15 of 10 keer solidair voor een duurzame gezondheidszorg? Johan Polder Masterclass NieuweZorg 3.0 Nunspeet, 14 januari 2016
Zorguitgaven, 1972-2012
VvAA; Arts & Auto, aug. 2010
30% van de economische groei door betere voeding en gezondheid
Economische wereldgeschiedenis in 1 plaatje (Bron: Gregory Clark, 2010)
Welvaart en Levensverwachting Bron: www.gapminder.org
Welvaart en Levensverwachting Bron: www.gapminder.org
http://www.gapminder.org/world/
Robert Fogel (2004) The Escape from Hunger and Premature Death, 1700 2100 The increasing share of global income spent on healthcare expenditures is not a calamity; it is a sign of the remarkable economic and social progress of our age (p. 107). Public policy should not be aimed at suppressing the demand for health care. Expenditures on health care are driven by demand, which is spurred by income and by advances in biotech that make health interventions increasingly effective (p. 95).
Zorguitgaven en solidariteit 1. Waar we het geld aan uitgeven 2. Waarom de zorguitgaven stijgen
Wat gaven we uit aan ziekenhuiszorg in 2011? NZA: 17,0 miljard (marktscan 2012, jaarrekening+uitvraag, 2012-12) omzet medisch specialistische zorg VEKTIS: 17,7 miljard (levering uit BASIC/IZIS aan KvZ 2013-01) kosten medisch specialistische hulp VWS: 18,6 miljard (volgens aansluittabel CBS=>KvZ, 2013-07) BT10: 42.11 + 42.12 + 42.13 CVZ: 19,3 miljard (website zorgcijfers, geraadpleegd 2013-09) medisch specialistische zorg ) CBS: 22,7 miljard (Zorgrekeningen, statline 2013-05) Ziekenhuizen, specialistenpraktijken OECD: 23,0 miljard (Afgeleid uit Zorgrekeningen, 2013-05) HP 1: expenditures on hospitals services
Gezonde mensen zijn solidair met zieke mensen 1
Gemiddelde zorguitgaven per Nederlander
Jongeren en volwassenen zijn solidair met ouderen 2
Totale zorguitgaven, naar leeftijd en geslacht AWBZ
Mannen zijn solidair met vrouwen in het financieren van de formele zorg die zelf niet nodig hebben Vrouwen zijn solidair met mannen in het geven van mantelzorg die ze zelf niet ontvangen 3
Ziekenhuiszorg naar diagnose en inkomen Bron: RIVM, 2012 (nog niet gepubliceerd) inkomensdecielen ziekenhuis prevalentie per 10.000 inwoners d1 d2 d3 d4 d5 d6 d7 d8 d9 d10 Infectieuze en parasitaire ziekten 14 18,2 25,2 14,0-2,1-1,4-3,5-4,2-15,4-12,6-11,9 Nieuwvormingen 88-13,2 3,7 3,5 2,0 1,8 0,1 1,0 1,6-0,7-4,8 Ziekten bloed en bloedbereid. organen 12 6,8 27,1 12,7 6,8-8,5-2,5 2,5-11,0-5,9-21,2 Endocriene-, voedings,- stofw.ziekten 21 16,5 27,2 21,4 8,7 0,0-7,3-7,3-14,6-15,0-25,7 Psychische stoornissen 12 26,8 67,5 21,1 8,1 1,6-12,2-17,1-12,2-27,6-30,1 Ziekten van zenuwstelsel en zintuigen 139-8,0 3,2 9,8 5,9 4,4 0,9 0,2-1,0-6,6-8,4 Ziekten van hart- en vaatstelsel 141-11,8 6,9 11,5 9,4 6,6 1,0 0,6-4,6-10,2-16,9 Ziekten van de ademhalingsorganen 92 0,9 19,8 13,1 10,4 7,0-2,8-7,3-13,7-16,6-25,9 Ziekten van de spijsverteringsorganen 113-0,1 14,3 9,9 5,9 3,1 2,2-3,1-6,7-10,5-15,1 Ziekten huid, onderhuids bindweefsel 17-0,6 23,7 14,2 1,2 3,0 8,3 3,6-7,7-7,7-24,3 Ziekten spieren, beend., bindweefsel 141-21,8-2,2 5,6 9,5 9,3 7,6 4,2 3,6-4,2-15,6 Ziekten urinewegen en gesl.organen 80-2,7 12,2 7,6 4,2-1,5-0,5-3,5 1,1-7,8-7,2 Compl. zw.schap, bevalling, kraambed 82-13,6-4,9-6,3-10,2-10,8-4,8 2,2 9,0 16,6 30,8 Aandoeningen van de perinatale perio 36-9,3-10,2-8,2-12,1-8,0-2,2 4,1 8,0 15,4 10,7 Aangeboren afwijkingen 13-9,9 1,5 6,9-1,5 5,3-3,1 1,5 0,8 2,3-9,2 Symptomen, onvoll. omsch. ziekteb. 