Kansen/knelpunten mestverwerking en -afzet

Transcriptie

1 Kansen/knelpunten mestverwerking en -afzet Themadag mestverwerking en afzet Brugge, 29 november 2013 Bert Bohnen BB - Studiedienst

2 Inleiding Situatie mestgebruik Situatie mestverwerking Balans Vlaanderen Toekomstvisie 2

3 Evolutie van het mestaanbod in Vlaanderen sinds 2000 (in miljoen kg N) 3

4 Evolutie van de maximale afzetruimte, het gebruik en het gecorrigeerd gebruik (afgetopt op de bemestingsnormen) in Vlaanderen (in miljoen kg N), samen met de evolutie van de acceptatiegraad voor stikstof, gemiddeld voor Vlaanderen en voor de provincie West-Vlaanderen 4

5 Operationele mestverwerkingsinstallaties in Vlaanderen Bron: VCM-enquête

6 Evolutie van de toegekende mestverwerkingscertificaten voor verwerking en export van pluimvee- en niet-pluimveemest in Vlaanderen (periode ) 6

7 Hoeveelheden dierlijke en andere meststoffen getransporteerd per week in 2012, voor een aantal belangrijke transportstromen (in miljoen kg N) 7

8 Vlaamse mestbalans in 2012 (in miljoen kg N en miljoen kg P 2 O 5 ) 8

9 Toekomstvisie Gebruiksnormen Kaderrichtlijn water Kunstmestgebruik Nutriëntenrecuperatie 9

10 Vragen & antwoord 10

11 Transport van ruwe en verwerkte mest Themadag Van stal tot akker, Brugge 29/11/2013

12 Inhoud Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Productie, afzet en verwerking van mest in VL Export mest uit VL: bestemmingen Wetgevend kader export mest

13 Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Organisatie Onafhankelijk samenwerkingsverband en intermediair tussen overheid en mestverwerkingssector Doelstellingen VCM Overlegplatform tussen overheid en sector Beleidsondersteunend werk Kenniscentrum en aanspreekpunt met betrekking tot mestverwerking en nutriëntenvalorisatie Onafhankelijk eerstelijnsadvies

14 Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Brede platformwerking met 28 leden A-leden B-leden

15 Productie, afzet en verwerking van mest in Vlaanderen N (miljoen kg) P 2 O 5 (miljoen kg) Netto-productie a 158,9 60,7 Mestverwerking b 26,3 13,6 Bronnen: a Voortgangsrapport Mestbank 2012 (cijfers 2011), b VCM enquête 2011 Mestdecreet: mestverwerkingsplicht Mestverwerking: nutriënten (N en P) komen niet op Vlaamse landbouwgrond Export van ruwe mest Behandeling tot exportwaardig eindproduct en afzet buiten VL Behandeling voor afzet in tuinen, parken plantsoenen Omzetting van N tot N 2 -gas Omzetting naar kunstmeststof

16 Export mest uit Vlaanderen: bestemmingen Totale hoeveelheid geëxporteerde mest uit Vlaanderen in 2012: ton (= kg N) (bron: VLM Mestbank 2013) Bestemmingen geëxporteerde mest: 5% 2% FRANKRIJK 43% 50% NEDERLAND DUITSLAND ANDERE

17 Export mest uit Vlaanderen: aandeel ruwe mest en verwerkte mest Relatief aandeel van de export van ruwe of verwerkte mest per bestemming in 2012 (bron: VLM Mestbank 2013) 100% 90% 80% 70% 60% 72% 63% 78% 54% 66% 50% 40% VERWERKING RUW 30% 20% 10% 28% 37% 22% 46% 34% 0%

18 Wetgevend kader export mest Export Frankrijk Export Duitsland Export Nederland

19 Export naar Frankrijk Belangrijkste exportbestemming voor Vlaanderen Ruwe pluimvee- of paardenmest Naar landbouwgrond of 1069/2009 erkende installaties Invoertoestemming Fr nodig Voldoen aan NFU normering: Mestafzetdocument (MAD) van Mestbank + goedgekeurd formulier Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren Aanmelding in Traces Indien pluimveemest: gezondheidsverklaring FAVV Indien paardenmest: handelsdocument Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1 u aan 70 C) Afkomstig van 1069/2009 erkende installaties Geen invoertoestemming Fr nodig (verordening 749/2011) Andere landen: wel toestemming nodig van land van bestemming Voldoen aan NFU normering: Mestafzetdocument Mestbank + aanmelding transport in MTIL Aanmelding in Traces Handelsdocument

