FUNCTIEDIFFERENTIATIE

Functiedifferentiatie bijzondere beroepstitel en bijzondere beroepsbekwaamheid in de geestelijke gezondheidszorg Kris Vaneerdewegh Hoofd nursing OPZC Rekem Deel 1 FUNCTIEDIFFERENTIATIE 2 1

Actueel thema Functiedifferentiatie en functieclassificatie in de verpleegkundige beroepsuitoefening (Zorgnet Vlaanderen, 2011) Zorg voor de zorgende: 10-puntenplan voor een toekomstig manpowerbeleid in de zorg (Zorgnet Vlaanderen, 2009) Advies mbt de problematiek van verpleegkundigen in zorginstellingen (NRZV, 2009) KCE-Studie: Berckmans, e.a. Functiedifferentiatie in de verpleegkundige zorg : mogelijkheden en beperkingen (2008) Attractiviteitsplan minister Onkelinx (2008) Studie verpleegkundige competenties (2004, Defloor, e.a.) Visietekst Vlaamse Verpleegunie (2006) Dossier werkgroep promotie verpleegkundig beroep (2008) Nota Vlaamse Universitaire ziekenhuizen: De Advanced Practice Nurse en de Physician assistent, conceptueel raamwerk. (2008) 3 Begrippen Functieclassificatie: Systeem om functies in klassen in te delen en er criteria aan te verbinden die leiden tot een verloningssysteem Taakherschikking (of verticale functiedifferentiatie) Structureel herverdelen van taken tussen verschillende (eventueel nieuwe) beroepsgroepen (Horizontale) Functiedifferentiatie Creëren van functies met verschillende taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen dezelfde beroepsgroep. 4 2

Patiëntveiligheid kwaliteit van zorg Zorgnet Vlaanderen, 2009 5 Functiedifferentiatie geeft vorm aan de diversiteit van een bepaald beroep A nurse A nurse A nurse slide 6 3

Doel functiedifferentiatie in de Komen tot een nieuwe functiestructuur om te voldoen aan de meervoudige taakstelling in het verpleegkundige aandachtsgebied: patiëntenzorg, zorgmanagement, onderwijs, onderzoek en professionele ontwikkeling. Streefdoel is te komen tot homogene takenpakketten die aansluiten bij de competenties van de functiehouders. 7 Vlaams model voor functiedifferentiatie in de UITGANGSPUNTEN slide 8 4

1. Duale ladders Loopbaanladder identificeert de verschillende opeenvolgende stappen in de ontwikkeling van een loopbaan Bieden ontwikkelingsperspectief aan medewerker op basis van sterktes Klinische ladder en hiërarchische ladder 9 Klinische ladder Voorbeeld duale ladder Doctor in de Verpleegkundig directeur Basisverpleegkundige Hiërarchische ladder Stafmedewerker Verpleegkundig specialist Verpleegkundig diensthoofd Hoofdverpleegkundige 10 5

2. functies samen in hoofdgroepen Expertfuncties een naast een ladder ladder Management functies Patiënt Verpleegkundige (en verzorgende functies) Algemene en zorgondersteunende functies Taakherschikking Beckers en Nijhuis (2005) 11 3. Ontwikkelingsmodel Patricia Benner Amerikaanse Verpleegkundige onderzoeker: From novice to expert, excellence and power in clinical nursing practice (1981) Van naar expert, excellentie en invloed in de verpleegkundige praktijk (2006) 12 6

Ontwikkelingsmodel (Benner) De De Gevorderde De Bekwame verpleegkundige (na 2-3 jaar) De Volleerde verpleegkundige De verpleegkundig Expert (na 5-7 jaar) Een pas afgestudeerde beroepsbeoefenaar die handelt vanuit schoolse vaardigheden. De schoolse vaardigheden worden aangepast aan de werkplek. Op een zelfstandige manier uitvoeren, aanpassen van eenvoudige zorgactiviteiten. Ook complexe situaties worden zelfstandig geanalyseerd, de gepaste interventies worden uitgevoerd en het verpleegkundig proces wordt geëvalueerd. Draagt de kennis over, de verpleegkundige is een voorbeeldfuncties, een raadgever voor collegaverpleegkundigen 13 4. instapprofiel Bepaalde werkomgeving of doelgroep Op basis van verwachte taken en competenties Bepalende elementen : Aard en omvang van de zorg Complexiteit van de zorgvraag Takenpakket Verdeling van verantwoordelijkheden Gewenste outcome of resultaten Gewenst transfervermogen kwalificatiemix 14 7

