Ontwikkelingen op het gebied van aansluiting onderwijs arbeidsmarkt

Ontwikkelingen op het gebied van aansluiting onderwijs arbeidsmarkt Aanbeveling tot het formeren van een regionale overlegtafel tussen werkgevers en opleiders Oktober 2014

Inhoudsopgave 1. AANLEIDING... 3 1.1 DOELSTELLING... 3 1.2 WERKWIJZE... 4 2. AANBOD VANUIT HET ONDERWIJS... 5 2. VERANDERINGEN IN HET ONDERWIJS... 6 2.1 BEKOSTIGING... 6 2.2 NIEUWE OPBOUW KWALIFICATIEDOSSIERS... 7 2.3 NIEUWE URENNORM VOOR DE ONDERWIJSTIJD... 8 3. VERANDERINGEN IN DE ZORG... 9 3.1 WENSEN VAN HET WERKVELD NAAR HET ONDERWIJS... 9 4. NETWERKVORMING EN COMMUNICATIE... 11 5. EEN AANZET VOOR VERVOLGSTAPPEN... 12 DANKWOORD... 13 2

1. Aanleiding Een belangrijke doelstelling van het MBO is opleidingen aan te bieden, die voldoende zijn afgestemd op de arbeidsmarkt. MBO opleidingen moeten voldoende arbeidsmarktrelevant zijn. Studenten met een MBO diploma moeten werk kunnen vinden. Het aantal opleidingen moet afgestemd zijn op de capaciteit op de arbeidsmarkt. Goede samenwerking tussen de MBO scholen en het bedrijfsleven is hiervoor noodzakelijk. 1 Deze tekst komt van de site van de MBO Raad en geldt natuurlijk ook voor het HBO. Maar hoe geef je die samenwerking concreet vorm in een wereld die in hoog tempo verandert? De ontwikkelingen in de Zorgsector gaan snel: De versobering van de AWBZ en de overheveling naar de WMO Het extramuraliseren van de lagere ZorgZwaartePaketten (ZZP) De invoering van de jeugdwet en de bijborende transities De doorgaande vergrijzing (meer oudere zorgvragers) en ontgroening (minder potentiële arbeid beschikbaar) Een toenemend grote rol voor informele zorg en het verlies aan betaald werk aan de onderkant van het loongebouw Innovaties op de inhoud van de zorg Informatisering / digitalisering De zorgzwaarte zal toenemen in de intramurale setting. In de extramurale setting is daarvan eveneens sprake. Daarnaast zal de rol van zorgpersoneel veranderen: meer zorgen dat, in plaats van zorgen voor. Dat heeft ook gevolgen voor de competenties van zittende en toekomstige medewerkers. Gevolgen voor de wensen van zowel studenten als werkgevers als het gaat over vorm en inhoud van het (beroeps)onderwijs. Maar ook in het onderwijs komen er grotere en kleinere veranderingen o.a. op basis van het programma Focus op Vakmanschap en de introductie van de term macrodoelmatigheid. Een strakkere verplichting van het aanbieden van lesuren en stage-uren Verandering in de bekostiging van ROC s door het Ministerie OC&W De implementatie van nieuwe Kwalificatiedossiers die ook qua vorm en mogelijkheden volledig herzien zijn Informatisering / digitalisering en andere innovaties in het onderwijs Maatregelen en veranderingen die in elkaar grijpen en die vragen om en vernieuwde dialoog tussen de sector Zorg en Welzijn en de opleiders die hun beroepskrachten opleiden. 1.1 Doelstelling Het doel is om samen met werkgevers en opleiders de ontwikkelingen te benoemen. Dit is de basis voor eventuele aanpassingen in de BPV (beroepspraktijkvorming). Scholen hebben hun eigen verantwoordelijkheden daar waar het gaat om curriculum, toetsing en examinering, maar kunnen daarbij niet zonder de inbreng vanuit het werkveld. De sector vraagt op termijn om mensen met andere competenties en vaardigheden. Een goede afstemming tussen beide partijen is gezien alle veranderingen cruciaal. 1 http://bit.ly/10idouf: Website Mbo Raad Doelmatigheid van het opleidingenaanbod 3

