowel binnen het huidige model als binnen het vijf-gelijke-dagen model zal er inzet gevraagd worden van leerkrachten. Er zal gekeken moeten worden naar een flexibel pauzeschema waarbinnen leerkrachten ook echt 15 minuten pauze kunnen opnemen alvorens zij vanaf 14.00 uur vanuit het arbeidstijden rustbesluit een half uur pauze kunnen opnemen. Vanuit welke variant je ook keuzes maakt het aantal effectief in te zetten taakuren zal afnemen en in die zin zal er zeker een beroep op ouders gedaan worden op taken die niet een directe link hebben met het primaire proces (leer curriculum). Pauzetijden kunnen in shifts opgenomen worden, waarbij binnen de parallelgroepen er een rooster gemaakt kan worden wie wanneer pauze houdt. Wat is het gevolg van de werktijdfactoren voor de leerkrachten? In eerste instantie verandert er niets aan de werktijdfactor van de leerkrachten. Dat betekent dat het aantal werkdagen en werkuren wordt aangepast aan de werktijdfactor. Dat gebeurt nu overigens ook. Het is ook mogelijk dat een leerkracht zelf aangeeft dat hij of zij de werktijdfactor naar beneden bij wil stellen zodat het aantal dagen en uren beter klopt bij de werktijdfactor. De werktijdfactor naar boven aanvullen zal lastiger zijn, omdat we op stichtingsniveau geen verhoging van de vaste aanstellingen mogen hebben. In theorie kan het ook voorkomen dat een leerkracht een aantal keer per jaar een dag op een andere school moet werken. Hoeveel roostervrije, studiedagen blijven er nog in onder- midden- en bovenbouw? Houdt de onderbouw nog 8 vrije roosterdagen? Hoe om te gaan met compensatieverlof? Uitgaande van een rooster 930 uur onderbouw en 950 uur bovenbouw kom je na 8 jaar precies op 7520 uur uit. Binnen het 5 gelijke dagenmodel hebben de groepen 1 en 2 in totaal 4 vrije vrijdagen. Het compensatieverlof is 950 uur 930 uur = 20 uur. Dit zijn binnen het vijf-gelijke-dagen model 4 hele dagen per jaar. Zijn er extra gevolgen voor part-timers, moeten die terugkomen vb. op woensdag en vrijdag? Is er een verplichte eindtijd voor leerkrachten? Nee, er is geen verplichte eindtijd voor leerkrachten. Een full- timer dient net als nu op jaarbasis 1659 uur te werken. In het onderwijs heb je effectief gemiddeld 40 lesweken. Een leerkracht werkt 41,4 uur per week op basis van deze 40 weken. Er zijn weken, denk aan ouderavonden, dat een leerkracht meer uren werkt. Vanuit dit gezichtspunt is het niet wenselijk een geformaliseerde eindtijd af te spreken. Afhankelijk van je aanstelling kunnen leerkrachten op basis van de cao een maximum aantal dagdelen in gezet worden. Per individuele leerkracht zal er gekeken moeten worden vanuit haar of zijn aanstelling of er een vergadering bijgewoond moet worden, buiten de contacttijd dagen voor de groep. April 2013 Bladzijde 11 van 20
3. Argumentenkaart vanuit Andere tijden in onderwijs en opvang
4. Argumenten voor en tegen vijf-gelijke-dagen model In dit hoofdstuk hebben we de argumenten verzameld voor en tegen het vijfgelijke-dagen model. Deze argumenten zijn gehoord tijdens de informatieavonden, via mail ontvangen of op de flipovers geschreven, en is dus geen uitputtende wetenschappelijke opsomming van de voors en tegens. OUDERS / VERZORGERS TEGEN VOOR De structuur in de dagindeling is duidelijk en geeft het kind rust. Het kind kan lunchen met vriendjes en vriendinnetjes. Dit moedigt ook langzamere en moeizamere eters aan; zien eten doet eten. Er hoeft niet meer gehaast te worden om de kinderen op en neer naar school te brengen, terwijl er maar weinig effectieve lunchtijd overblijft. De kinderen zijn over het algemeen druk als zij gedurende een middagpauze die langer duurt geheel uit het schoolsysteem zijn geweest. Er hoeft niet geacclimatiseerd te worden. De BSO kan meer structuur en uitdagende activiteiten bieden wanneer het aantal uren wordt uitgebreid. Als de school eerder uit is, is er meer ruimte om na schooltijd samen met vriendjes te spelen of andere activiteiten te ontplooien. De kwaliteit van pedagogisch toezicht tijdens de lunchtijd gaat vooruit. De kinderen wennen beter aan school (door niet meteen overgeleverd te zijn