Ingrediënten instapprofiel Voor een bepaalde werkplek / doelgroep Opleidingsprofiel Bijkomende opleiding en vorming Opgedane ervaring Verworven competenties Uniek competentieprofiel 15 Vlaams model voor functiedifferentiatie in de HET MODEL slide 16 8

expertfuncties Managementfuncties Master Bachelor Gediplomeerd/ gegradueerd verpleegkundige OPLEIDING verpleegk. Gevorderde verpleegk bekwame volleerde expert ERVARING Verpleegkundige functies 17 Verpleegkundige functies 9

expertfuncties Managementfuncties Master Bachelor BASISVERPLEEGKUNDIGE Gediplomeerd/ gegradueerd verpleegkundige OPLEIDING verpleegk. Gevorderde verpleegk. bekwame volleerde expert ERVARING Verpleegkundige functies 19 Basisverpleegkundige Elk opleidingsniveau bij de start van de professionele loopbaan Iedereen start als en ontwikkelt zich als professional Instapprofiel is afhankelijk van de werkplek en/of doelgroep. Als niet in complexe werkomstandigheden, wel als bekwame verpleegkundige Verschil gediplomeerde en bachelor op vlak van verantwoordelijkheid, complexiteit en transfervermogen 20 10

Basisverpleegkundige: neemt verschillende rollen op Ontwerp beroepsprofiel zorgverlener, regisseur, coach, ontwerper beroepsbeoefenaar Benner: 7 domeinen helpende rol, voorlichtende en coachende rol, diagnostische en controlerende rol, effectief managen van snel veranderende situaties, toepassen en bewaken van therapeutische interventies en leefregels, toetsen en waarborgen van de kwaliteit van zorg, organisatorische en werknemerscompetenties 21 Functieprofiel OPZC Rekem doel functie bachelor Gegradueerde/gebrevetteerde Binnen een multidisciplinair Binnen een multidisciplinair team staat de team staat de verpleegkundige in de 1 e lijn verpleegkundige in de 1 e lijn naast de patiënt en naast de patiënt en beantwoordt de gestelde beantwoordt de gestelde hulpvraag vanuit een hulpvraag vanuit een laagdrempelige hier en nu laagdrempelige hier en nu opvang, een zorgverlening en opvang, een basiszorgverlening en begeleiding, een therapeutische begeleiding, gericht op de gericht op de integrale integrale persoon en zijn persoon en zijn omgeving omgeving 22 11

Niveau per competentie Competentie Bachelor Gegradueerde / gebreveteerde Voortdurend verbeteren 3: werking entiteit 2: uitvoering taken Klantgericht 3: optimaliseren dienstverlening 3: optimaliseren dienstverlening Samenwerken Betrouwbaarheid Omgaan met stressfactoren 360 inlevingsvermogen 3: stimuleert in de entiteit, werken projectgroepen 2: sociale en ethische normen in praktijk 3 : complexe situaties en opdrachtoverschrijdende crisissituaties 3: adequate reacties op impliciete gedachten, gevoelens 2: helpt anderen en pleegt overleg 2: sociale en ethische normen in praktijk 2: langdurig verhoogde druk of crisissituaties eigen opdracht 2: adequate reacties op geuite gedachten, gevoelens, Flexibel gedrag Organiseren 3: soepel en doelgericht in veranderende situaties 2: coördineert acties, tijd en middelen 3: soepel en doelgericht in veranderende situaties 2: coördineert acties, tijd en middelen 23 expertfuncties Managementfuncties Master Bachelor Gediplomeerd/ Gespecialiseerd verpleegkundige BASISVERPLEEGKUNDIGE gegradueerd verpleegkundige OPLEIDING novice novice of professional Gevorderde professional bekwame volleerde expert Verpleegkundige functies ERVARING 24 12

