VOORSTEL AAN DE RAAD: VERGADERING 15 MAART 2011 Onderwerp: Het nieuwe alcohol- en drugsbeleid voor jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert 2011-2014. Agendapunt 15. Raadsvoorstelnummer 2011-17 Voorstel: 1. Vaststellen van de Evaluatie van het Projectplan alcohol- en drugspreventie jeugd Weert en Nederweert 2007-2009 2. Instemmen met het voorliggende Integrale alcohol- en drugsbeleid voor jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert 2011-2014 en het bijbehorende Actieplan 2011-2012. Burgemeester en wethouders van Nederweert, De secretaris, De burgemeester, Mw. D.J.E. Noppers H.F.M. Evers Portefeuillehouder : Wethouder Van de Mortel Afdeling : SR Datum : 3 januari 2011 Auteur : C.W.A.M. Nijnens Doorkiesnr. : (0495) 677235 Bijlage(n) : 3 (bijgevoegd) Gevolgen naar aanleiding van voorstel Financieel Juridisch Inkoop/aanbesteding Dereguleringstoets : financiële paragraaf opgenomen in voorstel : geen : n.v.t. : n.v.t. 1
Rapportage bij Raadsvoorstel d.d. 1 februari 2011 Inleiding Het Plan van aanpak Alcohol- en Drugspreventie voor jongeren in de gemeenten Weert en Nederweert 2007-2009 is geëvalueerd en wordt ter vaststelling aangeboden. Uit deze evaluatie blijkt dat er een licht positieve trend is in het alcoholgebruik van jongeren. Als jongeren eenmaal beginnen met drinken, ontwikkelen ze echter snel een stevig drinkgedrag. Eén op de vijf tweedeklassers (!) en driekwart van de vierdeklassers in onze gemeenten drinkt alcohol. Het is dus van belang om het beleid gericht op alcohol- en drugspreventie voor jongeren voort te zetten. De aanbevelingen uit de evaluatie van het plan 2007-2009 zijn meegenomen bij het opstellen van het nieuwe beleidsplan. Het nieuwe beleidsplan alcohol- en drugspreventie 2011-2014 van de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert is een uitwerking van één van de speerpunten uit de WMO Deelnota Jeugd 2009-2012, het gezondheidsbeleid en het integraal veiligheidsbeleid. Het beleidsplan heeft een looptijd van 4 jaar. Hiervoor is gekozen gelet op de intentie om op termijn te komen tot een regionaal beleid alcohol en drugs voor de regio Noord- en Midden- Limburg. In de tussentijd wordt waar mogelijk samenwerking op onderdelen gezocht. Het nieuwe beleidsplan is in overleg met betrokken partners tot stand gekomen. Onderzoek De Limburgse GGD en houden om de vier jaar een enquête onder alle leerlingen van klas 2 (13/14-jarigen) en klas 4 (15/16-jarigen) van het voortgezet onderwijs in Limburg. Deze gegevens worden verwerkt in de GGD jeugdmonitor. Uit de GGD jeugdmonitor 2009 en recente studies blijkt dat vooral het alcoholgebruik onder jongeren reden tot bezorgdheid geeft: de startleeftijd is laag (in onze regio drinken jongeren hun eerste glas gemiddeld met 12,4 jaar!). het aantal consumpties per keer is hoog, termen als comazuipen (alcohol drinken tot je bewusteloos raakt) en binge-drinken (veel alcohol drinken in een korte tijd) zijn inmiddels een bekend begrippen in Nederland. alcoholgebruik op jonge leeftijd is schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen en andere organen en vergroot de kans op verslaving op latere leeftijd. jongeren zien alcohol drinken niet als problematisch, en: de maatschappelijke acceptatie van alcohol is hoog, alcohol speelt een belangrijke rol in het sociale leven. De aanwezigheid van drank thuis, bij feestjes, op vakantie en de zichtbaarheid van alcohol in de winkel, in de horeca en via reclame dragen sterk bij aan de populariteit van alcohol onder jongeren. De schadelijke invloed van drank wordt echter zowel door jongeren als hun ouders sterk onderschat. Ook druggebruik vormt een gezondheidsrisico. Uit de GGD Jeugdmonitor blijkt echter dat het aantal jongeren, dat alcohol gebruikt, veel groter is dan het aantal jongeren dat drugs gebruikt. Bovendien is de maatschappelijke acceptatie van druggebruik laag. Daarom richt het beleidsplan zich, in navolging van landelijk beleid, vooral op het verhogen van de leeftijd waarop jongeren beginnen met drinken (Geen 16? Geen druppel!) en het aanpakken van overmatig alcoholgebruik van jongeren boven de 16 jaar. Interactief en integraal Aangezien jongeren zich niet aan gemeentegrenzen houden en ook de partners van het gemeentelijke beleid (zoals GGD, GGZ en politie) regionaal werken, is regionale afstemming belangrijk. Daarom is dit plan gezamenlijk ontwikkeld door en voor de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert. Het beleidsplan 2011-2014 is op een interactieve wijze tot stand gekomen. Gestart is met een werkconferentie waarvoor partners vanuit politie, onderwijs, welzijnswerk, GGD, GGZ, Alcoholpoli SJG Weert, Halt, horeca, sport en gemeenten uitgenodigd waren. De werkconferentie heeft de basis gelegd voor het beleidsplan. Vervolgens is het uitgewerkte concept-beleidsplan besproken in een gezamenlijk overleg met dezelfde partners en is een eerste aanzet voor de uitvoering gegeven. In het najaar heeft een team van managers van het ministerie van Verkeer en Waterstaat in het kader van een studieopdracht een analyse gemaakt van de situatie en heeft tips gegeven voor de effectieve aanpak van alcoholmisbruik onder jongeren. Deze tips zijn verwerkt in het beleidsplan en in het actieplan. Intern heeft overleg plaatsgevonden met de relevante afdelingen. 2