1.2 Werkwijze Om een eerste verkennend rapport te kunnen opstellen heeft Care2Care in de zomer van 2014 gesprekken gevoerd met opleidingsverantwoordelijken van 7 zorginstellingen, 2 welzijninstellingen, de Hogeschool Leiden, 2 ROC s en stagebemiddelaar SBBL. Bij de zorginstellingen hebben we voornamelijk gesproken met de opleiders. De plaats in de organisatie van deze functionarissen varieert van Praktijkopleider tot Hoofd P&O, maar we hebben gezocht naar de medewerker die operationeel verantwoordelijk is voor de beroepspraktijkvorming bij MBO en HBO. Deze rapportage bevat de kernpunten van deze interviews. Tegelijk met dit vooronderzoek heeft Care2Care ook een update gemaakt van het regionaal arbeidsmarktonderzoek. Een aantal bevindingen die samenhangen met het bestek van de interviews zijn in de update van de arbeidsmarktrapportage meegenomen. Daarnaast heeft Care2Care ter voorbereiding een literatuur- en actualiteitenstudie gedaan naar de vernieuwingen in het onderwijs. De belangrijkste notities daarover vindt u in de bijlage van dit rapport. Dit rapport is geen eindproduct. Het is een discussienota, een aanzet tot een vervolggesprek met alle partijen: Over welke punten moeten (willen en kunnen) aanbieders van Zorg en Welzijn en het beroepsonderwijs in de regio met elkaar in gesprek? Hoe kunnen deze gesprekken het best georganiseerd en gestructureerd worden? 4

2. Aanbod vanuit het onderwijs Er zijn regionale cijfers over het aantal leerlingen en het aantal mensen dat een diploma haalt over de afgelopen jaren. Deze cijfers gaan echter maar tot en met het begin van het schooljaar 2013/2014 en geven niet de meest actuele stand van zaken. De cijfers van het MBO zijn de totalen van ROC ID-College, ROC-Mondriaan en ROC Leiden zoals opgegeven door de scholen zelf. 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Helpende 830 761 821 904 862 Aantal ingeschreven leerlingen Helpende per schooljaar 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Helpende 358 300 300 386 Aantal gediplomeerde leerlingen Helpende per schooljaar 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Verzorgende 958 1.066 1.134 1.373 1.532 MMZ 3 287 330 336 312 367 SPW3 1.318 1.436 1.279 1.096 816 TOTAAL NIV. 3 2.563 2.832 2.749 2.781 2.715 Aantal ingeschreven leerlingen niveau 3 totaal per schooljaar 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Verzorgende 284 274 331 438 MMZ 3 5 17 56 89 SPW3 321 333 244 408 TOTAAL NIV. 3 610 624 631 935 Aantal gediplomeerde leerlingen niveau 3 totaal per schooljaar 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Verpleegkundige 1.043 1.014 1.099 1.118 1.282 MMZ 4 292 341 422 391 373 SPW4 250 283 450 512 477 TOTAAL NIV. 4 1.585 1.638 1.971 2.021 2.132 Aantal ingeschreven leerlingen niveau 4 totaal per schooljaar 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Verpleegkundige 229 345 422 385 MMZ 4 68 150 199 286 SPW4 103 88 163 214 TOTAAL NIV. 4 400 583 784 885 Aantal gediplomeerde leerlingen niveau 4 totaal per schooljaar 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 Zuid Holland 2.701 2.730 2.699 2.822 3.396 Leiden 610 612 597 624 753 Aantal ingeschreven leerlingen HBO-V niveau 5 per schooljaar 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 Zuid Holland 544 506 513 432 365 Leiden 145 131 90 90 79 Aantal gediplomeerde leerlingen HBO-V niveau 5 per schooljaar 5

