Biobased inkopen: recente Europese initiatieven & de ontwikkeling van de Open-Bio database John Vos, BTG, T: 053-4861191; M:06-2153 4939; E: vos@btgworld.com 1
Inhoud Onderwerp 1: Biobased inkopen: recente Europese initiatieven Europese initiatieven gericht op het stimuleren van biobased inkopen Twee mogelijke inkoopconcepten Huidig perspectief voor biobased inkopen Onderwerp 2: Biobased inkopen: de ontwikkeling van een database Overwegingen, doelstelling, structuur Informatielagen Huidige status / verdere ontwikkeling Vragen voor de werkgroepen 2
EU initiatieven gericht op Creating new market for biobased products through public procurement EC Expert Groep voor Biobased Producten (2013) Inventarisatie van bestaande programma s voor biobased inkopen in EU lidstaten en daarbuiten PNO studie; voorjaar 2015 WG Public Procurement (ingesteld mei 2014) moet aanbevelingen doen m.b.t. mogelijkheden voor biobased inkopen door aanbestedende diensten (aug. 2015) DG GROW / I2: Chemicals Normeringsmandaat voor biobased producten (o.a. CEN TC 411) Gebruiksvriendelijke handleiding voor biobased inkopen (sep 2015 maart 2017) Projecten n.a.v. EC Bioeconomy Action Plan KBBPPS (KP7). Trade barriers & pre-standards Open-Bio (KP7). Opening bio-based markets via standards, labelling & procurement InnProBio (H2020). Public Procurement of Innovation. T.b.v. afstemming Informeel coördinatie overleg in de Steering Meeting 3
Nader toegelicht: Open-Bio en InnProBio Open-Bio: Opening bio-based markets via standards, labelling & procurement Website/database t.b.v. kennisuitwisseling, gericht op B2B, B2P, en B2C Verbeteringen voorstellen voor milieukeurcriteria, zodat deze compatibel zijn met BBP criteria Ontwikkeling van testmethoden m.b.t. functionaliteit en duurzaamheid van BBP InnProBio: Forum for Bio-Based Innovation in Public Procurement Professioneel netwerk van/voor overheidsinkopers Gereedschapskist Workshops en marktdialoog pilots Aanbevelingen voor beleidsmakers Beoordelen haalbaarheid van een grensoverschrijdende buyers group 4
Green Public Procurement Het Europese instrument voor milieuvriendelijk inkopen ( groene overheidsopdrachten ) Heeft (meestal) een vrijwillig karakter Indicatief streefcijfer: in 2010 zijn 50% van alle openbare aanbestedingsprocedures milieuvriendelijk GPP Criteria (kerncriteria en uitgebreide criteria) zijn opgesteld voor >20 verschillende productgroepen, met weinig directe overlap In een aantal productgroepen (bijv. verpakkingsmaterialen, smeermiddelen, allesreinigers en vaatwasmiddel, etc.) wordt expliciet het gebruik van hernieuwbare grondstoffen (RRM) benoemd 5
GPP, Ecolabels en Kansen voor Biobased Labels (keurmerken) zijn een praktische manier om het milieuvriendelijke karakter van een product aan te tonen. Het EU Ecolabel is geassocieerd met de Europese GPP-regeling. EU lidstaten hebben ook eigen (vaak uitgebreidere) programma s, met vergelijkbare maar deels afwijkende, terminologie, productcategorieën, criteria en het vrijwillige karakter (Milieukeur; Blauwe Engel; Nordic Swan; NF Environnement, ) Er zijn verschillende productcriteria denkbaar die gunstig zijn voor biobased. Denk aan eisen m.b.t. biologische afbreekbaarheid voor producten die in het milieu eindigen (bijv. smeermiddelen; afspoelbare cosmetica). Denk ook aan eisen m.b.t. het aandeel gevaarlijke stoffen (bijv. in verf, vernis, of houten vloeren) Ook kan soms een verbeterde functionaliteit worden bereikt gevonden door de inzet van biobased, bijv. hoge vezelkwaliteit in textiel Het EC Ecolabel kan dus het gebruik van biobased grondstoffen bevorderen, bijv. bij smeermiddelen voor kettingzagen en tweetakt (buitenboord)motor 6
Innovatiegericht inkopen Europese instrument voor innovatiegericht inkopen is bekend als Public Procurement of Innovative Solutions (PPI) Wat is het: overheid geeft als launching customer / early adopter a.h.w. een 'keurmerk' voor innovatieve oplossingen die nieuw op de markt komen Wanneer: de oplossingen zijn bijna marktrijp en zouden op de markt worden aangeboden bij duidelijke, voldoende marktvraag. Of ze zijn al in kleine hoeveelheden op de markt, maar voldoen niet aan de eisen die worden gesteld voor grootschalige inzet. Incrementele, niet-r&d -innovatie kan zorgen voor de vereiste kwaliteit & prijs. Hoe: door zich te committeren een aanzienlijke hoeveelheid producten te kopen mits die kunnen worden geleverd met de gewenste kwaliteit & prijs en binnen een bepaalde tijd daagt de overheid de industrie uit. Eventueel na testen / certificering / label verwerving NL streefcijfer (2013): in 2,5% van de overheidsopdrachten aanschaf van innovaties (na bijna 10 jaar aandacht voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen door innovaties) 7
