Bejaarde patiënten en antibiotica beleid



Vergelijkbare documenten
Richtlijn: Doelmatig gebruik van antibiotica bij urinaire infecties

Resistentie aan antibiotica. Waarom? Mechanismen Toestand in België

SWAB richtlijn Community Acquired Pneumonie (CAP)

De superbacterie verlaat het ziekenhuis en komt naar u toe Wat gaat u doen? Wat kunt u doen?

Overzicht Aanlevering. Onbekende Codes

Overzicht Aanlevering. Onbekende Codes

Het optimaliseren van het (selectief) rapporteren van antibiotica. Van Aelst Sophie Supervisor: Laffut Wim H.-Hartziekenhuis Lier

MRSA: hoe omgaan met de dreiging op het bedrijf

MRSA : wat te doen als varkenshouder? Dr. B. Gordts AZ Sint Jan, Brugge Federaal platform voor ziekenhuishygiëne bart.gordts@azbrugge.

Beheersen van BRMO in de regio

Overzicht Aanlevering. Onbekende Codes

Epidemiologie van carbapenemase producerende enterobacteriaceae (CPE) en aanbevelingen in België:

Resistentie. Toegespitst naar onze regio. Een internationaal probleem

Overzicht Aanlevering. Onbekende Codes

Determinanten van dragerschap van meticilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in woonzorgcentra

Zorginfecties en antibioticagebruik bij kwetsbare ouderen

Overzicht Aanlevering

Astrid Beckers Specialist ouderengeneeskunde Vivium Naarderheem

Wat betekent antibioticaresistentie in de verpleeghuispraktijk

Overzicht Aanlevering. Onbekende Codes

Overzicht Aanlevering. Onbekende Codes

antibiotica in vitro : Welke eigenschappen moeten in acht worden genomen om de therapiekeuze te optimaliseren?

Doorlooptijden voor ontvangst, verzending en reactie lab per bestand

Epidemiologie van carbapenemase producerende enterobacteriën in België: 01/01/ /10/2012

Frapper fort et frapper vite

Persconferentie MRSA in de rusthuizen, WIV, vrijdag 27/5/2005

Woonzorginfecties: praktisch beleid Urineweginfecties in WZC

Aangrijpingspunten van antibiotica in de prokaryoten. - Celwandsynthese - DNA, RNA en eiwitsynthese

Resistentieop uwic. Lennie Derde Internist-intensivist UMC Utrecht

Doorlooptijden voor ontvangst, verzending en reactie lab per bestand

Urineweginfecties (UWI s): Antibiotica en resistentie bij microorganismen

Doorlooptijden voor ontvangst, verzending en reactie lab per bestand

Doorlooptijden voor ontvangst, verzending en reactie lab per bestand

Farmacodynamie: huidige gegevens. antibiotica :

Disclosure slide. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen

1 1 12E E Escherichia coli Klebsiella pneumoniae

antibiotica : Hoe moet men doseren?

PK/PD en resistentie: Hoe kunnen we er tegen vechten

24 jaar antibioticumonderzoek in Lelystad

Gegeven Onbekende waarde Aantal Soort

Leidt antibioticumgebruik in dieren tot risico's voor de volksgezondheid? Dik Mevius

Maatregelen voor drager van MRSA-bacterie

RESIDENT: G. Gertrude

MRSA BELEID. presentatie opgemaakt door Koen Verhofstadt. Formularium en de Geneesmiddelenbrief van vzw Farmaka

Bijsluiter NL versie CLAVASEPTIN 62,5 MG B. BIJSLUITER

URINEWEGINFECTIE ONDER DE LOEP GENOMEN

Jacqueline van Diermen Praktijkverpleegkundige Vivium Naarderheem

Maatregelen voor drager van MRSA-bacterie

Kwaliteitsbevordering in de huisartspraktijk, toegepast op de aanpak van urineweginfecties. Handleiding voor LOK-groepen WVVH

Gegeven Onbekende waarde Aantal Soort. ORGANISME =U_encspp? 5 isolaten ORGANISME >agps 4 isolaten ORGANISME mycboa 1 isolaten E

Antibioticumbeleid in tijden van toenemende resistentie

ampc Wat moet je ermee? Tobias Engel AIOS MMB

Werkgroep MRSA- en infectiepreventie. De Montil Affligem 24 maart 2007

Nieuwsbrief eerste lijn december 2014 Editie 8

BIJSLUITER NOROCLAV 50 mg Tabletten voor honden en katten

maart MRSA in een woonzorgcentrum praktisch bekeken. Jan Van Tricht Guido Hendrickx Ziekenhuishygiënisten.