Het duiden van de aantallen HBO-verpleegkundigen voor de regio Rijnstreek is enigszins risicovol. Drie hogescholen (Leiden, Den Haag en Rotterdam) leiden op voor 5 regio s (Zuid-Holland Zuid, Haaglanden, Rijnmond, Drechtsteden en Rijnstreek). Daarnaast is er sprake van een aanzienlijke pendel tussen deze regio s en zelfs daar buiten (Utrecht, Zeeland en West-Brabant) Op basis van deze cijfers, de trends in de instroom in het schooljaar 2013/2014 en de voorspellingen van de ontwikkelingen van de vraag, kunnen trends worden beschreven over tekorten en overschotten op de arbeidsmarkt: 1. Zowel het aantal ingeschreven leerlingen als het aantal gediplomeerde leerlingen op niveau 2 verloopt grillig zonder duidelijke trend. Deze opleiding wordt nauwelijks als BBL-opleiding aangeboden. De markt wordt dus nauwelijks gestuurd door de werkgevers. 2. De opleidingen op niveau 3 tonen een herkenbaar beeld: In tijden van economische teruggang kiezen meer mensen voor een relatief zekere carrière in de zorg. Het aantal ingeschreven leerlingen lijkt over het hoogtepunt heen. Volgend jaar zou dan logischerwijs het aantal gediplomeerde leerlingen dalen. 3. Vrijwel alle werkgevers die Care2Care in het kader van dit project, maar ook in andere verbanden, heeft gesproken, zetten dezelfde kanttekening bij deze cijfers: Nieuwe BBL-leerlingen zijn in toenemende mate medewerkers die al in dienst zijn en die hun baanzekerheid kunnen vergroten door een hogere MBO-kwalificatie te halen. Vooral in de ouderenzorg worden op dit moment veel BBL-plaatsen ingenomen door Helpenden die de opleiding Verzorgende-IG volgen. 4. Zowel het aantal studenten als het aantal gediplomeerde leerlingen op niveau 4 neemt nog steeds toe. 2. Veranderingen in het onderwijs Naast de veranderingen in de zorg die van invloed zijn op vraag en aanbod, zijn er ook ontwikkelingen in het onderwijs. Deze veranderingen zijn gebaseerd op het Actieplan mbo Focus op Vakmanschap 2011-2015 Aan alle geïnterviewden is gevraagd of zij op de hoogte zijn van die ontwikkelingen en of zij verwachten dat deze in de beroepspraktijkvorming grote invloed zullen hebben. 2.1 Bekostiging De ROC s krijgen weliswaar te maken met een nieuwe bekostigingssystematiek maar vooralsnog heeft dat geen gevolgen voor de werkgevers die de opleidingskosten voor BBL-leerlingen betalen, zo melden de 2 bevraagde ROC s. Doorscholing van leerlingen in het MBO zou ongunstig zijn voor de ROC s omdat de vergoeding per leerling afneemt naarmate de leerling langer onderwijs geniet. Ook daarvan hebben de 2 ROC s die zijn geïnterviewd gemeld dat zij dat binnen de organisatie zullen oplossen en dat studenten en werkgevers hiervan niets zullen merken. De regeling waarbij OC&W geen bekostiging meer zou vergoeden voor deelnemers van 30 jaar en ouders lijkt definitief van de baan. 6

2.2 Nieuwe opbouw Kwalificatiedossiers Basisdeel Het basisdeel bestaat uit een algemeen en beroepsgericht basisdeel. De omvang van het basisdeel is ongeveer 50% van de studielast. 1. In het generieke onderdeel staan de eisen voor taal, rekenen en loopbaan en burgerschap. De overheid bepaalt deze eisen. Of een student nu fietsenmaker of kapper wil worden, deze eisen zijn voor alle MBO-studenten gelijk. Een aantal geïnterviewde opleiders uit de beroepspraktijkvorming verwacht daarmee wel problemen. Men vreest dat leerlingen op niveau 3 en doorscholers van niveau 2 naar 3 problemen zullen hebben met het niveau van rekenen, Nederlands en vooral Engels. 2. Het beroepsspecifieke onderdeel bevat de kerntaken en werkprocessen die hetzelfde zijn voor alle - in dit kwalificatiedossier opgenomen - beroepen. Alle beroepen in de beroepengroep hebben de kerntaken gemeen die in het beroepsspecifieke onderdeel staan beschreven. Profieldeel Naast gemeenschappelijke elementen in het basisdeel zijn er ook verschillen tussen de beroepen (kwalificaties) in het dossier. Die specifieke kenmerken van de kwalificatie worden beschreven in het profieldeel. Het profiel bestaat ook uit kerntaken en werkprocessen. De omvang van het profieldeel is ongeveer 35% van de studielast. Keuzedeel Het keuzedeel is als het ware een plusje voor de student. Het versterkt zijn positie als hij op zoek gaat naar een baan. Een keuzedeel kan ook gericht zijn op doorstroming binnen het MBO of naar het HBO. Een school kan alleen keuzedelen uit het register van keuzedelen kiezen. Het keuzedeel is verplicht voor elke MBO-student maar valt niet onder de zak-slaagregeling. De omvang van het keuzedeel is ongeveer 15% van de studielast. Figuur 1: Voor nog meer informatie over de nieuwe dossiers: www.kwalificatiesmbo.nl Van twee opleidingen zijn de dossiers al verder uitgewerkt: 1. De opleiding helpende wordt een brede opleiding op niveau 2. Het KD krijgt de naam Dienstverlening zorg & welzijn, facilitair, sport & recreatie. Deze opleiding leidt op tot de profielen/beroepen: Medewerker facilitaire dienstverlening Helpende Zorg en Welzijn 7

