VAN SEED NAAR START-UP EN VERVOLGENS NAAR DE GROEIFASE. Welke financiering past hierbij? Omdat mensen tellen.

VAN SEED NAAR START-UP EN VERVOLGENS NAAR DE GROEIFASE. Welke financiering past hierbij? Omdat mensen tellen.

Van seed naar start-up en vervolgens naar de groeifase. Welke financiering past hierbij? 1 INLEIDING Het hebben van een goed idee is vaak niet genoeg om een nieuwe onderneming te starten. Het is meestal ook cruciaal om bedrijfsfinanciering voor de start-up aan te trekken. Voor een start-up kan bijvoorbeeld geld nodig zijn om personeel aan te nemen, te investeren in productontwikkeling en technologie en/of voor marketingdoeleinden. Financiering is complex, de markt is versnipperd en zeker voor een start-up is het aantal financieringsvormen groot. Ook wordt er veel vakjargon gebruikt waarvan de betekenis en de impact niet altijd duidelijk is. Deze whitepaper belicht verschillende financieringsvormen en geeft inzicht in het proces om financiering te verkrijgen. DE LEVENSCYCLUS VAN EEN ONDERNEMING EN INVESTERINGSFASEN In een typische levenscyclus van een onderneming zijn diverse Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Voorbereiding Analyse Benaderen Onderhandelingen onderstaande grafiek transactie zijn Due Diligence Structureren stadia te onderscheiden, kandidaten welke in weergegeven. Seeded Growth Established Expansion Mature 1 2 3 4 5 6 7 8 Exit In dit artikel wordt ingegaan op de eerste drie fasen van een investeerder onderneming: de Seed-fase, de -fase en de Growthfase. Juist in deze fasen is de behoefte aan financiering veelal 80% 20% 100% groot, 80 maar blijkt het 100 vaak lastig te zijn om financiering te verkrijgen. In elk stadium is de vorm van financiering anders en bij elke vorm van financiering hoort een andere financier. In het Seed-stadium is start-up nog slechts een idee. Voor het uitwerken van het concept, het schrijven van het businessplan en de oprichting van het bedrijf is een beperkte financiering nodig. Een bedrag van ruwweg 50.000 tot 100.000 euro. Vaak wordt de initiële kapitaalinjectie betaald uit eigen middelen. Bij gebrek aan voldoende eigen middelen wordt veelal gezocht naar investeerders uit de omgeving van de ondernemer, de zogenaamde FFF-investeerders; family, friends and fools. Dit zogenaamde love money heeft als voordeel dat het relatief gemakkelijk te verkrijgen is. De keerzijde hiervan is dat FFFinvesteerders vaak beperkt zakelijk inzicht in de start-up hebben waardoor de risico s en verwachtingen verkeerd ingeschat kunnen worden. Uiteindelijk kan dit leiden tot een verslechterde relatie. In de -fase is het zaak om zo snel mogelijk resultaten te boeken. Betaalde omzet is hiervan het beste bewijs. Maar ook aangevraagde offertes, getekende orders en intentieverklaringen geven inzicht in de toekomstmogelijkheden. Vaak is het bij een technologische start-up van belang om proof of concept te kunnen laten zien, bewijs dat het idee technisch echt kan werken. De Monthly Recurring Revenue (MRR) is voor technologie startups een belangrijke graadmeter. De MRR geeft inzicht in de omzet die iedere maand gerealiseerd zal worden. Technologiebedrijven werken veel met abonnementen, contracten en licenties die doorlopend maandelijks omzet genereren. Dit biedt een vorm van houvast bij een onzekere start-up en kan rekenen op waardering van investeerders. Na de eerste resultaten komen de informal investors, investeerders, business angels en seed-fondsen die gemiddeld circa 500.000 euro investeren. In deze Growth-fase (series A) moet het grote bewijs geleverd worden van de kracht van het product of de dienst. In de volgende fase (series B) wordt gemiddeld 1 tot 1,5 miljoen euro geïnvesteerd door investeerders, business angels en participatiemaatschappijen. Dit geld wordt gebruikt voor de commerciële uitrol en om de groei te financieren. Gemiddeld is er in de eerste fase van de start-up 50.000 tot 100.000 euro nodig, hetgeen wordt geïnvesteerd door FFF-investeerders. Doorlopende maandelijkse omzet geeft houvast bij een onzekere start-up en kan rekenen op waardering van investeerders

