De ontwikkelingen op het gebied van ICT gaan snel. Investeringen gericht op vervanging zijn een rem op de innovatie. Investeren in nieuwe technologieën en toepassingen kunnen het onderwijs op een hoger plan brengen. De combinatie van investeren in innovatie, werken aan geïntegreerd ICT-onderwijs en een gericht opleiden van personeel en leerlingen zijn essentieel voor succesvol gebruik van ICT in het onderwijs. ICT-plan Anne Frankschool Den Haag 2014-2018 Dick Hartgers
INHOUDSOPGAVE Inleiding... 2 Visie... 2 Missie... 3 Hardware... 4 Huidige situatie... 4 Het netwerk.... 4 De computers... 4 Noodzaak tot veranderen... 4 Toekomst beeld... 6 Eigenaarschap van tablets... 6 Beheer... 7 Software... 8 Opleiding en training... 10 Personeel... 10 Leerlingen... 10 Financieel... 13 Waarde van de huidige en de toekomstige hardware... 13 Afschrijving en vervanging... 13 Tijdpad... 14 Conclusie... 15 Met dank aan... 15 Update... 16 Juni 2014... 16 Infrastructuur... 16 Hardware in de klas... 16 1
INLEIDING De Anne Frankschool werkt aan de ontwikkeling van modern en vernieuwend onderwijs. De inzet van moderne media is daarbij al vele jaren één van de speerpunten. De school gebruikt computers, digitale schoolborden en tablet-pc s. Een reeks streng geselecteerde computerprogramma s zorgt voor een kwalitatief hoogwaardige inhoud. De huidige trend gaat steeds meer in de richting van web gebaseerde software en werken in de Cloud. Ook steeds meer uitgevers van traditionele lesmethodes gaan dit soort software bij hun methodes leveren. Vaak nog in de vorm van afbeeldingen van bladzijden uit boeken, maar toch ook steeds meer interactief ontwikkelingsgericht oefenmateriaal, dat het leerproces van de leerling op grond van geleverde prestaties stuurt en de leerkracht informatie verstrekt waarmee hij de leerlingen kan helpen. Er zijn ook ontwikkelingen op het gebied van de Elektronische Leer Omgeving. Deze omgevingen zijn nog zeer gericht op administratie en weinig op het ontwikkelen van kennis en vaardigheden. Kritisch kijken naar het leerrendement van toepassingen zal altijd belangrijk blijven. Door de grote veranderingen op het gebied van de hardware en daaraan gekoppeld de ontwikkeling van nieuwe software en andere vormen van meer op het individu gerichte licentievormen (bijvoorbeeld App s) maakt dat een heroriëntatie op de ontwikkeling van de ICT in het onderwijs nodig is. Het wordt steeds belangrijker dat leerlingen over hun eigen device kunnen beschikken. VISIE Door de snelle veranderingen op het gebied van ICT zal vorm en inhoud van het onderwijs in de komende jaren sterk veranderen. Een deel van deze veranderingen is al zichtbaar. Digitale schoolborden, computers in de klas, computerlokalen, tablets, smartphones, netwerksoftware, online software, allemaal zaken die in de afgelopen jaren tot het gebruikelijke instrumentarium van een basisschool zijn gaan behoren. De oprichting van Steve Jobs scholen, die een gedegen programma gekoppeld aan een Bring your own device oplossing introduceren, kan leidraad zijn voor verdere innovatie. De afwijzende reacties vanuit het onderwijs en van de Inspectie voor het Onderwijs geven aan dat hier sprake is van een trend breuk. Een echte verandering. De verwachting, dat het gebruik, van het nu beschikbare instrumentarium, automatisch tot betere onderwijsresultaten leidt is onjuist. Een gerichte inzet van deze middelen kan daar wel toe leiden. Daarbij is het van belang een goede balans te vinden tussen: echte ervaringen, interactie met gekwalificeerde leerkrachten, een goed evenwicht tussen de inzet van meer traditionele leermiddelen en gericht inzetten van het ICTinstrumentarium. Gerichte inzet impliceert een zo groot mogelijke integratie in alle facetten van het onderwijskundige proces. Allereerst kan ICT in alle fasen van het ADIM (Activerend Direct Instructie Model) worden ingezet. Ten tweede is een brede inzet op het gebied van planning, registratie, evaluatie en communicatie mogelijk. Tenslotte is ICT het middel om de communicatie en samenwerking binnen het team, tussen leerkracht en leerling, tussen ouders en school en tussen leerlingen van verschillende scholen te organiseren. De basisvoorwaarden voor een effectieve inzet van ICT zijn: Goed werkende en zo eenvoudig mogelijk te onderhouden hardware. Op het werkproces afgestemde software. Een hoog kennis- en vaardigheidsniveau van het personeel en de leerlingen. Een andere wijze van investeren is noodzakelijk om de innovatie verder vorm te geven. Investeringen moeten innovatie gericht zijn, niet gericht op vervanging en consolidatie. 2
