Omgevingsvergunning: bent u al uit de startblokken?
Minister Dekker over de omgevingsvergunning: een uitgelezen kans om de dienstverlening te verbeteren! Per 1 januari 2008 moeten alle burgers en bedrijven een omgevingsvergunning kunnen aanvragen. Naar verwachting wordt dan de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) van kracht. Maar gemeenten kunnen nú al beginnen met het organiseren van één loket. Daarmee wordt de dienstverlening aan burgers en ondernemers aanzienlijk verbeterd. Minister Dekker: Het is een uitgelezen kans om de organisatie goed door te lichten en anders in te richten. w Wat behelst de omgevingsvergunning eigenlijk? Met de omgevingsvergunning worden ongeveer 25 soorten vergunningenstelsels bij elkaar gevoegd. Het gaat om rijksregelingen zoals de milieuvergunning, de bouwvergunning en de monumentenvergunning, maar ook om decentrale vergunningenstelsels zoals de sloop- en kapvergunning. Burgers of bedrijven die bijvoorbeeld een huis, schuur of bedrijfspand willen bouwen hoeven daardoor nog maar één vergunning met één procedure bij één digitaal loket aan te vragen. En zeker zo belangrijk: zij krijgen daarmee in één keer duidelijkheid of en onder welke voorwaarden zij aan de slag mogen. w Waarom willen we de omgevingsvergunning? We willen een overheid die náást ondernemende burgers en bedrijven staat, in plaats van te focussen op bezwaren en belemmeringen. Anders gezegd willen we van hindermacht naar ontwikkelkracht. Het kabinet mikt daarom op minder, eenvoudigere en vooral effectievere regels. Met de Wabo, zoals de omgevingsvergunning officieel heet, wordt de vergunningverlening goedkoper en sneller, zónder dat we de lat lager leggen dan nu. Dat scheelt burgers en bedrijven bij elkaar straks 200.000 vergunningaanvragen per jaar. Kortom: de administratieve lasten voor burger en bedrijf gaan flink omlaag! w Waarom is het zo belangrijk om nú al aan de slag te gaan? Invoering van de omgevingsvergunning vraagt om verbouwen terwijl de winkel open blijft. Waar nodig zullen gemeenten, provincies en waterschappen werkprocessen aan moeten passen en ervoor moeten zorgen dat de benodigde kennis en competenties in huis zijn. Mijn advies is: begin daar op tijd mee, want de komst van de omgevingsvergunning is een uitgelezen kans om uw organisatie klantgerichter in te richten. Met dertig pilots zijn inmiddels de voorwaarden voor een succesvolle invoering in kaart gebracht. Daaruit blijkt vooral: het kan! Ik zou dan ook willen adviseren om samenwerking te zoeken, kennis op te zoeken en beschikbaar te stellen. Bij een verdere professionalisering van de uitvoering past een open deurenbeleid. w Welke ondersteuning biedt VROM? Heel belangrijk is de realisatie van een gezamenlijke voorziening om de omgevingsvergunning digitaal aan te vragen. De burger of ondernemer kan daarmee via internet goede informatie krijgen over de aanvraag van een vergunning en de status van de aanvraag. Daarom heb ik tien miljoen euro voor ICT-ondersteuning uitgetrokken. Maar dat is nog niet alles. Samen met het IPO, de VNG, UvW en het bedrijfsleven ondersteunen we gemeenten, provincies, waterschappen en bedrijven óók bij het invoeren van de omgevingsvergunning. Er is veel in ontwikkeling, zoals opleidingen, deskundigenbijeenkomsten, handreikingen etc. Dit najaar komt er in ieder geval een helpdesk waar overheden met hun vragen voor de invoering terecht kunnen. Dus ik zou zeggen: aan de slag! Furore maken Tegen de nieuwe wethouders zeg ik: ga als de wiedeweerga op cursus en wacht niet tot de omgevingsvergunning er in 2008 is. Als ik wethouder was, zou ik het wel weten: ik zou er furore mee gaan maken! Ed Nijpels, Commissaris van de Koningin in Friesland