2 Van seed naar start-up en vervolgens naar de groeifase. Welke financiering past hierbij? PROCES Er kunnen drie fases in het participatieproces worden onderscheiden: 1 De voorbereiding; 2 De daadwerkelijke participatie; 3 De afrondingsfase. Hieronder worden de stappen van een participatieproces per fase nader toegelicht. Stap 1 Voorbereiding Stap 2 Analyse Stap 3 Benaderen kandidaten Stap 4 Onderhandelingen Stap 5 Due Diligence Stap 6 Structureren transactie 3 Afrondingsfase: stap 5 en 6 Tot slot kan er door de investeerder een due diligence-onderzoek investeerder plaatsvinden bij de onderneming. Hierbij worden bijvoorbeeld fiscale, financiële en juridische aspecten 80% van de onderneming 20% 100% onderzocht. Vervolgens wordt de participatieovereenkomst verder uitgewerkt door juristen. Na ondertekening van de participatieovereenkomst en 80na de aandelenuitgifte (door 100een notaris) is de participatie een feit. De onderneming heeft nieuw vermogen tot haar beschikking. MANAGEMENTPRESENTATIE Mature Expansion Exit 1 Voorbereidingsfase: stap 1 en 2 Het participatieproces begint met het vaststellen van de aanpak en het verzamelen van alle benodigde informatie (financiële en Het geven van een goede managementpresentatie voor een ondernemingspecifiek). Met deze informatie wordt vervolgens investeerder, of een groep investeerders, is vaak cruciaal. Een een businessplan opgesteld. Dit businessplan dient de mogelijke investeerder is op zoek naar ondernemers die in slechts een investeerders een goed, maar tegelijkertijd ook een Established realistisch paar zinnen concreet kunnen vertellen wat ze met hun bedrijf beeld te geven van de toekomstmogelijkheden. Uiteraard dienen of project willen gaan doen, hoe ze dat gaan bereiken en waarom het product of de dienst en het business model te worden gepresen- dit idee zal aanslaan. Dat betekent geen onnodig lange introductie teerd. Ook dient inzicht gegeven te worden in het management, en niet te veel ingaan op technische details. Het is belangrijker de organisatie, de concurrentie en de Growth benodigde financiering. dat de aandacht wordt verkregen van de toehoorders en dat zij meer willen weten van de plannen. 2 Participatiefase: stap 3 en 4 Wanneer er nog geen mogelijke investeerders in beeld zijn, wordt Het is van belang dat wordt aangegeven wat er met het geïnvesteerde kapitaal gaat gebeuren en waaraan het zal worden besteed. een long list opgesteld. Dit is een lijst met investeerders die mogelijk interesse hebben in een participatie in de onderneming. Ook is het belangrijk om de mogelijke invloed te schetsen die het Deze lijst wordt Seed teruggebracht ed tot een short list. Deze verkorte product of de dienst kan uitoefenen op de markt. Er zijn inveslijst bestaat uit mogelijke investeerders om te benaderen. Na teerders die een zogenaamd tandenborstelcriterium hanteren: het toesturen van het businessplan wordt veelal een managementpresentatie gegeven door de ondernemers. Vervolgens te worden. Leg de nadruk dus liever niet op het succes van de heeft dit product of deze dienst de potentie om dagelijks gebruikt wordt er onderhandeld 1 over de 2participatievoorwaarden 3 4waar- onderneming, 5 maar 6 belicht voornamelijk 7 8het belang voor de tegen de investeerder bereid is te investeren. Nadat hierover doelgroep. overeenstemming is bereikt, wordt dit vastgelegd in een intentieverklaring of een term sheet. Een goed idee voor een product of dienst is niet voldoende om succesvol een onderneming te starten. Een gedreven en liefst ook ervaren management is voor veel investeerders net zo essentieel. Dit management moet immers het product of de dienst verder ontwikkelen en tevens zorgen voor een succesvolle commerciële uitrol. Zorg daarom voor een evenwichtig managementteam dat over de nodige kennis en ervaring beschikt. De kern van de managementpresentatie is het product of de dienst en de organisatie. Een financiële paragraaf mag natuurlijk niet ontbreken. Hierbij is het niet nodig om te veel in detail te treden, maar een vertaling van het business model naar een financiële projectie geeft de investeerder inzicht in de mogelijkheden. Vaak is een scenarioanalyse verhelderend, waarbij een positief, een gemiddeld of juist een negatief scenario wordt gegeven.