Verenso richtlijn urineweginfecties. Wouter Rozemeijer Arts-microbioloog

nr. 372 van ELS ROBEYNS datum: 25 februari 2016 aan JO VANDEURZEN Veegerelateerde MRSA - Screening, preventie en aanpak

Antimicrobiele geneesmiddelen: gevoeligheid en resistentie

Preventie van groep B-streptokokken infectie

BRMO/MRSA BESMETTING informatie voor cliënten en familie

BRMO/MRSA BESMETTING informatie voor cliënten en familie

Gegeven Onbekende waarde Aantal Soort. AFDELING E_EZG3 2 monsters E E E E

Chinolonen in de praktijk: gebruik en resistentie

Aanbevelingen voor de aanpak van Carbapenemase Producerende Enterobacteriaceae (CPE)

Antibiotica voor dummies Annemieke Mes-Rijkeboer infectioloog-intensivist

3 e Post EAUN Meeting

Overzicht aanbevelingen richtlijn Urineweginfecties bij kwetsbare ouderen (2018)

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

Antibiotica Resistentie van Uropathogene E. coli. bij huisartsen patiënten in de leeftijd van jaar. E.Stobberingh, MINC 29 maart 2011

Antibiotica in de huisartsenpraktijk anno 2012 deel 2: RICHTLIJNEN. Heidi Castryck 20/09/2012

MRSA INFORMATIE VOOR PATIËNTEN

ANTIBIOTICA. Resistentiemechanismen Prevalenties en therapeutische opties Nieuwe antibiotica IGGI. W. Peetermans. Les ASO IG 30 januari 2019

VERANTWOORD GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA LIGT IN UW HANDEN

De meest gestelde vragen over MRSA

Surveillance septicemieën in Belgische ziekenhuizen

Praktijkinformatie voor de Varkenshouder 2007

Evolution of a manual to an electronic antibiotic prescription

MRSA. Dienst Ziekenhuishygiëne

PK/PD en resistentie: Hoe kunnen we er tegen vechten

Welke antibiotica horen op de lijst reserve antibiotica? Prof. Dr. Johan W. Mouton MD PhD FIDSA

Restrictief antibioticumgebruik: waarom?

MRSA. Rini Eringfeld Specialist ouderengeneeskunde De Zorgboog

- Huisarts in Gentse groepspraktijk

Streptococcus pneumoniae

Aminoglycosiden. Gegevens van het Referentielaboratorium. Analysen verricht in het kader van het referentiecentrum. Referentielaboratorium

MRSA-bacterie. 'ziekenhuisbacterie' Afdeling Medische Microbiologie en Ziekenhuishygiëne

Ervaringen met prevalentiestudies van urineweginfecties. OLV Aalst - Asse - Ninove Team ziekenhuishygiëne Dr. P. Jordens

Algemene richtlijnen voor de detectie van carbapenemases bij multi-resistente Pseudomonas aeruginosa* en Acinetobacter spp. in Belgische laboratoria

Referentiecijfers : Prevalentieonderzoek verpleeghuizen SNIV versie: oktober 2017 Documentversie: 1.0

Empirische antibiotica therapie

RESIDENT: O. Ophelia

Pragmatisch beleid ivm MDRO in de woonzorgcentra

Farmacodynamie: huidige gegevens. antibiotica :

7.13. Koorts bij neutropene patiënt

VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties

Richtlijn: Doelmatig gebruik van antibiotica bij acute infecties ter hoogte van neuskeel- oren en de onderste luchtwegen

Informatiefolder BRMO voor patiënt en familie

antibioticabeleid en beheersing van zorginfecties in woonzorgcentra 75

TEMOCILLINE Een prijs voor ecologie

Transcriptie:

Bejaarde patiënten en antibiotica beleid Paul M. Tulkens Unité de pharmacologie cellulaire et moléculaire Université catholique de Louvain, Brussel Westerlo, 6 maart 2008 In Westerlo, de Parel van de Kempen, hangt het "Laatste Avondmaal", de meest getrouwe replica van de muurschilderij die Leonardo da Vinci schilderde in de refert van het Dominicanenklooster te Milaan... 6-3-2008 Westerlo 1

