Voorwoord Timpaan Welzijn kijkt terug op een enerverend jaar. Het was een jaar waarin we, binnen een roerige politieke en maatschappelijke context, zijn blijven werken aan het leveren van kwalitatief goede dienst- en hulpverlening. In dit jaarverslag Maatschappelijk werk van Timpaan Welzijn wordt verantwoording afgelegd over de overeengekomen prestaties in relatie tot de beschikbare middelen. De inzet in 2014 door het Algemeen Maatschappelijk Werk, de Papierwinkel en het Schoolmaatschappelijk Werk wordt grafisch weergegeven. De gemeten resultaten vindt u in dit verslag. Deze resultaten moeten in het licht worden gezien van de naderende veranderingen binnen het sociaal domein, wat betreft de transities: AWBZ naar Wmo, Participatiewet en de Jeugdwet. Een van de maatschappelijk werkers heeft meegedraaid in de pilot Buurtzorg Jong in Bolsward. Alleen de uren worden benoemd, verdere gegevens en ervaringen staan niet in dit verslag, want dit wordt verantwoord door Buurtzorg. Medewerkers en vrijwilligers van Timpaan hebben de handen ineen geslagen om kwaliteit en de aankomende transities samen te laten gaan. Dit vraagt van de gemeenten en daarmee ook van de welzijnsorganisaties om de overgang naar een nieuwe rolverdeling en werkwijze uit te werken; het werken in gebiedsteams. Om het komende jaar goed beslagen ten ijs te komen is er in 2014 aandacht, ruimte en tijd geweest voor medewerkers om zich voor te bereiden op het nieuwe werken in de gebiedsteams. Vanuit Timpaan Welzijn worden de (school)maatschappelijk werkers en ouderenadviseurs onderdeel van deze gebiedsteams. De medewerkers zijn naar deze verandering toe gegroeid. De ervaringen uit de pilot Buurtzorg Jong en Informele Zorg Scharnegoutum zijn gedeeld met de collega's en gebruikt in de voorbereiding naar het werken in gebiedsteams. Daarnaast is de teamleider maatschappelijk werk een van de teamleiders gebiedsteams SWF geworden. En is de teamleider Sociaal Team clusterleider sociaal wijkteam Zorg en Participatie in Lemmer. We zijn blij dat we vanuit de samenwerking met de gemeenten heel actief bijdragen aan dit transformatieproces. Een van de kenmerken van het werken in gebiedsteams is dat we streven naar een kanteling van 'zorgen voor' naar 'zorgen dat'. Eén van de speerpunten voor deze omslag: de eigen kracht van de hulpvrager centraal. Ondersteuning vanuit het maatschappelijk werk of de inzet van vrijwilligers wordt georganiseerd, wanneer de eigen kracht of ondersteuning van het eigen netwerk niet toereikend is. Hulpverlening is maatwerk. Dit geldt voor 2014 en hier blijven we ons voor inzetten in de toekomst. W. de Koe J. Santema manager Timpaan Welzijn teamleider Maatschappelijk werk maart 2015
Inhoudsopgave Voorwoord Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Algemeen Maatschappelijk Werk en De Papierwinkel 1.1. De opdracht en de te leveren prestaties 3 1.2. Wijze van aanmelding 4 1.3. Realisatie 4 1.4. Inzet Algemeen Maatschappelijk werk 5 1.5. Huiselijk geweld 7 1.6. "Er op af" bij huurschuld 7 1.7. De Papierwinkel 8 1.8. Constateringen vanuit het AMW 9 Hoofdstuk 2. Schoolmaatschappelijk werk 2.1. Basisonderwijs 10 2.2. Constateringen vanuit het SMW basisonderwijs 12 2.3. Voortgezet Onderwijs 12 2.4. Constateringen vanuit het SMW voortgezet onderwijs 14 Hoofdstuk 3. heidonderzoek 3.1. Algemeen Maatschappelijk Werk 15 3.2. De Papierwinkel 16 3.3. Basisonderwijs 17 3.4. Voortgezet Onderwijs 18
