Nederlands in Uitvoering Een leefbare school Een presentatie houden Enge plekken Zijn er bij jullie op school of in de buurt enge of lelijke plekken? Plekken die slecht verlicht zijn, of slecht onderhouden door de gemeente? Of plekken waar veel zwerfvuil ligt? Plekken waar je niet graag komt of waarvan je weet dat anderen er niet graag komen? In deze module ga je die enge, lelijke of vieze plekken in beeld brengen door er foto s van te nemen. Aan de hand van de foto s houden jullie een presentatie voor de klas. Met de klas brengen jullie een advies uit over wat er moet veranderen om de omgeving leefbaarder te maken.
Inhoud: Woordenlijst..................................................3 Les 1 - Doe: Maak foto s en presenteer....................................5 Les 2 - Ervaar: Hoe is je presentatie gegaan?...............................7 Les 3 - Bekijk: Hoe geeft iemand anders een mondelinge presentatie?..........10 Les 4 - Denk: Hoe houd je een goede presentatie?..........................14 Nederlands in Uitvoering 2
Woordenlijst Deze woorden kun je in de lessen tegenkomen of gebruiken. ideaal = zo goed of fijn als je maar kunt wensen Onze school staat in een ideale omgeving: de sportvelden zijn vlakbij, je loopt zo het bos in en het is dichtbij het station. binnen handbereik = op zo n manier dat je er makkelijk bij kunt In onze mediatheek heb je alles binnen handbereik: het internet, boeken, kranten, tijdschriften en beeldmateriaal. iemand ergens op aanspreken = iemand ergens verantwoordelijk voor stellen, zeggen dat iemand iets gedaan heeft Lara fietst altijd op het schoolplein. Omdat dat niet mag, sprak de conciërge haar daarop aan. de calamiteit = ramp, ellende Alleen als er een echte calamiteit is, moet je het alarmnummer 112 bellen. de expert = iemand die erg veel verstand van iets heeft, deskundige Meneer van Soest is een expert op het gebied van beveiliging. Hij heeft jarenlang als beveiligingsbeambte gewerkt. observeren = ergens lang en met veel aandacht naar kijken echter De agenten observeerden de omgeving van de sporthal vanuit hun auto. = maar De gemeente onderhoudt de omgeving van de school goed. Het is echter vaak een troep, omdat er veel rommel op straat wordt gegooid. 3 Een leefbare school - Een presentatie houden
het incident = vervelende gebeurtenis Vorige maand is er een vechtpartij geweest met een groep jongens van een andere school. Na dit incident is besloten om de pauzetijden te veranderen. leefbaar = waar je prettig kunt leven Faya is bezig met een actie voor een leefbare buurt. Het is de bedoeling dat niemand zijn vuilnis meer te vroeg op straat zet. ondersteunen = helpen (met problemen) Elke week komt de wijkagent bij ons op school. Ze ondersteunt de school als leerlingen met de politie in aanraking komen. ergens op toezien = goed opletten dat iets gebeurt De conciërge ziet erop toe dat alle leerlingen hun fietsen in de stalling neerzetten. Wie dat niet doet, kan een taak krijgen, bijvoorbeeld papier prikken. opstellen = bedenken, ontwerpen De leerlingenraad heeft een advies opgesteld om de bereikbaarheid van de school te verbeteren. Ken je deze woorden ook (nog)? het aandeel, de functie, de ervaring Ken je de woorden nog niet of niet meer? Zoek ze dan op en schrijf ze op je woordenblad, of zet ze in je digitale woordenboek. Nederlands in Uitvoering 4
Les 1 Doe: Maak foto s en presenteer Wat? Wat nu? Waarom? Je maakt een muurkrant en stelt met de klas een advies op over het leefbaar maken van de schoolomgeving. Je maakt foto s van enge en/of vieze plekken en je presenteert de foto s aan de klas. Je leert presenteren door het te doen. Hoe? Je maakt opdracht 1 tot en met 4. Met wie? In tweetallen, met de klas en in een groepje. Opdracht 1 Foto s maken Je gaat met zijn tweeën op pad om foto s te maken van enge of vieze plekken. Maak minimaal vijf en maximaal tien foto s. Opdracht 2 Foto s op de computer zetten ❶ Zet de foto s die jullie gemaakt hebben over op de computer. Vraag eventueel hulp aan je docent. ❷ Maak een diavoorstelling van de foto s of print ze uit. De foto s bewaar je voor de muurkrant. 5 Een leefbare school - Een presentatie houden