20 Export naar Duitsland Ruwe pluimvee- of paardenmest Invoertoestemming 'Tierseuchenrechtliche Genehmigung' van Ministerium für Umwelt und Verbraucherschutz adhv het formulier Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat Mestafzetdocument van VLM-Mestbank Goedgekeurd formulier Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren Aanmelding in Traces Indien pluimveemest: gezondheidsverklaring FAVV Indien paardenmest: handelsdocument Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1u aan 70 C) Van 1069/2009 erkende installaties Mestafzetdocument VLM-Mestbank Handelsdocument

21 Export naar Nederland Ruwe pluimvee- of paardenmest Invoertoestemming van Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) aan de hand van het formulier Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat Mestafzetdocument van VLM-Mestbank Goedgekeurd formulier Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren Aanmelding in Traces en Gezondheidscertificaat (FAVV) Eindproducten mestverwerking mits hygiënisatie (min 1u aan 70 C) Procedure idem Duitsland

22 Export ruwe varkensmest Ook export van ruwe varkensmest Vlaanderen naar Zeeland voor uitrijden op land van derden mogelijk Bovenop de mogelijkheid voor Vlaams-Nederlandse grensoverschrijdende veeteeltbedrijven (uitrijden ruwe varkensmest op eigen landbouwgronden) Zeeland als akkerbouwregio is vragende partij voor ruwe varkensmest Sanitaire toestemming van zowel het land van bestemming (Nederland) als het land van verzending (België)

23 Export ruwe varkensmest 13 9/12/2013

24 Export ruwe varkensmest PROCEDURE Invoertoestemming van Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) aan de hand van het formulier Aanvraag om toestemming voor de verzending van dierlijke bijproducten naar een andere lidstaat, (EG 1069/2009) Toelating van het FAVV (jaarlijkse toestemming) Goedgekeurd formulier Aanvraag om dierlijke mest uit te voeren van VLM-Mestbank Mestafzetdocument van VLM-Mestbank Aanmelding in Traces en Gezondheidscertificaat (afgeleverd door het FAVV)

25 Export VlZeeland: ruwe varkensmest voor uitrijden op land van derden Export NlVl: ruwe mest voor verwerking 15 9/12/2013

26 Bedankt voor uw aandacht! Emilie Snauwaert Adviseur VCM Tel.: 050/

27 Van stal tot akker Workshop Mestverwerking & -afzet Prof. E. Meers Toegepaste Milieutechnologie & -chemie in Agro-industrie

28 Onderzoeksdomein: Milieuchemie & -technologie voor de agro-industrie Mest- & digestaatverwerking Behandeling van afvalwater tot herbruikbaar Milieu Effect Rapportage Afvalwaterzuivering Waterhergebruik Van onderzoek tot toepassing

29 Onderzoeksdomein: Milieuchemie & -technologie voor de agro-industrie Nutriënt recuperatie uit nevenstromen van landbouw & voedingsindustrie Teelt van biomassa op verontreinigde & marginale gronden Biogas als sleuteltechnologie voor optimalisatie van nutriënt en energiecycli Nutrient recuperatie Energieteelt op verontreinigde grond

30 Uit projectaanvraag EU-FP7-INEMAD (Eng.)

31

32 Bioraffinage met vergisting : mineraal extractie uit mest & afval

33 Test plant: sla Zoutgevoelige teelt Teeltbehoefte (N-P2O5-K20) : kg/ha Labo & volle veldbeoordeling Geteste producten : - Struviet (P-bemester) - Dunne fractie digestaat (NK) - Spuiwater luchtwasser (N) - Effluent van rietvelden (K)

34 (1) Minerale startmest (2) Dierlijke mest (3) Kunstmest (4) Spuiwater luchtwassing (5) Mengsel dunne fractie mest & digestaat (6) Digestaat (7) Dunne fractie digestaat (1) Minerale startmest (2) Dierlijke mest (3) Kunstmest (4) Spuiwater luchtwassing (5) Mengsel dunne fractie mest & digestaat (6) Digestaat (7) Dunne fractie digestaat (8) Dunne fractie varkensmest (9) Varkensurine (stal met gescheiden inzameling) NutriCycle pag. 8

35 NutriCycle

36 Jan Wijnen, ZLTO Dit project wordt medegefinancierd door Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland Brugge, 29 november 2013