Huidig perspectief voor biobased inkopen Het simpele feit dat een product biobased is, is als zodanig niet voldoende bij aanbestedingen. Het juridisch kader staat toe BB producten voorrang te geven MAAR: Het politiek mandaat ontbreekt (meestal), en Interne klanten moeten worden overtuigd BB producten moeten t.o.v. conventionele producten een verbetering bieden: Bijv. lagere toxiciteit, CO 2 -besparing, biologische afbreekbaarheid Voor milieuvriendelijk en innovatiegericht inkopen is extra marktonderzoek en dialoog nodig. Maar omdat BBPS niet op de agenda of het netvlies van de meeste overheidskopers staan wordt de aanschaf vaak niet overwogen. Labels worden toegekend o.b.v. de functionaliteit van producten (bijv. biologische afbreekbaarheid), niet o.b.v hun aandeel biobased. Als we gebruik willen maken van het label-instrument moeten we er aan werken dat het concept biobased wordt opgenomen in de Europese en nationale milieukeurcriteria. Op dit moment is dit zeer zelden het geval. 8
Open-Bio database: overwegingen Overwegingen: Praktisch, flexibel, betaalbaar voor alle betrokkenen: bouwer, exploitant, informatie leverancier en gebruiker ( evenwicht zoeken) Maximaliseren van de kans dat de website zal worden onderhouden na afronding van het Open-Bio project Niet concurreren met en/of dupliceren van bestaande succesvolle (private) initiatieven. In plaats daarvan: streven naar samenwerking en integratie Open-Bio onderzoek in 2014: Inventarisatie van bestaande database: hebben een te beperkte focus Stakeholder surveys: aan welke product informatie is de meeste behoefte De Open-Bio database Zal voortbouwen op nationale databases: (a) creëren van nieuwe inhoud (b) integreren van bestaande nationale databanken op Europees niveau Exclusieve focus op eindproducten (voor grondstoffen en halfproducten zal de database verwijzen naar bestaande databases) 9
Open-Bio database: doelen en structuur Doelen van de database: Overzicht bieden van BB eindproducten Ondersteuning bieden aan overheidsinkopers die geïnteresseerd zijn in BB eindproducten Marketing instrument voor bedrijven die BB producten op de markt brengen Database structuur: Indeling naar toepassingsgebied Productinformatie a.d.h.v. product criteria 10
Open-Bio database: 11 toepassingsgebieden 11
Open-Bio database: 3 informatielagen Level 1: Required Level 2: Preferred Level 3: Optional a) Supplier ID b) Product ID c) Percentage of bio-based content a) Product Carbon Footprint b) Environmental Life Cycle Impact c) Additives d) End-of-life properties/ disposal options e) Biomass source and origin f) Certificates and labels Link to supplier website & product info sheets 12
Open-Bio database: Laag 1 (verplichte info) NAW-gegevens leverancier; naam en toepassing van het product M.b.t. het aandeel bio-based in het product: Het percentage De gebruikte testmethode Voor opname in de database is minimaal 20% biobased aandeel vereist Leveranciers hebben een keuze hoe het geclaimde aandeel biobased te onderbouwen Self claim (standaard optie) Bio-Based aandeel gemeten en gecertificeerd door erkend lab o.b.v. standaard (C14-methode volgens CEN / ASTM / ISO) Volledige transparantie over de gepresenteerde informatie 13
Open-Bio database: Laag 2 (wenselijke info) (Product)attribuut Info gevraagd van leverancier % bio-based (carbon) content (+ Geef aan: % biobased en gebruikte NAW-gegevens leverancier; testmethode product toepassing Specificeer: self-claim of gecertificeerd? In totaal worden zes (6) productattributen onderscheiden: Product Carbon Footprint Environmental Life Cycle Impact Additives (not-biobased) Info over dit product is beschikbaar; Info kan worden gedownload (vermeld link) i.e. gerecycled materiaal, chemicaliën of fossiele materialen, gifstoffen End-of-life properties/ disposal options (Biodegradability, Compostability, Energy Recovery) Geef de norm(en) aan volgens welke het product hieraan voldoet Biomass source and origin Certificates and Labels (Geografische) herkomst en soort biomassa Welke certificaten/labels heeft het product? 14
Open-Bio database: verdere ontwikkeling Bio-based Producten Database (onderdeel van OpenBio) Ontwerp richtlijnen definitief opstellen (06/2015) Beta versie (11/2015) Vullen van de database (tot 04/2016) Laatste feedback ronde stakeholder (05-09/2016) Definitieve versie (10/2016) Additionele functionaliteit t.b.v. overheidsinkopers (onderdeel van InnProBio) Database onderbrengen in een bestaand PP netwerk Verdere ondersteuning van biobased inkopen (juridische info; handboek) Opnemen van een module om producten onderling te vergelijken 15
Meedoen? Dit zijn enkele mogelijkheden Open-Bio Suggesties/verzoeken aandragen m.b.t. opzet/inhoud van de database Deelname aan B2P webinar op 22 mei a.s. (10:00 uur) InnProBio Participeren/kennis uitwisselen in internationaal netwerk overheidsinkopers Suggesties/verzoeken aandragen m.b.t. opzet/inhoud van de gereedschapskist en/of de handleiding Deelname aan workshops en marktdialogen Deelname aan de Nederlandse CoP. 16
Vragen voor de werkgroepen Feedback op de opzet en structuur van de database Feedback op de geschiktheid en volledigheid van de productcriteria Onder welke voorwaarden zou u gebruik maken van deze database? Welke andere instrumenten zouden u helpen bij biobased inkopen? 17
Dank voor uw aandacht! Vragen? John Vos, T: 053-4861191; M: 06-2153 4939; E: vos@btgworld.com;i:www.btgworld.com. 18