Nieuwbouw Dierenwelzijnscentrum Inleiding / aanleiding Onder regime van Stichting Dierentehuis Mijnstreek werd in 1960 het Dierentehuis Mijnstreek (DM) aan de Kissel operationeel. Sinds die tijd fungeert het DM als asiel voor zwerfdieren. Ingevolge het bepaalde in boek 5, artikel 8, van het Burgerlijk Wetboek zijn Nederlandse gemeenten verplicht een gevonden dier gedurende minimaal 14 dagen in bewaring te nemen en te verzorgen. Meer specifiek betreft het hier honden, katten en gedomesticeerde dieren die zwervend worden aangetroffen. Opvang van afstandsdieren valt hier niet onder. Deze wettelijke taak is door in totaal 10 gemeenten uit Parkstad en omgeving (zijnde de gemeenten Heerlen, Brunssum, Gulpen-Wittem, Kerkrade, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld, Voerendaal en Vaals) uitbesteed aan DM. Sinds 2007 heeft DM plannen voor vervangende nieuwbouw van haar huisvesting aan de Kissel aangezien het circa vijftig jaar oude gebouw in een slechte staat van onderhoud verkeert en bovendien niet meer aan de wettelijke eisen voldoet. Op 14 mei 2008 heeft DM haar plannen in een Masterplan nieuwbouw Dierentehuis 2008 gepresenteerd aan de ambtelijke werkgroep van de 10 betrokken gemeenten. De totale kosten hiervan waren geraamd op 2.482.850,- inclusief btw. De noodzaak tot nieuwbouw van DM werd door de werkgroep erkend, maar een door de gemeente Heerlen en de gemeente Kerkrade uitgevoerde toetsing van het Masterplan op het onderdeel kostenindicatie wees uit dat de plannen te duur en te luxe waren. Om tot een goedkoper en soberder voorstel voor de 10 gemeenten te komen is door de werkgroep tijd en energie geïnvesteerd in het tot stand komen van een samenwerking tussen Dierentehuis Mijnstreek en Dierenbescherming Limburg (DL), teneinde de afzonderlijke plannen voor nieuwbouw te koppelen. Dit heeft geleid tot een intentieovereenkomst en een fusie- en managementovereenkomst, welke per 1 januari 2012 moeten leiden tot een daadwerkelijke fusie tussen DM en DL. Op 1 maart 2010 is door DM in samenwerking met DL een minimum en maximum variant huisvestingsscenario gepresenteerd met als uitgangspunt een nevenvestiging in Parkstad (Heerlen) en een centrale vestiging in Sittard. Vervolgens hebben diverse overleggen plaatsgevonden om overeenstemming te bereiken tussen de werkgroep en DM / DL inzake het nieuwbouwvoorstel. Voorliggend college- en raadsvoorstel is het resultaat van het meest sobere en doelmatige nieuwbouwvoorstel Dierenwelzijnscentrum. De uitgangspunten van dit voorstel zijn dat er een nevenvestiging voor de opvang van zwerfdieren in Heerlen blijft. In de nevenvestiging vindt gedurende 14 dagen quarantaine opvang van honden en katten uit Parkstad en omgeving plaats, waardoor burgers hun dier bij vermissing dicht bij huis kunnen terug halen. Tevens vindt er op beperkte schaal uitplaatsing bij nieuwe eigenaren plaats. De nevenvestiging fungeert ook als uitrukpost voor de dierenambulance / transportdienst zodat de aanrijdtijden beperkt blijven. 1
Dieren die meer zorg ofwel intensieve opvang behoeven, dieren die de quarantaine verlaten en dieren niet zijnde honden en katten (konijnen en knaagdieren) worden naar de centrale vestiging in Sittard gebracht. Om een weloverwogen keuze te maken is op initiatief van de werkgroep onderzoek verricht naar mogelijke alternatieven voor nieuwbouw van het Dierenwelzijnscentrum. Door de gemeente Heerlen, afdeling Beheer en Onderhoud, bureau Vastgoedbeheer, zijn berekeningen gemaakt voor nieuwbouw van een dierenasiel in eigen (gemeentelijk) beheer, voor nieuwbouw van DM in eigen beheer en voor huisvesting van DM in een reeds bestaand accommodatie. Aandachtspunten bij bovengenoemde alternatieven zijn met name het aanvragen van een vergunning, een eventuele