MISSIE De Anne Frankschool wordt in de komende vier jaar één van de meest vooraanstaande scholen op het gebied van ICT-geïntegreerd onderwijs. Zowel op het gebied van de hardware als op het gebied van de software wordt gestreefd naar een heldere en effectieve aanpak, die leidt tot betere onderwijsresultaten voor alle leerlingen. Er wordt gericht gewerkt aan meer kennis en vaardigheden op het gebied van ICT. Het personeel bereikt in zijn geheel minimaal het gevorderde niveau. Alle leerlingen volgen de leerlijn ICT en kunnen aan het eind van de basisschool vlot met de meest gangbare hardware en software omgaan. De communicatieve kant van ICT wordt zo breed mogelijk uitgewerkt. Zowel de interne als de externe communicatie wordt zoveel mogelijk gedigitaliseerd. Naast het praktische gebruik van de hard- en software zal er ook aandacht zijn voor verantwoord gebruik van de communicatieve mogelijkheden. Het Bring your own device principe zal de basis vormen voor de aanpak in de school. Het aantal vaste systemen en laptops wordt teruggebracht tot een noodzakelijk minimum. Er wordt zoveel mogelijk gewerkt met Cloud-oplossingen. Onderhoud en beheer worden geminimaliseerd. 3
HARDWARE Goed werkende, gemakkelijk te bedienen en onderhoudsarme hardware blijft de basis voor gemotiveerd gebruik van ICT. HUIDIGE SITUATIE De Anne Frankschool beschikt over twee locaties één op de Beresteinlaan 267 en één op het Laagveen 22 in Den Haag. Er zijn 27 lokalen waarvan er op dit moment 26 in gebruik zijn voor lesgevende activiteiten. Eén lokaal wordt vooral gebruikt als vergaderruimte. Op beide gebouwen zijn: ruimtes voor ondersteunende activiteiten en computerlokalen. Op de Beresteinlaan is een gymzaal. De ICT infrastructuur van beide gebouwen is aan elkaar gekoppeld door middel van straalzenders. HET NETWERK. De kern van het netwerk bestaat uit 2 HP-Proliant servers en een reserve server op de Beresteinlaan en een back-up server op het Laagveen en een back-up op een server van het bestuur Beide gebouwen hebben een volledig bedraad netwerk. Het netwerk op het Laagveen is 6 jaar oud. Het netwerk op de Beresteinlaan is 12 jaar oud en bestaat grotendeels uit CAT5 bekabeling, het is aan vervanging toe. Door de geleidelijke uitbreiding zijn overal in het netwerk switches en kleine hubs toegevoegd, hierdoor is een storingsgevoelig onoverzichtelijk geheel ontstaan met veel losse draden in de klaslokalen. In de afgelopen 2 maanden is een groot deel van de vaste systemen omgebouwd naar draadloze systemen. Daardoor zijn veel losse draden en hubjes verdwenen en is een minder storingsgevoelig geheel ontstaan. Beide gebouwen hebben een hoogwaardig dekkend WI-FI netwerk. Aangelegd in 2013. De verbinding tussen beide gebouwen wordt gevormd door twee snelle Ruckus straalzenders. Deze zijn in 2014 vernieuwd, werken naar behoren en zijn zeer betrouwbaar. DE COMPUTERS Op dit moment beschikt de Anne Frankschool over twee computerlokalen. Eén met 25 computers en één met 12 computers. In de groepen 3 en 4 worden 5 tablets per groep gebruikt als onderdeel van het circuitmodel. Vanaf groep 3 hebben alle groepen een digitaal schoolbord, alle kleutergroepen hebben een Touchscreen. Deze Prowise-screens hebben een ingebouwde draadloze computer en zijn multi-inzetbaar. Door de zespunts touch gevoeligheid kunnen meerdere leerlingen tegelijk op de schermen werken. Per groep zijn minimaal 2 pc s beschikbaar. Per groep is er een laptop voor de leerkrachten. De administratie, de directie en de flexplekken hebben hun eigen pc s met een bedrade aansluiting op het netwerk. Voor elke klas en voor IB-ers, RT-ers en managers zijn laptops beschikbaar. De laptops werken allemaal draadloos via het Wi-Fi-netwerk. Op beide gebouwen worden de kopieermachines als netwerkprinter gebruikt. Op de Beresteinlaan staat een grote laserprinter. In de rest van de school staan op strategische plekken 5 kleine laserprinters. NOODZAAK TOT VERANDEREN Ondanks geregelde investeringen en toekomst gerichte vervangingen is de wet van de remmende voorsprong van toepassing. Daar waar de Anne Frankschool initiatiefrijk voor liep op de meeste andere scholen, is duidelijk waarneembaar dat deze voorsprong snel verdwijnt. De meeste scholen die later begonnen zijn hebben nieuwere geavanceerdere apparatuur dan de Anne Frankschool. Multimediale apparatuur veroudert snel en afschrijvingstermijnen zijn vaak te lang om up-to-date te blijven. Het begrotingsproces kan niet langer gericht zijn op afschrijving en vervanging. De middelen die beschikbaar komen moeten gericht worden ingezet op 4
