Mineralen op Maat. Mineralen op Maat. Winterbijeenkomsten Doelstelling project:

Transcriptie

1 Winterbijeenkomsten Dit project wordt medegefinancierd door Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland Ed Boerboom Mineralen op Maat Indeling presentatie: Het project Mineralen op Maat Wat is mineralenconcentraat Productie en producenten Wat is spuiloog / spuiwater Regelgeving - stand van zaken Onderzoek Toepassingsmogelijkheden gewassen Bedrijfsvoorbeeld Mineralen op Maat Doelstelling project: Het stimuleren van het gebruik en de emissiearme toepassing van kunstmestvervangers in de plantaardige sectoren en rundveehouderij. 1

2 Mineralen op Maat Aanvragers project: Rusthoeve Kuunders akkerbouw Deurne Evenhuis akkerbouw Giethoorn Paulus van den Berg Bergeijk Mineralen op Maat Financiers project: Ministerie van EL&I Deelnemende producenten en loonwerkers Mestac ZLTO / LTO Noord Mineralen op Maat Uitvoerders project: DLV Plant Alliance DLV Dier 2

3 Wat is mineralenconcentraat Wat is mineralenconcentraat Productie 3

4 Productie Flotatie unit Productie Zeefbandpers Productie Omgekeerde osmose 4

5 Producenten 9. Verkooijen Langeweg (niet erkend) 9 Samenstelling MC Stikstof : 8,0 kg N Fosfaat : 0,6 kg P 2 O 5 Kali : 9,0 kg K Gehaltes producent Houbraken Wat is spuiwater 5

6 Spuiwater NH3 SO2 (NH4)2SO4 - Zwavelzure ammoniak Spuiwater Proces chemisch nagebootst Lucht met NH 3 gaat door waterfilm heen Contact met Zwavelzuur (H 2 SO 4 ) Er ontstaat: Zwavelzure ammoniak (NH 4 ) 2 SO 4 Eigenschappen Meststof met zeer lage ph Bevat Ammonium-N (NH 4+ ) Bevat 3 keer zoveel S als N 6

7 Opslag en mengen Spuiwater uit een chemische en een biologische luchtwasser mag u niet mengen. Het mag dan ook niet in de mestkelder worden geloosd. Bij het mengen van spuiwater uit een chemische luchtwasser met dierlijke mest komt het giftige gas di-waterstofsulfide vrij. Ook kan na menging met dierlijke mest ijzersulfaat ontstaan in het mengsel. Komt dit in de bodem, dan wordt dit omgezet in zwavelzuur. Zwavelzuur is schadelijk voor het gewas, omdat het de bodem verzuurt. Bron: DR-Loket Gebruiksruimte dierlijke mest De gebruiksnorm is 170 kilo stikstof per hectare landbouwgrond. Behalve als het gaat om een derogatiebedrijf. Een derogatiebedrijf mag voor graasdierenmest een norm van 250 kilo stikstof per hectare grasland en bouwland gebruiken. Fosfaatgebruiksnormen 7

8 Gewasnormen stikstof Gewasnormen stikstof Uitrijdperioden ** Bij de teelt van een groenbemester 8

9 Verplichte mestverwerking vanaf 1 januari 2013 (?) % P verplichte mestverwerking (plaatsing buiten landbouw) MC erkenning als kunstmest EU-Meststoffenverordening (DG-IE) Erkenning als anorganische meststof: Geen organische stof (mc nu 14 gram/kg) Industrieel product Stabiel product van hoge kwaliteit Herziening Meststoffenverordening: Ruimte voor hergebruik Milieudruk niet toenemen Vernieuwde verordening 2014/2015 MC erkenning als kunstmest Nitraatrichtlijn (DG-ENVI) Werking van producten uit dierlijke mest minimaal gelijkwaardig aan anorganische meststoffen Onderzoek om werkzaamheid te bewijzen Onderhandelingen voor 5 de Actieprogramma: MC mogelijk alleen binnen derogatie als KMV toe te passen 9