Gespecialiseerd verpleegkundige Opleiding: bijkomende vorming na 3-jarige basisopleiding Vanaf het ontwikkelingsniveau bekwame verpleegkundige Instapprofiel: werkplek met complexe zorgvragen (IZ, OK, liaisongeriatrie, GGZ, ) Mix basis- en gespecialiseerd verpleegkundige Eventueel bijzondere beroepstitel (BBT) en/of bijzondere beroepsbekwaamheid (BBK) GGZ: Onderzoek Tom Defloor, ea, :. MINIMUM NIVEAU VEREIST VOOR GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG? 25 Management en hiërarchische functies Uitvoeringsbesluiten van de wet op de ziekenhuizen KB 13-07-2006, KB 14-12-2006, KB 26-04-2007 13

expertfuncties Managementfuncties Verpleegkundig directeur Verpleegkundig diensthoofd/ zorgmanager/ middenkader Hoofdverpleegkundige Master Bachelor Gediplomeerd/ Adjuncthoofdverpleegkundige Gespecialiseerd verpleegkundige BASISVERPLEEGKUNDIGE gegradueerd verpleegkundige OPLEIDING verpleegk Gevorderde verpleegk bekwamen volleerde expert ERVARING Verpleegkundige functies 27 Hoofdverpleegkundige Leiding geven aan een verpleegkundige equipe op het vlak van patiëntenzorg, personeelsbeleid, middelenbeheer, opleiding en ontwikkeling, communicatie Niveau van volleerde verpleegkundige Bachelor + Opleiding leidinggeven Eventueel bijgestaan door een adjuncthoofdverpleegkundige (delegatie en doorgroei) Nauwe samenwerking met klinische expertise 28 14

OPZC Rekem: verpleegkundig leidinggevende Doel van de functie In een interdisciplinair team is de verpleegkundig leidinggevende verantwoordelijk voor de organisatie, de continuïteit en de kwaliteit van de verpleegkundige processen en de verpleegkundige zorg binnen de zorgeenheid die aan de verpleegkundig leidinggevende is toevertrouwd. 29 OPZC Rekem: verpleegkundig leidinggevende resultaatgebieden 1. Voorwaarden scheppen voor en stimuleren van een therapeutisch leefklimaat, zoals uitgeschreven in de visie van de zorgeenheid. 2. Optimaal vormgeven aan een verpleegkundig beleid geïntegreerd in de behandel- en begeleidingsvisie van de zorgeenheid, binnen de beleidsvoering van de organisatie. 3. Stimuleren en ondersteunen van de zorgverleners van de 24ustaf zodat er een efficiënte en effectieve werkorganisatie is in de zorgeenheid 4. Structureren van de 24u-staf in het kader van het uitvoeren van de operationele verpleegkundige opdrachten in de zorgeenheid 5. Verantwoordelijk voor een professioneel gedragen samenwerking met anderen. 6. Verantwoordelijk voor een toegewezen kwaliteitsdomein 30 15

Verpleegkundig diensthoofd/ zorgmanager / middenkader Verantwoordelijk voor de organisatie, continuïteit en kwaliteit van de verpleegkundige activiteit binnen een bepaald bevoegdheidsdomein opleiding: master + leiding geven Volleerde verpleegkundige Ervaring als hoofdverpleegkundige is een meerwaarde 31 Stafmedewerker OPZC Doel: De stafmedewerker ondersteunt inhoudelijk de organisatie en het patiëntgericht werken op het vlak van verpleegkundige zorg in nauwe samenwerking met de lijnverantwoordelijken en onder verantwoordelijkheid van het hoofd van het verpleegkundig departement. Resultaatgebieden 1. Inhoudelijke ondersteuning van de uitbouw van het beleid van de verpleegkundige zorg in het kader van het patiëntengericht werken 2. Opvolgen en uitdragen van de relevante ontwikkelingen op het vlak van en geestelijke gezondheidszorg 3. Ondersteunen van de uitbouw van een kwaliteitsmodel op een systematische wijze 4. Opstellen van rapporten en zorg dragen voor zowel een goede dossiervorming als voor een goede administratieve afhandeling 32 16