nieuwe mogelijkheden. Wanneer de Anne Frankschool trendsetter wil blijven moet gericht worden geïnvesteerd in nieuwe technologie en training en opleiding van het team en de leerlingen. De ontwikkeling naar elke leerling zijn eigen device vraagt om een andere visie op de inrichting van de hardware en software omgeving. Op het gebied van de hardware zijn er in de afgelopen jaren grote ontwikkelingen geweest. Die ontwikkelingen zullen doorgaan. Daarbij is het te verwachten dat ook nieuwe technologieën worden ontwikkeld, die goed inzetbaar zijn in het onderwijs. Een behoudend investeringsklimaat maakt innovatie onmogelijk. Voorbeelden van belangrijke ontwikkelingen van de laatste jaren zijn: Betere Touchscreens, waarvan de beeldkwaliteit sterk verbeterd is. Het aantal aanraakpunten is verhoogd, hierdoor kunnen meerdere leerlingen tegelijk op een scherm samenwerken. De lithium polymeer batterijen, die het mogelijk maken 11 tot 16 uur met een mobiel device te werken zonder de noodzaak tot opladen. Verbeteringen in de apparatuur voor draadloze verbindingen. Hogere snelheden en een grotere bandbreedte. Kwaliteitsverbeteringen in de lichtgevoelige chips, waardoor met steeds kleinere apparatuur kwalitatief goede foto s en films gemaakt kunnen worden. De verdere verkleining van IC s, waardoor de functionaliteit van een zware pc in een horloge of telefoon verwerkt kan worden. De IPad van Apple heeft het gebruik van tablets populair gemaakt. Daardoor zijn ook andere bedrijven hun platform gaan aanpassen aan het gebruik van de tablet. Android en Windows 8.1 zijn inmiddels volwaardige oplossingen. De App heeft zijn intrede gedaan. Kleine programma s die online, gratis of tegen een kleine vergoeding worden gedownload. Hierdoor zijn ook de prijzen van de meer traditionele software sterk gedaald. Op een tablet wordt Windows 8.1 geleverd met een reeds geïnstalleerd Office pakket voor een totaal prijs van 350,--. (inclusief de tablet). Door al deze ontwikkelingen zal de hardware op de Anne Frank, in de nabije toekomst, sterk verschillen van de huidige situatie. Veel van de huidige apparatuur voldoet niet meer aan de eisen die aan hardware gesteld kunnen worden. Digitale schoolborden waren een tussenstap naar het gebruik van grote Touchscreen. Betere beeldkwaliteit, grotere snelheid, minder storingen en minder onderhoud zijn de belangrijkste argumenten. De nauwelijks hogere aanschafprijs maakt de overstap mogelijk. Grote vaste computers met een bedrade netwerkaansluiting zijn in de meeste situaties niet nodig. De verbeterde draadloze technologie maakt het gebruik van veel goedkope mobiele devices mogelijk. Hierdoor kunnen we gedeeltelijk naar een situatie waarbij de Bring your own device -aanpak wordt gerealiseerd en leerlingen dus onbeperkt gebruik kunnen maken van hun eigen, door de school betaalde computer. Ook de leerkrachten kunnen van dergelijke apparatuur gebruik maken. Slechts een beperkt aantal vaste systemen voor personeel met veel administratieve taken maakt dat de kosten voor onderhoud sterk gereduceerd kunnen worden. 5
TOEKOMST BEELD De hele school heeft een goed werkend draadloos netwerk. Uitsluitend de draadloze routers, de printers en enkele pc s voor de administratie behouden hun bedrade aansluiting en eventueel de mogelijkheid van lokale dataopslag. Alle nieuwe apparaten die in de klas worden gebruikt zullen draadloos zijn. De standaard uitrusting voor de groepen 1 t/m 4 bestaat uit: Een touch screen 65 (draadloos) Een tablet voor de leerkracht Voor 30% van de leerlingen een tablet Voor de groepen 5 t/m 8 wordt het Bring your own device principe gehanteerd. Dit kan binnen de Nederlandse wet- en regelgeving niet letterlijk worden uitgevoerd. Basisscholen mogen ouders niet laten betalen voor leermiddelen. Tablets zijn wanneer ze noodzakelijk zijn voor het onderwijsleerproces leermiddelen. De school zal dus voor financiering moeten zorgen. De standaard uitrusting voor deze groepen bestaat uit: Een touch screen 72 of 84 (draadloos) Een tablet voor de leerkracht Voor elke leerling een tablet (De leerling wordt eigenaar en neemt de tablet mee aan het eind van groep 8) De standaard uitrusting kan worden aangevuld met: Invoer apparaten: toetsenborden en scanners Didactische hulpmiddelen: fototoestellen een webcam en een elektronische microscoop. Een printer Door