Medewerker sport en recreatie 2. De opleiding Verzorgende IG heeft één KD, maar nieuw is dat de profielen per branche verschillen: Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (VVT) Gehandicaptenzorg (GHZ) Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) Kraamzorg (KZ) Het lijkt voor de hand liggend dat de invulling van de profielen en de invulling van de keuzeonderwerpen regionaal worden bepaald in overleg met het werkveld. 2.3 Nieuwe urennorm voor de onderwijstijd Beroepsopleidende Leerweg (BOL) Er komen ook strakkere afspraken over de studiebelasting van opleidingen, onderverdeeld in begeleide onderwijstijd (BOT) en beroepspraktijkvorming (BPV). Bij zowel BOL als BBLleerweg geldt dat binnen de urennorm eisen worden gesteld aan het minimale aantal uren dat een MBO-school aan een bepaald type onderwijsactiviteit moet besteden. 1. Onder BOT vallen onderwijsactiviteiten die worden gegeven onder verantwoordelijkheid en met actieve betrokkenheid van onderwijspersoneel. Grofweg gezegd: Echte lesuren. 2. De BPV betreft als voorheen de stage-uren. BOT BPV BOT/BPV Totaal BOL entree 600 400 1.000 BOL 1-jarig 700 250 50 1.000 BOL 2-jarig *1.250 450 300 2.000 BOL 3-jarig *1.800 900 300 3.000 BOL 4-jarig *2.350 1.350 300 4.000 * Waarvan minimaal 700 uur in leerjaar 1 Bij alle opleidingen is er wat speelruimte waarin de onderwijsinstelling kan bepalen of uren in de BOT of de BPV worden gemaakt. Overleg met de leerbedrijven lijkt daarin gewenst. Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL) Voor een opleiding in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) geldt dat een MBO-school tenminste 850 klokuren onderwijs per jaar moet programmeren. Ook bij de BBLopleidingen geldt dat binnen de urennorm eisen worden gesteld aan het minimale uren dat een MBO-school aan een bepaald type onderwijsactiviteiten moet besteden. De categorieën waarin de onderwijsactiviteiten worden ingedeeld, zijn dezelfde als bij de BOL: begeleide onderwijstijd en beroepspraktijkvorming. Voor de urennorm in de BBL moet tenminste 200 uur worden besteed aan BOT, tenminste 610 uur aan BPV en 40 uur kan de MBO-school naar eigen inzicht invullen; óf met BPV óf met BOT. Ook dat zou onderwerp van overleg en afstemming tussen onderwijsinstelling en leerbedrijf kunnen zijn. Het leerbedrijf betaalt immers het salaris en de opleidingskosten van de deelnemer. Overigens verwachten de geïnterviewden geen grote problemen. Men voorziet geen grote veranderingen in de planning van de stages. Eén werkgever verwacht dat de stageplanning misschien anders wordt. Het hoofd opleidingen verwacht dat studenten vaker in avond- nacht- en weekenddiensten hun stage-uren komen maken. 8