aan diverse opvangvarianten en dagen tot kwart over drie) en tevens beter aan de middelbare school, waarbij ze ook eigen verantwoordelijkheden krijgen en tussendoor niet naar huis gaan. Als je kijkt naar de oorsprong van de schooltijden, waar moeders nog altijd thuis waren en er 's middags warm werd gegeten, dan zie je dat verandering van de samenleving betekent dat alle organisaties, en dus ook scholen, moeten meeplooien. Door de tijden heeft mijn kind, maar ook ikzelf, meer rust door kan ik mijn (thuis)werk op meerdere dagen langer aaneengesloten uitvoeren. BSO is niet zodanig flexibel in te zetten dat er ook voor enkele uren BSO kan worden afgenomen (tot 15:00 uur bijvoorbeeld). Daardoor sluiten de BSO-kosten in bepaalde gevallen niet aan bij de behoefte aan BSO-uren. Een kind kan op geen van de doordeweekse dagen thuis lunchen. De lunchpauze voor de kinderen is korter. Bij slecht weer komen de kinderen gedurende langere tijd niet buiten. Het is nu nog moeilijk voor te stellen hoe de BSO-tijd op de specifieke BSO-locatie beter kan worden benut. De kinderen hebben geen volledige vrije middagen meer. Er is relatief weinig ruimte op de Trinoom (grote school groot aantal leerlingen) om extra vierkante meters toe te wijden aan de lunchpauze en aan een rijker aanbod tijdens BSO-tijd. De keuze voor het vijf-gelijke-dagen model kan niet worden gebaseerd op bevindingen uit wetenschappelijk onderzoek.
VOOR Continuïteit voor de leerlingen. Voor kinderen biedt het meer overzicht, structuur en rust. Minder wisselingen van volwassen en in het algemeen zijn er minder wisselingen op een dag. Met name voor kinderen die hier juist veel last van hebben biedt dit model meer duidelijkheid en structuur. Daarnaast is er meer effectieve leertijd doordat er minder afrondingen en opstartmomenten zijn op een dag. Gelijke verdeelde werkdagen in de week voor iedere leerkracht. Alle schooldagen zijn dan even lang. Dit is voor kinderen heel overzichtelijk, maar ook voor het inpassen van de teamleden op de juiste dagen met de juiste uren lijkt me voor de schoolleiding ook een bijkomend voordeel. Een ieder heeft op die manier evenveel. Meer tijd als je 's avonds terugkomt van vergaderingen of ouderavonden. Effectiever vergaderen. Meer tijd voor leerkrachten om praktisch aan de slag te kunnen na schooltijd. Meer voorbereidingstijd voor je klas maar ook meer tijd om met je bouw zaken op te pakken. Dit komt ten goede aan de leerlingen. Of om na schooltijd je administratief werk af te ronden dat nu ergens tussendoor of s avonds moet. Dit komt de kwaliteit en snelheid (concentratie) daarvan ten goede. LEERKRACHTEN TEGEN Voor de jongste kleuters duurt de dag erg lang, tenzij je voor niet leerplichtigen met ouder kan afspreken dat de kleuter indien nodig eerder (einde ochtend) opgehaald wordt. Je pauze is veel te laat op de dag, tenzij er tijdens speelkwartier of na lunchtijd iets (vanuit leerkrachten) georganiseerd wordt waardoor je even korte pauze kunt nemen. Daarbij is in de onderbouw het eten met kleuters voor de leerkracht geen eigen lunchpauze, omdat het geen rustig eetmoment voor mijzelf is. Kan hierin ook iets met elkaar georganiseerd worden? Het is voor leerkrachten een lange aaneensluitende werktijd waarbij je continue omringd bent door kinderen. Het kan heel verfrissend en een positief effect hebben op je gestel om even uit de situatie te kunnen stappen. Tussen de middag heb je geen gelegenheid om spullen klaar te zetten voor bv handvaardigheid. Je moet daar al voor de ochtend, of de dag ervoor ook al aan denken. De bovenbouw gaat minder uren maken dan nu. Het wordt lastiger de lesstof af te krijgen en aan de (eind)doelen voldoen. De angst is dat korte lunchtijd ten koste gaat van concentratie middagprogramma. Vijf-gelijke-dagen model is meer een bezuinigingsoperatie. April 2013 Bladzijde 14 van 20