Van seed naar start-up en vervolgens naar de groeifase. Welke financiering past hierbij? 3 WAT IS DE WAARDE VAN EEN START-UP? Wanneer een start-up op zoek is naar financiering, is het handig om als ondernemer een idee te hebben van de waarde van de start-up. Welk percentage van de aandelen van de start-up verkoop je voor hoeveel aan de investeerder? De klassieke Discounted Cash Flow-methode (DCF) is een veel gebruikte methode om ondernemingen te waarderen. Deze methode prognosticeert toekomstige winsten die de onderneming in de komende jaren gaat maken. Aangezien geld een tijdswaarde kent - men ontvangt liever vandaag 100 euro dan over een jaar - worden deze kasstromen naar het heden gehaald door middel van een Stap disconteringsvoet. 1 Stap De optelling 2 van de toekomstige Stap 3 jaren geeft Voorbereiding de waarde van de onderneming. Analyse Voor een Benaderen start-up werkt kandidaten deze berekening echter niet. De huidige prestatie van de startup geeft geen realistisch beeld om toekomstige prognoses op te stellen. Er bestaan te veel onzekerheden en er zijn te veel verschillende groeiscenario s mogelijk. Er kan geen betrouwbare waarde worden opgesteld middels een DCF-methode. Welke methode werkt dan wel? Bij het waarderen van een start-up wordt veelal een benadering gebruikt die begint bij de eindsituatie, de investering, en dan terugwerkt naar het heden. Hierbij wordt uitgegaan van de financieringsbehoefte. Vervolgens wordt, op basis van Established het percentage aandelen dat daarvoor wordt verstrekt, de waarde bepaald. Maar hoe wordt het percentage te verstrekken aandelen bepaald? Een percentage verstrekken dat hoger ligt dan 50 procent is onverstandig aangezien de zeggenschap Growthdan niet meer volledig in handen van de is. In het achterhoofd houdende dat er mogelijk een tweede investeringsronde op termijn nodig is, wordt een verkoop van 40 procent van de aandelen ook afgeraden. Het gebruikelijke percentage ligt rond de 20 tot 30. Seeded Na het doorlopen van het participatieproces is de investering van 20 euro ontvangen en heeft de participant 20 procent van de aandelen in de start-up verworven. Dit bekent dat de zogenaamde pre-money-waardering 80 euro bedroeg, zijnde de waarde van de start-up voor de kapitaalinjectie. Soms wordt de kapitaalinjectie deels in de vorm van een lening verstrekt. Hierdoor vermindert het percentage aandelen dat de venture capitalist ontvangt en kan de een groter belang behouden, terwijl de pre-money-waardering ongewijzigd blijft. Belangrijk is te beseffen dat de pre-money-waardering die tot stand komt bij een investering niet de prijs is die in de markt Stap kan 4worden verkregen Stap bij 5 verkoop van de Stap totale 6 start-up! Onderhandelingen transactie Due Diligence Structureren Een juiste verhouding van percentage aandelen en het daarvoor te ontvangen bedrag is cruciaal. Voor de onderneming is het aan de ene kant moeilijk om een deel van de aandelen te verkopen aan een derde, aan de andere kant kunnen er met de opgehaalde financiering stappen naar de toekomst gezet worden. Dit kan resulteren in grotere Mature groei, betere naamsbekendheid en uiteindelijk een hogere waarde. Een kleiner aandeel in een onderneming met een hogere waarde is veelal aantrekkelijker dan een volledig aandeel in een onderneming met een lagere waarde. Expansion Pre-money/post-money Als voorbeeld schetsen we een start-up die een extra kapitaalinjectie nodig heeft om verder te groeien. Een venture capitalist is bereid te investeren. Wanneer de start-up op zoek is naar een kapitaalinjectie van 20 euro, en daarvoor 20 procent van de aandelen wil verstrekken, 1 dan 2bedraagt de zogenaamde 3 post-moneywaardering (de waarde na de kapitaalinjectie) 100 euro. 4 5 6 7 8 Exit pre-money post-money investeerder 100% 80 80% 20% 100