Hoofdstuk 1. Algemeen Maatschappelijk Werk en De Papierwinkel 3 Het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) is de eerstelijns voorziening voor hulp- en dienstverlening. Burgers hebben rechtstreeks toegang tot het AMW. Aan de hulpverlening zijn voor de cliënten geen kosten verbonden. Er zijn cliënten die met een eenmalig contact geholpen zijn. Daarnaast zijn er cliënten met multiproblematiek, zij vragen meer tijd. Zeker 60% van de inzet van het AMW wordt besteed aan de begeleiding na huiselijk geweld en financiële problematiek. De problematiek wordt integraal aangepakt. Dit betekent dat er samengewerkt wordt met verschillende organisaties binnen het domein van zorg en welzijn. Het AMW is onderdeel van het Sociaal Team en het CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin) en werkt nauw samen met vrijwilligersorganisaties zoals de Papierwinkel, Humanitas etc. 1.1. De opdracht en de te leveren prestaties De samenwerkingsovereenkomst geeft invulling aan de uitvoering van het Algemeen Maatschappelijk Werk in de gemeenten Súdwest-Fryslân, Littenseradiel, en De Friese Meren, voormalig Gaasterlân-Sleat. Jaarlijks worden per gemeente prestatieafspraken gemaakt in relatie tot de budgetsubsidie van de gemeente. De hulpverlening vindt plaats op basis van zorguren. In onderstaande tabel staat een weergave van het aantal afgesproken uren met de gemeente. Ingekochte zorguren Gemeente Zorguren AMW Bereikbaarheid AMW Súdwest- Fryslân inclusief 8.078 voormalig 150* Boarnsterhim Uren Papierwinkel 1.114 312 Budget 735.180 24.953 12.000 ----------- 772.133 Littenseradiel 716 100 65.288 De Friese Meren Regio Gaasterlân- 957 100 156 97.015 Sleat Totaal 9950 1314 468 * 150 uur voor dorpen voormalig Boarnsterhim komt uit budget Werkplan SWF (Boarnsterhimgelden) - hiervan is 150 uur voor Algemeen maatschappelijk Werk en 51 uur voor het School Maatschappelijk Werk op de basisscholen.
1.2. Wijze van aanmelding 4 Beschrijving Het Algemeen Maatschappelijk Werk was in 2014 telefonisch bereikbaar van 8.30 uur tot 17.00 uur. De bereikbaarheidsdienst werd door een maatschappelijk werker vervuld. Hierdoor konden vragen direct afgehandeld worden. Aanmeldingen afgelopen vier jaar Gemeente Korte 2011 2012 2013 2014 kontakten* Groep* Súdwest- Fryslân 628 699 728 641 121 3 Littenseradiel 40 47 43 38 3 1 DFM Regio Gaasterlân- Sleat 42 44 41 34 11 Totaal 710 790 812 713 135 4 * In 2014 zijn er naast de aanmeldingen 135 korte contacten geweest. Dat zijn vragen van cliënten die binnen 1 uur afgehandeld zijn. * Naast de individuele hulpverlening zijn er 4 groepsbijeenkomsten geweest. 1.3. Realisatie Gemeente Geplande zorguren Gerealiseerde zorguren Súdwest-Fryslân 8.228 9.106 Littenseradiel 716 733 DFM Regio Gaasterlân-Sleat 956 863 Totaal 9.900 10.702 In Súdwest-Fryslân heeft 1 maatschappelijk werker meegedraaid in de pilot Buurtzorg Jong in Bolsward. Deze 904 uren zijn hier ook opgenomen als zorguren. De uren voor SWF vallen hoger uit door de inzet van Werk Ervarings Plaats.