Om te beginnen... Er is veel aan te doen voor de bejaarde patiënt... 6-3-2008 Westerlo 2

Wat zijn de problemen? S. aureus (MRSA) Pneumokokken E. coli 6-3-2008 Westerlo 3

Situatie in Belgische "acute care" ziekenhuizen MRSA / SA (%). 35 30 25 20 15 10 5 0 % MRSA+ at admission NH = reservoirs? 1994 2005 4.5 4 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 MRSA / 1000 admissions. MRSA resistentie Study periods verspreidingsgraad MRSA 6-3-2008 Westerlo 4

1 ste nationale prevalentie studie van "MRSA-draging" in RVTs * (2005) * Rust- & Verzorgingstehuizen List of INAMI/RIZIV = 985 major care NH At random: region & proportion of major care beds Br. Wal. Namur Limb. Vl. Br. Luxemb. Antw. Br. Wal. Limb Ṇamur Br. Fl. Luxemb. Antw. O.-Vl. Brux. O.-Vl. Brussel Liège Hain. W.-Vl. Liège Hain. W.-Vl. n= 60 NH 50 residents/ NH Na C. Suetens & B. Jans, Mini-Symposium : S. aureus: what should the clinician know in 2007? January 11, 2007, UCL, Brussels 6-3-2008 Westerlo 5

Kenmerken van deelnemende RVTs Sample BELGIUM Number of participating NH: 60 (6.1%) 985 Screened residents (max.50/nh): 2958/6365 94.515 (46% of the sample) Distribution of the NH by region: Flanders 36 (60%) 586 (59%) Wallonia 18 (30%) 304 (31%) Brussels 6 (10%) 95 (10%) Ownership: Private 41 (68%) 624 (63%) Mean % major care beds: 46% (15-97%) 49% Mean number beds/nh: 106 (38-279 beds) 96 Na C. Suetens & B. Jans, Mini-Symposium : S. aureus: what should the clinician know in 2007? January 11, 2007, UCL, Brussels 6-3-2008 Westerlo 6

Prevalentie van S. aureus en MRSA Totaal aantal gescreende bewoners: 2953 Weigthed mean MRSA-prevalence: 19% [CI 95% 17-22] (min. 2% - max. 43%) S. aureus negative culture n =1453 49% MRSA n = 587 Weighted mean resistance proportion: 38% [CI 95% 33-42] (min. 4% - max. 75%) MSSA n = 913 Na C. Suetens & B. Jans, Mini-Symposium : S. aureus: what should the clinician know in 2007? January 11, 2007, UCL, Brussels S. aureus prevalence: 51% (min. 22% - max. 70%) S. aureus positive culture n =1500 6-3-2008 Westerlo 7

Prevalentie van S. aureus en MRSA 50 Q. 25 Median Q. 75 40 Weigthed mean MRSA-prevalence: 19% 30 20 10 0 23 53 24 30 121 37 32 59 297 34 31 49 50 602 58 33 22 56 25 26 55 41 44 45 139 21 19 4 28 39 14 438 10 54 3 57 38 27 36 18 11 42 5 52 16 20 35 17 46 51 47 48 40 15 6 % MRSA carriers/nh C. Suetens & B. Jans, Mini-Symposium : S. aureus: what should the clinician know in 2007? January 11, 2007, UCL, Brussels participating NH 6-3-2008 Westerlo 8

MRSA prevalentie per Gewest p=0,13 MRSA carriage % 0 10 20 30 40 18.1% [IC95% 15-21.3] 17.2% [IC95% 13.4-21] 22.2% [IC95% 17.2-27.4] Vlaanderen Brussels W allonie 6-3-2008 Westerlo 9

Zijn er risico's met MRSA in RVTs? 6-3-2008 Westerlo 10

Risico is hogere motaliteit in RVTs 6-3-2008 Westerlo 11

Risico is ook meer problemen met de bewoners 6-3-2008 Westerlo 12

Antimicrobiele gevoeligheid van MRSA isolaten vanuit 60 RVTs 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 % susceptible Erythromycin Clindamycin Ciprofloxacin Linezolid Gentamicin Tobramycin Tetracycline Rifampin Cotrimoxazole Fusidic acid Mupirocin 6-3-2008 Westerlo 13