zoveel mogelijk gebruik te maken van de mogelijkheden van de Cloud wordt de inzet en het beheer van de servers sterk verminderd. Eén server die vooral het communicatieve deel van het dataverkeer regelt is voldoende. Dataopslag, informatie verwerving en communicatie lopen geheel via het internet. Het beheer van de Cloud zal meer tijd vragen. De inrichting en het beheer van de autorisaties en het op orde houden van de opgeslagen data zijn vooral administratieve handelingen. Voor een groot deel wordt het systeemonderhoud door de aanbieders van de Cloudsoftware geregeld. Onderhoud van de server en het beperkte bedrade netwerk en het WIFI-netwerk kunnen in eigen beheer, maar kan ook worden uitbesteed. Er is geen educatieve software op de server geïnstalleerd het gaat dus alleen om de besturingssystemen. De school blijft meer eigenaar van het eigen netwerk. Leerkrachten en leerlingen krijgen veel meer eigenaarschap en dus ook verantwoordelijkheid voor hun eigen deel van de Cloud. EIGENAARSCHAP VAN TABLETS Vanaf groep 5 krijgt elke leerling zijn of haar eigen tablet. De leerling wordt emotioneel eigenaar van de eigen tablet en gebruikt de tablet 4 jaar op school. Daarna wordt de leerling ook economisch eigenaar van de tablet mag deze meenemen naar huis en behouden. Voordelen: de leerlingen zullen beter voor hun tablet zorgen wanneer hij hun eigendom is. De school heeft nooit tablets in gebruik die ouder dan vier jaar zijn. Er zijn geen kosten voor afvoer van verouderde apparatuur. Op dit moment is de ASUS Transformer Book T100 een goede keus. Tablet met toetsenbord en licentie voor Windows 8.1 en Office 2013 (prijs 349,--). Maar door de snelle ontwikkeling van hardware zal elk jaar de keus voor een device moeten worden bepaald. 6
Nadelen: de afschrijvingstermijn wordt iets korter. De iets hogere kosten kunnen voor een groot deel gecompenseerd worden door Windows-tablets te kopen met geïnstalleerde besturingssystemen en een Student Office pakket en deze niet te upgraden naar een pro-versie. Hiermee vervallen de hoge licentiekosten. Leerlingen die tussentijds uitstromen leveren hun tablet in. Leerlingen die tussentijds instromen krijgen een gebruikte tablet. Leerlingen van de anderstaligen groepen nemen wanneer zij binnen de school uitstromen hun tablet mee naar de volgende klas. Bij externe uitstroom leveren zij hun tablet in. BEHEER Basisscholen hebben onvoldoende budget om een eigen ICT-afdeling in te richten. ICT-coördinatoren nemen deze taak vaak op zich of er wordt een ICT-bedrijf ingehuurd, dat de hardware verzorgt. Vrijwel al deze bedrijven bieden een standaardpakket aan hardware met vaste afschrijvingstermijnen voor de vervanging van de hardware en zoveel mogelijk online geregeld onderhoud. Deze bedrijven zijn gebaat bij een stabiele langdurige en gelijkblijvende hardware-structuur. Er is van de meeste van deze bedrijven dan ook geen innovatieve inbreng te verwachten. De nieuwe ontwikkelingen op hardware gebied maken echter een veel onderhoudsvriendelijker hardware-concept mogelijk. Tablets zijn goedkoop, vrijwel onderhoudsvrij, zijn gebouwd voor het gebruik met Cloud-software, hebben voldoende aan een goed werkend WIFI-netwerk en een snelle internetverbinding. Daarbij krijgen veel meer leerlingen onbeperkt toegang tot de ICT-infrastructuur en kan de focus meer gericht worden op de zinvolle toepassing van de technologie in de klas in plaats van op de organisatie van het beurtensysteem voor de computer. Het beheer van de backbone-structuur, server, WIFI, netwerkbekabeling, printers, vaste computers, laptops vraagt enig technisch inzicht. Doordat dit tot een minimum beperkt wordt is de hoeveelheid werk ook beperkt. Dit kan door een bedrijf of door een interne ICT-beheerder gedaan worden. Tablets worden in de eerste periode in de garantie van de fabriek gerepareerd. Daarna is reparatie meestal niet nodig en kan vaak beter worden besloten tot vervanging dan over te gaan tot reparatie. De praktijk leert dat tablets die het in de eerste maanden goed doen, daarna ook goed blijven functioneren en vrijwel niet defect raken. Het enige onderhoud dat tablets nodig hebben is af en toe met een zacht doekje het scherm poetsen en de automatische updates laten uitvoeren. Leerkrachten kunnen dit uitstekend zelf regelen. Het beheer van de Cloud en de tablets is vooral administratief werk. Het is een taak voor de ICT-coördinator samen met een administratieve kracht. Alle overige software wordt in overleg met het team aangeschaft. Op schoolniveau door de ICT-coördinator en de administratie beheerd en op groepsniveau zoveel mogelijk door de leerkrachten. Er wordt geen software meer gekocht die op de server geïnstalleerd moet worden. 7