wijziging van het bestemmingsplan en het zelf moeten organiseren van verhuur, beheer en exploitatie van de accommodatie, hetgeen een intensieve rol van de werkgroep verlangt. Daarnaast is er bij bovenstaande alternatieven geen sprake van samenwerking tussen DM en DL, waar de werkgroep veel belang aan hecht. Alles in overweging nemende heeft de werkgroep gekozen voor nieuwbouw van het Dierenwelzijnscentrum met overdracht van het eigendom naar DM / DL. De totale kosten van de nieuwbouw op de huidige locatie in combinatie met het aandeel in het nog te bouwen Dierenwelzijnscentrum in Sittard worden geraamd op 1.128.709,-. Een gedeelte van deze investeringskosten, zijnde 453.709,-, kunnen gedekt worden uit aanwezige of nog te genereren middelen door DM en DL. De eenmalige investeringskosten voor de 10 gemeenten samen zijn 675.000,-. Voor de gemeente Vaals betekent dit een eenmalige investering van 23.987,- en het aangaan van een samenwerkingsovereenkomst met DM / DL voor 15 jaar. Kader Burgerlijk wetboek, boek 5, artikel 8 en Honden- en Kattenbesluit 1999 (m.b.t. huisvestingseisen). Argumenten 1.1 De huidige huisvesting van DM is verouderd en voldoet niet aan de wettelijke eisen waardoor nieuwbouw noodzakelijk is. DM is gehuisvest in een gebouw van circa vijftig jaar oud. Een onafhankelijk onderzoek door ing. B. Glaudemans heeft doen uitwijzen dat het gebouw in een slechte staat van onderhoud verkeert, de regulier benodigde investeringen en reparaties zijn onrendabel of gewoonweg niet mogelijk. Daarnaast voldoet de huidige accommodatie niet aan het in 2002 van kracht geworden Honden- en Kattenbesluit 1999 (HKB99), waarin expliciete eisen aan de bouw en inrichting van het dierenasiel worden gesteld. Voor bestaande asielen is bij het inwerking treden van dit HKB99 in 2002 een overgangstermijn van tien jaar ingesteld. Dit betekent dat in 2012 gestart moet worden met de daadwerkelijke (nieuw)bouw van het Dierenwelzijnscentrum. Daar het de bouw van een voorziening met inspanningsverplichting en zonder concrete resultaatverplichting betreft (en er dus geen sprake is van een opdrachtverlening en bijbehorende aanbesteding) is dit haalbaar. 2
1.2 De samenwerking tussen DM en DL heeft voordelen op zowel inhoudelijk, organisatorisch als financieel vlak. Op initiatief van de ambtelijke werkgroep is een samenwerking tussen DM en DL tot stand gekomen; begin 2010 is een intentieovereenkomst tot samenwerking getekend en eind 2010 is een fusie- en managementovereenkomst getekend, welke per 1 januari 2012 moet leiden tot de daadwerkelijke fusie tussen Dierentehuis Mijnstreek en Dierenbescherming Limburg. De door de werkgroep beoogde voordelen die de samenwerking met zich mee zal brengen betreffen zowel inhoudelijke, organisatorische als financiële voordelen. Inhoudelijk betekent dit o.a. het ontstaan van een Dierenwelzijnscentrum (ten opzichte van een dierentehuis) en kennisdeling. Op organisatorisch vlak betekent dit o.a. professionalisering van de organisatie (ten opzichte van het huidig vrijwilligerskarakter) en waarborging van de continuïteit van het in bewaring nemen en verzorgen van een gevonden dier. Op financieel vlak is er een efficiency- en/of schaalvoordeel te behalen, te starten bij lagere nieuwbouwkosten ten opzichte van het oorspronkelijke nieuwbouwplan en het kunnen voeren van een efficiënte en duurzame bedrijfsvoering en beleidsuitvoering. 