Hoe frequent zijn besmettingen in RVT s*? At least 1 outbreak during last year 22 % Type of outbreaks Gastro-enteritis Clostridium difficile MRSA 59 18 6 Clostridium difficile strains in hospitals % coming from NH-residents 20 MRSA-carriage among NH-residents 19 Is MRSA problematic in your NH? Yes No Don t know, no answer. Underestimation of infectious problems in some NH. 56% of NH never take screening samples 55 13 32 %MRSA 19 15 24 Na C. Suetens & B. Jans, Mini-Symposium : S. aureus: what should the clinician know in 2007? January 11, 2007, UCL, Brussels 6-3-2008 Westerlo 14

Was er een verschil in beheer tussen MRSA+ en MRSA RVT's? Yes (%) MRSA (%) 1 Kamerindeling Afzondering in één-persoon-kamer 79 19 25 Samen zetten van dragers 54 20 20 Samen zetten van verpleegsters 32 18 21 2 Bijkomende maatregelen Handschoenen 98 20 3 Masker 86 20 18 Schort 90 20 20 Grondiger reinigen (kamer) 92 20 18 3 Schriftelijke zorg protocols Beheer van MRSA dragers 80 19 20 Afzondering van besmettende bewoners 54 17 22 Hygiëne beleid in het RVT 47 20 19 Yes No Na C. Suetens & B. Jans, Mini-Symposium : S. aureus: what should the clinician know in 2007? January 11, 2007, UCL, Brussels 6-3-2008 Westerlo 15

Was detectie, eradicatie en nazorg doeltreffend? 1 Screening van reservoirs Bewoners na hospitalisatie 44 18 22 Staff 22 19 20 2 Decolonisatie van dragers Decolonisatie 90 21 14 Controle na decolonisatie 97 20 14 Gebruik van een decolonisatie schema (n=40) Nasale decolonisatie (enkel) 28 18 Nasale decolonisatie + antiseptisch bad 43 22 3 Communicatie en medewerking Altijd ontvangst van overplaatsing documenten 68 19 22 Medewerking met experten Regionale hygiëne platform 69 21 18 Medewerkeing met hygiëne team 61 20 19 4 Toezicht van MRSA Yes 64 19 21 Na C. Suetens & B. Jans, Mini-Symposium : S. aureus: what should the clinician know in 2007? January 11, 2007, UCL, Brussels Yes (%) MRSA (%) 6-3-2008 Westerlo 16 Yes No

National recommendations for the prevention of transmission of methicillin resistant Staphylococcus aureus (MRSA) in Belgian Nursing Homes - June 2005-6-3-2008 Westerlo 17

Wat ze nu doen... 84% of RVT's gebuikt aanbevelingen om lokale protocols op te stellen Sedert het laatste jaar, aanpassing van: Hand hygiëne praktijk 91% Registratie van MRSA-dragers 80% Bijkomende voorzorgsmaatregelingen(mrsa) 61% Screening praktijk 52% Decolonisatie van dragers 48% Antibiotica beleid 25% Nog te doen Verbetering van communicatie en medewerking Inbreng van specifieke besmettingspreventie team in het RVT Opleiding voor alle RVT professionele werkers Bijkomende middelen 6-3-2008 Westerlo 18

Richtlijnen voor het opsporen en dekoloniseren van MRSA-dragers... Moet echter niet routinematig gebeuren, maar is enkel aangewezen bij (her)opname van een bewoner met verhoogd risico op kolonisatie (ziekenhuisopname in de voorbije 6 maanden; antibioticumgebruik in de voorbije maand; aanwezigheid van een urinesonde, wonde, stoma of katheter; mobiliteitsbeperking; kolonisatie of infectie met MRSA in voorgeschiedenis), of in het kader van een epidemie (2 nieuwe gevallen van kolonisatie of infectie binnen de maand op éénzelfde functionele eenheid gedetecteerd naar aanleiding van een indexcasus). Schema voor dekolonisatie: De bewoner wordt gedurende 5 dagen dagelijks volledig gewassen met povidone-iodinezeep of met chloorhexidinezeep en de haren worden in dezelfde periode 2 maal gewassen met hetzelfde product. Beide neusholten worden gedurende 5 dagen 3 maal daags ingestreken met mupirocinezalf. 6-3-2008 Westerlo 19