SOFTWARE Ook op het gebied van de software zijn er grote ontwikkelingen. De ontwikkelingen op het gebied van de Cloud gaan snel. Vrijwel alle bruikbare software is Cloud gebaseerd. Het installeren of opslaan van programma s en gegevens op de eigen server, pc of laptop zal volledig verdwijnen. Software die nog niet op deze manier werkt zal zo snel mogelijk moeten worden vervangen door software van andere aanbieders die deze service wel bieden. Op de Anne Frank gaat het dan nog om Spellingwerk en het CITO-leerlingvolgsysteem. Apple heeft de App geïntroduceerd. Dit fenomeen ontwikkelt zich snel. Ook de andere aanbieders Google en Microsoft hebben de aanpak omarmd. Ook in het onderwijs zou deze aanpak een enorme bijdrage kunnen leveren aan een gedifferentieerde aanpak per leerling. Maar ook afrekenen per gebruikte App zou tot de mogelijkheden kunnen gaan behoren, daardoor kan het aanschaffen van lesmethodes verdwijnen en is een veel gedifferentieerder aanbod mogelijk. De kwaliteit van de software is nog sterk wisselend. Voorbeelden van goede software zijn De Rekentuin en De Taalzee. Cloud software waarmee leerlingen ook thuis kunnen werken, volledig adaptief, met rapportage en foutenanalyse voor de leerkracht. De meeste Nederlandse uitgevers produceren verouderde niet goed werkende software. Zij steken hun energie in het ontwikkelen van inlogsystemen in plaats van goed werkende adaptieve programma s te ontwikkelen of een App-store te bouwen. Alles werkt dan wel via het internet maar leerlingen en leerkrachten krijgen niet wat ze nodig hebben. Voor administratie, registratie en communicatie zal steeds meer gebruik gemaakt worden van de SharePoint omgevingen. Zowel communicatie onderling als met ouders en leerlingen is op die manier goed te organiseren. Het is de vraag of er daarnaast dan ook nog behoefte is aan een ELO. Veel communicatieve en administratieve functionaliteit van een ELO is al aanwezig in SharePoint, de didactische functionaliteit is aanwezig in de betere bord software zoals Prowise of Gynzy. Te veel verschillende, elkaar deels overlappende systemen vragen te veel beheer waarvoor in het budget van de school geen ruimte is. De Anne Frank gebruikt een beperk software pakket. Het softwarepakket past bij wat er in de klas gebeurt. Een deel van deze software staat op de eigen servers geïnstalleerd. Het aantal applicaties dat elders is ondergebracht neemt toe. Microsoft Windows is het leidende besturingssysteem. De huidige tablets gebruiken Android en werken dus uitsluitend met Cloud-software. De nieuwe generatie tablets werkt met Windows 8.1. Voor de nieuwe rekenmethode en de spellingmethode is nadrukkelijk gekozen voor methodes met een uitgebreid softwarepakket. Door gebruik te maken van pakketten als de Rekentuin, de Taalzee, Our Discovery Island en Toetsend Leren wordt de onderwijstijd op een kindvriendelijk wijze verlengd. Door het thuisgebruik van deze software wordt ook de ouderbetrokkenheid vergroot. (Onlangs heeft één van onze leerlingen op een zaterdag de 200.000.000ste som in de Rekentuin gemaakt en heeft hij voor de klas een taart gekregen.) Voor projecten en presentaties wordt Microsoft Office gebruikt en soms Prezi. De educatieve software bestaat uit een aantal bij methodes geleverde pakketten van Malmberg en Zwijssen, Ambrasoft en bordsoftware: Heutink, Prowise, Gynzy. Voor begrijpend lezen wordt gewerkt met Nieuwsbegrip en Nieuwsrekenen. Beide werken volledig via het internet. Veel beeldmateriaal wordt door leerkrachten zelf op internet gezocht. 8
Deze combinatie van een vast aanbod door de school georganiseerd en ruimte voor zelf gezochte of gemaakte materialen geeft de leerkrachten voldoende ondersteuning met behoud van het eigenaarschap over het eigen onderwijs. Licenties worden een steeds grotere kosten post. Een deel van het budget voor OLP kan hiervoor worden ingezet. Toch loont het de moeite kritisch te kijken naar de kosten en het rendement van licenties. Bij het gebruik van tablets, die compleet met licenties worden aangeschaft moet ervoor worden gewaakt, dat de meegeleverde software in het pakket van de school past. Het vervolgens upgraden naar professionelere versies is meestal niet nodig en spaart dus kosten. Door gebruik te maken van het gratis aanbod van veel leveranciers of van onderwijskortingen kunnen aanzienlijke besparingen worden gerealiseerd. 9
