Aanwezig de voorzitters : de heren D.R. van der Borg, T.W. van Gelder, M. Houtman

Raad : 11 december 2012 Agendapunt : 4 Besluitenlijst van de openbare gezamenlijke informerende en besluitvormende vergadering van de raden van de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland op 23 oktober 2012 gehouden in De Spil in Bleskensgraaf. Aanwezig GRM, LSV, NLL de voorzitters : de heren D.R. van der Borg, T.W. van Gelder, M. Houtman GRM de leden : de heren H.J. Bikker, M. den Boer, B. de Groot, E. Hamerpagt, A. de Jong, J. de Kruijk, C.F. Meerkerk, G.E. Moret en A.J. van Rees LSV de leden : de heren G.C. van Barneveld, J.C. de Bruijn, C.P. den Haak, mevrouw H.G. van der Have-Schieving, de heren N. Jongerius, C. Kers, J. Kraijo, G. Lems, mw. M. Ooms-de Vos, mw. J. Stravers-van de Graaf, de heren G.A. Vlot, A. van de Werken en mw. A. Wolthuis. NLL de leden : de heren P. van Bruggen, F. Damsteegt, mevrouw R.P.T. van Dieren, de heren P. de Gruijter, J.J. van der Hout, D.C. Laman, P. Meerkerk, F. Özdere, en L.A.J. Veth. GRM/NLL de griffier : mevrouw T.W. Kanters LSV de griffier : de heer A.J.P. Saes GRM LSV NLL GRM de wethouders : de heren D.A. Heijkoop en P.D. Jonker de wethouders : de heren A.C. Bikker en C. van der Vlist de wethouders : de heren A. Hoogendoorn en P. Vat verslaglegging : mevrouw G. Stigter-de Jager Afwezig GRM de leden : de heren C.G. Boender, C.A. Egas, M.J. Jabaaij en E. Spaans. NLL de leden : de heren E. Breedveld, H.J. van Ewijk, J.C. Hak en H. Sok afkortingen: GRM = Graafstroom LSV = Liesveld NLL = Nieuw-Lekkerland DW = De Waard

01. Opening en vaststelling agenda De voorzitter, de heer Van der Borg, opent de vergadering om 20.40 uur. De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. 02. Inspreekrecht burgers Er zijn geen insprekers. 03. Primus bij hoofdelijke stemming De heer De Kruijk (GRM), mevrouw Wolthuis (LSV) en de heer Veth (NLL) worden aangewezen door het lot. 04. Besluitenlijst d.d. 25 september 2012 De heer De Bruijn plaatst een opmerking bij agendapunt 13a: initiatiefvoorstel herinvoering starterslening. Spreker wil in de notulen laten opnemen dat Gemeentebelangen tegen dit voorstel was. Mevrouw Van der Have stelt dat ook de VVD partij heeft tegengestemd. De besluitenlijst wordt aldus gewijzigd vastgesteld. 05. Lijst van toezeggingen Ter tafel ligt een gewijzigde lijst (bijl. 1). De laatste toezeggingen zijn nu ook van een antwoord voorzien. 06. Lijst ingekomen stukken De voorzitter wijst op de nagekomen brief van de gemeente Hardinxveld-Giessendam. De secretaris gaat naar de informatiebijeenkomst eind oktober. Mede op basis daarvan zal het college beslissen of het nodig is te reageren voor 15 november a.s. De heer De Kruijk merkt op dat er in de kadernota opdracht is gegeven de mogelijkheden van samenwerking te onderzoeken. Spreker heeft toen niet begrepen dat het om grote opschaling of wellicht fusie ging en vraagt het college wat de bedoeling is. De heer Moret wil afspreken dat het college geen positie inneemt of een mening geeft over hoe de gemeente Molenwaard tegenover de verschillende opties van Hardinxveld- Giessendam staat. De raad moet positie innemen. De heer De Kruijk wil juist wel positie inname van het college. De voorzitter merkt op dat de discussie breder is dan de brief van Hardinxveld- Giessendam. In de kadernota is de opdracht gegeven te onderzoeken in hoeverre er mogelijkheden zijn om kostenvoordelen te behalen door opschaling. Het college heeft daarop een brief geschreven aan alle gemeenten van de regio. De gemeente Hardinxveld-Giessendam is met een eigen traject bezig. Eind dit jaar zal worden besloten of men kijkt richting Drechtsteden of AV. Het college voelt zich vrij ook andere opties te bekijken om schaalvoordelen te halen. De raad wordt op de hoogte gehouden van het vervolg. 07. Mededelingen De voorzitter is blij dat hij in het kader van Molenwaard Nabij kan melden dat de minister van BZK toestemming heeft gegeven om mee te doen met een pilot om reisdocumenten via een koerier aan te bieden.