1.4. Inzet Algemeen Maatschappelijk Werk 5 Nieuwe cliënten per maand Súdwest-Fryslân 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec Gaasterlân-Sleat 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Littenseradiel Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec
Meest voorkomende problematiek AMW per gemeente 6 Vorming / opleiding Verwerking Slachtoffer Relatie tot partner Relatie tot anderen Relatie ouder / kind Overige psychische problemen Maatschappelijke organisaties Identiteit Huisvesting Littenseradiel Gaasterlân-Sleat Súdwest Fryslân Huiselijk geweld Gezondheid Financiën Eenzaamheid Echtscheiding Arbeid 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00%
1.5. Huiselijk geweld 7 Aanmeldingen afgelopen 4 jaar Activiteit 1 e hulp na huiselijk geweld Aanmeldingen Aanmeldingen Aanmeldingen Aanmeldingen 2011 2012 2013 2014 122 196 226 291 Aanmeldingen per gemeente 2013 Aantal 2014 Aantal betrokken mannen Aantal betrokken vrouwen Regio Gaasterlân-Sleat 12 50% 50% Littenseradiel 18 33% 67% Súdwest-Fryslân 261 40% 60% Bij de cliënten waarbij het tot een hulpverleningstraject is gekomen zijn de resultaten: 15% conflictsituatie opgelost, 30% info en advies gegeven, 20% inzicht vergroot, 18% alsnog tijdens het traject doorverwezen 17% komt de hulpverlening niet voldoende tot stand om van een resultaat te spreken. Aanmeldingen huiselijk geweld afgelopen 4 jaar 350 300 250 200 150 100 50 0 jaar 2011 jaar 2012 jaar 2013 jaar 2014 1.6. "Er op af" werkwijze bij huurschuld Het maatschappelijk werk neemt deel aan het Sociaal Team Lemmer/ Balk, Bolsward/ Wûnseradiel/ Nijefurd/ Littenseradiel en aan het Sociaal Team Sneek/Wymbritseradiel. In 2011 zijn we gestart met Er op af als er huurschuld gemeld wordt bij het Sociaal Team. Door op burgers met huurachterstand af te gaan, proberen we te voorkomen dat een huurachterstand bij de deurwaarder komt en dat schulden oplopen. Als er extra kosten komen, bijvoorbeeld omdat de huurachterstand bij de deurwaarder wordt aangemeld, dan lukt het mensen bijna niet meer om de ontstane betalingsachterstanden in te halen.
Gemeente Aantallen 2011 Aantallen 2012 Aantallen 2013 Aantallen 2014 Súdwest-Fryslân 35 50 80 116 Littenseradiel 3 4 5 12 Regio Gaasterlân- 3 2 3 14 Sleat Totaal 41 56 88 142 8 1.7. De Papierwinkel Bij de Papierwinkel komt een grote verscheidenheid aan mensen met vragen op het gebied van wonen, werken, uitkeringen, belastingen enzovoort. Daar waar de medewerkers van de Papierwinkel niet kunnen helpen, wordt er doorverwezen naar de juiste organisatie. De medewerkers van de Papierwinkel zijn vrijwilligers en stagiaires met een achtergrond die aansluit bij de vraag van de burger. Zij worden aangestuurd door een beroepskracht. De hulp is individueel, maar ook worden er invuldagen georganiseerd voor het invullen van de kwijtscheldingsformulieren. Op deze manier proberen we de zelfredzaamheid van de cliënt te vergroten. Privacy is tijdens een invuldag een aandachtspunt. Niet iedereen vindt het prettig dat anderen (bijvoorbeeld buren) weten dat ze van een minimum inkomen rond moeten komen. Nieuwe cliënten Gaasterlân-Sleat Littenseradiel Súdwest-Fryslân Totaal Mee uit 2013 9 1 289 299 Nieuwe cliënten 21 3 171 195 Totaal 30 4 460 494 Aantal contactmomenten (telefonisch spreekuur niet meegerekend) Gaasterlân-Sleat Littenseradiel Súdwest-Fryslân Totaal 1 e kwartaal 16 3 229 248 2 e kwartaal 17 1 102 120 3 e kwartaal 9 3 82 94 4 e kwartaal 14 1 83 98 Totaal 56 8 496 560 Het aantal nieuwe cliënten en contactmomenten is veel lager dan in 2013. 2013 730 cliënten en 904 contactmomenten. Oorzaken hiervoor: De Papierwinkel is 2x verhuisd door veranderingen bij de gemeente, waardoor het voor mensen altijd even wennen is om ons te vinden. De telefonische bereikbaarheid van Timpaan Welzijn is aangepast per 1 januari 2014 door de bezuinigingen. Voor 1 januari 2014 was het van 8.30 17.00 uur. In 2014 van 9.00 11.00 uur. Door ziekte van vrijwilligers zijn enkele spreekuren uitgevallen. De voornaamste reden is dat De Papierwinkel een telefonisch spreekuur is gestart op woensdag en donderdag van 9.30 10.30 uur. Hier komen tussen de 5 en 30 telefoontjes binnen per keer. Als hier eenmalige contacten bij zijn, dan worden deze niet geregistreerd. Voorheen werden al deze contacten wel geregistreerd omdat men gevraagd werd langs te komen bij De Papierwinkel. Tijdens het telefonisch spreekuur worden mensen al gestimuleerd om zaken zelf of met hun netwerk op te lossen. Daarnaast wordt er aan de telefoon gefilterd of de mensen wel tot onze doelgroep behoren. Een voorbeeld: iemand belt voor hulp bij de belastingaangifte. Deze persoon heeft een bruto jaarinkomen van 35.000. Dan wordt er verwezen naar een administratiekantoor of vakbond.