OPLEIDING EN TRAINING Om effectief gebruik te kunnen maken van apparatuur en software is het noodzakelijk dat personeel en leerlingen over voldoende kennis en vaardigheden beschikken. Daarbij is het belangrijk, dat mensen zoveel mogelijk eigenaar blijven van hun eigen ontwikkelingsproces. PERSONEEL Het is niet acceptabel dat leerkrachten niet goed met computers kunnen werken. Maar ook leerkrachten die dat wel kunnen zullen zich blijvend moeten oriënteren en ontwikkelen om met de nieuwe technologie te kunnen blijven werken en deze effectief te kunnen inzetten. Naast opname in het bekwaamheidsdossier is er een adaptief aanbod van opleiding en training nodig, dat niet dwingend is maar motiverend werkt. Een goede aansluiting bij wat men al wel kan en wat men al spontaan leert (Wie heeft er nog geen telefoon met een scala aan mogelijkheden?) gericht op directe toepassing. Het kennis- en vaardigheidsniveau van het personeel zijn zeer verschillend. Sommige leerkrachten kunnen amper toepassen wat ze in de verschillende knoppencursussen hebben geleerd, anderen zijn in staat dynamisch met de apparatuur en de software om te gaan en kunnen zelf digitale lessen maken. In grote lijnen is in beeld hoe het met kennis en vaardigheden gesteld is. Van tijd tot tijd komen we er door ervaring achter dat dit beeld niet altijd juist is. Soms in positieve zin, een leerkracht blijkt veel meer te kunnen dan gedacht, maar ook in negatieve zin, iemand blijkt moeite te hebben met de meest eenvoudige toepassingen. Voor structurele toepassing van It-technologie zijn onvoldoende kennis en vaardigheden van een deel van het team de grootste beperkende factor. Op de Anne Frankschool nemen de kennis en vaardigheden geleidelijk toe. Enerzijds doordat er een toenemende integratie van deze technologie in het dagelijks leven plaatsvindt, anderzijds, doordat er op de Anne Frankschool een aantal cursussen en trainingen zijn gegeven en een deel van het personeel, vanuit interesse of noodzaak, zelf op onderzoek uit gaat. Voor een hoger niveau van de competenties van het personeel zijn drie componenten noodzakelijk. Zicht voor het management op het competentieniveau van het personeel Zicht voor het personeel op het eigen competentieniveau Een gericht, gedifferentieerd trainingsaanbod met heldere doelen en tussendoelen Het volgen van de ontwikkeling van de competenties kan het best gebeuren middels een leerlingvolgsysteem. Dit leerlingvolgsysteem moet de mogelijkheid bieden voor een geregelde competentiescan en een competentiewijzer. Het leerlingvolgsysteem moet het personeel eigenaar maken van de eigen ontwikkeling op IT-gebied en het management een realistisch beeld geven van de kennis en vaardigheden van het personeel. Op basis van deze informatie kan een gericht, gedifferentieerd opleidings- en trainingsprogramma worden ontwikkeld. Het is een overweging een dergelijk systeem zelf te ontwikkelen. Op dit moment zijn we echter ook in overleg met leveranciers, die een dergelijk systeem inclusief een trainingsprogramma kunnen leveren. Deze aanpak zal er toe leiden dat binnen drie tot vijf jaar voor elk personeelslid minimaal een professioneel niveau is bereikt en dat 10% van het personeel een excellent niveau heeft. LEERLINGEN Voor de leerlingen is een curriculum binnen de school de aangewezen weg. Per leerjaar staat vast wat het minimale kennis en vaardigheidsniveau is. In het reguliere programma wordt tijd ingeruimd voor onderwijs in ICT. De in oefening kan in combinatie met andere vakken gebeuren. Daardoor is er een minimale tijdsinvestering. 10
De basis voor het curriculum is de piramide van Bloom: Het streven voor ICT-onderwijs is om vanuit de lagere vaardigheden, onthouden en begrijpen, te komen tot de hogere vaardigheden, toepassen, analyseren, evalueren en creëren. Er is veel discussie over de toepassing van de piramide van Bloom. De vorm suggereert een chronologische ontwikkelingsvolgorde. In de praktijk blijken de gebieden door elkaar te lopen. Sommigen suggereren zelfs om de piramide om te draaien en altijd te beginnen met creëren. Voor het ICT-onderwijs is het van belang er voor te zorgen dat alle ontwikkelingsgebieden aan de orde komen. ICT dus niet alleen gebruiken voor het uit het hoofd leren van de tafels van vermenigvuldiging en het begrijpen van het begrip optellen. Maar ook voor het maken van werkstukken, het analyseren van informatie, het evalueren van onderzoeksgegevens en het creëren van websites. Op internet is een grote hoeveelheid ingevulde piramides en cirkels te vinden. Waarbij werkwoorden en computerprogramma s en App s aan de woorden uit de piramide zijn toegevoegd. Een aardige leidraad, maar zeker geen vastliggende invulling van dit concept. Veel App s en programma s kunnen voor meerdere gebieden worden toegepast. Er is ook geen sprake van volledigheid. Dagelijks worden nieuwe App s en programma s gelanceerd. Kritisch blijven en kijken wat wel en wat geen rendement oplevert is dus van groot belang. De taxonomie van Bloom ingevuld met voorbeelden van App s voor de IPAD: 11