Voorstel 1. Vaststellen van de Evaluatie van het Projectplan alcohol- en drugspreventie jeugd Weert en Nederweert 2007-2009 2. Instemmen met het voorliggende Integrale alcohol- en drugsbeleid voor jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert 2011-2014 en het bijbehorende Actieplan 2011-2012. Overwegingen Zoals gezegd is het nieuwe beleidsplan alcohol- en drugspreventie 2011-2014 van de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert een uitwerking van één van de speerpunten uit de WMO Deelnota Jeugd 2009-2012 en daarmee een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Het is de vraag in welke mate gemeenten invloed kunnen uitoefenen op het alcohol- en druggebruik van jongeren. De ruimte voor lokaal beleid wordt ingeperkt door landelijke wet- en regelgeving. Een aantal effectieve maatregelen zoals een hogere leeftijdsgrens voor de verkoop van alcohol, stringente beperking van alcoholreclame, prijsverhogingen en een beperking van de verkrijgbaarheid van drank, zijn zaken, die op landelijk niveau geregeld moeten worden. Daarbij lijkt het economische belang het nog vaak af te leggen tegen het gezondheidsbelang. De gemeente is als meest nabije overheid het best in staat om ouders en jongeren te bereiken en een integrale aanpak aangepast aan de lokale/regionale situatie te waarborgen. Alcohol- en drugspreventie is een zaak van lange adem. Het bewerkstelligen van een attitudeverandering heeft tijd nodig. Vooral het gebruik van alcohol is moeilijk te veranderen door de grote maatschappelijk acceptatie. Ouders kunnen door middel van het stellen van grenzen, het maken van afspraken en hun eigen voorbeeldgedrag het alcohol- en druggebruik van hun kinderen beïnvloeden. Daarnaast heeft de omgeving/maatschappij en daarmee de gemeente echter de verantwoordelijkheid de opvoeding te ondersteunen door te zorgen voor een veilige leef- en opgroeiomgeving voor jongeren. Niets doen als gemeente is geen optie, daarvoor zijn de negatieve gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik op jonge leeftijd zijn te groot! Kanttekeningen Om het alcoholgebruik onder jongeren tegen te gaan/terug te dringen is een attitudeverandering van jongeren en hun ouders nodig. Deze kost tijd. De effecten van dit nieuwe beleid zullen niet zo makkelijk te meten zijn. Daartoe wordt voorgesteld een nulmeting te laten verrichten, om in 2014 beter te kunnen evalueren wat de effecten van het ingezette beleid zijn. De problemen rond alcohol- en druggebruik van jongeren zullen aan het einde van de looptijd van dit beleidsplan de echter nog niet opgelost zijn! Uitvoering Alleen door effectief samen te werken met alle betrokkenen kan een attitudeverandering ten opzichte van alcoholgebruik te weeg gebracht worden. De bereidheid bij de partners om samen te werken aan alcohol- en drugspreventie onder jongeren is groot. Samen met de partners zijn zes ambities voor het alcohol- en drugsbeleid gedefinieerd. 1. Jongeren gaan verstandig om met alcohol: géén alcohol onder de 16 jaar en daarna alleen met mate. 2. Het aandeel ouders dat de norm géén alcohol onder de 16 hanteert neemt toe ten opzichte van 2009. 3. Aanbieders van alcohol dragen bij aan het verantwoord alcoholgebruik van jongeren van 16 jaar en ouder en: Geen 16? Geen druppel! 4. Het versterken van preventie door een integrale aanpak met behulp van regelgeving en handhaving. 5. Jongeren en hun ouders zijn zich bewust van de risico s van drugsgebruik en het drugsgebruik onder jongeren neemt af ten opzichte van 2009. 6. Vroegsignalering en adequate doorverwijzing naar een passend (hulp)aanbod bij overmatig alcohol- en/of drugsgebruik. Alle ambities zijn belangrijk, maar om effectief aan de slag te gaan, wordt de nadruk gelegd op ambitie 1 (hoofddoelstelling alcoholpreventie) en ambitie 4 (regels stellen en handhaven) en voor 2011 en 2012 zijn de volgende prioriteiten benoemd: het op gang brengen van het gesprek tussen ouders en jongeren over alcohol kennisoverdracht over de schadelijke gevolgen 3