9 Hulpvragen drie gemeenten Wonen Werken Welzijn en maatschappelijke dienstverlening Sociale voorzieningen Personen-en familierecht Juridische kwesties Consumentenzaken Belastingen 0 50 100 150 200 250 300 350 400 1.8. Constateringen vanuit het Algemeen Maatschappelijk Werk Totaal aantal aanmeldingen zijn iets gedaald, het aantal korte kontakten is gestegen. Aanmeldingen 'Er op af' zijn weer gestegen, en bewijst zijn nut voor huurders en woningbouwcorporaties. Aanmeldingen Huiselijk geweld zijn weer gestegen. De hulpverlening in kader Huiselijk geweld vraagt 30% van onze inzet. Dit vraagt daarbij een flexibele inzet omdat er binnen 24 uur een reactie moeten komen vanuit de contactpersoon. De financiële problematiek vraagt ook 30% van onze inzet. Door de vermindering van ureninzet en de voorrang bij Huiselijk geweld en financiële problematiek moesten "reguliere" klanten langer wachten. Vanaf september zijn er 500 uren geregistreerd op het gebiedsgericht werken (ongeveer 20 maatschappelijk werkers). De activiteiten die hieronder vielen waren: kennismakingsbijeenkomsten, bijeenkomsten van de cliëntenraden, overleggen, etc.
Hoofdstuk 2. School Maatschappelijk Werk 10 De schoolmaatschappelijk werker is als vaste CJG- medewerker verbonden aan een school, samen met een sociaalverpleegkundige van de jeugdgezondheidszorg. Sinds 1995 is er School Maatschappelijk Werk op de scholen in de aandachtswijken in Sneek. Met de komst van het Centrum voor Jeugd en Gezin Zuidwest Fryslân is besloten dat elke school in Súdwest- Fryslân beschikking heeft over Schoolmaatschappelijk Werk. Dit betekent dat er op elke school een laagdrempelige voorziening is, die dicht bij huis kortdurende ondersteuning kan bieden. Schoolmaatschappelijk werk werkt preventief en heeft een verbindende functie tussen leerling, ouders, school en hulpverleningsinstellingen. Het School Maatschappelijk Werk kent geen wachtlijsten of ingewikkelde aanmeldprocedures. Het basisonderwijs wordt gefinancierd door de gemeente Súdwest-Fryslân, het voortgezet onderwijs wordt gefinancierd door de gemeenten Súdwest-Fryslân, De Friese Meren en Littenseradiel. Daarnaast financieren Fultura en de RSG uren SMW op het Voortgezet Onderwijs. Ureninzet Gemeente Basisonderwijs Voortgezet onderwijs Súdwest- Fryslân inclusief Boarnsterhim 4013 en 51 extra* (werkplan SWF) Aparte financiering met extra uren vanuit Fultura en RSG Littenseradiel 72 Regio Gaasterlân- 72 Sleat Totaal 1054 * 51 uur Boarnsterhimgelden uit werkplan SWF 910 2.1. Basisonderwijs Aantal aanmeldingen Aantal Smw Basisonderwijs 183 Smw Voortgezet 154 onderwijs Totaal 337 Wijze van aanmelding basisonderwijs en voortgezet onderwijs Wijze aanmelding Aantal casus Initiatief bij client Initiatief bij collega intern Initiatief bij Verwijzer Email 200 32 8 160 Face tot face 86 5 5 76 Telefonisch 51 28 3 20 Totaal 337 65 16 256
