LEONARDO-ONDERWIJS Het Kompas Harderwijk 2015-2016 1
Het Kompas Harderwijk Visie De VCO Harderwijk heeft in haar missie opgenomen: `Elk kind telt`. Natuurlijk kent iedereen Leonardo da Vinci (1452-1519). Hij was misschien wel het meest veelzijdige genie uit de wereldgeschiedenis. Reeds op jonge leeftijd observeerde hij zijn omgeving, stelde vragen, verzamelde informatie, probeerde dingen uit en liet zijn fantasie te werk gaan. Hij was architect, uitvinder, ingenieur, filosoof, sterrenkundige, natuurkundige, scheikundige, beeldhouwer, schrijver, schilder en componist. De `Leonardo s van deze tijd, 2 à 3% van alle kinderen, vallen in de categorie hoogbegaafd. Over het algemeen hebben zij een brede algemene ontwikkeling, een grote taalschat, een goed getal inzicht en vaak hebben zij zichzelf leren lezen. Op de reguliere basisschool blijkt dat de daar gehanteerde lesmethodes en het gemiddelde groepsniveau, niet aansluiten bij de onderwijsbehoeften van deze kinderen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat 50% tot 80% van deze kinderen problemen krijgt op school. Hierdoor ontplooien deze kinderen hun talenten niet of nauwelijks. Dit heeft grote gevolgen voor hun persoonlijke ontwikkeling en voor de maatschappij. Kinderen met meer capaciteiten hebben extra begeleiding en minder instructie nodig, door aanpassingen in het tempo en de inhoud van het onderwijsaanbod. Hun capaciteiten dreigen verloren te gaan door een verkeerde leerstijl, faalangst, onderpresteren en/of demotivatie. Hoogbegaafde kinderen met een IQ van rond de 130 of meer behoren daarom tot de doelgroep van het Leonardo-onderwijs. De wens om de kwaliteit van het onderwijs voortdurend te verbeteren is één van de drijfveren om te komen tot Leonardo Onderwijs, namelijk: ieder kind samen met leeftijds- en groepsgenoten op hun eigen, hoogst haalbare niveau te brengen en te laten excelleren. Dit moet in het vormgeven van Passend Onderwijs de komende jaren gestalte krijgen. Daarom is VCO Harderwijk in januari 2009 een samenwerkingsovereenkomst aangegaan met de Leonardo Stichting en in het schooljaar 2009-2010 op CBS Het Kompas gestart met twee groepen van 16 leerlingen (midden- en bovenbouw) voor volledig dagonderwijs aan hoogbegaafde kinderen. Ons streven is om maximaal 20 kinderen per groep te plaatsen. Het Leonardo Onderwijs in Harderwijk is gekoppeld aan de protestants christelijke basisschool Het Kompas en vervult een regiofunctie. 2
Toelatingsprocedure Wanneer men na het bezoeken van de informatieavond voor belangstellenden meent dat hun kind in aanmerking komt voor het Leonardo Onderwijs of doordat het niet goed gaat met het kind op de huidige basisschool kan er telefonisch (0341-416622) of via de mail (info@cbs-het-kompas.nl) contact opgenomen worden met de directeur van Het Kompas. Het Intelligentieonderzoek en evt. andere onderzoeken of gegevens die belangrijk zijn worden voorafgaand aan het gesprek opgestuurd naar het Kompas. Deze basisinformatie wordt beoordeeld door de directeur, de intern begeleider Leonardo, de intern begeleider regulier en een psycholoog. Hierna volgt een gesprek met de intern begeleider Leonardo en de intern begeleider regulier. Ook wordt er op de huidige school informatie opgevraagd. Bij twijfel is het mogelijk dat het kind een aantal dagen meedraait in het Leonardo-onderwijs. Blijkt een kind te behoren tot de doelgroep, dan krijgen de ouders het advies hun kind aan te melden bij de Leonardo-afdeling van Het Kompas in Harderwijk. Mocht echter uit de basisinformatie blijken, dat er geen sprake is van hoogbegaafde capaciteiten dan wordt een kind niet toegelaten. Dit geldt ook voor kinderen met ernstige gedragsproblemen. Mocht de beschikbare informatie onvoldoende zijn om advies uit te brengen, dan is aanvullend onderzoek of informatie nodig. De ouders wordt gevraagd de aanvullende informatie te leveren. 3