overleg en afstemming tussen de gemeenten over wet- en regelgeving handhaving Per ambitie zijn concrete doelstellingen aangegeven en maatregelen om deze doelstellingen te bereiken. De doelstellingen zijn meetbaar gemaakt aan de hand van indicatoren. De nulsituatie wordt weergegeven of wordt in 2011 bepaald en er is of wordt een doelstelling voor 2014 geformuleerd. Een overzicht van alle maatregelen is te vinden in het actieplan 2011-2012, dat als twee jaarlijks uitvoeringsplan bij dit beleidsplan is gevoegd. Een deel van de maatregelen is voortzetting van bestaand beleid. Deze bestaan enerzijds uit maatregelen, die nu reeds worden uitgevoerd, en anderzijds uit maatregelen, die een nieuwe impuls zullen geven aan het behalen van de doelstellingen. Evaluatie Jaarlijks wordt het actieplan geëvalueerd in de vorm van een procesevaluatie: worden de maatregelen uitgevoerd? Welke nieuwe maatregelen kunnen worden toegevoegd? De procesevaluaties vormen weer de input voor het actieplan 2013-2014. Naast het proces zijn ook de effecten van beleid van belang. Door zoveel mogelijk gebruik te maken van interventies die hun werking al bewezen hebben, wordt dit gewaarborgd. Het meten van de effecten van het beleid gebeurt zoveel mogelijk op basis van bestaande (landelijke en regionale) instrumenten, waaronder de GGD-monitor voor jeugd en volwassenen die elke 4 jaar wordt afgenomen. Waar mogelijk wordt ook gekeken naar het koppelen van reeds beschikbare informatie en cijfers van partners die in relatie staan tot dit thema (Voedsel en Waren Autoriteit/politie/GGZ/Halt). De effectevaluatie zal plaatsvinden in 2014. Effectevaluatie en procesevaluaties vormen samen de input voor het beleid na 2014. Financiële gevolgen Een groot deel van de maatregelen is voortzetting van bestaand beleid en via de bestaande budgetten afgedekt (subsidies aan GGD Limburg-Noord en GGZ Noord- en Midden-Limburg). Om de doelen voor 2014 goed te kunnen formuleren is bij diverse ambities aangegeven dat er in 2011 een nulmeting moet plaatsvinden. Het uitvoeren van de nulmeting zal eenmalig kosten met zich meebrengen, naar verwachting ongeveer 15.000,-. Ook bij het afronden van het beleidsplan in 2014 zullen deze indicatoren weer gemeten moeten worden. De kosten voor de eindmeting in 2014 komen mogelijk uit op ongeveer 16.000,- maar zullen pas in een later stadium concreet gemaakt kunnen worden. De kosten voor de metingen kunnen ten laste komen voor het budget 66302031 jeugd- en jongerenwerk. Ook de communicatie (er wordt zoveel mogelijk aangesloten bij bestaande initiatieven hiervoor, o.a. Lekker friz!) en eventuele nieuwe maatregelen brengen kosten met zich mee. Op dit moment is nog niet precies aan te geven hoeveel. Daarom wordt voorgesteld om in totaal 12.500,- per jaar beschikbaar te stellen als werkbudget voor de communicatie en de ontwikkeling van nieuwe projecten. Deze middelen kunnen gedekt worden uit de post openbare gezondheidszorg. Aanvullend op dit budget zoeken we naar subsidiemogelijkheden, bijvoorbeeld bij de provincie Limburg (programma Investeren in mensen) of bij andere fondsen. Concreet betekent dit voor Nederweert (16% van het totaalbedrag op basis van inwoneraantal): Jaar 2011 2012 2013 2014 Werkbudget 2.000 2.000 2.000 2.000 Nul/eind-meting 2.400 0 0 2.560 Totaal 4.400 2.000 2.000 4.560? Bijlagen allen bijgevoegd: 1. Evaluatie plan van aanpak Alcohol- en drugspreventie jeugd Weert en Nederweert 2007-2009 2. Integraal alcohol- en drugsbeleid voor jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert 2011-2014 3. Actieplan Integraal alcohol- en drugsbeleid voor jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert 2011-2012 Het Plan van aanpak Alcohol- en drugspreventie jeugd Weert en Nederweert 2007-2009 ligt ter inzage in de flexruimte. 4
Concept raadsbesluit De raad van de gemeente Nederweert Gezien het voorstel nr. B&W-10-00942 van het college van burgemeester en wethouders d.d. 4 januari 2011 en na kennisneming van de voorliggende evaluatie, het nieuwe beleidsplan en bijbehorend actieplan neemt de Raad het volgende besluit: Besluit De evaluatie van het plan van aanpak "Alcohol- en drugspreventie jeugd Weert en Nederweert 2007-2009 wordt door de Raad vastgesteld. De Raad stemt in met het "Integraal alcohol- en drugsbeleid voor jongeren in de gemeenten Leudal, Nederweert en Weert" 2011-2014 en het bijbehorende actieplan 2011-2012. Aldus besloten in de openbare vergadering van 1 februari 2011, De raadsgriffier, De voorzitter, E.G. Schrier H.F.M. Evers 5