Zeeland Zuid Holland Noord Holland Waddenzee Ijsselmeer Flevoland Utrecht Noord Brabant Friesland Limburg Gelderland Groningen Drenthe Overijssel Leven na kanker: met welke problemen? Cancer Survivorship in klinische trials Symposium Prof Lonneke van de Poll, UvT 8-3-2013 Carien Creutzberg, professor of Radiation Oncology Leiden University Medical Center, The Netherlands
Kwaliteit van leven en survivorship Historisch: focus op overleving Artsen rapporteren ernstige bijwerkingen Toenemend aantal overlevenden van kanker Rotterdam Symptom Checklist: 1990 EORTC: QLQ C-30 SF36: norm data Vermoeidheid bij kanker Focus op late gevolgen De Haes, Br J Cancer 1990; Smets, Br J Cancer 1993; Aaronson, JNCI 1993, J Clin Epidemiol 1998
Kwaliteit van leven in klinische trials Populatie-studies Ongeselecteerd Grote aantallen Cross-sectioneel Diverse behandelingen Incomplete gegevens Klinische trials Geselecteerd Grote aantallen Longitudinaal Specifieke behandelingen Complete gegevens Gerandomiseerd Vergelijking met normale populatie Ganz et al, Eur J Cancer 2003; J Cancer Surv 2009
Endometriumcarcinoom Incidence ESR 17 / 100.000 Mortality ESR 3.3 / 100.000 Dutch Cancer Registry
PORTEC -1 trial (1990-1997) Stadium I endometriumcarcinoom (n=714) IC graad 1 of 2 IB graad 2 of 3 TAH-BSO (geen lymphadenectomie) uitwendige radiotherapie R observatie
PORTEC Locoregionaal recidief Treatment arm FIGO review grade 30 Logrank P<.001 30 Logrank P=.005 Cumulative percentage 20 10 no RT RT 20 10 III II ND I 0 0 0 2 4 6 8 years 10 0 2 4 6 8 years 10 30 Invasion Logrank P=.07 30 Age Logrank P=.007 Cumulative percentage 20 10 >1/2 <1/2 20 10 >70 60-70 <60 0 0 0 2 4 6 8 years 10 0 2 4 6 8 years 10
Overleving na recidief Behandelingsarm Aard recidief Cumulative percentage 100 75 50 25 no RT 100 75 50 25 N F Vaginal 44 16 Pelvic 15 14 Meta 37 32 Logrank P<.001 Vaginal 0 N F RT 38 34 no RT 58 28 Logrank P<.001 0 2 4 6 8 years 10 RT 0 Pelvic Meta 0 2 4 6 8 years 10 Creutzberg et al, Gynecol Oncol 2003
Hoog-intermediaire risicogroep PORTEC: 3 belangrijke risicofactoren: graad 3 diepe (>50%) invasie leeftijd 60 jr RT indicatie indien 2 of meer risicofactoren (LRR 20% na 5 jr) Reductie van RT-indicatie met 50% Creutzberg et al, Lancet 2000
PORTEC - 2 trial (2002-2006) Stadium I-IIA endometriumcarcinoom, N=427 HIR TAH-BSO QoL analyse R uitwendige radiotherapie vaginale brachytherapie 2 Nout et al, Lancet 2010
PORTEC-2: resultaten Vaginaal recidief Overleving p=0.78 80 vs 85% 1.6 vs 1.8% p= 0.63 2 Nout et al, Lancet 2010
Kwaliteit van leven in PORTEC-2 Diarrhoea Daily activities limited by bowel problems? 2 Nout et al, JCO 2009 QLQ C-30 Social Functioning
QoL na RT bij endometriumcarcinoom Populatie studie, 1994-1998, n=462 SF36 en QoL-CS Operatie alleen vs. operatie + RT RT negatief geassocieerd met vitaliteit en scores voor lichamelijk en sociaal welbevinden HRQOL van beide groepen vergelijkbaar met een voor leeftijd gematchde norm-populatie Van de Poll-Franse et al, IJROBP 2007
Long-term QoL in PORTEC-1 Lange termijn resultaten van de PORTEC-1 trial (1990-1997, n=714, 12-15 jaar) Lange termijn HRQL van de zeer lange termijn overlevenden van endometriumcarcinoom SF36 Subschalen voor blaas- en darmklachten en seksuele symptomen Impact of Cancer (Zebrack & Ganz 2006) Response rate 245/351 (70%)
SF-36
SF-36 PORTEC-1: SF36 scores EBRT NAT 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 * # # * * * p<0.05 # p<0.01 PF SF RP RE MH VT BP GH PCS MCS * Nout et al, J Clin Oncol 2011
Darmklachten Nout et al, J Clin Oncol 2011
Blaasklachten Nout et al, J Clin Oncol 2011