Opdracht 3 Een presentatie houden Elk tweetal presenteert zijn foto s aan de rest van de klas. Jullie presentatie mag maximaal twee minuten duren. Laat de foto s zien op de computer met een beamer, of laat de afdrukken zien. Vertel in het kort waar jullie geweest zijn en waarom de situatie op die plekken volgens jullie niet ideaal is. Opdracht 4 Oefenen met woorden Maak met een groepje leerlingen een grote tekening. Zorg dat je de volgende woorden kunt gebruiken als je de tekening zou moeten beschrijven: ideaal, binnen handbereik, iemand ergens op aanspreken, de calamiteit, de expert, het incident, observeren, leefbaar, ergens op toezien. Spreek van tevoren af wie welke woorden gaat tekenen. T i p Gebruik de voorbeeldzinnen uit de woordenlijst voor de tekening, als je dat handig vindt. Nederlands in Uitvoering 6
Les 2 Ervaar: Hoe is je presentatie gegaan? Wat? Wat nu? Waarom? Je maakt een muurkrant en stelt met de klas een advies op over het leefbaar maken van de schoolomgeving. Je kijkt terug op je presentatie en beantwoordt vragen over wat je van presenteren vindt. Je leert van het nadenken over je ervaring met presenteren. Hoe? Je maakt opdracht 5 tot en met 8. Met wie? Alleen en in tweetallen. Opdracht 5 Terugkijken op de presentatie Hoe ging jullie presentatie? Vul het schrijfkader in. Schrijfkader Naam: Ik heb samengewerkt met... Wij hebben foto s gemaakt van........ Volgens mij kunnen deze situaties het beste veranderen door. Onze presentatie voor de klas verliep.... Ik heb.. Ik vond mijn aandeel... Toen ik aan het presenteren was, merkte ik...... Achteraf denk ik dat... 7 Een leefbare school - Een presentatie houden
Opdracht 6 Praten over de presentatie ❶ Wissel je verslag van de presentatie uit met de leerling met wie je hebt samengewerkt in les 1. ❷ Lees elkaars verslag. Beoordeelt je klasgenoot de presentatie hetzelfde als jij? ❸ Bespreek de punten waarover jullie het niet eens waren. Opdracht 7 Wat vind je van presenteren? Je hebt in les 1 een presentatie gehouden voor de klas. Beantwoord de vragen over andere presentaties die je hebt gehouden. 1 Heb je al vaker een mondelinge presentatie gehouden? Wanneer was dat en voor wie? 2 Wat vind je ervan om voor een groep te spreken? Je mag meerdere antwoorden aankruisen. Leuk Moeilijk Spannend Gemakkelijk Opwindend Vervelend Geweldig Anders, namelijk. 3 Welke van de volgende beroepen spreken je aan? Tv-presentator Reisleider Docent Directeur Burgemeester Voorlichter Nederlands in Uitvoering 8
4 Wat vind je makkelijker? Geef een 1 voor de makkelijkste groep en een 6 voor de moeilijkste. Presenteren voor familie en vrienden klasgenoten een groep onbekende volwassenen ouders docenten kinderen 5 Wat vind jij belangrijk als je een presentatie houdt? Je mag meerdere antwoorden aankruisen. Dat je duidelijk spreekt. Dat je er goed uitziet. Dat je verstaanbaar bent. Dat je het hele verhaal uit je hoofd kent. Dat je niet gespannen bent. Dat je goed geoefend hebt. Dat er om je gelachen wordt. Dat je merkt dat je publiek luistert. Iets anders, namelijk 6 Wat doe je om je zeker te voelen voordat je een presentatie moet houden? Niets, ik begin gewoon. Ik zeg tegen mezelf dat ik het wel kan. Ik denk ergens anders aan, bijvoorbeeld aan vakantie. Ik doe ademhalingsoefeningen. Ik luister naar muziek. Ik doe iets anders, namelijk Opdracht 8 Oplossingen bedenken ❶ Pak jullie foto s uit les 1 erbij. ❷ Schrijf per foto in een zin op wat het probleem is. ❸ Bedenk per foto een oplossing voor het probleem. Bewaar de foto s en oplossingen goed voor het maken van de muurkrant en het opstellen van het advies. 9 Een leefbare school - Een presentatie houden