Naar aanleiding van de vragen van de heer Vlot wordt een meer ingevulde financiële paragraaf toegezegd. De heer De Kruijk merkt op dat dit soort projecten wordt betaald uit de 3 miljoen die de raden ter beschikking hebben gesteld, waarop de heer Vlot opmerkt dat Gemeentebelangen destijds op punten heeft tegengestemd. 08. Vragen raadsleden De heer De Groot stelt verschillende vragen met betrekking tot duurzaamheid. 1. zonnepanelen op particuliere woningen 2. mogelijkheden van duurzaamheid bij gemeentelijke gebouwen 3. de auto s vervangen door elektrische auto s De antwoorden op de vragen liggen ter tafel (bijl. 2). 09. Samenhang strategische Visie en begroting Een van de uitwerkingen van de strategische visie is de opzet van de programmabegroting. Ter tafel ligt de reeds toegezonden notitie. 10. Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven De heer Van de Werken merkt op dat de SGP het heel belangrijk vindt dat de bewoners van Molenwaard ervaren dat men niet verder van het gemeentelijke bedrijf komt af te staan. Er is een grote variatie aan overleggen. De doelen moeten voor elk overleg helder zijn. Werk voortvarend aan dit gemeentelijk perspectief en reserveer ook voor de kern Groot-Ammers tijd en 3.000. De heer De Jong merkt op dat de ChristenUnie blij is met de vorderingen tot nu toe. De dragende kracht moet vooral een actieve samenleving zijn. Spreker heeft twee suggesties: 1. de betrokkenheid vanuit de gemeenteraad staat buiten kijf, maar de trekkracht zal vanuit de kernen zelf moeten komen. Aan het voorzitterschap van raadsleden is een risico verbonden. Dit moet duidelijk een technisch voorzitterschap zijn. Het is daarom zinvol instructies mee te geven aan raadsleden die aan een overleg deelnemen. 2. met betrekking tot de uitgangspunten voor het toekennen van budget voor bewonersinitiatieven merkt spreker op dat de 8 gestelde criteria de creativiteit lelijk de kop in kunnen drukken. Laten we eerst wat meer ruimte geven en na een jaar evalueren. Tenslotte nog 2 vragen: 1. Worden de budgetten voor bewonersoverleggen beheerd door de gemeente of krijgen de inwoners hierin verantwoordelijkheid? 2. De belangenvereniging Kinderdijk kiest zelf een andere positie. Wat betekent dit voor de betrokkenheid vanuit het gemeentebestuur en de gemeenteraad? En hoe zit het met het budget? De heer Kraijo merkt op dat burgerparticipatie veel meer is dan bewonersoverleggen. De raad van Molenwaard dient zo snel mogelijk gang te maken met het uitwerken van de echte burgerparticipatie. De naam bewonersoverleggen zorgt voor verwarring. Spreker vraagt de term klankbordgroepen te handhaven. Verder vraagt spreker de functie van de kerncontactfunctionarissen te evalueren en wellicht uit te breiden. Voor wat betreft de bewonersinitiatieven het volgende. De toekenning van het budget gebeurt door het college. Het CDA zou graag zien dat er een adviserende rol wordt toegevoegd voor het overkoepelende bewonersoverleg.

Mevrouw Stravers geeft aan dat Gemeentebelangen van harte kan instemmen met de kaders op voorwaarde dat het college aangeeft hoe bewonersdifferentiatie binnen de overleggen gewaarborgd wordt. Niet een raadslid maar een kerncontactfunctionaris zou de rol van voorzitter op zich moeten nemen. In bijlage 2 wordt gesproken over een groep mensen als het gaat om het overleg in Streefkerk. De Streefkerkers vragen zich af bij wie ze zich moeten melden voor contact. Spreekster vraagt om ook voor Groot-Ammers vast een bijdrage te reserveren. De heer Özdere vraagt zich af hoe er voor kan worden gezorgd dat de overleggen en initiatieven een zo breed mogelijk draagvlak krijgen. De PvdA steunt de oproep van het CDA om de naam klankbordgroep te gebruiken niet. Ieder overleg geeft aan zijn eigenheid te willen behouden. Aan het voorzitterschap door een raadslid kan een politiek tintje zitten. De PvdA dient een amendement in. Mevrouw Van der Have doet een oproep aan de bewoners van Groot-Ammers om zich te melden voor hun bewonersoverleg. De samenstelling van de groep moet representatief zijn voor de bevolking, maar dit kan niet worden verplicht. Spreekster heeft voorkeur voor de naam klankbordgroep. Ontstaan er problemen doordat er zoveel verschillen zijn tussen de overleggen? Hoe is de uitwerking? Als een overleg geen geld wil, kunnen wij daar ook geen inbreng hebben. Wat is de mening van het college hierover? Wethouder Hoogendoorn zegt niet in te kunnen stemmen met het tweede punt uit het amendement: Bewonersoverleggen hebben de inspanningsplicht bij de samenstelling van de groep om deze te laten bestaan uit alle geledingen van de bewoners en leeftijdsgroepen. De belangenvereniging Kinderdijk heeft ingezien dat ze met een gemeentelijke bijdrage toch hun zelfstandigheid kunnen behouden en wil toch graag aanspraak maken op het gereserveerde bedrag. Spreker voelt er niets voor om voor alle overleggen het woord klankbordgroep te gebruiken. Voor wat betreft de leefbaarheid is de wethouder in gesprek gegaan met de corporaties om te kijken of er een beleidsnotitie kan worden opgesteld. De corporaties overwegen om geld beschikbaar te stellen voor bewonersinitiatieven. De klankbordgroepen zien graag dat een raadslid als voorzitter meedoet in de groep. Nu gebeurt dit vooral als technisch voorzitter zonder sterk te sturen op inhoud en uitkomst. Spreker heeft niet het gevoel dat dit in Graafstroom op politiek gevoelige manier wordt ingevuld. Streefkerk zit nog in de opstartfase. Er zal met de burgers worden gecommuniceerd over het bestaan van dit overleg. Spreker wil de genoemde criteria houden en na een jaar evalueren of er iets gewijzigd zou moeten worden. Verder dient de toekenning van de bedragen overgelaten te worden aan het college en niet aan een overleg over de kernen heen.

Na debat geeft de heer Özdere aan dat de PvdA het tweede punt van het amendement wil schrappen. De inspanningsverplichting is blijkbaar een brug te ver. Het gewijzigde amendement wordt meegenomen bij de besluitvorming (bijl. 3). 11. Begroting Molenwaard 2013-2016 Achtereenvolgens voeren mevrouw Stravers, de heren Kraijo, De Kruijk, Moret, De Gruijter en Lems het woord. Besloten wordt dat de inbreng van alle partijen als overdrachtsdocument bij de begroting wordt gevoegd (bijl. 4). Ten aanzien van de brandweer wordt toegezegd dat er een zienswijze zal worden opgesteld waarin wordt ingegaan op de extra taakstelling van 275.000. De zienswijze zal in het eerstvolgende presidium worden besproken. 12. Verlenging contract accountant voor één jaar De heer Meerkerk merkt op dat bij een offerte van 29.500 en 30.000 inwoners het bedrag per inwoner niet 1 euro kan zijn. 13. 1e wijziging verordening lijkbezorgingsrechten 2012 De heer Veth merkt op dat de teksten per gemeente verschillen. Ook in de tarieven komen verschillen voor (zie b.v. 2.4). De voorzitter zegt toe dat de verordeningen worden nagekeken. De heer Den Haak zegt dat besloten is de huidige begraafplaatsen te handhaven en vraagt wanneer er een voorstel voor urnenmuren tegemoet kan worden gezien. Wethouder Vat geeft aan dat het huidige college dit niet op de rol heeft staan. Besluitvormende raadsvergadering van de raad van de gemeente Liesveld: 10a. Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven Eerst wordt het gewijzigde amendement in stemming gebracht. Het amendement wordt met 8 stemmen voor en 5 stemmen tegen (VVD en GBL) aangenomen. De raad stemt unaniem in met het voorstel. 12a. Verlenging contract met accountant voor één jaar De raad stemt unaniem in met het voorstel. 13a. 1e wijziging verordening lijkbezorgingsrechten 2012 De raad stemt unaniem in met het voorstel. Besluitvormende raadsvergadering van de raad van de gemeente Nieuw- Lekkerland: 10a. Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven Eerst wordt het gewijzigde amendement in stemming gebracht. De heer Damsteegt merkt op dat de ChristenUnie eigenlijk tegen is, maar omdat zij Molenwaards denken stemmen zij voor. Het amendement wordt met 7 stemmen voor en 2 stemmen tegen (VVD) aangenomen.