De nieuwkomer Wabo VROM werkt aan modernisering van de regelgeving. Met de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) streeft het kabinet naar minder administratieve lasten én een betere dienstverlening aan burgers en bedrijven. De achterliggende gedachte: stimuleren van de economie. Wat is de Wabo? En wat verandert er precies? In de Wabo staan de burger en het bedrijf centraal. Om het hen gemakkelijker te maken, wil VROM diverse vergunningen en ontheffingen voor activiteiten in de fysieke leefomgeving zoveel mogelijk samenvoegen in één toestemming, de omgevingsvergunning. Burgers en bedrijven zijn niet langer de dupe van een verbrokkelde overheid. Deze filosofie komt ook terug in de projecten Andere Overheid, Vereenvoudiging Vergunningen en Administratieve Lasten. Eén loket, één vergunning Of het nu gaat om slopen, bouwen, aanleggen of oprichten: met de Wabo kan een burger of bedrijf voor alle activiteiten in één keer een vergunning aanvragen bij één loket. Slechts één procedure, één besluit van het bevoegd gezag, met één procedure van rechtsbescherming. De bestuursrechtelijke handhaving van de vergunning neemt het bevoegd gezag op zich. Om het gemak nóg meer te vergroten, kan de burger of het bedrijf de vergunning straks aanvragen via een landelijk, elektronisch en toegankelijk formulier, vergelijkbaar met het formulier van de Belastingdienst. Via een digitaal loket bij de gemeente komen diverse gegevens beschikbaar, zoals informatie voor oriëntatie, statusinformatie tijdens een behandeling en een overzicht van de aangevraagde en verleende vergunningen voor geïnteresseerden. Met dit digitale loket nemen de administratieve lasten af. Grote reikwijdte Betere dienstverlening De omgevingsvergunning is een steun in de rug bij ons streven naar een betere dienstverlening en minder regelgeving. De omgevingsvergunning heeft een grote reikwijdte. Niet alleen vergunningen van VROM en andere departementen, zoals de milieu-, bouw-, monumenten- en natuurbeschermingswetvergunning, horen erbij. Ook provinciale en gemeentelijke vergunningen maken straks deel uit van de omgevingsvergunning, zoals de sloop-, kap- en uitwegvergunning. In totaal gaat het om ongeveer 25 toestemmingen. Het nieuwe stelsel gaat uit van de bestaande toetsingscriteria en het bestaande beschermingsniveau. Wel is het bevoegd gezag verplicht om de diverse richtlijnen op elkaar af te stemmen. Via overleg en coördinatie tussen verschillende afdelingen én tussen gemeenten, provincies en waterschappen, behoren tegenstrijdigheden tussen de voorschriften voortaan tot het verleden. In de bijbehorende in- en uitvoeringswetgeving worden zo n 45 wetten gewijzigd, om aansluiting met de Wabo mogelijk te maken. VROM heeft regelmatig overleg met de betrokken overheden en het bedrijfsleven. Hun commentaar leidde tot bijstelling van het eerste concept van het wetsvoorstel. Na de zomer stuurt de minister van VROM het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer. Naar verwachting gaat de nieuwe wet in per 1 januari 2008. Jetty Eugster, Wethouder Den Bosch