En wat met de CA-MRSA? MRSA is ook verantwoordelijk voor acute besmettingen bij patiënten buiten het ziekenhuis of RVTs. MRSA besmetting tasten ook personen aan die niet onlangs (binnen het laatste jaar) gehospitaliseerd waren of geen medische procedure hadden (dus, echt CA-MRSA [community-acquired] besmettingen) MRSA besmettingen manifesteren zich als ernstige huidinfecties zoals puisten en steenpuisten, en kan rood, opgezwollen, pijnlijk zijn, en/of met pus. CA-MRSA hebben neiging om meer agressief te zijn (door toxine productie ). An 18 yr old Indiana teenager has suffered a life threatening necrotizing fasciitis infection, resulting in the removal of one of her breasts, after a nipple piercing. It should be noted that the teenager was also diabetic. 6-3-2008 Westerlo 20

En wat met de CA-MRSA? Factoren die de verspreiding van huidinfecties met CA- MRSA bevorderen: dicht huid tot huid contact, verwondingen van de huid zoals snijwonden of verwondingen door schurende, besmette voorwerpen en oppervlakten, overpopulatie, en gebrekkige hygiëne. Preventie: Houd uw handen rein door ze grondig te wassen met zeep en water, of met hydroalcohol bevattende oplossing. Houd wonden rein en bedekt ze met een verband tot volledige genezing. Vermijd contact met wonden of verbanden van andere personen Vermijd gemeenschappelijk gebruik van persoonlijke voorwerpen zoals handdoeken of scheerapparaten. 6-3-2008 Westerlo 21

CA-MRSA zijn (nog) gevoelig aan veel antibiotica MICs (mg/l) Trimethoprim- Sulfamethoxazole Abbrev. MSSA a CA-MRSA b TMP-SMX 1 1-2 Cloxacillin CLX 0.125 0.5-1 Linezolid LNZ 1 2 Clindamycin CLI 0.06 0.125 Ciprofloxacin CIP 0.125 0.5 Moxifloxacin MXF 0.03 0.03 Comparative activity of moxifloxacin vs. trimethoprim-sulfamethoxazole, cloxacillin, linezolid, clindamycin, and ciprofloxacin against intracellular methicillinsensitive (MSSA) and community-acquired methicillin-resistant (CA-MRSA) S. aureus. S. Lemaire,a F. Van Bambeke, P.M. Tulkens, and Y. Glupczynski, ECCMID 2007 6-3-2008 Westerlo 22

En wat met de dieren? De "gewone" methicilline resistente S. aureus (MRSA) worden klassiek veroorzaakt door contacten met zorginstellingen (healthcare-associated MRSA) Maar in Nederland, Frankrijk en Duitsland kwam recent een nieuw fenomeen aan het licht meer bepaald de infecties van het type MRSA, verkregen door veehouders en dierenartsen die in contact komen met vee. Het gaat hier vooral om varkens, maar ook om paarden en koeien die drager zijn van MRSA. Een studie, gecoördineerd door BAPCOC en uitgevoerd door het CODA-CERVA, het ISP-WIV, het referentielaboratorium ULB-MRSA-Stafylokokken en ziekenhuis St-Jan (Brugge) bevestigt dat dit fenomeen ook bestaat in België. 6-3-2008 Westerlo 23

En wat met de dieren? Om die reden is BAPCOC overgegaan tot het opstellen van een platform voor coördinatie en intersectorieel overleg voor deze problematiek: de MedVet MRSA Task Force. Deze structuur streeft volgende doelstellingen na: Opvolging en begeleiding van onderzoek naar het risico voor de volksgezondheid van het bestaan van MRSA bij vee en gezelschapsdieren en de overdracht op de mens. Centraliseren van informatie komende van de verschillende betrokken wetenschappelijke instellingen (CODA-CERVA, ISP-WIV, referentielaboratorium). Communicatie van resultaten en risicobeheer ten aanzien van de federale overheid en de overheidsdienst volksgezondheid, de zorginstellingen, de beroepsgroepen in de veesector, de pers en de Europese agentschappen. 6-3-2008 Westerlo 24

En wat moeten jullie vandaag doen? patiënten die in contact komen met dieren zijn potentieel verdacht in geval van wonden, neem een monster en stuur het naar het labo VOOR toediening van antibiotica in geval van hospitalisatie, verwittig het onthaalteam en (misschien ook) de microbioloog... (risico van overdraging) We hebben al een geval in Mont-Godinne met een veehouder die niet ver van het ziekenhuis woont en die gehospitaliseerd werd voor zijn chemokuur (leucemie). 6-3-2008 Westerlo 25

