F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Begroting 2009
Begroting 2009 g e d e p u t e e r d e s tat e n va n F ry s l â n 4 j u n i 008
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Colofon Voor inlichtingen: Provincie Fryslân Provinciehuis Bezoekadres: Snekertrekweg 1, Leeuwarden Postadres: Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden Website: www.fryslan.nl Email: provincie: provincie@fryslan.nl Email: Afdeling FP&C: fpc@fryslan.nl Telefoon: 058-2925973 (afdeling Financiën, Planning en Control) Fax: 058-2925125 4
inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina Foaropwurd........................................................7 1 inleiding.................................................. 8 samenvatting..............................................11 Beleidsbegroting................... 17.............. programmaplan........................................... 19 3.1 Introductie op het programmaplan..................................... 19 3.2 Programma 1 - Bestuur en veiligheid................................... 20 3.3 Programma 2 - Verkeer en vervoer..................................... 28 3.4 Programma 3 - Water............................................... 39 3.5 Programma 4 - Milieu............................................... 45 3.6 Programma 5 - Landelijk gebied....................................... 60 3.7 Programma 6 - Economie, recreatie en toerisme........................... 80 3.8 Programma 7 - Sociaal beleid en zorg.................................. 105 3.9 Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis............................... 123 3.10 Programma 9 - Ruimte en wonen..................................... 142 3.11 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10).................. 150 4 paragrafen.............................................. 159 4.1 Introductie op de paragrafen........................................ 161 4.2 Paragraaf 1 - Provinciale heffingen.................................... 162 4.3 Paragraaf 2 - Weerstandsvermogen....................................167 4.4 Paragraaf 3 - Onderhoud kapitaalgoederen............................. 180 4.5 Paragraaf 4 - Financiering........................................... 185 4.6 Paragraaf 5 - Verbonden partijen..................................... 190 4.7 Paragraaf 6 - Grondbeleid.......................................... 198 4.8 Paragraaf 7 - Bedrijfsvoering......................................... 201 4.9 Paragraaf 8 - Inhuur externe adviseurs................................. 211 4.10 Paragraaf 9 - Handhaving........................................... 213 4.11 Paragraaf 10 - Reserve Falcon........................................ 217 Inhoudsopgave 5
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Financiële begroting.................................. 221 5 Financiële begroting...................................... 5.1 Introductie op de financiële begroting................................. 223 5.2 Financieel kader.................................................. 224 5.3 Overzicht en dekking beleidsvoorstellen................................ 227 5.4 Exploitatie: overzicht van lasten en baten............................... 233 5.5 Investeringen.................................................... 236 5.6 Uiteenzetting financiële positie....................................... 239 Bijlagen............................................ 243 1 Financiële Meerjarenraming verkeer en vervoer 2008-2020................ 244 2 Toelichting mutaties financieel kader.................................. 252 3 Overzicht structurele en tijdelijke budgetten............................. 257 4 Verloop van de vaste activa......................................... 260 5 Verloop van de reserves en voorzieningen............................... 262 6 Raming EMU-saldo................................................ 266 7 Aan arbeidskosten gerelateerde verplichtingen........................... 268 8 Gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd............................ 269 9 Informatie over incidentele en structurele budgetten...................... 270 Inhoudsopgave
Foaropwurd It docht my deugd om jim hjirby de begrutting foar it jier 2009 oan te bieden. Yn it twadde jier fan dizze Steateperioade wol ús Kolleezje fan DS fol gas jaan om it Koalysje-akkoart ta útfiering te bringen. De provinsjale oerheid is in wichtige gongmakker op it mêd fan kultuer, ekonomy, ynfrastruktuer en ûntjouwings yn it romtlike domein. Wat ús Kolleezje oanbelanget is 2009 ek in wichtich jier om mei jim nei te tinken oer de rol en it plak fan de provinsjale oerheid yn it steatsbestel. De grutte útdagings dêr t wy foar steane yn syn algemienens en de útfiering fan it Bestjoersakkoart Ryk - Provinsjes yn it bysûnder sette ús oan om ta in aktuele fisy op ús posysje yn it middenbestjoer te kommen. Wat binne ús kearntaken en hokker saken heakje wy oan ús iepen húshâlding ta? Hoe jouwe wy dêrnei op duorsume wize dy taken stal neffens deeglike finansjele ramten? Wy sjogge út nei it debat mei jim dêroer. Yn dizze begrutting sjogge jim hoe t wy it ôfsprutsen belied ta útfiering bringe wolle. Njonken dat giet it fansels oer jild. Mei in koarting fan it Ryk op it provinsjefûns en in flinke útdaging op it stik fan eksterne fûnsen, wurdt it belied dat wy suniger omgean moatte mei ús frij yn te setten middels al mar strakker. It wurdt foar it provinsjaal bestjoer in grutte útdaging om safolle mooglik jild fan bûten ôf te stimmen op in betreklik beskieden provinsjale bydrage. Alles fansels neffens de ôfsprutsen beliedsramten. Yn dizze begrutting meitsje wy dêr al serieus wurk fan. Wy wolle yn oparbeidzjen mei jim wurkje oan in provinsje dêr t it foar alle Friezen in libben lang goed learen, studearjen, wenjen, wurkjen en rekreëarjen is! Út namme fan it Kolleezje fan Deputearre Steaten, Sjoerd Galema Deputearre Finânsjes Foaropwurd