Dertig keer oefenen In 2008 moet iedereen klaar zijn voor de invoering van de Omgevingsvergunning. Dat vraagt voorbereiding en samenwerking. VROM deed een oproep aan vergunningsverleners, bedrijven en handhavers: start een pilotproject en verspreid de opgedane kennis. In dertig pilotprojecten bekeken deelnemers de verschillende aspecten van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Hoe verbeter je de dienstverlening aan burgers en bedrijven? Hoe stroomlijn je procedures beter? Hoe kun je diverse voorschriften meer op elkaar afstemmen? En krijgen burgers en bedrijven een administratie lastenverlichting? Flinke winst De voorlopige resultaten van de pilotprojecten zijn veelbelovend. De Wabo blijkt uitvoerbaar. Veel doelstellingen van de Wabo sluiten aan bij de ambities van deelnemers, zoals verbeteringen in de dienstverlening, integraal en projectmatig werken en professionalisering van de handhaving. In Valkenswaard bleek een reorganisatie voor klantgericht werken een prima opstap voor de invoering van de omgevingsvergunning. In Valkenswaard bleek een reorganisatie die toch al was ingezet in het kader van klantgericht werken, een prima opstap te zijn om de omgevingsvergunning daarin mee te nemen. Ook Hellendoorn was al bezig met de inrichting van één loket en gaat daarin de omgevingsvergunning een plek geven. Eén loket De vergunningsverlener en handhaver moeten straks denken vanuit de activiteit van de klant, niet vanuit regels. De aanvraag verloopt via één loket, voor één vergunning. De behandeling van gecombineerde aanvragen vergt een strak schema, zo melden deelnemers van de pilots. Liefst met een regisseur die de termijnen bewaakt. Een van de mogelijkheden is het werken met een accountmanager in een loket. Zijn taken zijn afhankelijk van de organisatie, het klantprofiel en de hoeveelheid en het soort aanvragen. Dit kan variëren van informatie verstrekken en afspraken maken met specialisten, tot en met inhoudelijke adviezen geven en aanvragen in behandeling nemen. In Moerdijk was de oplossing eenvoudig: de vergunningverlener van de meest langlopende vergunning benoemde men tot accountmanager. Interne architectuur Met de Wabo is betere en vroegere samenwerking tussen verschillende afdelingen en overheden wenselijk. Voor veel overheden en afdelingen betekent dit een cultuuromslag. Een basis leggen voor de Wabo betekent investeren in de interne architectuur. Niet alleen de administratieve, maar ook de bestuurlijke lasten kunnen hierdoor verminderen. ICT kan dit proces ondersteunen en zorgen voor meer efficiëntie, zo blijkt uit evaluaties. Coördinatie tussen organisaties blijkt gebaat te zijn met structurele afspraken. VNG en IPO maken hiervoor momenteel protocollen. Afdelingen vergunningverlening en handhaving kunnen op elkaar worden afgestemd: idealiter zouden de vergunningverleners kennis over handhaving actief moeten benutten. VROM ondersteunt Met de uitkomsten van de pilots heeft VROM het wettelijk kader verbeterd en een ondersteuningsplan ontwikkeld. VROM helpt mee: met doelgroepgerichte informatievoorziening, ICT-ondersteuning en het verspreiden van pilotresultaten en handreikingen. Zo worden startende gemeenten op weg geholpen.