5. Citaten uit publicaties In dit hoofdstuk vindt u citaten uit publicaties over andere schooltijden. Alle publicaties zijn terug te vinden op www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl. Diverse publicaties zijn geciteerd om de omvang van dit document te beperken. Monitor nieuwe schooltijden Factsheet 2011 De schooltijden in het Nederlandse basisonderwijs zijn in beweging. Steeds meer scholen gaan over op nieuwe schooltijden. Project Andere Tijden in onderwijs en opvang en de PO Raad hebben Onderzoeks- en adviesbureau Oberon gevraagd die ontwikkeling te volgen met een tweejaarlijkse monitor. Deze factsheet bevat de uitkomsten van de eerste meting in het voorjaar van 2011. Alle Nederlandse basisscholen (N=6995) hebben in maart 2011 een brief ontvangen met het verzoek om een korte online enquête in te vullen. In totaal hebben 1305 scholen (19%) aan de oproep gehoor gegeven. Responsanalyse heeft uitgewezen dat de respons representatief is. Dat wil zeggen dat de uitkomsten van de enquête een goed beeld geven van de stand van zaken en opvattingen op alle Nederlandse basisscholen. Achtergrond Steeds meer basisscholen oriënteren zich op mogelijkheden om hun schooltijden aan te passen. Bijvoorbeeld door in samenspraak met de kinderopvang begin- en eindtijden aan te passen, het bioritme van kinderen te volgen of met flexibele vakanties rekening te houden met werktijden van ouders. Met de nieuwe schooltijden streeft men onder meer naar een beter dagritme, naar een minder onrustige en versnipperde schooldag voor de kinderen en ouders en naar een rijk en aantrekkelijk aanbod dat de ontwikkeling van kinderen stimuleert. Het loslaten van de traditionele schooldag reikt verder dan alleen de schooltijden zelf. De impact ervan is voelbaar in de hele schoolorganisatie én bij de samenwerkingspartners in de kinderopvang, welzijn, sport, cultuur en zorg. Er zijn verschillende varianten als het gaat om nieuwe schooltijden. De belangrijkste nieuwe modellen zijn: het vijf-gelijke-dagen model; het bioritme model; het 7 tot 7-model en integraal kindcentrum. Trends & cijfers Nieuwe schooltijden populair Nieuwe schooltijden worden warm onthaald in het Nederlandse basisonderwijs. Veel scholen (15%) zijn al overgegaan op nieuwe tijden óf zijn van plan dat de komende jaren te gaan doen (11%). Ruim de helft van de scholen (55%) ziet mogelijkheden op de langere termijn. Slechts een minderheid van de scholen (19%) ziet niets in andere schooltijden. Aandacht verschuift van continurooster naar 5 gelijke dagen De scholen die tot nu toe zijn overgestapt, hebben vooral voor het continurooster (56%) en het Hoorns model (30%) gekozen. Een minderheid (11%) ging tot nu toe over op het vijf-gelijke-dagenmodel. In de toekomst kantelt dat beeld. Van de scholen die de komende jaren overgaan, kiest bijna de helft (47%) voor het vijfgelijke-dagenmodel. Kindgerichte motieven voeren de boventoon Een betere dagindelingen voor leerlingen is voor scholen het belangrijkste motief om over te gaan op andere tijden. Een goede tweede is de overtuiging dat de lestijd effectiever kan worden aangewend. April 2013 Bladzijde 15 van 20
Draagvlak onder ouders en personeel is essentieel De belangrijkste randvoorwaarde voor een succesvolle invoering is een positieve houding van ouders ten aanzien van de nieuwe schooltijden. Ook het draagvlak onder het personeel wordt van groot belang geacht. Daarnaast zijn een hechte samenwerking met partners, een gedegen organisatie en voldoende tijd voor invoering van belang. Weinig echte knelpunten Relatief veel scholen geven aan dat ze bij de overgang helemaal geen knelpunten hebben ervaren. Scholen die daar wel mee te maken hebben, geven aan dat de invoering van andere schooltijden kan stuiten op weerstand bij het eigen personeel. CAO-bepalingen met betrekking tot werktijden van personeel worden in dit verband specifiek genoemd. Effect: meer rust en regelmaat De invoering van andere schooltijden heeft volgens de scholen vooral meer rust en regelmaat in de schooldag opgeleverd. Dat biedt volgens hen ook mogelijkheden om de lestijd effectiever te besteden. De nieuwe schooltijden leveren volgens een deel van de scholen ook winst op voor leerkrachten én voor de organisatie en invulling van de buitenschoolse opvang. Waarom stappen scholen over op andere tijden? Leerlinggebonden motieven staan voorop bij