Organisatie Het Leonardo-onderwijs Harderwijk is gekoppeld aan VCO basisschool Het Kompas. De directeur van het Kompas is eindverantwoordelijk en is betrokken bij de personele formatie, het personeelsbeleid een de financiën. Dit geldt ook voor de algemene organisatie en de onderwijsinhoudelijke leiding. De Leonardo leerkrachten hebben de dagelijkse leiding in de groepen. De vakleerkrachten zijn, onder verantwoordelijkheid van de Leonardo - bouwcoördinator, verantwoordelijk voor het uitvoeren van de lessen Spaans, Engels en denksporten. De kinderen zijn dit schooljaar (2015-2016) ingedeeld in de volgende groepen: Groep 3/4 Groep 4/5 Groep 6 Groep 6/7 Groep 8 Het vakgebied lezen wordt gegeven in groepsdoorberekende lesgroepen. Op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag, wordt er gewerkt van 8.30 uur tot 15.15 uur, met een middagpauze van 12.00 uur tot 13.15 uur. Op woensdag wordt er gewerkt van 8.30 uur tot 12.30 uur. De regeling tussenen naschoolse opvang is gelijk aan die van het reguliere Kompas. Groep 8 Leonardo en groep 8 regulier voeren samen de eindmusical op en gaan samen op kamp. Methodes Methodes die gebruikt worden in het Leonardo-onderwijs: Godsdienst: Kind op Maandag Lezen: Veilig leren lezen (groep 3) Estafette (groep 4, 5, 6) Nieuwsbegrip XL(groep 4 t/m 8) Taal: Taalactief Spelling: Zo leren kinderen lezen en spellen (groep 3) 4
Staal (groep 4 t/m 8) Rekenen: Math in combinatie met de Wereld In Getallen Schrijven: Pennenstreken Wereldoriëntatie: Wubbo Verkeer: Stap vooruit ( groep 4) Op voeten en fietsen (groep 5, 6) Jeugdverkeerskrant (groep 7, 8) Techniek: De techniektorens (groep 3, 4, 5, 6) De Pittige Plus Torens (groep 7, 8) Spaans: iqué guay! Engels: Anglica Uitgangspunten voor het Leonardo-onderwijs Het onderwijsconcept van Leonardo-onderwijs Harderwijk heeft een aantal uitgangspunten aangeduid met de 10 bouwstenen van goed onderwijs aan hoogbegaafde kinderen, passend bij de onderwijsbehoeften van deze doelgroep. 1. Herkennen en erkennen van hoogbegaafdheid: De schoolomgeving houdt rekening met de behoefte aan herkenning en erkenning van de doelgroep. Deze bouwsteen komt terug in de vakken: wereldoriëntatie, Leonardo tijd, filosofie en in de methode de vreedzame school 2. Makkelijker leren: Beperken van de instructie en oefenstof van de basisvakken lezen, taal, spelling en rekenen en aanbieden van extra stof. Beperken van herhaling. Deze bouwsteen komt terug in de vakken: rekenen, taal, spelling, lezen en begrijpend lezen. 3. Meer leren: Aanbieden van extra vakken in een leerlijn (denksporten en vreemde talen). Deze bouwsteen komt terug in de vakken: Spaans, Engels, bridge, schaken, wereldoriëntatie, Leonardo tijd en filosofie. 4. Sneller leren, m.a.w. verkorte instructie: Deze bouwsteen komt terug in de vakken: rekenen, taal en wereldoriëntatie. Er wordt minder tijd besteed aan deze vakken. 5
5. Thematisch leren: Creatieve- en wereld oriënterende vakken in projectvorm. 6. Rijker leren: Gastlessen en excursies door externe deskundigen. Deze bouwsteen komt terug in: minstens 5 x per jaar excursies en gastlessen. 7. Leren leren: Studievaardigheden. Deze bouwsteen komt terug in het vak: studievaardigheden. Ook wordt veel aandacht besteedt aan het automatiseren. De route 11 lessen die gegeven worden door Hanneke van Dasler gaan over leren leren. 8. Samen leren: Samen spelen en leren met ontwikkelingsgelijken. Deze bouwsteen komt terug in de vakken: wereldoriëntatie en Leonardo tijd. 9. Anders leren: Aansluiten bij de leer- en denkstijl (deep level, top down, non lineair en creatief). Deze bouwsteen komt terug in alle vakken. 