De raad stemt unaniem in met het voorstel. 12a. Verlenging contract met accountant voor één jaar De raad stemt unaniem in met het voorstel. 13a. 1e wijziging verordening lijkbezorgingsrechten 2012 De raad stemt unaniem in met het voorstel onder voorbehoud dat de teksten en tarieven correct zijn. Besluitvormende raadsvergadering van de raad van de gemeente Graafstroom: 10a. Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven Eerst wordt het gewijzigde amendement in stemming gebracht. Het amendement wordt met 6 stemmen voor en 3 stemmen tegen (VVD en CU) aangenomen. De raad stemt unaniem in met het voorstel. 12a. Verlenging contract met accountant voor één jaar De raad stemt unaniem in met het voorstel. 13a. 1e wijziging verordening lijkbezorgingsrechten 2012 De raad stemt unaniem in met het voorstel onder voorbehoud dat de teksten en tarieven correct zijn. Vervolg huishoudelijk deel van de gezamenlijke vergadering van de drie raden: 14. Sluiting De voorzitter sluit de vergadering om 23.10 uur. Bijlagen: 1. Aangepaste lijst van toezeggingen 2. Antwoorden op vragen SGP inzake duurzaamheid 3. Gewijzigd amendement PvdA 4. Inbreng politieke partijen bij de begroting

Lijst toezeggingen: na raad 25 september 2012 Lijst van nog niet afgehandelde toezeggingen, gedaan in de gezamenlijke vergaderingen van de raden van de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland. Nr. Datum Toezegging Afhandeling 1. 31 mei 11 Nota van uitgangspunten lokaal gezondheidsbeleid Betrek de zorgverzekeraars bij de uitvoering. Er volgt uiterlijk 7 november ter informatie als ingekomen stuk een verslag van de acties uit de Uitvoeringsprogramma in Molenwaard 2. 17 apr 12 Beheer- en financieringsstrategie van de openbare ruimte - de termijnen m.b.t. vernieuwing zullen per terrein worden bekeken; - in de kadernota zal meer inzicht worden gegeven in de financiële aspecten; - afschrijving van 25 naar 30 jaar: duidelijker verwoorden in definitief voorstel t.a.v. effecten prijs en kwaliteit. 3. 15 mei 12 Herstructureringsplan Drechtwerk / Avelingen De raad informeren over de ontwikkelingen m.b.t. de inkooprelatie met Drechtwerk/Avelingen en de nieuwe WWnV, en de gevolgen hiervan voor de gemeenten. 4. 26 jun 12 SGP-motie combinatie van wonen en zorg (m.b.t. ouderen) 5. 26 jun 12 Niet-eensluidende besluitvorming amendementen op de Kadernota Hierop wordt in de volgende vergadering (25 sep 12) teruggekomen. 6. 25 sept 12 7. 25 sept 12 8. 25 sept 12 Stichting Alzheimer: meenemen in op te stellen beleid? Zomernota: brandweer: voordeel 40.000 in relatie tot sluiting reserve Streefkerk Zomernota: nadere definitie van financieel kader: voordelen algemene reserve, tegenvallers opvangen binnen programma Uiterlijk 2 november zal reactie aan de raad verzonden worden. Er volgt uiterlijk 15 november een reactie aan de raden met de laatste stand van zaken. Komt bij uitwerking van beleid terug in de raad, nog geen datum van bekend In het begrotingsboekwerk 2013-2016 wordt zoveel als mogelijk ingegaan op c.q. invulling gegeven aan de diverse amendementen (hiermee afgehandeld) Een afweging zal worden gemaakt of dit onderwerp meegenomen dient te worden in beleid. De raad zal hierover in het eerste kwartaal van 2013 over geïnformeerd worden. Uiterlijk 2 november zal het antwoord aan de raad worden verzonden. Memo volgt november 2012.

2 Nr. Datum Toezegging Afhandeling 9. 25 sept 12 Vaststellen procedure overleg lokaal onderwijsbeleid: artikel 10.1 Uiterlijk 2 november zal het antwoord aan de raad worden verzonden.

AMENDEMENT Bijlage 3 Ingediend door de gezamenlijke PvdA-fractie De raden van de gemeenten Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland, bijeen op 23 oktober 2012, gehoord hebbende de beraadslagingen over het Raadsvoorstel; Invulling bewonersoverleggen en ondersteuning bewonersinitiatieven. Constateren dat: - In het verlengde van de Toekomstvisie Molenwaard 2030 in het thema burgerparticipatie, nadere voorstellen worden gedaan om daar een invulling aan te geven. - In het voorstel zowel bewonersoverleggen als bewonersinitiatieven als onderwerpen worden behandeld en het college met doordachte voorstellen komt. - Een breed draagvlak voor burgerparticipatie wenselijk is. - In het voorstel het belang van de schakelfunctie van de bewonersoverleggen en bewonersinitiatieven wordt genoemd, dat wij onderschrijven - Uit de bijlage 1 van dit voorstel blijkt dat een brede vertegenwoordiging van bewoners nog een verbeterpunt is. Overwegen dat: - De bewonersoverleggen en bewonersinitiatieven breed vertegenwoordigde organen moeten zijn, met een solide draagvlak - De burgerinitiatieven alleen tot stand kunnen komen op basis van een brede vertegenwoordiging. - Deze voorwaarden in het raadsvoorstel niet voldoende tot uitdrukking komen. Besluiten dat : - Aan de kaders die zijn gesteld aan bewonersoverleggen het volgende kader toe te voegen: - o Bij de samenstelling van de bewonersoverleggen wordt gestreefd naar een vertegenwoordiging van de dwarsdoorsnede van de bewoners. - Aan de kaders die zijn gesteld aan bewonersinitiatieven het volgende kader toe te voegen: - o Bewonersinitiatieven hebben alleen kans van slagen als er wordt gestreefd naar een brede vertegenwoordiging van de dwarsdoorsnede van de bewoners. En gaan over tot de orde van de dag. PvdA fracties Graafstroom, Liesveld en Nieuw-Lekkerland