Wat zijn de problemen? S. aureus (MRSA) Pneumokokken E. coli 6-3-2008 Westerlo 26

Een recente studie Bacteria: 146 stalen van S. pneumoniae werden tussen 2004-2007 geïsoleerd van patiënten die in 4 grote ziekenhuizen van het Brusselse Gewest opgenomen werden met verdenking van een diagnose van CAP UZB VUB patienten: de medische dossiers van elke patiënt werd beoordeeld voor correcte diagnose (echte CAP: RX, crepitaties, koorts, dyspnea, thoracale pijn; classificatie volgens ernst tegen het CRB 65 [confusion, respiratoray rate, blood pressure]) en contact is genomen met de huisarts. Erasme St Luc Gevoeligheid determinatie: MICs (microdilutie) Resistentie door actief efflux - voor macroliden: vergelijking tussen erythromycine en clindamycine - voor chinolonen, door toevoeging van reserpine St Pierre / St Pieter Epidemiological survey of antibiotic resistance in a Belgian collection of CAP isolates of Streptococcus pneumoniae (SP) A. Lismond, F. Van Bambeke, S. Carbonnelle, F. Jacobs, M. Struelens, J. Gigi, A. Simon,. Van Laethem, A. Dediste, D. Pierard, A. De Bel, & P.M. Tulkens, RICAI, Paris, 2007 / ECCMID, Barcelona, 2008 (in voorbereiding) 6-3-2008 Westerlo 27

Pneumokokken gevoeligheid bij CAP bij opname in het ziekenhuis (n=133) Penicillin 100 90 PEN 80 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 70 60 50 40 30 20 10 0 cumulative percentage 16 32 64 MIC 20 10 0 amoxicillin 100 90 80 70 60 50 40 30 cumulative percentage 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 32 64 MIC cefuroxime 100 90 80 70 60 50 40 30 cumulative percentage 20 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 10 0 32 64 volledig gevoelig verminderde gevoeligheid (EUCAST) resistent (CLSI) MIC 6-3-2008 Westerlo 28

Pneumokokken gevoeligheid bij CAP bij opname in het ziekenhuis (n=133) erythromycin 100 90 clarithromycin 80 100 70 60 50 40 30 20 10 90 80 70 60 50 40 30 cumulative percentage telithromycin 100 90 80 cumulative percentage 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 32 0 64 MIC 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 32 20 10 0 64 MIC 70 60 50 40 30 20 cumulative percentage 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 10 0 32 64 volledig gevoelig verminderde gevoeligheid (EUCAST) resistent (CLSI) CMI 6-3-2008 Westerlo 29

Pneumokokken gevoeligheid bij CAP bij opname in het ziekenhuis (n=133) ciprofloxacin 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 100 90 80 70 60 50 40 30 levofloxacin moxifloxacin cumulative percentage 100 90 cumulative percentage 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 0 32 64 MIC 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 20 10 0 32 64 MIC 80 70 60 50 40 30 cumulative percentage volledig gevoelig 20 10 7.8 10-03 0.015625 0.03125 0.0625 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 32 64 verminderde gevoeligheid (EUCAST) resistent (CLSI) met efflux pomp remmer (reserpine) 0 MIC 6-3-2008 Westerlo 30

De gegevens Een recente studie en de conclusie steunen het gebruik van een "hoge dosering aanpak" voor behandelingen met amoxicilline (aanbevolen antibiotica volgens BAPCOC); een stevige vermindering van gevoeligheid van Streptococcus pneumoniae aan cephalosporinen (cefuroxime); een hoge prevalentie van resistentie aan conventionele macroliden (combinatie van efflux en ribosomale methylatie) Resistentie aan telithromycine en "respiratoire" chinolonen is nog verwaarloosbaar, maar het gebruik van ciprofloxacine is zeker NIET aanbevolen Epidemiological survey of antibiotic resistance in a Belgian collection of CAP isolates of Streptococcus pneumoniae (SP) A. Lismond, F. Van Bambeke, S. Carbonnelle, F. Jacobs, M. Struelens, J. Gigi, A. Simon,. Van Laethem, A. Dediste, D. Pierard, P.M. Tulkens, RICAI, Paris, 2007 6-3-2008 Westerlo 31