Problematiek SMW basisonderwijs 11 Sociaal-emotionele problematiek Ontwikkelingsstoornis, gedragsstoornis Fobieen, angsten Identiteit Sterfgeval door ernstige ziekte Overige problemen i.v.m. relatie cliënt tot Sociale isolatie, gebrek sociale vaardigheden Conflictueze relaties cliënt vrs anderen Overige problemen i.v.m. relatie ouder/kind. Opvoedingsprobleem (valide/ gehandicapte Overige problemen met echtscheiding Omgangsregeling kinderen Aansluiting klas/ vrienden Bang/ onzeker/ faalangst/ depressieve gevoelens Zorgen rondom de emotionele ontwikkeling Pesten en gepest worden/ weerbaarheid Overige problemen i.v.m. onderwijs en vorming Gedragsproblemen thuis Gedragsproblemen op school Leer/studie problemen 0 10 20 30 40 50 Resultaat in percentages Zorgmelding Psychisch welbevinden verbeterd Positieve ontwikkeling kind Inzicht vergroot/kan beter met de Informatie en advies gegeven Hulpverlening niet tot stand gekomen Gedragsverbetering op school en/of Adequate doorverwijzing 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%
2.2. Constateringen vanuit het SMW basisonderwijs 12 De inzet in 2014 is op wegingscholen aanmerkelijk meer geweest dan de overige scholen. Dit lag ook in de lijn der verwachting; het aantal gewichtleerlingen en lage sociaal economische status (LSES) op deze scholen is beduidend hoger. Naast vaste uren zijn er flexibele uren inzetbaar op scholen waar veel vraag is naar School Maatschappelijk Werk. De flexibele uren zijn in 2014 wederom ingezet op de basisscholen in de aandachtswijken in Sneek. Daarbij was er ook vanuit Bolsward extra vraag. De vraag naar School Maatschappelijk Werk in heel gemeente SWF neemt toe. Op de Johannes Post zijn er dit jaar 320 extra uren ingezet. Hiervan is apart verslag gedaan. 2.3. Voortgezet Onderwijs Aantal aanmeldingen Aantal Smw Basisonderwijs 183 Smw Voortgezet onderwijs 154 Totaal 337 Wijze van aanmelding basis onderwijs en voortgezet onderwijs Wijze aanmelding Aantal casus Initiatief bij client Initiatief bij collega intern Initiatief bij verwijzer Email 200 32 8 160 Face tot face 86 5 5 76 Telefonisch 50 28 2 20 Totaal 336 65 15 256
Problematiek in aantal 13 Verwerking overige problemen. Verwerking beeindiging relatie/echtscheiding Partner, naaste familieleden van ernstige Sterfgeval door suïcide Sterfgeval door ongeval Sterfgeval door ernstige ziekte Huiselijk geweld tav zelf/partner/kind/ouder Overige problemen i.v.m. relatie ouder/kind. Generatieconflict. Overige problemen met echtscheiding Aansluiting klas/ vrienden Bang/ onzeker/ faalangst/ depressieve Zorgen rondom de emotionele ontwikkeling Pesten en gepest worden/ weerbaarheid Overige problemen i.v.m. onderwijs en Automutilatie Eetproblemen Gedragsproblemen thuis Gedragsproblemen op school Leer/studie problemen Spijbelen 0 5 10 15 20 25 30 35
Resultaat in percentages 14 Werkbare relatie ouders/school Thuissituatie verbeterd Positieve ontwikkeling kind Inzicht vergroot/kan beter met de situatie omgaan Informatie en advies gegeven Hulpverlening niet tot stand gekomen Gedragsverbetering op school en/of thuis Adequate doorverwijzing 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 2.4. Constateringen vanuit het SMW voortgezet onderwijs In het voorgezet onderwijs is het aantal aanmeldingen (64) afkomstig van de RSG opvallend. Dit komt omdat er meer uren School Maatschappelijk Werk beschikbaar zijn, omdat de RSG ook zelf een aantal uren inkoopt. Hierdoor is er ook meer tijd voor cliëntcontacten. Dit is reeds jaren zo.