Verpleegkundig directeur Verankeren bestuurlijke betrokkenheid van verpleegkundigen in de organisatie Bevorderen onderlinge samenwerking in een interdisciplinaire context Ontwikkelen van het verpleegkundig beroep en leveren van een kwaliteitsvolle zorg Integreren organisatorische en klinische componenten Master met ervaring in het leiding geven of als expert 33 OPZC Rekem: Hoofd nursing Doel functie Het Hoofd Nursing vervult de rol voorzien bij wet en is verantwoordelijk voor alle verpleegkundige aangelegenheden en voor het algemeen beleid van de verpleegkundige verzorging binnen het verpleegkundig departement van het zorgcentrum. Om de integratie van de verpleegkundige activiteit in het geheel van de activiteit van het zorgcentrum te bevorderen binnen het kader van de zorg aan de patiënten / bewoners, voert de hoofd nursing zijn opdracht uit in nauw contact met de artsen en de directieleden. 34 17

expertfuncties expertfuncties Managementfuncties Verpleegkundig directeur Verpleegkundig diensthoofd/ zorgmanager/ middenkader Hoofdverpleegkundige Master Bachelor Gediplomeerd/ Adjuncthoofdverpleegkundige Gespecialiseerd verpleegkundige BASISVERPLEEGKUNDIGE gegradueerd verpleegkundige OPLEIDING verpleegk. Gevorderde verpleegk. bekwamen volleerde expert ERVARING Verpleegkundige functies 36 18

Referentieverpleegkundige Actief als basis- of gespecialiseerd verpleegkundige met een bijzondere expertise in een bepaald domein Minimaal bekwame verpleegkundige Van een Bachelor wordt dit verwacht Bijkomende vorming en opleiding (BBK, BBT?) Collega s aanmoedigen, implementeren protocollen, standaarden, instructies geven aan collega s, spilfiguur, adviseren patiënt en familie, assisteren bij specifieke interventies, deelname kwaliteitsgroepen, 37 OPZC Rekem Referentieverpleegkundige = rol DYNAMO: agressiebeheersingcoach Tilcoach Referentieverpleegkundige somatiek Begeleider vrijwilliger Stagementor Referentiepersoon K.O.P.P. 38 19

expertfuncties Managementfuncties Verpleegkundig directeur Verpleegkundig diensthoofd/ zorgmanager/ middenkader Hoofdverpleegkundige Master Bachelor Gediplomeerd/ verpleegkundig consulent Adjuncthoofdverpleegkundige Gespecialiseerd verpleegkundige referentieve BASISVERPLEEGKUNDIGE rpleegkundi ge gegradueerd verpleegkundige OPLEIDING Beginner verpleegk. Gevorderde verpleegk. bekwamen volleerde expert ERVARING Verpleegkundige functies 39 Verpleegkundig consulent Werkt organisatiebreed of organisatieoverschrijdend met een actiegerichte focus op de patiënt Patiëntgeoriënteerd en/of collega-georiënteerd Voldoende ruime vrijstelling, kan gecombineerd worden met opdracht als basisverpleegkundige Coördinatie van werking referentieverpleegkundigen Min. bachelor + gespecialiseerde opleiding in het expertisedomein + permanente vorming Niveau volleerde verpleegkundige 40 20

OPZC Rekem Deze functie is voorlopig niet voorzien in het organogram Wordt over nagedacht Intake Verpleegkundige Opname- en ontslagcoördinatie 41 expertfuncties Managementfuncties Verpleegkundig directeur verpleegkundig specialist Verpleegkundig diensthoofd/ zorgmanager/ middenkader Hoofdverpleegkundige Master Bachelor Gediplomeerd/ verpleegkundig consulent Adjuncthoofdverpleegkundige Gespecialiseerd verpleegkundige referentieve BASISVERPLEEGKUNDIGE rpleegkundi ge gegradueerd verpleegkundige OPLEIDING verpleegk. Gevorderde verpleegk. bekwame volleerde expert ERVARING Verpleegkundige functies 42 21

Verpleegkundig specialist Organisatiebreed, organisatieoverschrijdend of in een specifieke werkomgeving Specialisatie gericht op doelgroep, therapievorm of verpleegkundig domein Voortdurende verbetering van de kwaliteit van zorg Professionalisering en ontwikkeling Resultaatsgerichte verbeterprojecten zoals richtlijnen, protocollen, klinische paden, 43 Verpleegkundig specialist Master + bijkomende opleiding gericht op specialisatie + permanente vorming Expertniveau Link met basiszorg behouden en vanuit specialisatie collega s ondersteunen Klinisch leider, kwaliteitsmanagement, research, klinisch expert, docent, doet onderzoek Vertaalt wetenschappelijke bevindingen naar de praktijk 44 22

