B os B os B os ijn weg R Waar om m estsc heiding? Mestscheiding en kunstmestvervanging; wat kan ik ermee? 1. Minder mest afv oeren P overschot? Excre tie verl ag en Mestscheiden, afvoeren dikke fractie Overschrijden gebruiksnormen? 1. N overschot? Bem esten op maat met eigen m est Afhankelijkheid kunstmestdoorbreken? Bemest en op maat zon de r k uns tm est Behoefte N en P varieertper perceel Aa l te ns e weg Win kel sw eg W in kel sw eg G ro en en da ew ls eg Gras uit mij nen Gr as evenwi cht Bouwland uit mij nen Bouwland evenwicht Bouwl and ver ij ken A ten ew al eg s M kep ar las R oe i nkw eg s R oe i s nkw eg R ijn w eg Koos Verloop Koeie n & K an sen is ee n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR en ad vies die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl T on To n. 5.5 Lag e N /P v er hou din g.. Lag e f osf aa tto est an d Dikke fractie dri jfme st d i kk e di kk e drijfm es t dik ke d ikk e frac ti e frac ti e Maï sg ewa s fra ctie fra ctie o nv erg is te ve rgi s te on ve rgiste ve rgiste me st me st m es t me st Hog e N/P ve rh ou din g 5-8% minder Hog e f osf aat toe sta nd Dunne fractie 5-8% minder mestafvoer Gra sla nd mestafvoer 3-6% minder Koeie N n & K meer an sen is P eemeevoer n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, Nor mal e N /P meevoer pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR ver en ho ad udi vies ng die nst en. Drijfmest De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl Meer info: K oos Verloop (ko os.verloo p@wur.nl), Gerjan Hil horst (gerjan.hil horst@wur.nl) Mestscheiden Hoe werkt het? Ervar ingen uit Mobiedik Wat kan i k ermee? Mestafv oer Minder volume Minder meegevoerde mineralen Betere afzetmogelijkheden Beter gebruik eigen m est Besparen op kunstmest Bemesten op maat met drijf/dik/dun Meer plaats ingsr uimt e eigen m est (toekomst?) Overig Dik op de vaste plaat als goedkope opslag In de box Mestscheiden hoe werkt het? 1
Mobiedik: Mobiele scheiding in Dik en Dun Dun lijkt op het oog op drijfmest Opzet Met mobiele scheider bedrijven bezoeken Mestscheiden, wegen en bemonsteren Tonen en bespreken Dik is rul en droog kg ds per ton Kg per ton Gehaltes van stikstof en fosfaat Drijfmest Dikk e fract ie v an drijf mest Dunne fractie van dr ijfm est Vergiste mest Dikk e fract ie v an v ergist Dunne fractie van v ergist Fosfaa t 1,4, 1, 1,4 4, 1, Stikstof 3,8 4,5 3,7 4,6 5,5 4, Concentratiefactor fosfaat dik/drijf = 1,6 (min 1,-max,1) dik/vergist = 3 Concentratiefactor stikstof Dik/drijf dik/vergist = 1, (min 1,1- max 1,4) Stikstof/Fosf aat,7, 3,1 3,3 1,3 4,5
Gehalte in dik/gehalte in drijf in MOBIEDIK Resultaten van de centrifuge Gehalte PO5 in dikke fractie 3.5.5 1.5.5.5 1.5.5 3.5 Ge halte P O 5 in dr ijfmest Geh alte N in d ikke f ractie (kg N er ton) 6 4 4 6 Geh alte N in d rijfme st (kg N per ton) Kijk niet naar absolute gehaltes Het gaat erom wat mestscheiding met Uw mest doet Kijk dus naar de verhouding dik/ingaand of dun/ingaand Kg per ton Drijfmest Dikk e fract ie v an drijf mest Dunne fractie van dr ijfm est Fosfaat 1,4 4,8,6 Concentratiefactor Fosfaat dik/drijf = 3,5 (min 3,-max 3,9) Stikstof dik/drijf = 1,5 Stikstof 3,4 5, 3,1 Stikstof/Fosf aat,5 1, 5,5 Andere test: de centrifuge (Mark Pijnenborgh en Jos de Kleijne) De verdeling van N, P en mest Schroefvijzelpers P O 5 N Mest Rendement drijfmest 6 18 16 Concentratiefactor -> 1, Rendement vergist 38 17 14 Concentratiefactor 3 1, Centrifuge P O 5 N Mest Rendement 75 35 1 Concentratiefactor 3,5 1,5 3