Lessen uit de praktijk Voorbereidingen voor de Wabo zijn al in volle gang. Drie pilotprojecten uitgelicht: bevindingen en tips. Nieuw spel van coördinatie en samenwerking De provincie Overijssel, de gemeente Hellendoorn en het waterschap Regge en Dinkel namen de proef op de som. Ze gebruikten uitbreidingsplannen van multinational Koninklijke Ten Cate (KTC) als pilot voor onderlinge samenwerking. Alle vijftien vereiste procedures moesten zoveel mogelijk gelijktijdig plaatsvinden. Een nieuw spel van coördinatie en samenwerking: gemeente en waterschap adviseerden, de provincie besliste. Ondanks enkele kanttekeningen is projectleider Sandra Martena blij met de Wabo. Binnen de pilot wisten we één loket en één bevoegd gezag te realiseren. Daardoor gingen de administratieve lasten omlaag. Maar bij de complexe aanvraag van KTC stegen de bestuurlijke lasten voor de provincie. Coördinatie met andere instellingen vergt veel tijd. Martena s advies: snel beginnen met samenwerken en afspraken vastleggen. Gerard Scheffer van KTC is tevreden. Het aantal regels is weliswaar niet verminderd, maar de aanvraagprocedure is wél aanzienlijk versneld. Met maar liefst dertig procent! Workflow- en documentmanagement Sinds oktober 2005 is de gemeente Heusden overgestapt op een nieuwe organisatiemethode: de geautomatiseerde Heusden Manier van Werken. Als digitale voorloper bekeek de gemeente het perspectief van de omgevingsvergunning. Met een workflow- en documentmanagementsysteem wordt werk digitaal naar de juiste plek en persoon gestuurd. Documenten zijn direct inzichtelijk intern en extern. Ook de klant kan op de website publicaties inzien. Er is een digitaal loket en interactie met klanten kan via e-mail. Kortom, daadwerkelijke transparantie, stelt Esther van Wendel, medewerker van het project. ICT is hét hulpmiddel voor een efficiënte organisatie. De volgende stap wordt de integrale aanpak. Afzonderlijke vergunningen moeten binnen een jaar plaats maken voor één aanvraag. Martin de Bijl, coördinator workflow en digitale dienstverlening: De Wabo gaat passen in ons systeem. sterker nog, een digitale, gestructureerde methode als deze is noodzakelijk voor een succesvolle Wabo. Vraaglabeling en kritieke pad Hoe integreer je met eenvoudige instrumenten de Wabo in de huidige structuur? De gemeente Valkenswaard ging de uitdaging aan, met één groot voordeel: structureel overleg tussen de diverse vergunningsafdelingen was er al. Overleg is een onmisbaar element, zegt voormalig teamleider vergunningen Johan Smulders, want de Wabo vergt flink wat fysieke menskracht. Valkenswaard ontwikkelde vraaglabeling : via schematische vragen achterhaal je hoe complex en risicovol de aanvraag is. Ook bekijken medewerkers het kritieke pad : is het plan realiseerbaar en inpasbaar? En aan welke eisen moet het voldoen? Ligt de nadruk bij de aanvraag op de bouwvergunning, dan krijgt die afdeling het gezag over het dossier. In de rol van accountmanager overlegt de vergunningverlener met andere disciplines. Een lastig maar mooi gedachtegoed, de Wabo, meent Frans Fijen, projectleider omgevingsvergunning. Al zijn we er nog lang niet. We gaan nog flink sleutelen aan onze schema s en organisatie.
Het digitale omgevingsloket: Gemakkelijk en goedkoper Burgers en bedrijven die een omgevingsvergunning willen aanvragen, of daarover informatie willen, kunnen straks terecht bij het digitale omgevingsloket op het internet. Dat scheelt de burger én de overheid veel tijd, geld en rompslomp. De gemeenten gaan de digitale omgevingsloketten beheren; VROM ondersteunt uitgebreid bij het invoeringstraject. Uitgangspunt is dat de burger en ondernemer straks terecht kunnen bij één gemeentelijk (elektronisch) loket voor informatie over en aanvragen van de omgevingsvergunning. Maar ook voor de