3. Veranderingen in de zorg In de interviews is gebruikt gemaakt van een interviewleidraad met de volgende vragen: Wat voor gevolgen gaat de extramuralisatie van de lagere ZZP s hebben op de competenties van uw medewerkers? Wat voor gevolgen gaat de nieuwe structuur van de kwalificatiedossiers met zich meebrengen? Wat voor gevolgen gaat het verkorten en intensiveren van de opleidingen hebben? Wat zijn de andere gevolgen van het Actieplan focus op vakmanschap? Wat voor gevolgen gaat de nieuwe bekostigingsstructuur van het MBO krijgen? Wat voor effect gaat het Regionale Sectorplan hebben op de zittende en instromende werknemers krijgen? Welke rol kunnen zorgorganisaties spelen in de subsidieregeling Regionaal Investeringsfonds MBO? De gevolgen van de nieuwe opzet van de kwalificatiedossiers, het verkorten en intensiveren van de opleidingen en het Actieplan focus op vakmanschap lijken met name binnen de onderwijsinstellingen aandacht te krijgen. Voor de zorgorganisaties (leerbedrijven) lijken de gevolgen klein en zo wordt dat ook door de zorgorganisaties ervaren. Van het Regionaal Investeringsfonds MBO wordt binnen de domeinen Zorg en Welzijn door geen van de ROC s gebruik gemaakt. De Regionale sectorplannen anticiperen vooral op het baanverlies dat wordt voorspeld op niveau 1 en 2. Een deel van de leerplaatsen voor verzorgende wordt nu ingenomen door zittend personeel dat in het kader van de Regionale sectorplannen wordt doorgeschoold om hen inzetbaar te houden in de toekomst. 3.1 Wensen van het werkveld naar het onderwijs Uit de interviews komen zeer consequent vijf onderwerpen naar boven waarin de diverse werkvelden graag betere afstemming met het onderwijs zouden willen zien: 1. Continuering van de Opleiding Helpende Zorg en Welzijn De algemene trend bij de geïnterviewden is dat de werkgelegenheid voor niveau 1 en 2 zeer onzeker is. Een groot deel van de werkgevers gaat er van uit dat in de vernieuwde zorg veel minder plaats voor hen zal zijn. Daarom ook worden deze medewerkers aangespoord om door te scholen naar niveau 3. De discussie die gevoerd zou kunnen worden gaat over continuering van de oude opleiding Helpende Zorg en Welzijn. De vraag die daarbij voorligt: Moeten Zorg en Welzijn stoppen met het beschikbaar stellen van stageplaatsen of in ieder geval substantieel minder plaatsen beschikbaar stellen voor deze opleiding, in de wetenschap dat een niveau 2 diploma nauwelijks kansen biedt op de arbeidsmarkt in Zorg en Welzijn? Of moet de niveau 2 opleiding in zijn huidige volume worden gehandhaafd en moet iedereen de kans krijgen om daarna door te stromen naar niveau 3? Is de verbreding van het kwalificatiedossier met de profielen Medewerker facilitaire dienstverlening, helpende Zorg en Welzijn en medewerker sport en recreatie van invloed op de strategie die werkgevers in Zorg en Welzijn zouden kunnen volgen? 9