Gebruik incontinentie materiaal EBRT NAT N % N % P-value Incontinence Material No, never 41 39,0% 75 60,5% <0.001 sometimes 11 10,5% 10 8,1% Yes, daytime 6 5,7% 17 13,7% Yes, at night 2 1,9% 3 2,4% Yes, day and night 45 42,9% 19 15,3% Incontinence Material No, never 41 39,0% 75 60,5% 0.005 sometimes 11 10,5% 10 8,1% Yes 53 50,5% 39 31,5% Nout et al, J Clin Oncol 2011
Conclusies 15-jaar resultaten PORTEC-1 RT significantly reduced relapse no survival advantage EBRT heeft lange-termijn invloed op HRQL meer blaas- en darmklachten verminderd lichamelijk en rol-functioneren EBRT te vermijden bij intermediaire risicofactoren HIR criteria PORTEC-2: brachytherapie voor HIR Nout et al, J Clin Oncol 2011
Update van QoL in PORTEC-2 na 5 jaar Daily activities limited by bowel problems? 2 Nout et al, EJC 2011
Kwaliteit van leven in PORTEC-2 na 5 jaar Global Health Role Functioning Sexual activity Social Functioning Nout et al, Eur J Cancer 2011
Kwaliteit van leven in PORTEC-2 na 5 jaar Diarrhea Faecal leakage Nout et al, Eur J Cancer 2011
Kwaliteit van leven in PORTEC-2 na 5 jaar Limitation of daily activities due to bowel symptoms Need to remain close to a toilet Nout et al, Eur J Cancer 2011
Kwaliteit van leven in PORTEC-2 na 5 jaar Urinary urgency Fatigue Nout et al, Eur J Cancer 2011
Rehabilitatie en lange-termijn QoL Informatie en preventie shared decision making Nicolaije et al, Patient Educ Couns 2012; Kunneman et al, NTvO 2012
Vermindering van lange-termijn gevolgen
Overlevenden van Hodgkin Lymfoom Risico op vele lange-termijn gevolgen Vermoeidheid Cardiovasculaire aandoeningen Secundaire maligniteiten Nederlandse samenwerking: Beter poli s Promotieproject Laurien Daniëls Lange-termijn vermoeidheid (IKZ analyse) Cardiale screening (SCAR) - acceptatie 90% tevreden met screening 25% ervaarden nadruk op cardiale risico als belastend Daniels et al, submitted
Cancer survivorship studies 2002-2013: 125 publicaties Vele soorten kanker SF36 -> EORTC QLQ C30 Norm populatie data Ontwikkeling van specifieke EORTC modules Impact of Cancer (Ganz) Informatie voorziening en counseing Survivorship care plans Van de Poll-Franse et al, 125x
Conclusies Kwaliteit van leven onderzoek essentieel onderdeel van klinische trials en evaluatie van behandelingen Gerapporteerde bijwerkingen niet representatief voor QoL Lange-termijn studies onmisbaar vertaling naar informatie, behandeling en begeleiding Professor of Cancer Treatment and Survivor Studies
The PORTEC Study Group Hein Putter, Wim van Putten PORTEC statisticians Karen Adema, Philine van den Tol PORTEC datamanagers Vincent Smit, Harry Hollema, Henk Beerman PORTEC pathologists Groningen Marnix Lybeert Waddenzee Catharina Hospital Eindhoven Jan Jobsen Friesland Medisch Spectrum Twente Enschede Ina Jürgenliemk-Schulz University Medical Center Utrecht Ijsselmeer Drenthe Jan Willem Mens Noord Daniel den Hoed Cancer Centre Rotterdam Holland Karin De Winter Bernard Verbeeten Institute Tilburg Ludy Lutgens MAASTRO clinic Maastricht Betty Pras Flevoland Overijssel UMC Groningen Elzbieta vd Steen-Banasik Radiotherapy Institute Arnhem Gelderland Marika Stenfert Kroese Radiotherapy Institute Deventer Zuid Holland Utrecht Annerie Slot Radiotherapy Institute Leeuwarden Jan Willem Leer RadboudMC Nijmegen Lon Uitterhoeve Noord Brabant Academic Medical Center Amsterdam Baukelien van Triest NKI/vLeeuwenhoekhuis Amsterdam Tanja Stam Zeeland Westeinde Hospital Den Haag Limburg Peter Koper Leyenburg Hospital Den Haag Otto Meijer VUMC Amsterdam Veronique Coen Radiotherapy Institute Vlissingen Remi Nout Leiden University Medical Center