Wat zijn de problemen? S. aureus (MRSA) Pneumokokken E. coli 6-3-2008 Westerlo 32

Belangrijkste urinaire pathogenen: Europese gegevens* % resistentie 100 80 60 40 20 E. coli Proteus Klebsiella 0 ampi amoxiclav TMP cotrimox nitrofur fosfomyc genta ciproflox * grote variaties tussen de verschillende landen Kahlmeter, JAC. 2003, 51:69-76 6-3-2008 Westerlo 33

E. coli: enkele eerder optimistische Belgische gegevens Culturen afkomstig uit niet gecompliceerde cystitis 100 80 % stammen 60 40 S R 20 0 ampi amoxi-clav TMP cotrimox nitrofur fosfomyc genta ciproflox Kahlmeter, JAC. 2003, 51:69-76 6-3-2008 Westerlo 34

E. coli: Enkele meer pessimistische Belgische gegevens % stammen met verminderde gevoeligheid (I+R) 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 48.5% 6.0% Invasive stammen 13.3% Aminopenicillines Aminoglycosiden Fluorochinolonen Hendricks & Pierard, ECCMID 2004 3.1% 1.9% Ceph. 3rd gen.*esbl-producerende stammen Het ontbreekt ons dus aan systematische en gecentraliseerde gegevens! 6-3-2008 Westerlo 35

Hoe kan men bij de therapiekeuze rekening houden met de resistentie? 1. De lokale ecologie kennen; microbiologische analyses vragen 2. De resistentiemechanismen en de intrinsieke activiteit van de moleculen in acht houden om de slaagkans te verhogen 6-3-2008 Westerlo 36

Richtlijn: Doelmatig gebruik van antibiotica bij urinaire infecties Cystitis zonder complicaties Gecompliceerde cystitis Acute pyelonefritis Gecompliceerde pyelonefritis Prostatitis 6-3-2008 Westerlo 37

Blaasontsteking: behandeling algemeen G (+): S. Saprophyticus en enterococ: 10-15-% Proteus spp: 5-10% andere E. coli: 75-85% behandeling : Voldoende drinken (voldoende spoeling) Verhogen van de diurese? geen evidentie!! Empirische antibiotherapie Gerichte antibiotherapie 6-3-2008 Westerlo 38

3 1 2 Eerste keuze Nitrofurantoïne Trimethoprim E. coli, enterococ en S. saprophyticus zeer gevoelig Weinig resistentie Goed verdragen Beïnvloedt de intestinale flora weinig Goedkoop Intrinsieke resistentie van Proteus spp en Klebsiella spp Verminderde efficiëntie bij nierinsufficiëntie en bij alkalische urine Even efficiënt dan de combinatie cotrimoxazole maar minder neveneffecten Beschikbaarheid Toenemende resistentie in andere landen. 6-3-2008 Westerlo 39

3 1 2 Tweede keuze Co-trimoxazole Goede klinische effectiviteit Goedkoop Fluorochinolonen Zeer efficiënt Bactericide Fosfomycine (MONURIL) Groeiende resistentie (momenteel 30%) Meer neveneffecten (vnl. Dermatologisch en gastro-intestinaal) te breed spectrum aangezien risico op resistentieontwikkeling: te reserveren voor gecompliceerde urineweginfecties. DUUR te breed spectrum S. saprophyticus vertoont intrinsieke resistentie Snelle selectie van resistente mutanten Weinig klinische studies 6-3-2008 Westerlo 40

3 1 2 Derde keuze beta-lactams Traag bactericide Bruikbaar bij zwangerschap Hoog risico op resistentie Slechte tolerantie (amoxi-clav) 6-3-2008 Westerlo 41

Cystitis met complicaties Wat? Infectie tot in de nier of bij de man tot in de prostaat Urineweginfectie bij risicopersonen sowieso als gecompliceerd beschouwd. Risicopersonen: Mannen Kinderen Ouderen Zwangere vrouwen Urinaire catheter Hoe? Veel breder spectrum van mogelijke verwekkers: o.a. Proteus spp,klebsiella, Pseudomonas, Serratia, Enterococcen, Staphylococcen, fungi Hogere kans op resistentie dan bij niet-gecompliceerde cystitis. Steeds urinekweek uitvoeren Onmiddellijk antibioticum 6-3-2008 Westerlo 42