1.3 Garantie wordt geboden dat de door de gemeente in bewaring gegeven dieren voor in ieder geval 15 jaar door DM / DL worden opgevangen en verzorgd. In de samenwerkingsovereenkomst (zie bijlage 1) zijn de wederzijdse verplichtingen tussen enerzijds DM / DL en anderzijds de gemeente Vaals vastgelegd. Deze samenwerkingsovereenkomst wordt gesloten voor 15 jaar, wat betekent dat beide partijen zich voor in ieder geval 15 jaar aan elkaar en aan de gemaakte afspraken committeren. Voor wat betreft de zorgplicht betekent dit dat DM / DL de komende 15 jaar verantwoordelijk is voor de wettelijke opvang van zwerfdieren van de gemeente Vaals en de gemeente Vaals zelf hiervan gevrijwaard is. Om de continuïteit ook na 15 jaar enigszins te waarborgen wordt na 2027 de samenwerkingsovereenkomst elk jaar stilzwijgend verlengd, tenzij de partijen (met inachtneming van 1 jaar opzegtermijn) besluiten de overeenkomst op te zeggen. Enkele overige zaken die hierin geregeld zijn: de jaarlijkse gemeentelijke bijdrage per opgevangen dier per inwoner welke gelijk blijft, maar jaarlijks op basis van de (CBS) index wordt verhoogd, de afrekening ervan en de inhoudelijke en financiële planningscyclus met betrekking tot de subsidie. Om de kwaliteit van het Dierenwelzijnscentrum te kunnen waarborgen wordt uit de deelnemende gemeenten een werkgroep Dierenwelzijnscentrum geformeerd (welke in ieder geval 1x per half jaar overleg heeft met DM / DL) en zal iedere 2 jaar een evaluatie plaatsvinden. Daarnaast zijn er afspraken gemaakt om zoveel mogelijk te werken met vrijwilligers en instroom van cliënten van de sociale dienst van de 10 betrokken gemeenten. 1.4. Het realiseren van een nevenvestiging in Heerlen is de goedkoopste optie waarbij kwaliteit gewaarborgd is. Het oorspronkelijke Masterplan nieuwbouw Dierentehuis 2008, waarin Parkstad een eigen zelfstandige vestiging heeft, kost 2.482.850,- inclusief btw. De variant van mei 2010 die nu wordt voorgesteld vraagt voor de vestiging in Parkstad (Heerlen) een investering van 675.000,- voor de 10 gemeenten samen, ofwel een bijdrage van 23.987,- voor de gemeente Vaals. Uitgangspunt c.q. standpunt vanuit de werkgroep is gebleven dat de investeringsbijdrage is gebaseerd op de wettelijke opvangtermijn van 14 dagen voor honden, katten en gedomesticeerde dieren en het willen behouden van de kernfunctie in de nabijheid zodat de burgers hun dier bij vermissing dicht bij huis kunnen terug halen. Op basis van interne berekeningen door de afdeling Beheer en Onderhoud, bureau Vastgoedbeheer, is de werkgroep uiteindelijk in onderhandeling gegaan met DM / DL en is gekozen voor de minimumvariant wat betreft investeringskosten. 3
In de investeringsovereenkomst zijn de wederzijdse verplichtingen tussen enerzijds DM / DL en anderzijds de gemeente Vaals vastgesteld, zoals de eenmalige bijdrage in de bouwkosten, de termijn wanneer dit bedrag beschikbaar wordt gesteld en het voor de komende 15 jaar verantwoordelijk zijn van DM / DL voor de wettelijke verplichte opvang van zwerfdieren voor de gemeente Vaals (zie bijlage 2). Tegenargumenten 1.1 Nieuwbouw nevenvestiging in Heerlen is afhankelijk van nieuwbouw centrale vestiging in Sittard. Momenteel doorloopt DL in de gemeente Sittard-Geleen een vergelijkbaar traject als in de gemeente Vaals en de overige 9 gemeenten; enerzijds zit DL in een fusietraject met dierenasiel De Reddingsboei, anderzijds wordt de nieuwbouw van de centrale vestiging aan de gemeente voorgelegd. Voorliggend voorstel is gebaseerd op realisatie van zowel de nevenvestiging in Heerlen als de centrale vestiging in Sittard, welke ook niet van elkaar losgezien kan worden. Zo worden belangrijke voorzieningen, zoals veterinaire en logistieke voorzieningen, zelfs tijdens de wettelijke eerste 14 dagen aangeboden vanuit de centrale vestiging. Indien de centrale vestiging niet wordt gerealiseerd, kan met het voorstel van de nevenvestiging in haar huidige, minimale vorm niet worden volstaan. In de investeringsovereenkomst is dan ook opgenomen dat het opvangcentrum uiterlijk gerealiseerd is per 1 januari 2015, waarbij met het opvangcentrum het dierenwelzijnscentrum als totaal (Heerlen en Sittard) wordt bedoeld. Daarnaast zijn de bedragen van de gemeente gekoppeld aan de voortgang van de bouw en is geregeld dat DM / DL hoe dan ook verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de wettelijke taak. 4