Begrotingsadvies aan de nieuwe raad van Molenwaard (gegeven op 23 oktober 2012) De inbreng van Gemeentebelangen Vanavond bepreken we de conceptbegroting van de nieuwe gemeente Molenwaard, een begroting gegoten in een nieuw jasje waarin de ambities van Molenwaard voortgekomen vanuit de strategische visie vertaald zijn in 6 programma s. Een groeidocument want we missen nog wel vergelijkingscijfers. GBL wil toch haar waardering uitspreken voor de wijze waarop het college de visie van Molenwaard heeft weten te vertalen in een programmabegroting. Een flinke klus. Maar het meest effectief om zo de visie te borgen in het reguliere proces. GBL kan zich echter niet vinden in de invulling van de begroting. De opdracht aan het college was een sluitende meerjarenbegroting! Welnu, min of meer is dat u gelukt maar op welke voorwaarde? Een begroting gebaseerd op kunstgrepen en aannames is ons inziens niet reëel en sluitend. Een kunstgreep van 4, 5 ton uit de algemene reserves voor het jaar 2013 is nog daar aan toe maar de taakstellingen (lees aannames) welke genoemd staan op blz. 10 met een totale omvang van 1,7 miljoen noemen wij een roze wolk gedachte te meer omdat er geen concrete haalbare maatregelen genoemd staan. 5 ton halen uit regionale samenwerking. Bij ons weten is er alleen nog maar een ambitie uitgesproken! En dan de brandweer waar een taakstelling ligt van ruim 3 ton. Afgelopen week heeft Graafstroom zich uitgesproken over de posten van Oud-Alblas en Brandwijk, heeft dit tot taakstelling geleid? Volgens ons komen de meerkosten omdat er niet ingegrepen wordt in 2013 gewoon op het bordje van Molenwaard. En de griffie, hoe denkt u hier en ton te gaan bezuinigen? Er wordt momenteel weliswaar flink geïnvesteerd in griffie en duaal bestuurskracht maar legt u maar eens uit hoe u dit gaat bewerkstelligen. Dan het punt van de OZB verhoging wat u inzet als een melkkoe. GBL heeft sterk de indruk dat u hebt zitten slapen tijdens de laatste kadernota behandeling in juni. Nota bene alle partijen hebben aangegeven geen OZB verhoging toe te staan, alleen inflatieverhoging en wat schetst onze verbazing? U negeert de raad en verhoogt de OZB in 2014 met 2 % en in 2015 nogmaals met 2 %. In totaal inclusief inflatieverhoging komen we dan in 2015 op een totale verhoging van 8%. Als reden geeft u aan dat OZB verhoging nodig is om de robuustheid van de begroting en de financiële positie te verbeteren om toekomstig financiële tegenvallers op te kunnen vangen. Wat bedoelt u nu werkelijk? Wij kunnen alleen concluderen dat dit het melkkoe effect inhoudt! Op het gebied van temporiseren geeft u aan geen daadwerkelijke bezuinigingen door te kunnen voeren. Tijdens de behandeling van de kadernota in juni hebben wij aangegeven dat er geld te besparen valt aan de inrichting en verbouwing van het gemeentekantoor Groot-Ammers. Jammer dat wij daar niets van terug lezen.

Wij stellen voor hier de tekorten te halen waar u nu de verhoging OZB voor wilt gebruiken. Deze opmerkingen geven wij graag de raad van Molenwaard mee om in het voorjaar tot een reële en sluitende begroting te komen. ------------------------------------------------------------------------------------------

De inbreng van het CDA Een aantal adviezen bij het vaststellen van de eerste begroting van de gemeente Molenwaard: Allereerst het advies om de stijgende lijn van de kwaliteit en leesbaarheid van de begrotingsstukken vast te houden. Er is veel werk verzet door de medewerkers van De Waard;.. u weet wel, de voorganger van uw gemeentelijke organisatie Molenwaard. Grote klasse! Aan u om de verdere uitwerking van met name de kengetallen en meetgegevens ter hand te nemen. Let u wel op continuïteit van de indeling van de begrotingsstukken, de afgelopen jaren is deze nogal eens veranderd waardoor de vergelijkbaarheid tussen de verschillende jaren erg lastig is. Dan over de inhoud van de begroting; De dalende lijn van de risico s is een groot goed. We lezen in de media dat veel gemeenten met name hun grondrisico s niet op orde hebben. Gelukkig is dat in Molenwaard niet het geval, resultaat van het solide en sobere beleid en het tijdig ingrijpen van de afgelopen jaren. Het weerstandsvermogen is bijna op 1 gekomen. Houd dat vast! We constateren naar tevredenheid dat ook de verbonden partijen een bijdrage leveren. Wij zijn er van overtuigd dat door regionale samenwerking nog meer efficiencyvoordelen zijn te halen. Wij adviseren dan ook om de oorspronkelijke ambitie om 100.000 meer te bezuinigen op de ambtelijke ondersteuning vast te houden. Tevens adviseren wij u om werk te maken van een kerntaken discussie. Deze discussie zal moeten leiden tot een structurele afbakening van welke taken de gemeente wel en niet meer gaat uitvoeren. Hierbij moet nadrukkelijk gekeken worden naar de bijdragen van het Rijk voor het uitvoeren van bepaalde taken. Deze dienen in principe voldoende te zijn voor die taken. Het voorbeeld van de brandweer hebben we al eerder aangekaart. Hiervoor ontvangen wij te weinig geld vanuit het Rijk. We adviseren de raad van Molenwaard om akkoord te gaan met de halvering van de bezuiniging op het thema Ondersteuning en Voorzieningen, concrete uitwerkingen moeten zo snel mogelijk opgesteld worden. Behoud van de voorzieningen willen we allemaal, met creativiteit, een ondernemend college en zelfredzaamheid van onze inwoners moeten we ver kunnen komen. Dan het onderwijs. het zogenaamde Passend Onderwijs komt eraan. Dit zal door onze scholen opgevangen moeten worden. Een enorme belasting, voor het personeel en de financiën zijn vaak niet toereikend. Een tweede bedreiging voor de scholen is dat ze zelf verantwoordelijk worden voor het buitenonderhoud van de gebouwen. Het CDA vraagt zich af of het niet veel goedkoper kan als het in 1 hand gehouden wordt. Het effect van financiële krapte bij scholen is dikwijls minder leerkrachten en grotere klassen. Wij adviseren u om vinger aan de pols te houden en met goed toezicht in de gaten te houden dat de kwaliteit van het onderwijs niet onder druk komt te staan. De OZB. Het CDA is tegen het voorstel om de OZB boven het inflatiepercentage te verhogen, terwijl de overige woonlasten niet worden verlaagd. Het is niet eens