112-4,2 17,7 12,0 8,8 7,6-1,3-4,0-6,1-12,2-18,6 Ongevalsletsels en vergiftigingen 78 5,8 20,0 8,8 5,8 1,4-1,9-3,5-9,0-13,0-15,3 Andere contacten gezondheidsdiensten 167-6,7 9,1 7,5 3,8 1,6-0,5-2,3-5,1-5,3-6,4 Ext. oorz. van letsels, vergiftiging 103 3,6 18,5 11,4 7,7 0,9-1,6-5,0-8,6-12,4-16,9
Langdurige zorg 55+, naar inkomen Marija Bočkarjova, Jan Rouwendal, Johan Polder, Netspar, december 2015
Langdurige zorg 55+, naar huur/koophuis Marija Bočkarjova, Jan Rouwendal, Johan Polder, Netspar, december 2015
Langdurige zorg 55+, naar vermogen box 3 Marija Bočkarjova, Jan Rouwendal, Johan Polder, Netspar, december 2015
Mensen die veel verdienen zijn solidair met mensen die weinig verdienen Omdat ze meer premie betalen én minder zorg gebruiken 4
Zorgkosten van een ongezonde leefstijl
Mensen die gezond leven zijn solidair met mensen die ongezond leven 5
Spreiding van DBC-kosten over GGD-regio s Kosten per inwoner (euro) 949 gemiddeld 700 1087 range 90 standaard deviatie RIVM, Lany Slobbe, Work in progress
Lany Slobbe, work in progress
Regio s met lage zorgkosten zijn solidair met regio s met hoge zorgkosten 6
Laatste levensjaar, ziekenhuiszorg
NRC, 19 mei 2012
Levenden zijn solidair met stervenden 7
Joris Slaets Ik denk dat mensen nu vaak te laat sterven. Mensen gaan uit van het eeuwige leven, en de medische wereld wakkert dat aan Volkskrant, 2 juni 2012
Individuele levensloop zorguitgaven Bron: Wong, 2012
Lorenzcurve: kalenderjaar versus levensloop Bron: Wong, 2012
Mensen zijn solidair met zichzelf in de toekomst 8
Van ziekte naar gezondheid Bron: Wouterse, 2013 Slechte gezondheid Gemiddelde gezondheid Goede gezondheid Chronische ziekte Functionele beperkingen Ervaren gezondheid Cognitie Functioneren bovenlichaam Beperkingen bij activiteiten Depressieve symptomen
De dubbele boodschap van Healthy ageing Bron: Wouterse, Journal of Health Economics, 2013 Levensverwachting vanaf 65 jaar Cumulatieve zorguitgaven vanaf 65 jaar
Ongezonde mensen zijn solidair met gezonde mensen 9
Toekomstbeeld CPB Van der Horst, 2011
De toekomst is solidair met het heden 10
Zorguitgaven en solidariteit 1. Waar we het geld aan uitgeven 2. Waarom de zorguitgaven stijgen
Handen aan het bed zijn solidair met de hoofden aan de top van de zorgsector 11
Prijs- en volume ontwikkeling, 1972-2010 Bron: CBS Zorgrekeningen (index, 1998=100) 180 160 140 120 100 80 60 40 20 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010* volume prijs
Trends: prijs/volume uitgaven 2007-2011: -Totale groei (prijs+volume) lager dan in 2005-2007 -Maar volumegroei juist hoger. NB prijs/volume-splitsing mbv CBSdeflatoren (sectorspecifiek). Vergelijking voor subset uitgaven, vergelijkbaar 1999-2011
Health Affairs, september 2011
Zorgkosten van reuma, 2003-2001 2005: brede introductie TNF-alfaremmers ziekenhuis 2007: extramurale vergoeding TNF-alfa 2012: overheveling zhsbudget TNF-alfa 2003-2005: +16% pj 2005-2007: +59% pj 2007-2011: +2,3%
Het onverzadigbare pakket.