Les 3 Bekijk: Hoe geeft iemand anders een mondelinge presentatie? Wat? Wat nu? Waarom? Je maakt een muurkrant en stelt met de klas een advies op over het leefbaar maken van de schoolomgeving. Je kijkt naar de presentatie van een gastspreker. Je kunt anderen als voorbeeld nemen. Hoe? Je maakt opdracht 9 tot en met 12. Met wie? Alleen, met de klas en in tweetallen. Opdracht 9 Je voorbereiden op kijken en luisteren De docent heeft iemand uitgenodigd als gastspreker. Dat kan iemand zijn van de politie, de gemeente of iemand van school. Deze persoon houdt een mondelinge presentatie over de leefbaarheid in jullie buurt. Je gaat deze gastspreker observeren en je maakt aantekeningen van wat hij of zij vertelt. ❶ Bedenk: wat zou je van deze persoon willen weten? ❷ Bekijk de observatielijst. Begrijp je wat je moet invullen? Vraag zonodig om uitleg aan een klasgenoot of de docent. Opdracht 10 Kijken en luisteren naar een presentatie Kijk en luister naar de presentatie. Doe ondertussen de volgende dingen: ❶ Observeer de spreker en vul de observatielijst in. ❷ Maak aantekeningen van interessante informatie. Nederlands in Uitvoering 10 ❸ Heb je vragen die je aan de spreker wilt stellen? Schrijf die dan ook op. Stel je vragen na afloop van de presentatie.
Observatielijst Mondelinge presentatie Naam en functie van de spreker Uiterlijk Manier van praten (snel, langzaam, juist tempo, op één toon of niet) Houding en gebaren Aantekeningen van de inhoud Eventuele vragen aan de spreker 11 Een leefbare school - Een presentatie houden
Opdracht 11 Wat is belangrijk bij presenteren? ❶ Bekijk wat je hebt opgeschreven in je observatielijst. Welke punten zijn belangrijk voor een goede presentatie? ❷ Maak met de klas een lijst met punten die belangrijk zijn bij het houden van een goede presentatie. De punten worden op een groot vel papier geschreven. Nederlands in Uitvoering 12
Opdracht 12 Elkaar interviewen over de woorden Stel elkaar om de beurt een vraag. Laat in je antwoord merken dat je weet wat het schuingedrukte woord betekent. Vragen: 1. Wat vind jij een ideale omgeving om te wonen? 2. In welk lokaal op school is alles wat je nodig hebt binnen handbereik? 3. Als je iemand iets ziet doen wat niet mag, spreek je die persoon daar dan op aan? Waarom wel/niet? 4. Heb je wel eens een calamiteit meegemaakt? Zo ja, wat gebeurde er? 5. Ken je iemand die een expert is op een bepaald gebied? 6. Kun je een zin bedenken waarin je het woord echter gebruikt? 7. Heb je wel eens ergens een incident meegemaakt? Zo ja, wat gebeurde er? 8. Vind je dat je in een leefbare omgeving woont? 9. Wie ondersteunt jou als je ergens een probleem mee hebt? 10. Wie ziet er op school op toe dat het geen rommel wordt? 11. Heb je wel eens een advies opgesteld over iets? 12. Ben je iemand die veel observeert? Extra computeropdracht Een vragenlijst invullen Ga op internet naar de website www.leefbareschool.laks.nl Dit is de website van het landelijk actiecomité van scholieren (LAKS). Op de website vind je een vragenlijst met vijftig vragen. Door de vragen te beantwoorden kun je testen hoe leefbaar jullie school is. 13 Een leefbare school - Een presentatie houden
Les 4 Denk: Hoe houd je een goede presentatie? Wat? Wat nu? Waarom? Je maakt een muurkrant en stelt met de klas een advies op over het leefbaar maken van de schoolomgeving. Je leest uitleg over presenteren en vergelijkt de uitleg met wat jullie zelf hebben bedacht. Je maakt de muurkrant. Je bedenkt of je nu alles weet om een goede presentatie te houden. Hoe? Je maakt opdracht 13 tot en met 15. Met wie? Met de klas, in een groepje en alleen. Opdracht 13 Uitleg lezen Je hebt in de afgelopen lessen een korte presentatie gehouden en gekeken naar de presentatie van een gastspreker. Met de klas hebben jullie een lijst gemaakt van belangrijke punten bij het houden van een presentatie. ❶ Lees nu de uitleg over presenteren. Uitleg Tekst Mondelinge presentatie Wat is belangrijk bij een mondelinge presentatie? Nederlands in Uitvoering 14 Je moet goed te verstaan zijn, dus duidelijk spreken. Je moet een goed verhaal hebben, dus je moet weten waar je het over hebt. Je moet de aandacht van je publiek vasthouden. Hoe je erbij staat en hoe je het vertelt, is dus ook belangrijk. Let op je houding en hoe je je zinnen uitspreekt. Wissel je toon af, zodat het niet saai klinkt. En praat niet te snel en niet te langzaam. Oogcontact is belangrijk. Kijk verschillende mensen in je publiek aan. Blijf niet naar één punt kijken. Gebruik materiaal om je verhaal te ondersteunen, bijvoorbeeld voorwerpen of afbeeldingen. Vertel je verhaal in je eigen woorden. Lees het niet voor van een blaadje.