10 Pilot mineralenconcentraat Pilot gestart in 2009 Verlenging pilot in 2012 Uitbreiding naar 10 erkende producenten in 2013 Einde pilot 2014, dan onderdeel van het 5 e actieprogramma van het mestbeleid Spuiloog / spuiwater Valt onder de overige anorganische meststoffen Dit zijn stoffen die als kunstmeststof kunnen worden verhandeld Spuiloog / spuiwater Valt onder de overige anorganische meststoffen Stoffen die als meststof kunnen worden verhandeld 1. Reststof die is vrijgekomen bij de chemische reiniging van stallucht van veehouderijbedrijven door het wassen van de stallucht met ammoniak in een verdunde oplossing van zwavelzuur en die bestaat uit een ammoniumsulfaat-oplossing in water (spuiwater uit luchtwassers met een chemische wasstap). 10

11 Spuiloog / spuiwater 2. Reststof die is vrijgekomen bij de biologische reiniging van stallucht van veehouderijbedrijven door het wassen van stallucht met water en geleid over materiaal met een ruimtelijke structuur waarop nitrificerende bacteriën ammonium omzetten in nitriet en vervolgens in nitraat en die bestaat uit een zeer sterk verdunde ph-neutrale zwavel- en stikstofhoudende oplossing in water (spuiwater luchtwassers met een biologische wasstap). 3. Reststof die is vrijgekomen bij de reiniging van stallucht van veehouderijbedrijven door het wassen van stallucht met water (spuiwater uit luchtwassers met een water wasstap). Kunstmestvervangers (KMV s) Mineralenconcentraat (MC) Spuiwater Mineralenconcentraat Als kunstmestvervanger mestcode 120 wc 100% Als dunne fractie mestcode 41 wc 80% Mineralenconcentraat Apart uitrijden met geschikte apparatuur Mengen met drijfmest in silo Mineralenconcentraat Uitrijdperioden voor dierlijke meststoffen in acht nemen Emissiearm aanwenden Telt niet mee voor de stikstofgebruiksruimte dierlijke mest Telt mee voor de stikstofgebruiksnorm (100%) Telt mee voor de fosfaatgebruiksnorm Gebruik MC binnen het onderzoek Schriftelijke overeenkomst met aangewezen producent 11

12 Spuiwater Apart uitrijden met geschikte apparatuur (Bomech of spaakwielbemester) Bij uitrijden combineren met drijfmest Spuiwater mengen met urean Kunstmestdoppen of sleepslangen Stikstof Nitraat: o Opname via bodemvocht o Uitspoelinggevoelig o Wordt niet direct eiwit van gemaakt Conclusie: Ammonium en Ureum de beste N-vormen Stikstof Ureum: o Opname via wortel o Niet uitspoelinggevoelig o Kan direct eiwit maken Ammonium: o Opname via wortel o Niet uitspoelinggevoelig o Kan direct eiwit maken De plaats van KMV s 12

13 Toepassing in aardappelen Consumptie klei: 285 1,1 x Nmin. Behoefte N: 260 kg Behoefte K: 200 kg Basisgift 20 m 3 VDM: 100 kg N (70% werkzaam) (7-3,5-7%) 70 kg P 140 kg K Toepassing in aardappelen Aanvulling met mineralenconcentraat m 3 aan de basis: kg N kg K 5-7 m 3 sluiten gewas: kg N kg K Variaties kunstmest mogelijk Toepassing in aardappelen Bouwlandbemester MC m 3 /ha Na opkomst MC 5-8 m 3 /ha 13

14 Toepassing in aardappelen Bron: strokenproef PPO Vredepeel 2010 Toepassing in aardappelen Resultaten demoveld Bergeijk 2012 (Lady Amarilla) Basisbemesting 33 m 3 RVD/ha 155 kg N-totaal 55 kg P Bijbemesting 10 m 3 mineralenconcentraat kg KAS 80 kg N + 27 kg N 6 kg P 90 kg K Overige gedeelte is bijbemest met 300 kg KAS (81 kg N) Bron: Alliance Toepassing in aardappelen Resultaten demoveld Bergeijk 2012 (Lady Amarilla) Bijbemest met mineralenconcentraat Netto opbrengst proefrooiing : 75,8 ton/ha Sortering : 4,36 % Sortering > 50 : 95,64 % Bijbemest met kunstmest Netto opbrengst proefrooiing : 81,8 ton/ha Sortering : 6,61 % Sortering > 50 : 92,74 % Het gedeelte bijbemest met MC was op het moment van proefrooien ( ) beduidend minder ver afgestorven. Bron: Alliance 14