Veel melkv eebedrijv en gaan mest afv oeren Mestafv oer vanwege stikst of (gr oen geen, geel wel) Melk/ha <1 1-14 14-18 >18 Klei Veen geen wel Nat zand Droog zand Mestafv oer vanwege fosfaat Melk/ha <1 1-14 14-18 >18 Klei Veen Nat zand geen Bij P toestand Droog zand Bij P toestand neutraal Bijdrage mestscheiding in v erband met mestafv oer? Minder transport (water) Behoud plaatsbare N voor het eigen bedrijf (beperkt kun stmest N behoefte) Lagere afzetkosten? Mestafvoer nu Het v olumev oordeel bij fosfaatafv oer en bij stikstofafv oer Per kg P O 5,8 kg N,8 ton mest, grotendeels water Per kg N,4 kg P O 5,3 ton mest, grotendeels water Hoger gehalte dik/gehalte ingaand, minder volume nodig voor afvoer met dik P meer voordeel dan N Vergist meer voordeel dan bij drijf Afvoer dik tov a fvoe r ong esch eiden (%) 1 7 5 5 5 Volumevoordeel Ingaa nd = d rijfmest Ingaa nd = ver giste m est Fo sfaat Stikst of 4
Afv oerv an fosfaat met dik Verschillen tussen bedrijven Meevoer met di k tov drijf Een kwart minder N De helft minder Kali Meevoer met di k tov vergist 6% minder N 7% minder Kali Fractie van drijfmest 1.8 1.5 1.3 1..8.5.3. N KO OS Dikke fractie van drijfmest Dikke fractie van ve rgi ste mest To tale h oeve elh eid Volu me voor dee l (%) 1 8 6 D rijfme st 4 Gemiddeld drijfmest Ve rgis te mest Gemiddeld vergist 1.. 3. 4. Gehalte dik/gehalte ingaand Factoren: Oude/jonge mest Verteerbaarheid rants oen? Vergisting Bij interesse eerst proefdraaien Afv oerv an stikstof met dik Verschillen tussen bedrijven Meevoer met di k tov drijf 3%meer fosfaat 3% minder Kali Veel meer OS Meevoer met di k tov vergist 15% meer fosfaat 3% minder Kali Veel meer OS Frac tie van drij fmest 3.5 3..5. 1.5 1..5. PO5 K O Os Dikke fractie van drijfmest Dikke fractie van verg iste mest Tota le ho evee lheid Te schei den/af te voeren 1 D rijfmest 1 Gemiddeld drijfmest V ergiste mest 8 Gemiddeld vergist 6 4 4 6 % Fosfa at i n dik Factoren: Oude/jonge mest Verteerbaarheid rants oen? Vergisting Bij interesse eerst proefdraaien 5
Acceptatie dikke fractie Mestscheiding kan interessant zijn voor mij, maar kan ik de dikke fractie goed kwijt en tegen welke prijs? Hoofdzaak Toepassing mest in de akkerbouw Voorzien in organische stof Voorzien in goedkope fosfaatbron bedoeld voor lange termijn bodemvruchtbaarheid Bijdragen aan kali Waar? 1. Akkerbouw. Energiewinning in vergister dan naar akkerbouw Nl dan naar akkerbouw buitenland 3. Fruitteelt en boomteelt 4. Verkorrelaars waarna verkopen als waardige P bron 5. Buiten landbouw (Intratuin ) Voordeel dikke fractie tov drijfmest Beschikbaarheid en betrouwbaarheid gunstiger dan drijfmest! Aanwending van drijfmest wordt steeds lastiger Niet toegestaan in winter Berijdingsschade bij v oorjaarstoepassing 6
Conclusie bijeenkomst TMT deelnemers Aanwez igen z ien wel m eer waar de v an dik ke fractie uit rundv eedrijfmest ten opzichte v an drijfmestsoorten, vooral organisc he st of en logistiek zijn belangr ijke argum enten. Wanneer ze voor dr ijfm est een paar euro z ouden k unnen krijgen dan is v aste mest zonder v ergoeding nog steeds een goed alter natief. De dikk e fractie uit rundveedr ijfm est lijkt dus aantr ekk elijk. De vr aag is wel of er voldoende besc hik baar v an k omt. Inzicht uit interviews en gesprekken Bij goede waardering dik neemt de akkerbouwer/fruitteler/boomteler de dikke fractie om niet af. Betalen voor dik ligt door financiele