In deze module moest je zonder echte voorbereiding een presentatie houden. Vaak kun je je echter wel voorbereiden op een mondelinge presentatie, bijvoorbeeld voor een spreekbeurt. Hoe kun je een mondelinge presentatie voorbereiden? Maak een lijst met punten die je wilt noemen in je presentatie. Tijdens het presenteren kun je het briefje erbij houden. Zorg voor een goede opbouw: - Begin met een inleiding. Vertel wat je publiek in de presentatie kan verwachten. - Daarna komt de kern. Dit is het langste deel van je presentatie. - Je eindigt met een slot waarin je kort samenvat waar de presentatie over ging of wat het belangrijkste was dat je wilde zeggen. Oefen je presentatie voor jezelf (bijvoorbeeld voor de spiegel) of voor iemand anders. Vraag om een reactie. ❷ Vergelijk de informatie in de uitleg met jullie puntenlijst. Moet de lijst nog aangevuld worden? ❸ Wat zijn voor jou de belangrijkste punten om op te letten bij een volgende presentatie? Schrijf het op in het schrijfkader. Schrijfkader Bij een volgende presentatie, ga ik.... Ook... 15 Een leefbare school - Een presentatie houden
Opdracht 14 De muurkrant maken Jullie maken in groepen een muurkrant over het verbeteren van de leefbaarheid rondom de school. ❶ Bespreek samen wat er in de muurkrant komt. Denk bijvoorbeeld aan: korte stukjes tekst met een foto van de verschillende situaties; tekeningen en foto s van de ideale situatie; stellingen over een leefbare omgeving. ❷ Verzamel de materialen. Gebruik je foto s en de oplossingen die je hebt bedacht in les 2. Als je in les 3 de extra computeropdracht hebt gedaan, kun je de uitkomsten van de vragenlijst over de leefbare school gebruiken. ❸ Knip, plak en schrijf, of maak de muurkrant op de computer. ❹ Hang jullie muurkrant op in de klas of in de gang. Opdracht 15 Een advies opstellen ❶ Bekijk elkaars muurkranten. Wat zijn de belangrijkste punten die naar voren komen uit de verschillende muurkranten? ❷ Welk advies kunnen jullie de schoolleiding geven over het leefbaar maken van de omgeving? ❸ Wie van jullie klas gaat het advies presenteren aan de schoolleiding? Nederlands in Uitvoering 16
Extra opdracht Oefenen met de woorden Lees de zin. Vul het goede woord in. Maak er zelf de juiste vorm van. Kies uit: ergens op toezien, binnen handbereik, observeren, het incident, de calamiteit, iemand ergens op aanspreken, ideaal, de expert, echter, opstellen, leefbaar, ondersteunen. Let op: je houdt één woord over. 1 Dat internetcafé is van alle gemakken voorzien. Je hebt er alles. 2 Het is een..... plaats om met iemand af te spreken. 3 Ik spreek er altijd af met mijn oom. Hij is een.. op het gebied van ICT. 4 Mijn oom heeft me geholpen om een plan. voor alle werkstukken die ik dit jaar moet maken. 5 Hij helpt me. niet om de werkstukken ook te maken! 6 Vorige maand was er in het internetcafé een vervelend. 7 Er was ruzie ontstaan tussen twee bezoekers. De eigenaar van het café hen.... 8 Mijn oom en ik de ruzie van een veilige afstand. 9 Toen er een vechtpartij ontstond, riep de eigenaar de bewaking erbij. De bewakers.. de eigenaar. 10 Gelukkig heb ik nog geen echte meegemaakt. 111 Mijn oom.. dat ik niet in een gevaarlijke situatie terechtkom. 17 Een leefbare school - Een presentatie houden