SKB-Showcase. Praktijkdemo s met ondernemers uit de akker- en tuinbouw. Slotbijeenkomst SKB Showcase Biezenmortel 11 december 2014

Transcriptie

1 Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: E: I: SKB-Showcase Praktijkdemo s met ondernemers uit de akker- en tuinbouw Romke Postma Slotbijeenkomst SKB Showcase Biezenmortel 11 december 2014

2 Praktijkdemo s akkerbouw en tuinbouw Selectie bedrijven met ZLTO Ligging deelnemende akker- en tuinbouwbedrijven

3 Kenmerken praktijkbedrijven Bedrijfstype Vee akkerbouw groep 6x akkerbouw, 1x melkvee, 1x graszoden 4x varkens, 3x koeien / jongvee, 2x niet Tuinbouwgroep 4x boomteelt, 3x groenten, 1x vaste planten Grondsoort 7 x Zand; 1 x rivierklei 8x zand, 1x zand & klei Areaal/bedrijf ha 0, ha Kortdurende pacht Gewassen 4x 5x snijmaïs, 5x tarwe, 4x suikerbiet, 4x gras, 2x cons.aard, 2x ccm, suikermais, graszaad, graszoden, etc. - 5x Bomen (spillen, laanbomen, onderstammen), vaste planten, prei, spinazie, sla, peen, prei, kool,

4 Aan de slag in praktijk: tools / hulpmiddelen Het begin: opstellen bodem- en bemestingsplan Zelf doen met stappenplan of gebruik software Bodemgerichte maatregelen: lange termijn Gewasgerichte bemesting: korte termijn Onderdeel: bemestingsadviezen op basis van grondonderzoek B.v. door laboratoria, zoals BLGG AgroXpertus Doorrekening van effecten: OS-balans en/of rekenmodel Meerdere modellen beschikbaar Voorspelling verloop OS-gehalte In modellen koppeling met nutriënten (N en P) en emissies Te gebruiken voor evaluatie

5 Opstellen bodem- en bemestingsplan Bodemplan (lange termijn; strategisch niveau): Keuze gewassen in bouwplan/rotatie, incl. groenbemesters Gewasrestenbeheer (b.v. achterlaten / verwijderen stro), Wijze van grondbewerking/-berijding en Gebruik bodemverbeteraars en/of organische meststoffen Bemestingsplan (korte termijn; tactisch en operationeel niveau): Bemestingsadviezen Gewasbehoefte en bodemlevering Bodem- en gewasgericht (o.a. voor P en K) Precisiebemesting Rijenbemesting Bijbemesting Plaatsspecifieke bemesting Speciale meststoffen Toetsen aan wetgeving (gebruiksnormen)

6 Ontwikkeling wetgeving N-gebruiksnorm N-gebruiksnormen van uitspoelingsgevoelige gewassen op zuidelijke zandgronden per met 20% (!) verlaagd Dit geldt o.a. voor Consumptie-aardappelen Suikerbieten Graszaad Graszoden Prei Spinazie Suikermaïs Equivalente maatregelen: alternatieve maatregelen die hetzelfde effect hebben als de verlaging van de N-gebruiksnorm Dit moet wel kunnen worden aangetoond (onderbouwd)!

7 Actuele OS-gehalten praktijkpercelen Metingen op percelen in voorjaar 2013: Advies voor praktijkbedrijven? Streefwaarden voor gewenste OS-gehalten ontbreken Koppeling met OS-balans en/of rekenmodel Streven naar handhaving moeilijk voor hoge gehalten

8 OS-balans tools nodig Voor akkerbouw en groeteteelt beschikbaar Niet voor boomteelt OS-balans ontwikkeld (excel-werkblad) Najaar 2014: OS-balans opgenomen in Milieukeur Veel boomkwekers telen onder Milieukeur Tot nu toe geen aandacht voor bodembeheer Ketenpartijen verankering duurzaamheid

9 Actuele P-toestanden praktijkpercelen Metingen op percelen in voorjaar 2013: streeftraject Bevindingen: P-toestand vaak hoger dan landbouwkundig gewenst Hierdoor is wettelijk toegestane P-bemesting lager Dit beperkt mogelijkheden aanvoer organische meststoffen

10 N-mineraal praktijkpercelen 2013 Metingen op percelen in najaar 2013: Bevindingen: Maximale Nmin-voorraad regelmatig hoger dan maximale waarde waarde Hierdoor risico van (te) hoge NO3-uitspoeling Niet alleen bij uitspoelingsgevoelige gewassen Uitdaging: goede N-voorziening in seizoen én lage Nmin najaar

11 Praktijkbedrijven: vruchtwisseling Bedrijven vaak intensief Nauwe vruchtwisseling problemen met bodemgezondheid Vaak worden percelen geruild / kortdurende gepacht Soms wordt aandeel graan verhoogd lager saldo Stro blijft vaker achter op perceel Groenbemesters kunnen problemen geven met aaltjes Bij hoog renderende teelten (tuinbouw) soms rustjaar met groenbemester, zoals Tagetes goed voor OS en aaltjes Door toenemende vraag naar grond staat dit onder druk

12 Bodemverbeteraars en organische mest Bedrijven gebruiken eigen mest eerst vaak niet optimaal Bij perceelshuur worden vaak afspraken gemaakt over afname mest vaak niet optimaal Gebruik organische mest wordt beperkt door P-aanvoer Gehalte aan (stabiele) organische stof is hoog in composten en rundveemest en laag in varkensmest Aantal ondernemers kiest heel bewust voor compost en/of rundveemest

13 Conclusies - 1 Uitdagingen op het gebied van bodem- en nutriëntenbeheer in Zuidoost Nederland zijn groot, o.a. door: Akker- en tuinbouw: veel intensieve gewassen Hoge nitraatgehalten grondwater verlaging gebruiksnormen Relatief veel kortdurende pacht Beschikbare tools voor ondernemers, zoals: Opstellen bodem- en bemestingsplan OS-balans en rekenmodellen precisiebemesting Lage P-gebruiksnorm bemoeilijkt aanvoer organische stof Maar: hoge aanvoer OS is wel mogelijk

14 Conclusies - 2 Implementatie duurzaam bodembeheer in praktijk vergt maatwerk afhankelijk van bedrijf (gewassen, vee, ) en ondernemer Mogelijkheden: Verruiming vruchtwisseling soms via graan in bouwplan; soms via perceelsruil Gewasresten achterlaten stro op land Groenbemesters organische stof en aaltjes Bodemverbeteraars en organische mest Uitdagingen: aanvoer mest beperkt door P-aanvoer Meststofkeuze niet altijd optimaal, o.a. door kosten kosten op korte termijn; onzekere baten op de langere termijn Lage Nmin in najaar nog moeilijk realiseerbaar NO 3 -uitspoeling Koplopers peloton

15 Dank voor uw aandacht