15 Toepassing in maïs Maïs: 185 Nmin. Behoefte N: 160 kg Behoefte K: kg Totale gift 17 m 3 MC: 170 kg N 0 kg P 170 kg K Toepassing in maïs Basisgift 20 m3 VDM: 100 kg N (70% werkzaam) (7-3,5-7%) 70 kg P 140 kg K Aanvulling 7 m 3 MC: 70 kg N 70 kg K Aan de basis of in het gewas Toepassing in maïs Bouwlandbemester MC 7-17 m 3 /ha Na opkomst MC 5-8 m 3 /ha 15

16 Toepassing in maïs Bron: strokenproef PPO Vredepeel 2010 Toepassing in maïs Resultaten demoveld Heeten 2011 Veld Bemesting Aanwendings -methode Ton/ha DS % DS/ha VEM 1 Geen 33,3 ton 39,6 13,2 ton m3 rdm & 20 kg granulaat Traditioneel 44,5 ton 34,0 15,1 ton m3 rdm & 10 m3 mincon. Traditioneel 46,7 ton 38,5 18,0 ton m3 rdm & 10 m3 mincon. Traditioneel 44,0 ton 36,9 16,2 ton m3 rdm & 20 kg granulaat GPS 44,7 ton 41,2 18,4 ton m3 rdm & 10 m3 mincon. GPS 44,0 ton 37,7 16,6 ton m3 rdm & 10 m3 mincon. GPS 40,0 ton 40,8 16,2 ton m3 rdm 1 werkgang 47,7 ton 37,3 17,8 ton m3 rdm & 10 m3 mincon. 1 werkgang 46,3 ton 37,1 17,2 ton m3 rdm & 10 m3 mincon. 1 werkgang 49,0 ton 36,8 18,0 ton 944 Bron: DLV Dier 2011 Toepassing in maïs Resultaten demoveld Waalre 2012 Basisbemesting 40 m 3 RVD/ha 202 kg N-totaal 69 kg P Rijenbemesting 16 liter Powerstart 2,2 kg N 4,6 kg P Baan met bijbemesting 8 m 3 mineralenconcentraat 64 kg N 4,8 kg P 72 kg K Bron: Alliance 16

17 Toepassing in maïs Resultaten demoveld Waalre 2012 Bijbemesting met MC : 48,2 ton vers 40,1 % ds 19,3 ton ds Zonder bijbemesting : 42,6 ton vers 42,5 % ds 18,1 ton ds Overbemesting met mineralen concentraat gaf op dit perceel 7 % hogere drogestof opbrengst, met ongeveer dezelfde voederwaarde. Baan met MC stond bij hakselen nog beduidend groener dan rest van het perceel. Bron: Alliance Toepassing in granen (klei) Wintertarwe Behoefte N: 250 kg (Nmin. + nalevering) Behoefte K: 120 kg Eerste gift KAS of Urean (90 kg N) Tweede gift 10 m 3 MC: 100 kg N 100 kg K Derde gift KAS (40 kg N) Toepassing in granen Tweede gift MC 8-10 m 3 /ha 17

18 Toepassing in granen Bron: Proef N-systemen HLB 2010 Praktijkervaring in spinazie Zaai 200 kg KAS/ha Praktijkervaring in spinazie 5 m 3 MC 18

19 Praktijkervaring in spinazie 10 m 3 MC Toepassing groenbemesters Stikstof is snel beschikbaar voor de groenbemester. Ammoniakale stikstof, geen risico voor uitspoeling. (Vrijwel) geen fosfaat. Let op uitrijdperiode en emissiearme aanwending. Kleinere hoeveelheden alleen met speciale apparatuur. Toepassing groenbemesters Caliënte en Nemat (aaltjesbestrijding) 10 m 3 mineralenconcentraat/ha 19