nodig voor het dekkend maken van de begroting in 2014! Er blijft zelfs een overschot over van ruim 200.000 over, ruim voldoende om het tekort van 2015 op te vangen. Raad van Molenwaard: wees creatief! Kijk bijvoorbeeld naar de vastgoedportefeuille van de gemeente, verkoop daar waar mogelijk en maak multifunctioneel gebruik van gebouwen die je wilt behouden. De ontwikkelingen met de brede scholen juichen wij van harte toe. Ook het CJG zou binnen de scholen een plekje moeten kunnen krijgen. Ouders weten het CJG niet te vinden op de plek waar ze nu zitten. Terug naar de financiën: Ook na het afschaffen van de OZB verhoging blijft er een klein overschot op de begroting over! Molenwaard: Durf juist ook in deze tijden te investeren in de gemeenschappen van Molenwaard! Wij adviseren u, om de bijzondere opsporingsambtenaren, de BOA s, hun intrede te laten doen in Molenwaard. Te vaak horen wij dat handhaving van kleine overtredingen te wensen over laat. Landbouwvoertuigen, daar waar ze niet mogen komen, hondenpoep op straat, foutparkeerders, grote irritaties die met een kleine investering van ongeveer 20.000 per jaar aangepakt kunnen worden. Aan het eind van dit advies nog een kleine opmerking over de bezuiniging op het thema Bestuurskracht. De bezuiniging van 100.000 in 2015 is fors, zeker als alles bij de griffie gehaald moet worden. Wij adviseren de raad van Molenwaard om de griffie én het college opdracht te geven om binnen het bredere thema van de bestuurskracht deze taakstelling invulling te geven. Tot slot wensen wij de raad van Molenwaard veel wijsheid en Gods zegen toe bij het opstellen van een solide begroting. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Inbreng van de PvdA Voorzitter, we behandelen vanavond een begroting, waarover we geen besluit mogen nemen. Dat is aan de nieuwe raad van de gemeente Molenwaard. In feite gaan we een advies geven aan een orgaan dat nog niet bestaat. We kunnen natuurlijk wel uitspreken of deze begroting een verantwoorde of juist een niet verantwoorde financiële start is voor de nieuwe gemeente Molenwaard. Wij kunnen akkoord gaan met uw heroverweging van kaders t.a.v. de thema's Ondersteuning en Voorzieningen. Maar voor wat betreft de bijstelling op de bezuiniging van de bedrijfsvoering blijven wij vasthouden aan de lijn van 26 juni jl. Op 26 juni jl. heeft de PvdA ingestemd met de ombuiging van 700.000, die we een goede stap in de richting vonden. En nu stelt u dat deze ombuiging niet realistisch is en u haalt daar weer 200.000 vanaf. In aansluiting daarop vinden we regionale samenwerking zeker de moeite waard, maar om nu al te spreken van opschaling en intenties om te fuseren tot één ambtelijke organisatie in de regio vinden we voorlopig te ver gaan. Werkorganisatie De Waard is pas 2,5 jaar bezig, we hebben ons de afgelopen jaren suf gestandaardiseerd en geharmoniseerd, 8.900.000 voorgeschoten voor de fricties die bij fusie ontstaan en nu voordat het afgerond is wilt u al weer gaan fuseren? En passant wilt u ook de bezuiniging op de bedrijfsvoering van 700.000 naar 500.000 terugbrengen. Ons advies hierover is negatief. Twee belangrijke kaders voor ons zijn: een sluitende begroting en geen stijging van de OZB anders dan de inflatiecorrectie. U heeft beide kaders niet uitgevoerd. Er is geen sprake van materieel evenwicht, als je voor 2013 450.000 aan de algemene reserve onttrekt. De resterende reserve van 3,2 miljoen blijft dan wel boven de ondergrens, maar we vinden de marges wel erg minimaal worden. In tegenstelling tot het gestelde kader stellen de colleges toch een stijging van de OZB voor van 2% in 2014 en 2% in 2015. Nog enkele opmerkingen. Wij hadden n.a.v. het gesprek met de provincie een memo verwacht met concrete invullingen van de taakstelling voor 2016 tot 1,7 miljoen. Er hadden acties ondernomen kunnen worden om het reguliere deel op orde te hebben. Mooi is, dat de ontwikkeling van het weerstandsvermogen is verbeterd. De ratio is van 0,6 tot 0,9 gestegen. We zijn er echter nog niet, want de norm is 1. We zitten omgerekend dus nog 1 miljoen onder de norm. Ook de grondpositie blijft, ondanks het feit dat de reductie van de grondprijzen en het renteverlies nu meevallen, risicovol. Wij hebben een dubbel gevoel bij de nieuwe opzet/structuur van het beheersdeel van deze begroting. Het overzicht met kengetallen en meetgegevens vinden een prima doorkijkje geven en de moeite waard om dit verder te ontwikkelen. Het samenhangend besturen van een verzameling doelen geeft veelal sturingsvoordeel en inzicht in de inspanningen die moeten leiden tot die doelen.