Een voorbeeld voor een curriculum: Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep7 Groep 8 Muisvaardigheden ontwikkelen Leren werken met educatieve software op een tablet en op het grote scherm Leren werken op een tablet en op het grote scherm: Aan- en uitzetten, programma s opstarten, inloggen, programma s afsluiten, zelfstandig werken met educatieve software. Werken op een tablet, minilaptop en op het grote scherm: Aan- en uitzetten, programma s opstarten, inloggen, programma s afsluiten, zelfstandig werken met educatieve software. Wat je wel en niet met de computer kan en mag doen; Werken op een tablet, minilaptop en op het grote scherm: Aan- en uitzetten, programma s opstarten, inloggen, programma s afsluiten, zelfstandig werken met educatieve software. Wat je wel en niet met de computer kan en mag doen; Eenvoudige teksten produceren in Word. Ontwikkelen van internetvaardigheden; werken met internet browsers: webpagina s opvragen; webpagina s afdrukken en opslaan; Invoegen in tekstverwerkingsprogramma s via knippen en plakken; doelgericht vragen formuleren voor zoek opdrachten; Gericht zoeken op internet; Verwerken van de informatie; Presenteren van de gevonden informatie via Word of PowerPoint. Maken van een werkstuk in Word; Maken van een presentatie in: PowerPoint; Verder ontwikkelen van de internetvaardigheden: werken met internet browsers: webpagina s opvragen; webpagina s afdrukken en opslaan; Invoegen in tekstverwerkingsprogramma s via knippen en plakken; doelgericht vragen formuleren voor zoek opdrachten; Gericht zoeken op internet; Verwerken van de informatie; Presenteren van de gevonden informatie. Leren hoe je je online gedraagt. Maken van werkstukken in Word, presentaties in PowerPoint en Prezi, berekeningen in Excel. Ontwikkelen van Nettiquette. Bijwerken van de klassenpagina op de website. Maken van werkstukken in Word, presentaties in PowerPoint en Prezi, berekeningen in Excel. Uitdiepen van Nettiquette. Bijwerken van de klassenpagina op de website. 12
FINANCIEEL WAARDE VAN DE HUIDIGE EN DE TOEKOMSTIGE HARDWARE Huidige situatie: 90 vaste computers met een waarde van 500,-- per stuk 45000 40 laptops met een waarde van 500,- per stuk 20000 20 klassieke digiborden met beamer en computer waarde per stuk 4000,-- 80000 6 x 5 inch Touchscreen met een waarde van 4000,-- per stuk, 24000 3 servers met een waarde van 3500,-- per stuk, 10500 Netwerkbekabeling in 2 gebouwen Totale waarde 25000, 25000 WIFI-netwerk totale waarde 15000,-- 15000 5 Printers 1 x 4500, 4 x 500,00 6500 4 switches 650,-- per stuk 2600 Straalzenders tussen de gebouwen 2500,-- 2500 Totaal 231100 Gewenste situatie 335 tablets met een waarde van 350,-- per stuk 117250 1 server met een waarde van 3500,-- 3500 2 switches 650,-- 1300 Wi-Fi-netwerk totale waarde 15000,-- 15000 10 bedrade aansluitpunten voor administratie en management 2000,-- 2000 18 62 inch Touchscreen waarde per stuk 5500,-- 99000 12 Wi-Fi printers 180, 2160 6 45 inch Touchscreen waarde per stuk 4000,-- 24000 Straalzenders tussen de gebouwen 2500,-- 2500 Totaal 266710 Verschil 35610 AFSCHRIJVING EN VERVANGING De huidige afschrijvingstermijnen zijn vijf, acht of tien jaar. 5 jaar voor computers, laptops beamers, en kleine randapparatuur. 8 jaar voor digiborden. 10 jaar voor netwerkbekabeling. In de nieuwe situatie worden de afschrijftermijnen teruggebracht naar vier en zes jaar. 4 jaar voor tablets, Wi-Fi-printers en andere randapparatuur. 6 jaar voor Wi-Fi-netwerk, Touchscreen, servers, switches en straalzenders. 10 jaar netwerkbekabeling Hierdoor neemt de jaarlijkse afschrijving toe met 10000,-- van 40000,-- tot 50000 per jaar. Dit verschil wordt grotendeels gecompenseerd door het terugbrengen van de licentiekosten voor de besturingssystemen en Office pakketten voor de pc s van ruim 100 naar maximaal 10. De tablets hebben geen aanvullende licentie nodig. Door beheer en opslag van gegevens zoveel mogelijk via de gratis Cloud applicaties van Microsoft te regelen is maar één server nodig dus ook één licentie voor server software. Binnen de komende schoolbegrotingen kunnen middelen worden verschoven van OLP naar ICT. Een deel van de middelen OLP zijn niet meer nodig omdat er digitale oplossingen komen. 13