37 Mineralen op Maat Indeling presentatie: Het project Mineralen op Maat Filmpje Situatie in Nederland In welke gewassen en stadia? Kansen en knelpunten kunstmestvervangers

38 Mineralen op Maat Doelstelling project: Het stimuleren van het gebruik en de emissiearme toepassing van nieuwe kunstmestvervangers uit dierlijke mest in de plantaardige sectoren en rundveehouderij

39 Mineralen op Maat Onderdelen project : 90 Velddemonstraties 32 Excursies bij mestverwerkingsinstallaties 90 Winterbijeenkomsten voor studiegroepen Projectleiding: ZLTO

40 Situatie in Nederland Mineralenconcentraat Pilot Regelgeving Spuiwater Regelgeving

41 Producenten in de pilot Poels VOF Meerlo 2. Van Heugten Nederweert 3. Kumac Deurne 4. Reniers Wintelre 5. Kempfarm Leunen 6. Mts. Vermue Winsum 7. t Haantje Enschede 8. Houbraken Bergeijk 9. Verkooyen Langeweg 10. Dankers Borgercomp.

42 Samenstelling MC Producent N P 2 O 5 K 2 O Kumac 8,0 < 0,1 10,0 Houbraken 8,5 0,6 9,0 Reniers 8,5 0,5 9,0 Van Heugten 5,8 0,2 5,5 Verkooijen 7,5 0,1 9,0

43 Samenstelling dikke fractie Stikstof 12 kg N Fosfaat kg P 2 O 5 Kali 5 kg K D.s % Gehaltes producent Houbraken

44 Regelgeving Mineralenconcentraat Als kunstmestvervanger mestcode 120 wc 100% Als dunne fractie mestcode 41 wc 80% Mineralenconcentraat Apart uitrijden met geschikte apparatuur Mengen met drijfmest in silo Elke vracht wegen en bemonsteren

45 Regelgeving Mineralenconcentraat Uitrijdperioden voor dierlijke meststoffen in acht nemen Emissiearm aanwenden Gebruik MC binnen de pilot (10 producenten, ha) Schriftelijke overeenkomst met erkende producent

46 Regelgeving Spuiwater Meststof met lage tot neutrale ph Bevat ammonium stikstof (NH 4+ ) Bevat gemiddeld kg stikstof/ton Bevat gemiddeld kg zwavel/ton

47 Opslag en mengen spuiwater Spuiwater uit een chemische en een biologische luchtwasser mag u niet mengen Het mag dan ook niet in de mestkelder worden geloosd Bij het mengen van spuiwater uit een chemische luchtwasser met dierlijke mest komt het giftige gas di-waterstofsulfide vrij Bron: DR-Loket

48 De plaats van MC en Spuiwater

49 Welke gewassen en stadia?

50 Toepassing in aardappelen Bouwlandbemester: MC m 3 /ha Spuiwater: met frezen direct inwerken (1 m 3 /ha) Na opkomst MC 5-8 m 3 /ha

51 Toepassing in maïs Bouwlandbemester MC m 3 /ha Na opkomst MC 5-8 m 3 /ha

52 Toepassing in maïs

53 Toepassing in granen Tweede gift MC 12 m 3 /ha

54 Toepassing groenbemesters Bladrammenas en gele mosterd 7 m 3 mineralenconcentraat/ha

55 Toepassing op grasland Zodenbemester Grasland MC gemengd uitgereden met drijfmest

56 Toepassing op grasland Duport Liquiliser spaakwielbemester (12 meter) Spuiwater liter/ha Op grasland en (tuin)bouwland

57 Toepassing op grasland Zodenbemester-PPL Combinatie drijfmest / spuiwater

58 Kansen KMV s Bij minder kunstmest minder CO2-gebruik Met MC minder water, dus minder transportbewegingen Met MC meer mogelijkheden voor vaste mest/compost in najaar, o.s. voorziening Opwaarderen MC en spuiwater; nog geconcentreerder, dus minder m3/ha Lagere kosten kunstmest akkerbouwer Lagere afzetkosten mest veehouders

59 Knelpunten KMV s Kosten bemesting akkerbouwer zijn hoger dan onbewerkte dierlijke mest Te weinig P in MC voor basisbemesting aardappelen Aangepaste machines voor kleine hoeveelheden (< 12 m3/ha) Prijs kunstmest - prijs KMV s Gehaltes nog relatief breed Spuiwater verzurend en agressief voor apparatuur Werking: gelijk aan KAS??

60 Zijn er nog inhoudelijke vragen?