2. De Verzorgende IG in de VVT weet te weinig van Psycho-Geriatrie. Zoals gezegd gaat de opleiding verzorgende IG veranderen. De opleiding Verzorgende IG heeft straks één KD, maar nieuw is dat de profielen per branche verschillen. De BPVverantwoordelijken in de VVT zien eigenlijk twee soorten VIG: De VIG die extramuraal gaat werken en voor een groot deel te maken zal krijgen met somatische zorgvragers. En de VIG die kiest voor intramuraal werken en die daarom in toenemende mate te maken zal krijgen met dementie/ Psycho-Geriatrie. Eén werkgever rekruteert met dit doel al gediplomeerden uit de gehandicaptenzorg. Zij hebben door hun ervaring soms net iets meer affiniteit met ander gedrag. In combinatie met meer traditioneel gevormde VIG in de VVT geeft dat een extra kwaliteitsimpuls aan de zorgteams. Bij ongeveer de helft van de geïnterviewde organisaties volgen nu Verzorgenden IG de vervolgopleiding Gespecialiseerd Verzorgende Psycho-Geriatrie. De vraag die daarbij voorligt: In hoeverre is het mogelijk om binnen het KD Verzorgende IG en het profiel VVT te specialiseren in Thuiszorg of Psycho-Geriatrie? 3. Meer aandacht voor extramuraal werken voor vrijwel alle opleidingen. De wens om meer aandacht te besteden aan de ambulante zorgvrager / cliënt in de thuiszorg, is door alle werkgevers geuit en geldt eigenlijk voor alle opleidingen. Wat wordt er van je gevraagd als je niet meer à la minute kan terugvallen op een collega die in hetzelfde gebouw aan het werk is? In de opleiding zou ook de relatie met het sociaal netwerk van de cliënt, en de samenwerking met andere professionals beter moeten worden uitgelicht. Voor MBO-4 en HBO-V komt daar ook nog een aantal coördinerende taken bij. In het HBO zal ook het indiceren moeten worden meegenomen. De beide geïnterviewde welzijnsinstellingen zien de benodigde vaardigheden van hun medewerkers ook in een dergelijke richting verschuiven. Van het zelf organiseren van allerlei activiteiten en projecten naar het coachen en begeleiden van vrijwilligers om hen deze activiteiten te laten organiseren. De nadruk van het werk van de professionals schuift steeds verder van zorgen voor naar zorgen dat. De vraag die daarbij voorligt: In hoeverre is het mogelijk om binnen de KD s Verzorgende en Verpleegkundige en de HBO-opleidingen voor het welzijnswerk meer aandacht te besteden aan competentieontwikkeling ten aanzien van zelfredzaamheid en zelfsturing en het benutten van het netwerk van de zorgvrager? 4. Aanpassen en aantrekkelijkheid van stageplaatsen op niveau 4 en 5 in VVT Een ander effect van meer extramurale zorgverlening zou kunnen zijn dat de vraag naar niveau 4 en 5, met name in de thuiszorg, zal stijgen omdat van medewerkers in de extramurale zorg een hoger niveau van bekwaamheid en zelfstandigheid zal worden gevraagd. Tot nu toe echter lijken verpleegkundigen vooral te kiezen voor een loopbaan in het ziekenhuis en de gehandicaptenzorg en kiest slechts een enkeling voor het werken in de ouderenzorg. In de opleidingen kiest een groot deel van de stagiaires ook niet voor de langdurige zorg als stageplaats. De vraag die daarbij voorligt: Hoe motiveren we studenten verpleegkunde MBO-4 en HBO-V om te kiezen voor een stageplaats in de VVT? Hoe maken we een dergelijke stageplaats zo interessant dat studenten die keuze eerder zullen maken? 5. Meer ruimte voor digitalisering / informatisering In ongeveer de helft van alle interviews kwam dit onderwerp naar voren. Zowel bij de onderwijsinstellingen, als bij de zorgwerkgevers. De onderwijsaanbieders bespeuren een zekere terughoudendheid bij zorgorganisaties om zaken als telezorg, het gebruik van beeld- en geluidverbindingen voor controle (val- en wegloop detectie), digitale dossiervorming, automatisering van de zorgregistratie/ -administratie en dergelijke. 10

De zorgorganisaties zouden juist van het onderwijs graag meer initiatieven zien op het gebied van e-learning en die willen delen in de beroepspraktijkvorming. Een digitaal leerlingendossier is voor veel opleiders een wens. Al met al is het vreemd dat men vooral het beeld heeft dat de andere partij achterloopt met innoveren. En dat terwijl zowel onderwijs als zorg van zichzelf vinden dat er heel veel op dit gebied gebeurt. Dit is helemaal opmerkelijk als mag worden aangenomen dat de medewerker in zijn of haar privéleven misschien wel verder gedigitaliseerd is dan we ons realiseren en dat ook de zorgvragers echt niet achterover leunen. Alle partijen geven overigens wel aan dat met het onderwijzen van de mogelijkheden van de moderne techniek ook aandacht besteed moet worden aan ethiek, veiligheid en gedrag op het internet en social-media. De vraag die daarbij voorligt: In hoeverre is het mogelijk om aandacht te besteden aan digitalisering en informatisering van zowel het onderwijs als de werkplek? Een zesde idee kwam van één van de ROC s, Deze suggestie vinden we dermate interessant dat we het hier wel meenemen: Wellicht dat medewerkers op niveau 2, als ZZP-er aan de slag kunnen bij zorgvragers die geen of onvoldoende indicatie krijgen maar die op eigen kosten (huishoudelijke) zorg en welzijn willen inkopen. Voeg daarom ondernemerschap toe aan de nieuwe brede niveau 2 opleiding. 4. Netwerkvorming en Communicatie Waar en door wie zouden de hierboven beschreven punten aan de orde moeten komen? Ook die vraag heeft Care2Care tijdens de interviews voorgelegd. Onderwijs- en zorginstellingen treffen elkaar regelmatig in zogenaamde werkveldbijeenkomsten. Dat zijn vergaderingen die worden uitgeschreven door ROC s en waarvoor zij de praktijkopleiders / opleidingscoördinatoren van zorginstellingen uitnodigen bij wie zij stagiaires onderbrengen of waarvan zij BBL-leerlingen in opleiding hebben. De bijeenkomsten worden (zo zeggen de zorginstellingen) wisselend bezocht. Er worden ook nauwelijks afspraken gemaakt. De agenda bestaat voornamelijk uit informatieoverdracht van de scholen naar de praktijkopleiders / opleidingscoördinatoren in de praktijk of het bespreken van lopende zaken. De interviews zijn voornamelijk gehouden met relatief kleine zorgaanbieders in de VVT-branche. Zij geven aan dat zij het gevoel hebben dat de onderwijsinstellingen met name ingaan op de wensen van de grote instellingen. In de gehandicaptenzorg bestaat al enige jaren een regiegroep. Daar wordt vanuit het tactisch / strategisch niveau gekeken naar meer lange termijn ontwikkelingen zowel op inhoud als op volume. De geïnterviewden uit de VVT geven aan een overleg op dat niveau te missen. Maar ook de ROC s zouden graag aan tafel zitten met beslissers en met hen willen praten over de ontwikkelingen op de langere termijn. De Hogeschool Leiden heeft ook structureel overleg met de beslissers over de branches heen. Opvallend is wel dat daarbij de grote zorgaanbieders aan tafel zitten. 11