TIJDPAD Schooljaar 2013 Planvorming en start met uitvoering. 2014 Tijdpad voor de hardware Juni 2014 Groep 5 krijgt de eerste Tabcabby s en Tablets. September 2014 Groep 6 krijgt leerlingen die een tablet hebben en krijgt Tabcabby s. Groep 5 krijgt tablets voor de nieuwe leerlingen. Januari 2015 De Tablets van groep 3 en 4 worden vervangen. Groepen 1 en 2 krijgen tablets ter vervanging van de vast computers. De oude exemplaren gaan tijdelijk naar groep 7 en 8. De Groepen voor anderstaligen krijgen Tabcabby s en Tablets. September 2016 Groep 6 en 7 krijgen leerlingen die een tablet hebben. Groep 7 krijgt Tabcabby s. Groep 5 krijgt tablets voor de nieuwe leerlingen. September 2017 Groep 6, 7 en 8 krijgen leerlingen die een tablet hebben. Groep 8 krijgt Tabcabby s. Groep 5 krijgt tablets voor de nieuwe leerlingen Jaarlijks vanaf 2018 Groep 5 krijgt Tablets voor de nieuwe leerlingen 4 jaarlijks Groepen 1 en 2 en groepen 3 en 4 krijgen nieuwe tablets Tijdpad voor ontwikkeling van toepassingen Juni 2014 Start met gebruik in groep 5. Vooral het gebruik van bekende toepassingen op de individuele devices. Start met Itslearning in overleg met de leerkrachten. Juli 2014 Evaluatie en overdracht naar groep 6 September 2014 Start in groep 5 en 6. Geleidelijke uitbreiding en verandering. Start van het zelfstudiesysteem voor de leerkrachten. Januari 2015 Evaluatie en bijstelling groep 5 en 6. Introductie in groep 1 t/m 4. Introductie groepen anderstalige leerlingen. Juli 2015 Evaluatie en bijstelling in groep 1 t/m 6 + anderstaligen opvang. Overdracht aan groep 7. Januari 2016 Evaluatie in groep 1 t/m 7 + anderstaligen opvang. Juli 2017 Evaluatie en bijstelling in groep 1 t/m 7 + anderstaligen opvang Overdracht aan groep 8 Januari 2017 Evaluatie en bijstelling groep 1 t/m 8+ anderstaligen opvang Juli 2018 Evaluatie en bijstelling groep 1 t/m 8+ anderstaligen opvang Januari 2019 Evaluatie en bijstelling groep 1 t/m 8+ anderstaligen opvang 14
CONCLUSIE We staan op de grens van een periode vol nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden. Innovatie mag niet worden afgeremd door behoudende investeringsmodellen. De innovatie moet dichtbij de werkvloer worden ontwikkeld en aangestuurd en is alleen mogelijk wanneer leerling en leraar een hoge mate van eigenaarschap ervaren juist ook op het gebied van de toepassing van multimediale middelen. Op het gebied van de software is de meeste winst te boeken. Helaas is dit ook het moeilijkst te beïnvloeden. Uitgevers staan nog op de rem en zelf ontwikkelen is kostbaar en tijdrovend. Wel zijn er steeds meer initiatieven van anderen. De Kaan-academie, allerhande App s in de verschillende App-stores, bedrijven die gratis Cloud diensten aanbied voor scholen, enz. Door nu een start te maken met een totaal andere inrichting van de hardware en software infrastructuur kan over drie jaar een volledig ICT-geïntegreerd onderwijsconcept gerealiseerd zijn. Leerkrachten en leerlingen zullen dan structureel werken aan hun ICT-vaardigheden en tot creatief gebruik van multimediale middel in staat zijn. Doordat leerlingen intensiever, op een meer passend niveau en (door thuisgebruik) langer met de lesstof bezig zijn zal een gunstig effect op de leerresultaten waarneembaar zijn. MET DANK AAN Kennisnet Frans Schouwenburg Olaf de Groot HCO Joost Maarschalk Stichting leerkracht Nico Verbeij Anne Frankschool Het team voor hun inzet op studiedagen en hun feedback over het gebruik in de klas Bedrijven Verkopers van een groot aantal bedrijven, die mij hun hardware, software en diensten proberen te verkopen, waardoor ik gedwongen ben voortdurend te onderzoeken: wat kan, wat nuttig is en wat vooral niet moet. 15
UPDATE JUNI 2014 INFRASTRUCTUUR De infrastructuur is inmiddels volledig op orde Er is in de hele school snel en dekkend WIFI. De beperkte bekabelde netwerkverbindingen zijn van snelle nieuwe kabels voorzien. De straalzenders tussen de gebouwen zijn vernieuwd naar nieuwe snellere versies. HARDWARE IN DE KLAS De groepen 5 hebben elk het Europa model van de TabCabby met daarin voor elke leerling en voor de leerkracht een ASUS Transformer Book T100. 16