de keus voor verandering van schooltijden. Een betere dagindeling voor leerlingen is het belangrijkste motief. Ook een effectievere besteding van de lestijd scoort hoog. Daarnaast voeren scholen een betere dagindeling voor leerkrachten, de organisatie van het overblijven en wensen van ouders op als redenen om andere schooltijden in te voeren. De onderwijskundige visie van de school en talentontwikkeling van leerlingen worden minder vaak genoemd. In de zijlijn komen ook allerlei andere motieven aan de orde, waaronder profilering van de school en het inroosteren van compensatieverlof voor leerkrachten. Wat zijn overwegingen (geweest) om over te gaan op andere schooltijden? Betere dagindeling voor de leerlingen (minder versnippering en onrust) 62% Effectieve besteding van de lestijd op school 51% Betere dagindeling voor leerkrachten (voorbereidingstijd, nascholing e.d.) 44% Voor- en Tussenschoolse opvang zijn lastig te organiseren door een tekort aan 38% personeel Op verzoek van ouders 34% Betere aansluiting bij de onderwijskundige visie 19% Extra aandacht voor talentontwikkeling van leerlingen 11% Iets anders 15% Enkele citaten van scholen in dit verband: Inspringen op maatschappelijke ontwikkeling en behoeften van hedendaagse kinderen. Betere mogelijkheden voor en samenwerking met naschoolse opvang. Aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan? Draagvlak onder ouders en personeel zijn de meest genoemde randvoorwaarden voor een succesvolle invoering van andere schooltijden. Ook een hechte samenwerking met partners en een sluitende organisatie vormen voor veel scholen belangrijke voorwaarden voor invoering. Belemmerende wet- en regelgeving of ontoereikende huisvesting worden veel minder vaak genoemd. April 2013 Bladzijde 16 van 20
Wat zijn de belangrijkste randvoorwaarden voor invoering van nieuwe tijden? Draagvlak onder ouders 93% Draagvlak onder personeel 86% Hechte samenwerking met partners 67% Sluitende organisatie van personeel binnen de nieuwe schooltijden 50% Voldoende tijd om de nieuwe schooltijden in te voeren 46% Ruimte in wet- en regelgeving met betrekking tot onderwijstijden 28% huisvesting 13% Iets anders 5% De kwaliteit van het onderwijs moet voorop staan en gehandhaafd blijven! Anders: niet doen! Draagvlak onder ouders en personeel is wel van belang, maar niet leidend. Als schoolleiding/schoolorganisatie heb je namelijk de wettelijke verplichting om een sluitend dagarrangement aan te bieden en dat moet er dan ook zo professioneel mogelijk uitzien. Welke knelpunten doen zich voor? De invoering van andere schooltijden stuit volgens scholen vooral op weerstand bij het eigen personeel. CAO-bepalingen met betrekking tot werktijden van personeel worden in dit verband vaak specifiek genoemd. Daarnaast kunnen ook weerstanden bij ouders een struikelblok vormen. Tegelijkertijd geeft een aanzienlijk deel van de scholen aan dat ze helemaal geen knelpunten ervaren. Weerstand vanuit het personeel tegen de invoering van andere 34% schooltijden cao-bepalingen met betrekking tot werktijden van personeel 32% Weerstand vanuit ouders tegen invoering van andere schooltijden 21% Wet- en regelgeving met betrekking tot onderwijstijden 11% Geen sluitende organisatie van personeel binnen de nieuwe schooltijden 11% Geen sluitende financiering van invoering van andere schooltijden 9% Weinig afstemmen tussen school en partners, zoals de kinderopvang 4% Onvoldoende tijd om de nieuwe schooltijden in te voeren 3% Iets anders 6% Geen knelpunten 20% Eigenlijk helemaal geen weerstand. Zowel ouders als personeel waren positief. De vrije woensdagmiddag was wel een breekpunt voor ouders. Dat kan wel anders als alle scholen overgaan en verenigingen en sportclubs ook hun tijden aanpassen. Wat levert de invoering van andere schooltijden op? De invoering van andere schooltijden heeft volgens de scholen vooral meer rust en regelmaat in de schooldag opgeleverd. Ook de beoogde effectievere besteding van lestijd lijkt uit de verf te komen. Daarnaast leveren andere schooltijden volgens de scholen winst op voor leerkrachten en voor de organisatie en invulling van de buitenschoolse opvang. In de categorie anders worden bijvoorbeeld tevreden ouders en verbetering van de veiligheid opgevoerd. Opvallend weinig scholen zien nog helemaal geen opbrengsten. April 2013 Bladzijde 17 van 20