Het collectieve pakket is solidair met niet-kosteneffectieve zorg 12
*2020 *2019 *2018 *2017 *2016 *2015 *2014 *2013 *2012 *2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 En eenmaal in het pakket. Groei ziekenhuisbehandelingen (klinisch+dag) 1995-2010 (bron: CBS-LMR) + extrapolatie 2011-2020 aanname: gebruik+comorbiditeit zorg 2011-2020 blijft op niveau 2010 niveau 1995: 1,74 miljoen niveau 2010: 2,79 milj,niveau *2020: 3,10 miljoen behandelingen 1.600.000 1.400.000 1.200.000 comorbiditeit 1995-2010 behandelbeleid 2005-2010 behandelbeleid 2000-2005 behandelbeleid 1995-2000 demografie 1995-2020 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0-200.000 Bron: Slobbe, RIVM, 2012
Absolute production x 1000 Productie en verwijzingen GGZ RIVM, 2013 Absolute production Mental Health Care Institutions 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 Hospital days Part-time therapy Sheltered housing Ambulant contacts 4.000 0.07 2.000 0.06 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Year 2006 2007* 2008 2009 0.05 0.04 0.03 0.02 Total referral Primary mental health care 0.01 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Secondary mental health care
Gepast en Ongepast gebruik van zorg Bron: Skinner, 2008 Rotte eieren van de Gezondheidszorg
We zijn niet alleen solidair met de gouden eieren maar ook met de rotte eieren van de gezondheidszorg 13
Het paradigma van de prikkel
Het paradigma van de prikkel
Rughernia: operaties per 100.000 inwoners Bron: ZN, 2013
Zorgaanbieders zijn solidair met beroeps- en branchegenoten die het volume opdrijven 14
Medicalisering
Nuchtere Nederlanders zijn solidair met hypochonders, vreesachtigen en mensen met overspannen verwachtingen van de gezondheidszorg 15
Solidariteit in de verzorgingsstaat 1. Onpersoonlijk Anoniem Recht en plicht (aanspraak en premie) Professionele hulpverleners 2. Welbegrepen eigen belang Geen overlast Zorg uit handen genomen Solidair met jezelf in de toekomst 3. Begrensd Maar in de praktijk: nagenoeg onbegrensd door wettelijke aanspraken en vage criteris (PGB, Zorgtoeslag, Rugzakjes, ) Margo Trappenburg, NTVG lezing, november 2013.
Paul Schnabel (oud directeur Sociaal Cultureel Planbureau) De verzorgingsstaat bevorderde zowel de individualisering als het consumentisme De verzorgingsstaat is er eerst en vooral voor onszelf En is van een collectieve garantie van bestaanszekerheid tot een individueel trekkingsrecht op de collectieve welvaart geworden En daaraan failliet gegaan. Van Paars 2 naar Rutte II. Sociaal Cultureel Planbureau, Den Haag 2013.
10 keer solidair voor een duurzame gezondheidszorg Zorg dat de toekomst solidair kan blijven met het heden En begrens daarom de huidige solidariteit
Het temmen van Janus de Koekoekskip 1. Wijsheid en kennis 2. Rechtvaardigheid 3. Matigheid 4. Moed en vasthoudendheid 5. Geloof 6. Hoop 7. Liefde