De PvdA vindt dat er door de auditcommissie volgend jaar, samen met de accountant, gekeken moet worden naar de borging van het budgetrecht en de controlerende taak van de gemeenteraad in deze nieuwe opzet c.q. artikel 212 en 213 van de gemeentewet. De voorgestelde bezuiniging op de bestuurlijke organisatie kan niet alleen neergelegd worden bij de griffie. Sinds 26 juni, 4 maanden geleden, is het financiële vooruitzicht voor de jaren 2013 en 2014 bijgesteld met respectievelijk 356.000,- en 761.000,- Gezien de onzekerheid, die er is, over de maatregelen van een nieuw kabinet t.a.v. de uitkeringen uit het gemeentefonds lijkt het ons helder dat we nu (voor het meer "robuust" maken van de begroting) nog niet akkoord gaan met een extra verhoging van de OZB voor de jaren 2014 en 2015. Daarnaast beschouwen we de programma's en bijbehorende DIN's als overdracht aan de nieuwe raad. Tenslotte: We maken ons zorgen over de forse bezuinigingen, die zichtbaar worden gemaakt in het hoofdstuk Het Sociale Domein. ------------------------------------------------------------------------------------------

Inbreng van de VVD De begroting kent dit jaar een andere opzet dan de voorgaande jaren. De VVD vindt de nieuwe opzet een duidelijke verbetering. Er is een goede aansluiting bij de strategische visie, er is meer duidelijkheid voor het gemiddelde raadslid en er is een betere koppeling met de beoogde doelen. Prima. Ook de bereikte harmonisatie in tarieven en andere zaken verdient een compliment. De begroting wordt een advies aan de nieuwe raad van Molenwaard. Op het eerste gezicht lijkt de begroting er keurig uit te zien. Er is een positief saldo van 48.000 in 2013 en ook de jaren daarna is er gemiddeld genomen een positief saldo. Dus de eerste indruk is goed. Helaas, de schijn bedriegt. De werkelijkheid is anders. De werkelijkheid is dat de jaren 2013 t/m 2016 een ernstig beeld te zien geven. De greep uit de algemene reserve in 2013 van 450.000, de extra verhoging van de OZB voor de burger en de nog niet ingevulde taakstellingen van 1,7 miljoen en de lage weerstandsratio van 0,9 geven een heel ander idee van het beoogde financiële beleid. De problemen worden vooruitgeschoven. De VVD vindt deze zaken zorgwekkend. De greep uit de Algemene Reserve van 450.000 in 2013 is zeer onwenselijk als je kijkt naar het weerstandsvermogen. De weerstandsratio is berekend op 0,9. De waarde 1,0 wordt als een minimum beschouwd. Vorig jaar hebben we daarom in de raad op aandringen van de VVD, in dit verband al afgesproken dat meevallers in de algemene reserve zouden worden gestort. Tegenvallers zouden worden opgevangen binnen de programma s. In de eerder gepresenteerde zomernota blijkt dat dit college geen enkele meevaller in de algemene reserve stort. Het college houdt zich niet aan de afspraak, met als gevolg dat de weerstandsratio ook in het lopende jaar 2012 onvoldoende stijgt. Er is voor 1,7 miljoen aan nog niet duidelijk ingevulde taakstellende bezuinigingen ingeboekt. De VVD heeft er twijfels over of deze bezuinigingen voor 100% worden gehaald. Om dat te bereiken moet er na 1 januari wel een heel krachtdadig college komen, gesteund door een gemeenteraad die het college hierin volledig steunt. De VVD wil de greep uit de algemene reserve in 2013 verlagen van 450.000 naar maximaal 300.000. De VVD is, en dat is zeker niet nieuw, tegen de extra verhoging van de OZB na 2013. Ook na 2013 willen we de OZB niet meer verhogen dan met het inflatiepercentage. Verder vinden we de bedragen die uitgetrokken worden voor de contacten met de bedrijven en voor de bevordering van de werkgelegenheid veel te laag. Zeker in deze tijd van economische crisis. De VVD vindt dat er meer middelen vrijgemaakt meten worden ter bevordering van de werkgelegenheid. Voorzitter, de VVD heeft een enorme hoeveelheid technische vragen gesteld. Ik ga nu niet op al die vragen en de antwoorden daarop in. Wel wil ik naar aanleiding daarvan enkele zaken naar voren brengen:

We moeten 275.000 extra gaan betalen aan de veiligheidsregio voor het centrum in Dordrecht. Wij vinden dit bizar. We gaan regionaal samenwerken uit efficiencyoverwegingen en na het samengaan moeten we nu 275.000 per jaar extra gaan betalen. Wij gaan hiermee niet akkoord. We verzoeken de drie burgemeesters met klem opnieuw te gaan onderhandelen met de veiligheidsregio om dit terug te draaien. De VVD stelt voor om gebruik te maken van de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen. De VVD wil de uitgaven financieren door de overschotten van 2014 en 2016 te verminderen en door minder af te dragen aan de veiligheidsregio. ------------------------------------------------------------------------------------------