10. Leren omgaan met hoogbegaafdheid: Tijdens de lessen sociale vorming wordt de kinderen geleerd om te gaan met hun hoogbegaafdheid. De leerkrachten voldoen aan het competentieprofiel van de Leonardo-leerkracht en volgen een nascholingstraject. Deze bouwsteen komt terug in de vakken: de methode vreedzame school en studievaardigheden. Klassenmanagement en aanbod van leerstof Elke groepsleerkracht biedt de leerstof aan in maximaal drie instructieniveaus. Uitgangspunten voor de instructie en oefenstof zijn het principe van indikken en verrijken en het principe van `top down` leren. Nadat het juiste startniveau is bepaald maken de kinderen de methodetoets vooraf en krijgen daarna beperkte en ingedikte oefenstof. In elke groep wordt er gewerkt met een weektaak. De wereld oriënterende vakken (aardrijkskunde, geschiedenis, verkeer en natuur & techniek) worden in schoolprojecten aangeboden, waaraan alle groepen deelnemen en waar de onderwerpen van de kerndoelen aan de orde komen. In een tweejarige cyclus komen de onderwerpen van de kerndoelen aan bod. Topografie wordt in de midden- en bovenbouw als apart vak aangeboden. Spaans wordt in de midden- en bovenbouw groep gegeven. Engels wordt vanaf groep 3 gegeven. De vorderingen van de leerlingen worden in het rapport vastgelegd en twee keer per jaar met de ouders besproken. Het werkplan wordt met de ouders en het kind besproken aan het begin van het schooljaar in de kind-ouder gesprekken. Het behalen van de kerndoelen wordt met het CITO LOVS gecontroleerd. 6
We werken dit jaar voor de wereld oriënterend vakken met de methode Wubbo. Dit is een nieuwe methode. Wij zijn dit jaar pilotschool. Er komen 5 thema s aan de orde. Het verbeteren van de individuele leerstijl is een rode draad door alle deelgebieden. Dit gebeurt o.a. door het voeren van coaching gesprekken. De ondersteuning van de emotionele ontwikkeling en het verbeteren van sociale vaardigheden is de andere pijler van het Leonardo-onderwijs. Excursies en gastlessen De rijkdom aan kennis en vaardigheden buiten de school leveren een wezenlijke bijdrage aan de overdracht van kennis en vaardigheden binnen het Leonardoonderwijs. Excursies en gastlessen vormen een belangrijk onderdeel van de wereld oriënterende lessen. Elk schoolproject worden er gastlessen en excursies georganiseerd die aansluiten bij het thema van het schoolproject. Identiteit Het Leonardo-onderwijs Harderwijk wordt gegeven op Het Kompas, één van de scholen van VCO Harderwijk met een Christelijke signatuur. De Leonardoafdeling neemt deel aan de vieringen van Het kompas en start met een dagopening en eindigt met een dagsluiting. Voor ons als leerkrachten en ouders met een godsdienstige levensbeschouwing is hun geloofsovertuiging datgene, wat het ten diepste bezighoudt, inspireert en beweegt. Deze levensbeschouwing zal uitgangspunt voor alle lessen. 7
Leonardo-leerling De Leonardo leerling kenmerkt zich door: Een grote snelheid van denken, relaties leggen en ontdekken Een creatief denkproces wat blijkt uit het volgen van andere denksporen, doorgaans niet stap voor stap. Andere interesses dan zijn of haar leeftijdsgenoten Diepe interesse Het stellen van kritische vragen en het zoeken naar andere oplossingen dan de gangbare Leren vanuit een intrinsieke motivatie Een hoog streefniveau; zij stellen hoge eisen aan de leerstof en aan hen mogen ook hoge eisen gesteld worden Het stellen van eigen doelen aan de leerstof; soms perfectionistisch Het proberen achterliggende systemen en relaties te doorgronden Het hebben van weinig behoefte aan herhaling Het hebben van behoefte aan herkenning en erkenning Het hebben van behoefte aan contact met gelijkgestemden Ouderbetrokkenheid is van groot belang voor het slagen van deze vorm van onderwijs. Ouders kunnen zich aanmelden voor de volgende vormen van ouderbetrokkenheid: Het bestuur van de Stichting Vrienden van Leonardo Harderwijk Eén van de werkgroepen vanuit de Stichting Vrienden van Leonardo Harderwijk Lid van de medezeggenschapsraad van Het Kompas Ouderraadslid van de ouderraad van het Kompas Het verzorgen van gastlessen of excursies Daarnaast wordt ouders, middels een ouderactiviteiten-lijst van Het Kompas, gevraagd zich in te schrijven voor verschillende Kompas activiteiten. Ouders worden elke twee weken op de hoogte gehouden via de Kompaspraat. Een paar keer per jaar is er een nieuwsbrief van de Stichting Vrienden van Leonardo Harderwijk. 8