20 Toepassing groenbemesters Bladrammenas en gele mosterd 7 m 3 mineralenconcentraat/ha Toepassing op grasland Voorbeeld grasland bemesting zonder beweiding Mogelijkheden grasland 1 e en 3 e snede Tijdstip Soort mest Hoeveelheid N (60% wc) P K 15-feb RVDM 30 m apr KAS 300 kg 80 na 1e snede KAS 200 kg 54 na 2e snede RVDM 15 m na 2e snede KAS 75 kg 20 na 3e snede RVDM 10 m na 3e snede KAS 75 kg 20 Totaal Mogelijkheden grasland bemesting met RO-concentr. Tijdstip Soort mest Hoeveelheid N (60% wc) P K 15-feb RVDM 25 m mrt RO-concent 12 m3 84 7,2 120 na 1e snede KAS 260 kg 70 na 2e snede RVDM 15 m na 2e snede KAS 75 kg 20 na 3e snede RVDM 12 m na 3e snede RO-concent 3 m3 21 1,8 30 Totaal Toepassing op grasland Voorbeeld grasland bemesting zonder beweiding Mogelijkheden grasland na 2 e en 3 e snede Tijdstip Soort mest Hoeveelheid N (60% wc) P K 15-feb RVDM 30 m apr KAS 300 kg 80 na 1e snede KAS 200 kg 54 na 2e snede RVDM 15 m na 2e snede KAS 75 kg 20 na 3e snede RVDM 10 m na 3e snede KAS 75 kg 20 Totaal Mogelijkheden grasland bemesting met RO-concentr. Tijdstip Soort mest Hoeveelheid N (60% wc) P K 15-feb RVDM 30 m apr KAS 300 kg 80 na 1e snede KAS 180 kg 48 na 2e snede RVDM 10 m na 2e snede RO-concent 5 m3 35 3,0 50 na 3e snede RVDM 12 m na 3e snede RO-concent 3 m3 21 1,8 30 Totaal

21 Toepassing op grasland Zodenbemester Grasland gemengd uitgereden met drijfmest Toepassing op grasland Duport Liquiliser spaakwielbemester (12 meter) Spuiwater liter/ha Op grasland en (tuin)bouwland Toepassing op grasland Zodenbemester-PPL Combinatie drijfmest / spuiwater 21

22 Bedrijfsvoorbeeld Bedrijfskenmerken akkerbouw kleigrond: Gewas Oppervlakte N norm N totaal Aardappelen 25 ha Graan 37,5 ha Wortelen 12,5 ha Suikerbieten 12,5 ha Uien 12,5 ha Totaal 100 ha ha x 55 kg P = 5500 kg P Bedrijfsvoorbeeld 37,5 ha x 20 m 3 VDM (6,8 N - 3,9 P) = 750 m 3 25 ha x 5 ton dikke fractie (12 N - 19 P - 5 K) = 125 ton Plaatsingsruimte P 5500 kg VDM 2925 kg, dikke fractie 2375 kg, P km = 0 kg Plaatsingsruimte N kg VDM 3570 kg, dikke fractie 825 kg, N km = kg 6400 kg N kunstmest vervangen door MC = 800 m 3 Beschikbare ruimte P = 200 kg, benut 200 kg Bedrijfsvoorbeeld Bedrijfskenmerken rundveebedrijf: 50 ha waarvan 10 ha maïs en 40 ha gras P 2 O 5 : plaatsingsruimte 4275 kg, excretie: 4200 kg, P-km: 0 kg N: plaatsingsruimte = excretie, kunstmestruimte: 150 kg per ha Mest afvoer: 0 m 3 50% van kunstmest N ruimte ingevuld met MC Gebruik MC: 75 kg N/ha x 50 ha = 3750 kg MC N 470 ton MC Aanvoer MC P 2 O 5 : 118 kg Overschot P 2 O 5 : 43 kg Mestafvoer: 25 m 3, tegen kosten: 25 x 14 = 350 Euro 22