5. Een aanzet voor vervolgstappen In de wetenschap dat in de Gehandicaptenzorg de regiegroep nog steeds functioneert en vanuit de Hogeschool Leiden ook structureel overleg is met de beslissers over de branches heen, is het logisch dat de eerste vervolgstap zich richt op de branche VVT en het MBO. De bespreking van dit rapport is een eerste aanzet om een platform op te richten. Care2Care doet een voorstel om de volgende punten ter sprake te brengen: Het zijn met name de kleinere werkgevers in de VVT die graag een platform zouden zien ontstaan waarbinnen over de inhoud van de opleiding, nu en in de toekomst, kan worden besproken. Zowel de onderwijsinstellingen als de VVT-instellingen willen graag dat dit overleg op tactisch / strategisch niveau wordt gevoerd. Omdat de grotere zorgorganisaties vaak met meerdere ROC s samenwerken, geniet het de voorkeur om dit overleg regionaal te organiseren en de drie betrokken ROC s voor dit overleg uit te nodigen. In dit tactisch overleg zouden in ieder geval de volgende onderwerpen geagendeerd moeten worden o Op welke manier kunnen Onderwijs en Werkveld invulling geven aan de nieuwe kwalificatiedossiers, en dan voornamelijk in het profiel- en keuzedeel? o Hoe kunnen we binnen het nieuwe kwalificatiedossier Verzorgende IG de kennis over Psycho-Geriatrie vergroten? o Hoe kunnen we binnen het nieuwe kwalificatiedossier Verzorgende IG meer aandacht schenken aan de vaardigheden die extramuraal werken met zich meebrengt. En over welke vaardigheden praten we dan? o Hoe kunnen onderwijs- en VVT-instellingen er gezamenlijk voor zorgen dat leerling verpleegkundigen op de hoogte hebben van / zich meer aangetrokken o voelen tot het werken als verpleegkundige in de VVT? Digitalisering/Informatisering van zowel het onderwijs als de zorg. De indruk bestaat dat er in beide velden ontwikkelingen zijn maar dat men wederzijds daarvan niet goed op de hoogte is. De wens om in gesprek te gaan over het optimale opleidingsvolume is op dit moment met name actueel voor de niveau 2 opleiding. Op de andere niveaus lijken er qua volume nauwelijks knelpunten. 12

Dankwoord Voor deze rapportage zijn medewerkers geïnterviewd van de volgende zorg- en onderwijsinstellingen: ROC ID-College ROC Mondriaan De Hogeschool Leiden ASVZ Zuid West Zorgpartners Midden-Holland Radius WIJdezorg DSV-Verzorgd Wonen Welzijn Teylingen Het Raamwerk De Vijverhof SBBL Met dank aan alle medewerkers die bereid waren tijd vrij te maken om onze vragen te beantwoorden. 13