positie van akkerbouwers ver achter de horizon Mestprijzen; wie het w eet mag het zeggen Mestprijsmonitor v an LEI Opgezet op 1 maart 7 Gestopt (gebrek aan informanten) DCA mestnoteringen Gebaseerd op gedane transacties/bij transport over grote afstand Informanten (netwerk) als bron, interpretatie C7 Varkens mest, Rundveemest, Vaste kippenmest Deurne, Uden, Barneveld, Lichtenvoorde en Markelo Conclusies Mestscheiden? Beslis per bedrijf Mestafvoer vanwege P -> + Voerspoor gevolgd -> + Goede ontvanger voor dik -> + Lijkt het logisch? Proefdraaien Het scheidingsresultaat is voor verbetering vatbaar Uitproberen andere (betaalbare) technieken en draaien aan knoppen blijft nodig 7
Achtergrond II: De wens fosfaattoestand te niv elleren Kunstmestloos boeren: Nieuw bemestingsplan De Marke gericht op fosfaatnormen v an 15; Gedifferentieerde fosfaatgift op basis v an mestscheidingsproducten; Nieuwe fosfaatnormen maken onderscheid naar P toestand De Marke moet hierin vooruitlopen Van evenwichtsbemesting naar gedifferentieerde fosfaatgiften Lage toestand: Pin > Paf Neutrale toestand: Pin = Paf Hoge toestand: Pin < Paf Achtergrond I: De imperfecte balans De Marke bemest volgens de strategie van fosfaat evenwichtsbemesting Evenwicht tussen aan- en afvoer van fosfaat wordt gerealiseerd, gemiddeld voor het hele areaal Maar er is een disbalans tussen kavels Bg: overschot HK/VK: onttrekking Achtergrond III: de uitdaging Doel: Een nieuw bemestingsplan waarin N/P bemest wordt op maat op basis van dierlijke mest Gegev en: N/P gift is gekoppeld in dierlijke mest; We streven ernaar te werken zonder gebruik van kunstmest (N en P) Vraag: Hoe kan ik gewassen voorzien in de N behoefte en tegelijk P voorziening variëren zonder kunstmest te gebruiken? 8
Achtergrond IV: de behoefte en het middel Behoef te: Verschillende soorten mest gemaakt op het eigen bedrijf Mestscheiding als oplossing: Drijfmest: vaste N/P Dikke fractie: lage N/P Dunne fractie: hoge N/P Hoe verdelen? Een nieuw bemestingsplan Gebruiksnormen voor fosfaat (generiek) De Marke 1 11 1 13 14 15 Grasland Hoge fosfaattoest and 9 9 85 85 8 75 Neutrale fosf aattoestand 95 95 95 95 95 9 Lage fosf aattoestand 1 1 1 1 1 1 Bouwland Hoge fosfaattoest and 75 7 65 6 55 45 Neutrale fosf aattoestand 8 75 7 65 65 6 Lage fosf aattoestand 85 8 75 7 7 7 Aanpak Bepaal de uitgangspunten voor fosfaat Pas ze toe op percelen Bepaal af te voeren fosfaat: plaats bar e fosfaat in v er houding tot fosfaat excret ie Stel gewenste N en P gift per perceel vast, afhankelijk van: Gewas Vruc htwisseling Beweiding Vul deze in met drijfmest, di kke fractie en dunne fractie Maak praktisch en optimaliseer Kleine giften v ersc huiven Vergelijken met besc hik bare m est Vertaal in gift per snede Norm 15 BEP Normen vertaald in P balans Grasland Hoge fosfaattoest and Neutrale fosf aattoestand Lage fosf aattoestand Bouwland Hoge fosfaattoest and Neutrale fosf aattoestand Lage fosf aattoestand Afwijking van evenwicht (aan =af) -15 1-15 1 9