Hoofdstuk 3. heidsonderzoek 15 In het laatste gesprek met de cliënt vraagt de maatschappelijk werker een formulier tevredenheidsonderzoek in te vullen. Opvallende antwoorden en of opmerkingen worden in het team besproken. Ook wordt er contact met de cliënt opgenomen als dit gewenst is. Het onderzoek wordt gedaan om de mate van tevredenheid en effecten te meten, hiermee kan het beleid of werkwijze worden bijgesteld. 3.1. Algemeen Maatschappelijk Werk Resultaat van de hulpverlening Samenwerking met de hulpverlener 0% 1% 0% 30% 69% 6% 1% 5% 49% 39% Ontevreden Zeer ontevreden Geen mening/n.v.t. Zeer ontevreden Informatie over werkwijze 0% 1% 2% 3% 39% Ontevreden 55% Zeer ontevreden Geen mening N.v.t. 2% 45% Mate waarin rekening werd gehouden met eigen wensen 0%1% 52% Ontevreden Zeer ontevreden
3.2. De Papierwinkel 16 5% 10% 25% Reden voor hulp 8% 88% 52% Kunt u in de toekomst zonder De Papierwinkel 12% Wirwar van wetten Ontbreken van mensen Opkomen voor zichzelf Moeite met lezen/schrijven Anders Ja Nee 1% 0% 0% 21% Welk gebied hulp gehad 34% 0% 3% 16% 65% Leeftijd 0% 11% 5% 0% 5% 27% Wonen Werk inkomen Onderwijs Juridische zaken Belasting Koop/overeenkomsten Sociale zekerheid Welzijn Schulden 12% 20 jaar en jonger 21 tot 30 jaar 31 tot 40 jaar 41 tot 50 jaar 51 tot 60 jaar 61 jaar en ouder Vaker bij De Papierwinkel geweest? Woont in wijk 36% 64% Ja Nee 19% 25% 9% 13% 13% 9% Centrum/Hemdijk 8601 Noorderhoek 8602 Noordoosthoek/Zw ette 8603 Stadsfenne/De Domp 8604 Het Eiland 8605 3% 9% Sperkhem 8606 Duinterpen LWO 8607 Tinga LWW 8608
17 3.3. Basisonderwijs [School Maatschappelijk Werk] Leefsituatie Leeftijd 13% 0% Woont in gezin 5% 2% 10% 4 tot 5 jaar 35% 4% 48% Woont met vader Woont met moeder Broers en zussen 41% 42% 6 tot 7 jaar 8 tot 9 jaar 10 tot 11 jaar 12 tot 13 jaar Duur van de hulpverlening Resultaat van de hulpverlening 0% 0% 0% 44% 56% 2% 0% 0% 59% 39% Ontevreden heid over de samenwerking met hulpverlener Geslacht 0% 0% 0% 28% 72% 48% 52% Jongen Meisje
3.4. Voortgezet Onderwijs [School Maatschappelijk Werk] 18 12% 9% Leeftijd 5% 0% 21% 1% 52% 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar 17 jaar 0% heid informatie werkwijze 0% 0% 0% 44% 56% Geslacht 0% 0% 0% Samenwerking met hulpverlener 70% 30% Man Vrouw 30% 70% Resultaat van de hulpverlening Duur van de hulpverlening 0% 0% 5% 0% 0% 0% 34% 61% 48% 52% Niet van toepassing Leefsituatie 4% 24% 20% 40% Woont in gezin Woont bij vader Woont bij moeder Woont elders 12% Broers en zussen