4 Van seed naar start-up en vervolgens naar de groeifase. Welke financiering past hierbij? TIPS & TRICKS Om succesvol investeerders voor een start-up te vinden, volgen hier een aantal tips & tricks. 1 Zorg voor een krachtige managementpresentatie. Hieruit moet blijken wat het bedrijf of project is, wat de mogelijke invloed is die het product of de dienst kan uitoefenen op de markt, hoe dat bereikt gaat worden en waarom dit idee zal aanslaan. 2 Maak duidelijk wat er met het geïnvesteerde kapitaal gaat gebeuren. 3 Ga niet te veel in op details Focus op de hoofdlijnen en benadruk waarom het product of de dienst potentie heeft. Probeer technische of financiële details zo veel als mogelijk achterwege te laten. Geef wel aan hoe het business model werkt (hoe wordt er geld verdiend) en geef op basis hiervan op hoofdlijnen een vertaling naar een financiële projectie. 4 Zet een business model op waarmee recurring revenue wordt gerealiseerd. s brengen een groot risico met zich mee, een business model met terugkerende omzet geeft meer zekerheid en vaak kan verdere groei voor een forse resultaatgroei zorgen. Hierdoor zijn investeerders eerder geneigd te investeren. Deze whitepaper is voor u samengesteld door Maarten van Dijk, senior manager bij BDO. Wilt u met hem in contact komen of heeft u vragen over financiering of techgerelateerde vraagstukken? Bel dan 030 284 98 81 of mail naar tmt@bdo.nl.

WWW.BDO.NL Deze publicatie is zorgvuldig voorbereid, maar is in algemene bewoordingen gesteld en bevat alleen informatie van algemene aard. Deze publicatie bevat geen advies voor concrete situaties, zodat uitdrukkelijk wordt aangeraden niet zonder advies van een deskundige op basis van de informatie in deze publicatie te handelen of een besluit te nemen. Voor het verkrijgen van een advies dat is toegesneden op uw concrete situatie kunt u zich wenden tot BDO Accountants & Adviseurs of een van haar adviseurs. BDO Accountants & Adviseurs en haar adviseurs aanvaarden geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van handelen of het nemen van besluiten op basis van de informatie in deze publicatie. BDO Accountants & Adviseurs is een op naam van BDO Holding B.V. te Eindhoven geregistreerde handelsnaam en wordt gebruikt ter aanduiding van een aantal met elkaar in een groep verbonden rechtspersonen, die ieder afzonderlijk onder de merknaam BDO actief zijn op een bepaald terrein van de professionele dienstverlening (accountancy, belastingadvies en consultancy). BDO Holding B.V. is lid van BDO International Ltd, een rechtspersoon naar Engels recht met beperkte aansprakelijkheid, en maakt deel uit van het wereldwijde netwerk van juridisch zelfstandige organisaties die optreden onder de naam BDO. BDO is de merknaam die wordt gebruikt ter aanduiding van het BDO-netwerk en van elk van de BDO Member Firms. 04/2015 BM1519