Kosten De totale kosten van de nieuwbouw op de huidige locatie in combinatie met het aandeel in het nog te bouwen Dierenwelzijnscentrum in Sittard worden geraamd op 1.128.709,-. Een gedeelte van deze investeringskosten kunnen gedekt worden uit aanwezige of nog te genereren middelen door DM en DL. In onderstaand dekkingsplan is een en ander nader uiteen gezet: Onderdeel Toelichting Bedrag Bijdrage uit bestemmingsreserve DM Bijdrage uit verkoop overtollige grond Bijdrage vermogensfondsen Extra bijdrage DM en DL Eenmalige investeringsbijdragen gemeenten DM heeft afgelopen jaar een reserve opgebouwd t.b.v. de huisvesting. Een deel is nodig voor enkele urgente aanpassingen in 2011. Het resterende deel kan worden aangewend voor de nieuwbouw. Het deel van de grond van het huidige complex dat niet noodzakelijk is voor de nieuwbouw (incl. parkeer- en groenvoorzieningen) wordt aangeboden voor de verkoop. De opbrengst wordt geraamd op 1.875 m2 à 80,- = 150.000,-. DM en DL verwacht een bedrag van totaal 100.000,- aan vermogensfondsen te genereren. DM en DL is bereid een extra bijdrage in de kosten te leveren van totaal 53.709,-. De 10 betrokken gemeenten zullen in totaal een bijdrage leveren van 675.000,-. De verdeling van de kosten vindt plaats op basis van het aantal inwoners. In bijlage 3 treft u een overzicht aan van de kosten per gemeente berekend naar het aantal inwoners per 01.01.2011. 150.000,- 150.000,- 100.000,- 53.709,- 675.000,- Totaal Totale investeringskosten. 1.128.709,- Zoals reeds vermeld vindt de verdeling van de eenmalige gemeentelijke bijdrage in de investeringskosten plaats op basis van het aantal inwoners van de aangesloten gemeenten. Voor de gemeente Vaals bedraagt de bijdrage 23.987,-. Evaluatie Om zowel de kwaliteit als het financieel aspect te bewaken zijn in de samenwerkingsovereenkomst enkele evaluatieafspraken opgenomen. Zo biedt de jaarlijkse subsidieaanvraag van DM / DL de gemeente inzicht in de verrichte inspanningsverplichting om zoveel mogelijk te werken met vrijwilligers en instroom van cliënten uit de sociale kaartenbakken. Daarnaast zal getoetst worden welk deel de overhead van de totale begroting uitmaakt. Iedere 2 jaar zal een evaluatie van het functioneren van het Dierenwelzijnscentrum plaatsvinden. En 5 jaar na realisatie van de nieuwbouw zal door een onafhankelijke financiële deskundige een financiële toetsing plaatsvinden van de bijdragen van de gemeenten. 5
Planning, procedure en uitvoering Een (met voorliggend vergelijkbaar) voorstel wordt door de 10 betrokken gemeenten aan hun College van Burgemeester en Wethouders en indien noodzakelijk aan de Raad voorgelegd. Na instemming door alle 10 de Colleges van Burgemeester en Wethouders en indien noodzakelijk de Raden, wordt gestart met (de voorbereiding van) de nieuwbouw Dierenwelzijnscentrum. Bij het inwerking treden van het HKB99 in 2002 is een overgangstermijn van 10 jaar ingesteld. Dit betekent dat uiterlijk op 1 januari 2012 gestart moet worden met het aanvragen van vergunningen e.d. en halverwege 2012 met de daadwerkelijke (nieuw)bouw van het Dierenwelzijnscentrum. Bijlagen 1. Samenwerkingsovereenkomst Gemeente Vaals en Dierentehuis Mijnstreek / Dierenbescherming Limburg; 2. Investeringsovereenkomst Gemeente Vaals en Dierentehuis Mijnstreek / Dierenbescherming Limburg; 3. Overzicht investeringsbijdrage per gemeente, berekend naar het aantal inwoners per 01.01.2011; 4. Nieuwbouw Dierenwelzijnscentrum met nevenvestiging in Parkstad en centrale vestiging in Sittard. 6