Ook kunt u ons volgen door Facebook te bekijken. U kunt deze vinden op onze site. Voor nieuwe ouders wordt er voorafgaand aan het nieuwe schooljaar, wanneer hun kind op school komt, een informatieavond en/of een kennismakingsavond georganiseerd. Integratie Er is een bewuste keuze gemaakt voor een geleidelijke en bewuste integratie met de kinderen in de reguliere groepen van Het Kompas, tijdens specifieke activiteiten, waarbij steeds bewuste afwegingen worden gemaakt. Kinderen van de Leonardo-afdeling nemen deel aan de vieringen en sporttoernooien en kunnen deelnemen aan gezamenlijke buitenschoolse activiteiten. De kinderen van de Leonardo bovenbouw groep 8 gaan samen met de reguliere groep acht op kamp en voeren samen de musical op. Financiën De kosten van deze onderwijsvoorziening zijn hoger dan voor het reguliere basisonderwijs. Het bestuur van VCO Harderwijk stelt zich in aanvang garant, maar andere inkomsten zijn noodzakelijk. Naast inkomsten uit subsidies, worden inkomsten verwacht uit de fondswerving van de Stichting Vrienden van Leonardo Harderwijk. Het bestuur van deze stichting benadert de ouders jaarlijks voor een gift. Meer informatie over de Stichting Vrienden van Leonardo Harderwijk kunt u vinden op de website: www.leonardoharderwijk.nl. Een goede start Om de onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van de kinderen goed in beeld te krijgen wordt, na een gesprek met ouders, kind en leerkracht, een werkplan geschreven voor elk kind. De eerste informatie daarvoor is verkregen in het oriënterende gesprek, uit het IQ/onderzoek en aanvullende informatie. Het gesprek tussen leerkracht en kind is uitgangspunt voor het vaststellen van de leer- en ontwikkelpunten voor een periode en deze worden vastgelegd in het werkplan. De didactische ontwikkeling van de basisvakken lezen, taal/spelling en rekenen wordt vastgesteld met methode gebonden toetsen. Hierbij kan de leerkracht de afname koppelen aan een diagnostisch gesprek, waardoor er niet alleen een doorkijk komt op het didactisch niveau, maar ook op leerstijl en eventuele faalangst en toets angst. Dit is een secuur proces waarvoor een ruime periode genomen moet worden en waarvan de bevindingen vastgelegd moeten worden in een individueel werkplan. 9
Methodes en methodieken Hoogbegaafde kinderen leren vooral, wanneer de leerstof top-down wordt aangeboden. De huidige methodes en methodieken zijn niet ontwikkeld met dit uitgangspunt. Dit jaar starten we met een nieuwe methode voor taal, Taalactief en spelling, Staal. De schoolprojecten worden in alle groepen aangeboden en vastgelegd in een tweejaren cyclus. Het project heeft altijd een gezamenlijke start met een presentatie of inleiding met beeldmateriaal. Novilo Dit schooljaar hebben we ons aangesloten bij Novilo. Novilo gaat de Leonardoscholen effectieve ondersteuning bieden bij de begeleiding van en het onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen. Ondersteuning aan leerkrachten, projectleiders, directeuren en bovenschoolse besturen. Concreet betekent dat: scholen krijgen doorlopende support, inwerktrainingen en hulp bij verdere professionalisering. Verder zorgt Novilo voor het faciliteren van uitwisseling en promotie. Novilo heeft een maatschappij voor ogen waarin cognitief getalenteerde kinderen goed begeleid worden, zodat zij optimaal tot hun recht komen en goed in hun vel zitten. Het logo van Novilo illustreert hun filosofie: De lichtblauwe binnen cirkel staat voor bescherming en acceptatie. De donkerblauwe, meer open cirkel, staat voor de groei daaromheen. De rode cirkel, de open boog naar de toekomst, geeft de potentie weer 10