Inbreng van de SGP De begrotingsbehandeling 2013 is voor ons allen uniek. Vanavond stellen we de begroting niet vast, we praten er alleen over. We hebben van het college desalniettemin een uitgebreid stuk ontvangen, dat al volop Molenwaards is ingevuld, met andere woorden, we staan op de drempel van de nieuwe gemeente. In de afgelopen jaren is daar hard aan gewerkt, door colleges, ambtenaren en ook door ons als raden. In de voorbije jaren hebben de raden twee gemeenten moeten besturen en de belangen van twee gemeenten gediend. Dat heeft een zware wissel getrokken op het uithoudingsvermogen van bestuurders en raadsleden. Het is daarom nu tijd om de grote stap te wagen. Onze fractie heeft er dan ook de behoefte aan om juist in het licht van de start van de nieuwe gemeente de zegen van de Heere af te vragen. Zonder Zijn onmisbare zegen over al ons werk en de toekomst zouden we die stap niet durven wagen. Dankbaarheid is er ook over hetgeen er gepresteerd is in de periode die achter ons ligt. Het resultaat van al die inspanning ligt hier nu voor ons. We zullen deze begroting van ons commentaar voorzien en aan het slot een aantal richtinggevende uitspraken c.q. adviezen willen meegeven. Voorzitter, we willen beginnen met de greep uit de kas van ruim 4.5 ton. In het meerjarenperspectief is deze move begrijpelijk. We zien ook op dit moment geen andere mogelijkheid om op de korte termijn dit bedrag incidenteel uit de begroting te peuren. Het zou ook niet goed zijn om de nieuwe gemeente te laten starten met een draconische bezuiniging. Deze maatregel kan derhalve rekenen op onze instemming. In het meerjarenperspectief hebt u een aantal kaders heroverwogen. Op pagina 8 punt 2.3.2 lezen we dat u de bezuinigingsambitie voor 2016 iets tempert. Tegen die tijd komen we daar nog wel nader over te spreken, een halvering is in ieder geval realistischer. Het 2 e kader dat u bijstelt betreft de regionale opschaling. Voortschrijdend inzicht heeft u doen besluiten om ook deze ambitie bij te stellen. Voorzichtigheid in deze is ook de moeder van de porseleinkast. Onze fractie is voorstander van samenwerken waar mogelijk, maar wel met behoud van de autonomie van de gemeente Molenwaard. Tevens zouden we graag een evaluatie zien van de successen en de leerpunten van het proces dat we nu aan het afronden zijn in het belang van onze inwoners. Ons advies is, kijk niet alleen oostwaarts, wellicht ook breder. Vooraf moet duidelijk zijn dat onze fractie niet staat te trappelen bij een bestuurlijke opschaling. De vraag blijft hoe realistisch de 5 ton is die nu in de boeken komt te staan. Nu we toch in de verdere toekomst bezig zijn, de vraag blijft wel in hoeverre de genoemde bezuiniging van 1.7 miljoen in 2016 uitvoerbaar is. Er wordt in toenemende mate een beroep gedaan op de burger. We zijn daar voorstander van. In gesprekken met burgers, valt het ons op dat men realistisch is. Iedereen begrijpt dat de broekriem aangehaald moet worden. Het sympathieke in dit voorstel is, dat in de eerste plaats het mes gezet wordt in de organisatie. Dat zal voor draagvlak zorgen. Onze vraag is, is er al nagedacht over een communicatietraject naar de bevolking? Hoe nemen we de mensen mee in het zelf oppakken van de verzorging van hun openbare ruimte? Termen als verschraling en versobering klinken negatief, kies liever voor een positieve, wervende bewoording, die mensen in beweging zet. Laat de burgers met ideeën

komen om de openbare ruimte aantrekkelijker te maken, zodat een ieder er plezier in heeft om dit ook netjes te onderhouden. Kort willen we langs de programma s lopen en daar de volgende opmerkingen bij maken: Programma 1. Actieve burgers, ondersteunende gemeente. Goed dat er nu concrete stappen gezet worden om de kernen aan zet te krijgen. We vinden het budget echter wat aan de krappe kant, om de kernen in beweging te krijgen. We stellen daarom voor dit budget te verhogen uit de verkoop van de aula s op de begraafplaatsen aan particuliere partijen. In Nieuw-Lekkerland is in het verleden de aula geprivatiseerd, wat ons betreft mag dit in heel Molenwaard gebeuren. De vrijkomende middelen voor de exploitatie en het onderhoud van deze gebouwen willen we besteden aan het kernenbeleid. We zouden daarom het college willen opdragen deze optie te onderzoeken en met concrete voorstellen naar de raad te komen. Programma 2. Wonen Aan de Inspanning in programma 2 zouden we toe willen voegen: Burgers krijgen ruimte voor preventieve handelingen in het kader van toekomstige mantelzorg. In onze fractie is ook nagedacht over het bouwen van goedkopere woningen voor startende gezinnen. De grondprijs is een belangrijke component. Onze vraag is, als we toch moeten afboeken op de grondprijs, of we dit verlies niet ten goede kunnen laten komen aan de koopsom van starterswoningen. Daarnaast hebben wij u als college opgedragen bij het initiatief voorstel starterslening om volkshuisvestingsbeleid voor de lange termijn voor te bereiden, zodanig dat het nieuwe college en de nieuwe raad tot vaststelling en uitvoering over kunnen gaan. Tevens hebben wij u opgedragen om met de woningcorporaties over dit onderwerp in gesprek te gaan. Wij zullen ons als fractie de komende tijd in blijven zetten voor een evenwichtig en duurzaam woningbouwbeleid in alle kernen van de Gemeente Molenwaard, want dit is van cruciaal belang voor de leefbaarheid in onze kernen. Tevens wil de fractie graag een wat steviger actie van de gemeente voor de aanleg van glasvezel. Graag zien we op dit gebied een integrale aanpak als uitdaging. Dijkverzwaring, vervanging van riolering en nog meer werkzaamheden in de grond, kan een aanleiding zijn om de glasvezel mee te nemen. Deze inspanning zou wat ons betreft ingevoegd moeten worden bij de inspanningen de tekst luidt als volgt: Verbeteren comfort wonen: Bevorderen aanleg van glasvezel of vergelijkbare voorzieningen in heel Molenwaard. Programma 3. Economische dragers Bij inspanningen op het gebied van toerisme en recreatie zien we graag toegevoegd dat een en ander plaats moet vinden binnen het kader van de eigenheid van het gebied. Een goede verstaander weet dan wat wij bedoelen: rust in brede en smalle opvatting. Geen toeters en bellen, maar laat de mensen genieten van ons mooie gebied. De smalle opvatting betreft de rust op de dag des Heeren, de zondag.