Wat heeft de invoering van andere schooltijden opgeleverd? (meerdere antwoorden mogelijk)(n=161) Er heerst rust en regelmaat op de school 78% De lestijd op school wordt effectiever besteed 57% Leerkrachten hebben overdag meer tijd voor niet-onderwijs gebonden taken 34% Er is meer tijd voor gezamenlijke scholing 29% De school trekt meer leerlingen 23% De leerlingen zijn meer geconcentreerd 22% Er zijn meer mogelijkheden voor activiteiten binnen de Buitenschoolse Opvang 20% De deelname aan de Buitenschoolse Opvang is meer gelijk verspreid over de 10% week Iets anders 14% (Nog) geen opbrengsten 3% Geen versnippering van lestijden en voor de ouders meer duidelijkheid. Ouders en leerkrachten zijn na een periode van wennen enthousiast over de tijden. Wat zijn de motieven van scholen die niets zien in andere tijden? De scholen die niets zien in andere schooltijden geven hiervoor als belangrijkste redenen op dat er geen behoefte is bij ouders en dat de huidige schooltijden goed voldoen. Wat is de reden dat uw school niets in andere schooltijden ziet? (meerdere antwoorden mogelijk) (n=197) Geen behoefte bij ouders 32% Huidige schooltijden voldoen 28% Geen onderwerp/prioriteit 12% Geen behoefte bij leerkrachten/team 10% Geen behoefte blijkt uit onderzoek 9% Nadelige gevolgen voor leerkrachten/school 6% Nadelige gevolgen voor leerlingen 6% Niet mogelijk vanwege omgeving (streekschool) 4% Iets anders 6% Afgelopen schooljaar is dit uitvoerig besproken in MR en OR. We hebben een ouderenquête afgenomen waaruit bleek dat de ouders massaal de huidige schooltijden willen houden. De huidige situatie sluit aan op de wensen van ouders. Veel kinderen gaan tussen de middag lekker thuis eten en kunnen op die manier rustig bijtanken. Mocht u de gehele publicatie willen lezen, dan kunt u die vinden op www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl bij publicaties (linker kolom) Meting PO andere schooltijden Een vergelijkbaar onderzoek kwam dit in juni 2012 beschikbaar. Hier gaat het om Meting PO andere schooltijden van DUO Onderwijsonderzoek. Zij waren benieuwd naar de huidige stand van zaken omtrent nieuwe schooltijden in het basisonderwijs. De publicatie daarvan vindt u op www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl bij Project andere tijden (linker kolom) onder de link 2012. April 2013 Bladzijde 18 van 20
Variatie in schooltijden Een internationale literatuurstudie naar de effecten van verschillende invullingen van de schooldag, de schoolweek en het schooljaar. Door G. Driessen, A. Claassen en F. Smit van het ITS. Het ITS maakt onderdeel uit van de Radboud Universiteit Nijmegen. Opdrachtgever voor dit onderzoek: Ministerie van OCW. Mocht u deze publicatie willen lezen, dan kunt u die vinden op www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl bij publicaties (linker kolom) De publicatie start met een managementsamenvatting, die een geod beeld geeft van de onderzoeksresultaten. Tijden van de samenleving De Sociaal Economische Raad (SER) adviseert de overheid werk te maken van eigentijdse en sluitende dagarrangementen. Dat staat in het ontwerpadvies Tijden van de samenleving dat op 15 april is vastgesteld. Deze publicatie start met een samenvatting die u vindt op www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl bij publicaties (linker kolom). Hier vindt u nog een document, waarin de SER een advies geeft aan de regelring. Jeannette Doornenbal: Het gaat steeds om balans Het betreft een weergave van een interview met Jeannette Doornenbal, lector Integraal Jeugdbeleid aan de Hanzehogeschool in Groningen. Deze weergave komt van www.anderetijdeninonderwijsenopvag.nl bij veelgestelde vragen (linker kolom) en dan vrijwel onderaan de vraag zijn andere tijden goed voor kinderen? Citaat: Het project Andere Tijden in onderwijs en opvang is gestart met het programma Andere Tijden en het Kind. Jeannette