Fosfaatklassen Wink e ls weg Platteg rond percel en De Marke Gro en enda als eweg Bos Grasland (P-A L) Laag Neutraal Hoog P-toest and <7 7-5 >5 Aalt en seweg Roe ss in kwe g Bos Bouwland (P w) Laag Neutraal Hoog <31 31-6 >6 Gras uitmijnen Gras evenwicht Bouwland uitmijnen Bouwland evenwicht Bouwland verrijken Aa lt en seweg M ark e pla s Bos Ri j nw eg Koeie n & K an sen is ee n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR en ad vies die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl Perceel 1 3 4 5 6 7 8 9 1 11 1 13 14 Bouwplan 9 en P klasse (L,N,H) Gewas Klasse Perceel Gewas Klasse G3 H 15 G H M H 16 M1 H G3 H 17 1 G4 H G3 N 17-- G N M L 18 G1 H G1 H 19 M3 L G1 H GRN L G H 1 M1 L G N M1 N G N 3 G H G N 4 G1 H M N K1 GRN N M N K GRN N G N K3 G H Wink e ls weg Aa lt en seweg Groenenda als e weg Aanvoer = afvoer -15 kg PO5 Aanvoer = afvoer Aanvoer > afvoer + 1 kg PO5 Aa lt en sewe g Roe ss in kwe g Koeie n & K an sen is ee n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR en ad vies die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl Bos P balans percelen M ark e pla s Bos Bos Ri j nw eg 1
Plaatsbaar fosfaat en excretie BEP norm per gewas toestand H, N, L Plaatsbaar per perceel: 7 kg P O 5 /ha Plaatsbaar bedrijf 3877 kg P O 5 Excretie (BEX): 857 kg Geen afvoer van fosfaat nodig! Gewas bg tg1 tg tg3 ab1 ab Normatiev e bemesting 15 P klasse Normati ef P O 5 /ha 68 93 139 164 13 18 79 14-15 1 1 Correctie nalevering + + - - - ab3> 37 4 65 - Gewas bg tg1 tg tg3> ab1 ab ab3 > Fosfaatstromenv an en naar bodem bij ev enw ichtsbemesting Af Onttrekking 83 94 94 94 6 51 55 Atmdep Gegeven Aan Weidemest 18 9 9 9 Resultaat Gift 6 83 83 83 58 48 53 Behoefte stikstof en fosfaat per perceel Perceel Gewas P toestand Behoefte fosfaat stikstof stikstof/fosfaat 1 G3 61 8 4.6 M 1 58 5.8 3 G3 61 8 4.6 4 G3 neutraal 83 8 3.4 5 M 35 58 1.7 6 G1 11 344.8 7 G1 11 344.8 8 G 47 76 5.9 9 G neutraal 6 76 4.5 1 G neutraal 15 8.7 11 G neutraal 15 8.7 1 M neutraal 35 58 1.7 11
Perceel 1 3 4 5 6 7 8 9 1 11 1 Behoefte stikstof en fosfaat per perceel Gewas P toestand Behoefte fosfaat stikstof stikstof/fosfaat G3 61 8 4.6 M 1 58 5.8 G3 61 8 4.6 G3 neutraal 83 8 3.4 M 35 58 1.7 G1 11 344.8 G1 11 344.8 G 47 76 5.9 G neutraal 6 76 4.5 G neutraal 15 8.7 G neutraal 15 8.7 M neutraal 35 58 1.7 Behoefte bedrijf (ton) Drijfmest: 87 ton Dunne fractie: 937 ton Dikke fractie 4 ton Inv ullen met mest per perceel (ton/ha) Perceel 1 3 4 5 Gewas G3 M G3 G3 M P toestand neutraal drijfmest 5 4 5 81 3 dun 41 16 41 dik 3 1 Ervaringen met mineralenconcentraten als kunstmestvervanger 6 G1 83 14 7 G1 83 14 8 G 19 75 9 G neutraal 53 35 1 G neutraal 63 15 11 1 G M neutraal neutraal 63 11 15 5 Koeie n & K an sen is ee n s am enw er kin gsv er ban d v an 1 6 melkv ee ho ud er s, pro ef be drijf De M ark e, Wa geni ng en UR en ad vies die nst en. De r es ulta te n vin dt u op: w ww. ko ei en en ka n se n. nl 1
Wat is mineralenconcentraat? Mestscheiding gevolgd door Ultra Filtratie en Omgekeerde Osmose levert dikke fractie en mineralenconcentraat Voordeel landelijke meststoffenbalans; w el de dieren niet de mestproblemen dm dm mc km Veel meststoffen (DM + KM) Opwerken deel DM tot MC Toepassen als ver vanger KM Minder meststoffen Is mineralenconcentraat goed genoeg om kunstmest te verv angen? Onderzoek is nodig: Erkenning door EU als kunstmest en toepassing bovenop de gebruiksnorm voor dierlijke mest Erkenning door sector als werkbaar en prof ijtelijk alternatief vee Voordeel ondernemer Goedkope kunstmest Manier om zelf geproduceerde mest op het eigen bedrijf tot waarde te brengen Niet langer dm af en km aan Bedrijf/bedrijvengr oep dm dm Afvoer dm Bedrijf bodem dm mc Aanvoer km 13
Waar zitten de producenten? 1 6 1. Biogreen Heeten. V heugten Nederweert 3. Kumac Deurne 4. Reniers Wintelre 5. Kempsfarm Leunen 6. Vermue P Winsum 7. V Balkom Biezenmortel 8. Hobraken Bergeijk 7 8 4 5 3 14