Programma 4. Ondersteuning Het programma ondersteuning verdient onze warme aandacht. Het college heeft nog geen nader uitgewerkte plannen om de mantelzorg te ondersteunen. We willen als fractie graag een dikke streep zetten onder het belang van de mantelzorg. De L. en N. Smitstichting en de Stichting Vrijwillige Hulpdienst Graafstreek kunnen hierin een belangrijke bemiddelende rol vervullen, graag uw aandacht aan deze stichtingen. De nieuwe gemeente Molenwaard dient voor kwetsbare burgers een warme zorgzame gemeente te zijn. Programma 5. Voorzieningen De vastgoedportefeuille is wat ons betreft zorgwekkend en we vinden het eigenlijk ook wel jammer dat we geen beeld hebben van wat er nog aan kosten aan het vastgoed besteed moet gaan worden. Ons voorstel is, stoot zo veel als mogelijk het vastgoed af. Privatiseer waar mogelijk, we hebben in een eerder stadium al de aula s genoemd, wat ons betreft voegen we daaraan het rouwcentrum, zwembaden, dorpshuizen, voetbalvelden en overige objecten aan toe. De gebouwen die niet voor privatisering in aanmerking komen, willen wij naar de toekomst toe, duurzaam inrichten. Programma 6. Landschap Naast de genoemde zaken die onze steun hebben, willen we als fractie ook een lans breken voor aandacht voor ons kenmerkende rivierenlandschap (slagenlandschap). Door de gemeente heen liggen er gebiedjes die toegankelijk gemaakt kunnen worden voor recreatie, we denken daarbij vooral aan het creëren van wandelpaden. Voorzitter we gaan afronden, hartelijk bedankt voor deze begroting in nieuwe opzet. Hier en daar zijn er nog wat gaten in de tekst in te vullen, we hebben echter begrip voor de omstandigheden waaronder deze begroting is gereed gemaakt. Als fractie willen we u een set richtinggevende uitspraken overhandigen, die wellicht een raadsbrede steun ontvangen, waarmee u de begroting 2013-2016 nog krachtiger maakt. We wensen u van harte Gods zegen toe bij de uitvoering van de plannen! ---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Inbreng van de ChristenUnie Vanavond behandelen we de begroting 2013-2016. Niet wij maar de nieuwe raad van Molenwaard zal deze begroting moeten vaststellen. Als CU willen we die nieuwe raad alvast onze denkrichting en adviezen meegeven. Momenteel zien onze inwoners allerlei verkiezingskaravanen door hun straten trekken. Daarbij wordt deze begroting niet rondgedeeld maar krijgen inwoners verkiezingsprogramma s in handen gedrukt. Wat hebben onze inwoners te verwachten van al die politici die naar hun gunst dingen? Wordt hen regen of zonneschijn beloofd? Of wordt het vooral mistig en guur passend bij de verkiezingsmaand van november? In ieder geval schetst de begroting een toekomstbeeld van jarenlange forse bezuinigingen. Voorlopig elk jaar zo n half miljoen minder te besteden! De taakstelling die het huidig college voorstelt betekent voor onze inwoners versobering en verschraling, terwijl men tegelijkertijd zelf meer zal moeten bijdragen. Hoewel we minder te besteden hebben, blijft de CU inzetten op het bewerkstelligen van een hechte samenleving waarin men omziet naar elkaar en zorgt voor elkaar. Met het oog daarop zijn de voorgestelde bezuinigingen nog te kort door de bocht en een slag in de lucht. Ligt er nu echt een pakket aan maatregelen die de samenleving voldoende ondersteunt om zaken zelf op te gaan pakken? Er moet veel preciezer duidelijk worden gemaakt waarom de voorgestelde maatregelen de juiste zijn, en ook echt werken, om de zelfwerkzaamheid van de samenleving te activeren en te ondersteunen. Onze fractie is erg terughoudend om per definitie de bezuinigingen maar weer door te schuiven naar onze inwoners. Daarom vindt de CU dat er verder en veel creatiever gezocht moet worden naar bezuinigingsmogelijkheden. Denk aan zaken als: - betere aansturing van de verbonden partijen om echt grip te krijgen op de financiële situatie; - verminderen bestuurlijke drukte; - een effectiever/efficiënter gemeentelijk vastgoedbeheer; - slim combineren van functies (denk b.v. aan de politie die ook APV overtredingen kan aanpakken - beter samenwerken in gebiedscoalities (denk b.v. aan inzet van Den Haneker of landschapsbeheer). - niet alleen met de kaasschaaf door de begroting, maar ook de uitvoering van bepaalde taken heroverwegen (kerntakendiscussie); Aan de hand daarvan kunnen bezuinigingen nog worden bijgesteld in het belang van de burger. Dit om aantasting van het voorzieningenniveau, het verenigingsleven, de ondersteuning van kwetsbare groepen, mantelzorgers enz. zoveel mogelijk te voorkomen. Allemaal ondersteunende zaken die nodig zijn om te kunnen leven met elkaar en te zorgen voor elkaar. Overigens geldt in het algemeen dat er nog eens goed gekeken moet worden naar het realistisch gehalte van de begroting. Veel zaken zijn nog behoorlijk indicatief en conceptueel. Een succesvolle uitvoering hangt erg af van de

ondernemendheid en creativiteit van de nieuwe gemeente en haar bestuur die uit het gemeentehuis de kernen in zal moeten gaan. Meer dan ooit is dat de komende raadsperiode van belang. Het vergt een fundamentele cultuuromslag van bestuurlijk administratief handelen naar echt ondernemend handelen. Wij blijven onze zorgen houden over de risico s in de grondexploitaties. Daar zal meer en frequenter zicht op moeten zijn. Wij onderschrijven de ontwikkelingsrichting zoals aangegeven in de Strategische Visie, met her en der nog wat kanttekeningen. Wat betreft recreatie en toerisme (hoofdstuk 3) adviseren wij de nieuwe raad om dat vooral gebiedseigen activiteiten te laten zijn, die de christelijke identiteit eerbiedigen en de kwaliteiten van de gemeente juist versterken. Dus geen kermis in de polder. Dit moet goed worden geborgd, zowel planologisch als in gemeentelijke verordeningen (bijv APV). Verder vragen wij ons af waarom 10.000 voor de SWEK is begroot t.b.v. recreatieve ontwikkeling. Dat zou toch bekostigd kunnen worden uit het entreegeld dat geheven gaat worden? Met inbegrip van bovenstaande punten beschouwen we de programma s en bijbehorende DIN s als overdracht aan het nieuwe college. Wel roepen we op om het onderwerp duurzaamheid nog een volwaardige plek te geven in dat geheel. Wij doen nog geen uitspraak over de heroverweging van de financiële kaders; zoals gezegd moeten bezuinigingsmogelijkheden eerst verder onderzocht worden en de resultaten daarvan op een rijtje worden gezet. Ook kan er nog geen uitspraak worden gedaan over de OZB, immers eerst moet duidelijk zijn hoe 1,7 miljoen bezuinigingen gerealiseerd zouden kunnen worden zonder OZB stijging, alvorens het direct als sluitpost op te nemen. De CU staat voor zo laag mogelijke lasten, en dus slechts in uiterste noodzaak een OZB-stijging boven het inflatieniveau. Wij wensen de nieuwe raad en college en ambtenaren heel veel wijsheid en Gods zegen toe bij het opstellen van de begroting voor 2013. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------