Keuze van het antibioticum: Empirische therapie: enkel in geval van klinisch ernstige presentatie Breed spectrum antibioticum Eerste keuze: fluorochinolone Breed spectrum Hoge concentratie in de urine en het urinair stelsel Gerichte therapie In functie van de resultaten van het antibiogram Antibioticum met zo smal mogelijk spectrum kiezen Behandelingsduur: 7 tot 14 dagen 6-3-2008 Westerlo 43

Bijzondere patiëntengroepen Zwangere vrouwen Symptomatische EN asymptomatische bacteriurie behandelen met antibiotica. Ouderen Enkel symptomatische bacteriurie behandelen Keuze in functie van veiligheidsprofiel van het antibioticum bij zwangerschap 2e trimester begin 3e trimester: nitrofuranen 1e trimester einde 3e trimester: ampicilline of erythomycine, indien nodig: amoxicilline + clavulaanzuur penicilline allergie: cephalosporine of erythomycine 6-3-2008 Westerlo 44

Community acquired acute pyelonefritis 6-3-2008 Westerlo 45

Etiologie Enterococci: 17% Pseudomonas spp: 4% S. Saprophyticus & Group B streptococci : 6% E. coli 61 % Proteus spp: 7% Klebsiella spp: 5 % Belgian survey, 2000 6-3-2008 Westerlo 46

Milde pyelonefritis Empirische therapie Eerste keuze: Oraal fluorochinolone in monotherapie Ambulante behandeling mogelijk indien: Patiënt perorale medicatie kan nemen Geen ernstige sepsis Geen nierinsufficiëntie Geen eerste generatie fluorochinolone o.w.v. lage serumconcentraties Geen associatie van aminoglycoside tenzij bij ernstige sepsis Geen ampicilline of eerste generatie cefalosporines (of co-trimoxazole) o.w.v. resistentiepatroon in België Indien contra-indicatie voor fluorochinolonen: amoxicilline-clavulaanzuur tweede generatie cefalosporinen temocilline 6-3-2008 Westerlo 47

Ernstige pyelonefritis Hospitalisatie vereist 6-3-2008 Westerlo 48

Keuze van het antibioticum Empirische therapie Eerste keuze: Fluorochinolone Initieel parenterale therapie Switch IV-per os en ambulante behandeling: zie volgende dia Alternatieven: Temocilline Tweede generatie cefalosporine Amoxicilline-clavulaanzuur Enkel in geval van septische shock: Associatie van aminoglycoside aan cephalo-2 of amoxiclav Gerichte therapie Op basis van de urinecultuur met antibiogram Eerste keuze: Fluorochinolone Cotrimoxazole Enkel indien enterococ: amoxicilline ampicilline Eventueel in combinatie met aminoglycoside Ambulante behandeling: zie volgende dia 6-3-2008 Westerlo 49

Switch IV-per os en ambulante behandeling Op basis van: Klinische verbetering (geen symptomen en koorts meer) Het antibiogram van de urinecultuur Indien mogelijk na 24-48 uur Patiënt die perorale medicatie kan nemen komt in aanmerking voor ambulante behandeling indien: Geen ernstige sepsis Geen nierinsufficiëntie Patiënten die niet beter worden na 48-72 uur ambulante behandeling op basis van de urinecultuur en het initiële antibioticum overschakelen op: Parenteraal fluorochinolone of Één van de alternatieven 6-3-2008 Westerlo 50

Behandelingsschema Antibiotica duur dosis Ciprofloxacine Levofloxacine Ofloxacine 7 14 dagen* 250-500 mg X 2, po 200-400 mg X 2, IV 250-500 mg X1, po of IV 200-400 mg X1, po of IV Amoxi-clav 14 dagen 500 mg X 3, po 1 g X 4, IV Cefuroxime 500 mg X 2, po 750 mg 1.5 g X 3, IV Temocilline 1 g X 2, IV Cotrimoxazole 160/800 mg X2, po of IV Ampicilline 1 g X 4, IV Amoxicilline 400 mg X 3 of X 4, po * 7 dagen: milde infectie; 14 dagen: ernstige infectie BAPCOC guidelines, 2002 6-3-2008 Westerlo 51

Om te sluiten... Er is inderdaad veel aan te doen voor de bejaarde patiënt... maar Westerlo kan het 6-3-2008 Westerlo 52