OPZC Rekem: Doel verpleegkundig specialist Heeft de opdracht te coachen, te ondersteunen en voortdurend te verbeteren teneinde constant bij te dragen tot de actualisering en de vernieuwing op het vlak van een onderdeel van de of een specifieke zorg tav een bepaalde patiëntenproblematiek om daardoor de kwaliteit van de dienst- en zorgverlening aan de patiënten en hun familie te optimaliseren, conform de evidence based practice. 45 OPZC Rekem: resultaatsgebieden verpleegkundig specialist 1. Ontwikkelen en onderzoeken van een zorgvisie in een specialistisch verpleegkundig domein 2. Zelfstandig uitvoeren van onderzoek mbt het zorgproces op een methodische, kritische en systematische wijze, en vertalen van wetenschappelijke bevindingen naar het werkterrein 3. Uitwerken van resultaatsgerichte verbeterprojecten 4. Ondersteunen van het vormingsbeleid binnen het zorgcentrum voor het betrokken domein 5. Ondersteunt en bouwt de kwaliteit van de verpleegkundige zorg mee uit 6. Ondersteunen en coachen van 24u-staf in een interdisciplinaire context 46 23

expertfuncties Managementfuncties Verpleegkundig directeur verpleegkundig specialist Verpleegkundig diensthoofd/ zorgmanager/ middenkader Hoofdverpleegkundige Master Bachelor Gediplomeerd/ verpleegkundig consulent Adjuncthoofdverpleegkundige Gespecialiseerd verpleegkundige referentieve BASISVERPLEEGKUNDIGE rpleegkundi ge gegradueerd verpleegkundige OPLEIDING verpleegk. Gevorderde verpleegk. bekwamen volleerde expert ERVARING Verpleegkundige functies 47 Deel 2 BIJZONDERE BEROEPSTITEL (BBT) EN BIJZONDERE BEROEPSBEKWAAMHEID (BBK) VOOR VERPLEEGKUNDIGEN GESPECIALISEERD IN DE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG EN PSYCHIATRIE 48 24

Overzicht BBT BBK KB nr 78 art 35 ter voorziet specialisaties per gezondheidszorgberoep met een langdurige (BBT) of een kortdurende opleiding (BBK) Reeds gepubliceerde Koninklijke besluiten BBT Spoed en intensieve zorgen BBT Geriatrie Ook in Sp psychogeriatrie BBT oncologie BBK oncologie BBK geriatrie Ook in Sp psychogeriatrie worden verwacht BBT pediatrie BBK diabetologie BBT psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg BBK psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg BBT peri-operatieve zorg 49 Stand van zaken BBT een BBK voor verpleegkundigen gespecialiseerd in de geestelijke gezondheidszorg en de psychiatrie Januari 2010: plenaire vergadering van de Nationale Raad voor keurt beide adviezen goed en bezorgd deze aan de minister. Verwachte publicatie in 2011. En dan: regering is gevallen Geduld wachten - slide 50 25

Bekomen en behouden van de titel of bekwaamheid Basisopleiding Specialisatie Behoud titel Overgangsmaatregel BBT Min. Bachelor 60 ECTS of 900 u (bvb Banaba) 450 u theorie 450 u klinisch onderwijs 60 u vorming / 4 jaar 1500 u gewerkt t/4 jaar Min 2 jaar voltijds werkzaam in de GGZ 150u vorming BBK Min. gebreveteerde / gegradueerde 10 ECTS of 150 u: Algemeen of georiënteerd naar gespecialiseerde domeinen of doelgroepen 60 u vorming / 4 jaar 1500 u gewerkt /4 jaar Min 2 jaar voltijds werkzaam in de GGZ 50u vorming 51 Wat nu? Wachten op publicatie KB s Is de gespecialiseerd verpleegkundige voldoende duidelijk beschreven in de normen? Dan de premie voor BBT of BBK Anders aanpassing normen (lange weg) 52 26

Dank u voor uw aandacht Kris Vaneerdewegh kris.vaneerdewegh@opzcrekem.be Tekst functiedifferentiatie www.vlaamseverpleegunie.be 27