melding algemene regels en de watervergunning. Veel voordelen De voordelen van een digitaal omgevingsloket zijn groot. Vanuit hun eigen huis of kantoor kunnen burgers en bedrijven straks: informatie krijgen over de vergunningseisen en de procedure; 24 uur per dag een vergunning aanvragen, via een eenvoudig elektronisch aanvraagformulier; de status van hun ingediende vergunningaanvraag bekijken; informatie vinden over andere aangevraagde en verleende vergunningen in hun directe omgeving. Gemeente realiseert De gemeenten gaan zelf hun digitale omgevingsloket vormgeven. Daar zijn goede redenen voor. De gemeente: staat dicht bij de burger; is meestal het bevoegd gezag voor een vergunningaanvraag; gaat over lokale kwesties, die de meeste vergunningaanvragen opleveren; is de eerstverantwoordelijke voor het eigen grondgebied en moet dus weten wat zich daar afspeelt. VROM helpt Digitalisering van het vergunningenproces vraagt het nodige van gemeenten, provincies en waterschappen. VROM gaat overheden hierbij dan ook goed ondersteunen en werkt hierbij nauw samen met de ICT Uitvoeringsorganisatie van de overheid (ICTU). Daarnaast heeft VROM een aantal instrumenten voor gemeenten ontwikkeld: branchewijzers: digitale wetswijzers waarmee burgers, ondernemers en loketmedewerkers eenvoudig kunnen nagaan welke wetten en regels in een specifieke situatie gelden en of er een vergunning nodig is. e formulier: één digitaal formulier waarmee burgers en bedrijven een omgevingsvergunning kunnen aanvragen. centrale server: hierop kunnen gemeenten de vergunningaanvragen met bijbehorende bijlagen digitaal opslaan. Zo ontstaan digitale dossiers, die de verschillende partijen overal en altijd kunnen inzien. Meer ondersteuning Binnen de hele overheid wordt hard gewerkt aan een modernisering van de informatiehuishouding, in het kader van het programma Elektronische Overheid. De ICTU biedt veel ondersteuning bij het digitaliseren van de dienstverlening zoals e-formulieren en advies voor internetpublicatie van vergunningen. Daarnaast gaan zogenaamde i-teams dit jaar 100 gemeenten ondersteunen bij de invoering van de elektronische overheid en de omgevingsvergunning. Nieuwe VROMregels: uniform, eenvoudig, Duidelijk De invoering van de omgevingsvergunning is een onderdeel van een grootscheeps moderniseringstraject waaraan VROM momenteel werkt. Het departement gaat de regelgeving op het gebied van wonen, ruimte en milieu sterk vereenvoudigen en overbodige regels schrappen. Milieuregels voor bedrijven zijn vooral gebaseerd op de Wet milieubeheer (Wm). Bedrijven hebben een milieuvergunning nodig, tenzij ze voldoen aan algemene regels die zijn opgenomen in de zogenaamde 8.40-AMvB s. Deze AMvB s bevatten milieuregels voor bepaalde bedrijfssectoren. De circa 300.000 betrokken bedrijven hebben geen milieuvergunning nodig, maar moeten hun activiteiten wél melden bij de gemeente. Twaalf niet-agrarische 8.40-AMvB s, met regels voor verschillende branches, worden nu samengevoegd tot één nieuwe AMvB. Voordelen: minder bedrijven die een milieuvergunning nodig hebben, meer eenheid, meer duidelijkheid en meer rechtsgelijkheid. Activiteiten-AMvB De nieuwe algemene AMvB kent een heel andere opzet dan de oude AMvB s: hij bevat regels per activiteit en niet per branche. Daardoor kan een bedrijf met verschillende activiteiten niet meer onder meerdere branches vallen. Zo viel een bakkerij met horecagelegenheid in de oude situatie onder twee 8.40-AMvB s, kon het geen gebruik maken van de algemene regels en moest het dus een milieuvergunning aanvragen. Volgens de activiteiten-amvb valt dit bedrijf wél onder de algemene milieuregels en is geen milieuvergunning nodig. Afstemming op de Waterwet De nieuwe VROM-regels worden goed afgestemd op de nieuwe Waterwet. Indirecte lozingen (niet rechtstreeks in het watersysteem, maar in een rioolstelsel) zullen onder de activiteiten- AMvB en de omgevingsvergunning komen te vallen. Deze lozingen zullen dus niet worden gereguleerd in de Waterwet. Voor directe lozingen op oppervlaktewater zal uitsluitend de Waterwet gelden. Besparing: 238 miljoen De modernisering van de regelgeving levert grote besparingen op. VROM brengt de administratieve lasten met 224 miljoen euro terug; Verkeer en Waterstaat bespaart 14 miljoen euro. Ook het bedrijfsleven profiteert. Zo hoeven minstens 20.000 bedrijven, die nu nog vergunningplichtig zijn, straks geen milieuvergunning meer aan te vragen. VROM wil bedrijven meer vrijheid geven om zélf te bepalen op welke manier zij aan de milieunormen voldoen. In de nieuwe activiteiten-amvb is daarom zoveel mogelijk met doelvoorschriften gewerkt. Die geven eenduidig aan wat de maximaal toegestane milieubelasting van een activiteit is. Bijvoorbeeld een maximumgehalte aan olie in het afvalwater. Omgevingsloket Via het digitale omgevingsloket van de gemeente kunnen bedrijven in de toekomst snel en gemakkelijk inzicht krijgen in de regels die gelden voor hun specifieke situatie. Aan de hand van een aantal vragen kan een bedrijf aangeven wat het doet en vervolgens zien aan welke milieuvoorschriften het moet voldoen. Het melden van activiteiten en het aanvragen van een omgevings- of een watervergunning gebeurt straks ook via het digitale omgevingsloket. Meer informatie Meer informatie over de modernisering van de regelgeving vindt u op www.vrom.nl/840amvbs
Alle hulpmiddelen op een rij Kennisplein Omgevingsvergunning: www.omgevingsvergunning.vrom.nl, ontmoetingsplaats voor professonials met praktijkinformatie en instrumenten. Handreiking De omgevingsvergunning georganiseerd : helpt gemeenten bij de invoering van de Omgevingsvergunning en het Digitale Omgevingsloket. Eerste Hulp bij Omgevingsvergunning (EHBO)-koffer: bevat instrumenten waarmee projectleiders bij gemeenten, milieudiensten en provincies een start kunnen maken met de implementatie van de Omgevingsvergunning. Bestellen (1 per gemeente): e-mail omgevingsloket@minvrom.nl Helpdesk: voor concrete hulp bij vragen over de invoering van de Omgevingsvergunning. Vanaf 13 september 2006 bereikbaar via het kennisplein. Bijeenkomsten: op 13 september is er een landelijk congres voor projectleiders, managers en bestuurders. daarnaast zijn er regionale bijeenkomsten in het hele land. digitale instrumenten voor de inrichting van het Digitale Omgevingsloket, zoals branchewijzers, een e-formulier en een centrale server. Zie het artikel over het Digitale Omgevingsloket. Handboek Implementatie ICT-Voorzieningen Omgevingsvergunning (IVO): helpt de lokale overheid stapsgewijs bij de inrichting van een Digitaal Omgevingsloket (gereed in september 2006). implementatieteams van E-overheid: adviseren gemeenten bij het opzetten van een Digitaal Omgevingsloket. Per jaar kunnen maximaal 100 gemeenten 25 adviesdagen aanvragen voor de ontwikkeling van ICT-dienstverlening en dus ook voor het opzetten van het Digitale Omgevingsloket. Meer informatie Alle beschibare informatie vindt u op het kennisplein. Heeft u vragen, mail dan naar omgevingsloket@minvrom.nl Geen lol in bezwaarprocedures Burgers kunnen tegen een verleende omgevingsvergunning nog maar één keer bezwaar maken. Zij hoeven niet meer alle krantjes in de gaten te houden en vergunningen na te pluizen. Dat is niet alleen transparanter maar ook bevredigender. Want geloof me, burgers hebben echt geen lol in bezwaarprocedures. Theo Rietkerk, Gedeputeerde provincie Overijssel Dit is een publicatie van het ministerie van VROM, behorend bij VROM.nl nummer 8 (jaargang 2006). Voor meer informatie over het project Omgevingsvergunning kunt u terecht op www.vrom.nl.