Doornenbal, lector jeugdbeleid aan de Hanzehogeschool Groningen, gaat daaraan een bijdrage leveren. Wat is haar visie en bijdrage? Iedereen vraagt altijd meteen of andere schooltijden goed zijn voor het kind. Dat is wel een logische vraag maar ook heel lastig te beantwoorden, zegt Doornenbal. Want, wat is goed, waaraan moet het ten goede komen? Gaan ze er beter door leren? Ontwikkelen ze zich beter? Eigenlijk gaat het om de vraag Wat doet het met kinderen?. Doornenbal geeft meteen het antwoord: We weten er heel weinig over. Het onderzoek is schaars, zoals ook uit het rapport Variatie in schooltijden van het ITS bleek, en er wordt meestal alleen gekeken naar cognitieve effecten, dus of de schoolprestaties verbeteren. Wat weten we wel? Kinderen zijn niet maakbaar, wel ontwikkelbaar. We weten bijvoorbeeld dat de prestaties van kinderen toenemen als bij herhaling en langdurig interventies worden uitgevoerd door goede professionals. Als er voldoende leertijd wordt geboden en effectieve instructie. We weten ook dat kinderen beter gedijen wanneer ze een affectieve band met leerkrachten of medewerkers kunnen opbouwen. Dat beïnvloedt hun welbevinden en hun prestaties. Dat vraagt om goed opgeleide professionals, maar ook om een zodanige organisatie dat binding überhaupt mogelijk is. Dat is níet een situatie waarin kinderen met pakweg 12 professionals op een dag te maken hebben. Dat komt voor. We weten ook dat een koppeling van leren op school aan activiteiten in de naschoolse opvang resultaat oplevert. April 2013 Bladzijde 19 van 20
Maar wat zegt dat over het beste dagritme voor een kind? Voor Doornenbal is het helder: Waar we naar moeten zoeken zijn de best mogelijke omstandigheden waaronder kinderen èn goed leren èn zich goed ontwikkelen. Tijdens observaties bij de invulling van de verlengde schooldag zagen we dat extra aanbod door anderen, vooral tussen de middag, veel onrust kan opleveren. Tijden spelen een rol, maar ritme is misschien een beter handvat. Uit het bioritme-onderzoek kunnen we wat oppikken over concentratiemomenten. Het gaat steeds om balans, om een voor kinderen goede afwisseling van inspanning en ontspanning; van vrijheid en begrenzing; van toezicht en oefenen met eigen tijd. Deze principes liggen niet ten grondslag aan de huidige indeling van de schooldag. Tegelijkertijd zeg ik; staar je niet blind op tijden. Beter goede oude tijden, dan slechte nieuwe tijden. Belangrijker is het om de kansen te creëren waaronder kinderen zich goed kunnen ontwikkelen: voldoende leertijd met goede instructie en feedback, ruimte om zich te binden en hun eigen omgeving te ontdekken, in te richten, conflicten op te lossen. We moeten immers kinderen niet alleen voorbereiden op de toekomst maar hen ook leren deze zelf te ontwerpen. Wat gaat u bijdragen aan het programma Andere Tijden en het Kind? Ik ga een boekje schrijven voor bestuurders in opvang en onderwijs die daadwerkelijk gezamenlijk willen optrekken richting een kindcentrum. Het wordt een soort pedagogisch raamwerk dat zowel ingaat op de pedagogische waarden en doelen, als aangeeft wat dat vraagt van professionals die er werken. Ik werk daarvoor samen met pedagogen uit de kinderopvang en het basisonderwijs en zal mijn bevindingen in een rondetafelgesprek ook voorleggen aan koplopers uit de praktijk. In maart 2012 hoop ik het te kunnen presenteren. Andere tijden, oplossingen uit de praktijk. Op de site www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl vindt u nog een waardevolle publicatie. Het gaat om Andere Tijden, oplossingen uit de praktijk, een publicatie van Andere Tijden in onderwijs en opvang, Een samenwerking van VOS/ABB, MO groep Kinderopvang, PO-Raad, Het Kinderopvangfonds en BOinK. Van deze uitgave is een PDF beschikbaar via de site www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl. De uitgave is onderdeel van de serie Praktische Adviezen over Nieuwe Schooltijden, uitgebracht door het Project Andere Tijden in onderwijs en opvang. U vindt de PDF op de site bij Praktische adviezen (linker kolom) en dan de link bij nummer 2. April 2013 Bladzijde 20 van 20