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n 1 inleiding In het vervolg op de vorige Begroting gaat de nu voorliggende Begroting 2009 verder in het realiseren van onze ambities en koersaccenten uit het Coalitieakkoord. Deze Begroting is een concrete en praktische uitwerking van ons beleid voor het komende jaar. In de Begroting 2009 zijn de te realiseren prestaties en inzet van middelen voor dit jaar opgenomen. Hierdoor is deze Begroting een uitwerking van het debat dat wij in april 2008 met u gevoerd hebben over de Kaderbrief 2009. In de Kaderbrief 2009 zijn op hoofdlijnen de financiële en beleidsafwegingen opgenomen. Wij zien de Begroting 2009 als ambitieus en realistisch. In de voorgaande Begroting lag, naast het efficiënt uitvoeren van het bestaande beleid, vooral de nadruk op het opstarten van de ambities en koersaccenten uit het Coalitieakkoord. In 2009 komt de nadruk te liggen op het realiseren ervan. In het komende jaar wordt een extra impuls gegeven om onze doelen en resultaten te bereiken. Deze extra impuls vraagt een realistische aanpak en een nadrukkelijke focus op gewenste resultaten en de inzet van middelen. Deze Begroting geeft hiervoor de kaders en stimuleert het maken van duidelijke beleidsafwegingen en de periodieke monitoring en actualisering van ons beleid. Daarbij zetten wij ons in voor een iepen en eigen provinsje Fryslân en hebben wij fertrouwen yn in Fryslân op maat: mei-inoar foar duorsumheid. In deze Begroting lichten wij een breed scala aan voorstellen toe die in algemene zin te plaatsen zijn in twee ontwikkelingen. Ten eerste gaan wij ook in 2009, naast de reguliere takenuitvoering, een extra impuls geven aan de realisatie van ons Coalitieakkoord. Met deze impuls investeren wij in 2009 ongeveer 58 miljoen extra in de Friese samenleving. In dit bedrag is een aantal structurele componenten opgenomen, waardoor in de komende jaren (tot en met 2012) in totaal ongeveer 75 miljoen geïnvesteerd wordt. Hierdoor zijn wij in staat om een belangrijke stap te zetten in het realiseren van ons Coalitieakkoord. In het voorjaar 2009 zullen wij hier in de Kaderbrief 2010 op verder ingaan. Ten tweede zetten wij ons voortdurend in voor een doelgerichte en efficiënte taakuitvoering. Dit past binnen de eerder vastgestelde efficiëntiedoelstellingen en de eisen die een veranderende omgeving aan ons stellen. De extra financiële inzet is vooral mogelijk door het beschikbaar gekomen Nuondividend en een terughoudend gebruik van de leningcapaciteit van Falcon. De inzet van beide financiële bronnen is zorgvuldig afgewogen. Beide zijn tijdelijke financiële middelen en moeten zoveel mogelijk koersversterkend worden gebruikt. Om ook in de jaren na 2009 de inzet van dividenden en Falconleningen zorgvuldig af te stemmen op onze ambities en mogelijkheden, zullen deze afwegingen met ingang van de Begroting 2010 gemaakt worden met behulp van een fonds met specifiek hiervoor opgestelde criteria. Deze Begroting geeft een integraal beeld, maar kan nog niet ingaan op alle te verwachten ontwikkelingen. Zo wordt in de Begroting nog niet ingegaan op de invloed die het RegioSpecifiek Pakket (RSP) heeft op onze 8 1 Inleiding
organisatie. Het RegioSpecifiek Pakket is het compensatiepakket voor het niet doorgaan van de Zuiderzeelijn. De uitvoering van het RSP zal een significante aanspraak doen op onze organisatie en onze financiële middelen en vraagt om een zorgvuldige en integrale voorbereiding. Het komende najaar leggen wij u een voorstel voor dat ingaat op de organisatie van het RSP en de benodigde (financiële) dekking van de bijbehorende projecten. Dit voorstel bouwt voort op de met u in juni 2008 besproken denkrichting. Ook kunnen wij in de Begroting nog geen uitwerking geven van de mogelijke consequenties van de decentralisatie van rijkstaken (zoals onder andere beschreven in het rapport van de Commissie-Lodders). Zoals wij eerder hebben toegezegd, gaan wij hierover graag met u in gesprek. In het najaar van 2008 hebben wij met u een bijeenkomst over de wettelijke taken en de invulling daarvan door onze provincie. Naast deze majeure ontwikkelingen is er ook een aantal bestuurlijke relevante ontwikkelingen waarover deze Begroting nog geen duidelijkheid kan geven. Zo bevindt ons bouwproject voor ons vernieuwde Provinciehuis zich tijdens het opstellen van deze Begroting in de aanbestedingsfase. Vanzelfsprekend bespreken wij de voortgang met u, zodra er meer duidelijk is. Ontwikkeling van de Kaderbrief, Begroting, Bestuursrapportages en Jaarstukken Een randvoorwaarde voor een goed functionerend openbaar bestuur is een transparante informatievoorziening, die op tijd en met de juiste inhoud het bestuur in staat stelt om besluiten te nemen en verantwoording af te leggen. In de afgelopen jaren heeft dit proces geleid tot een stapsgewijze verbetering van zowel de bijbehorende processen als de vast te stellen documenten. Wij zetten ons in om in het komende jaar deze ontwikkelingen verder te stimuleren. De reden hiervoor is dat wij, naast de huidige gedegen jaarlijkse planning en beheersing, de strategische sturing verder willen ontwikkelen. Hiermee willen wij het meerjaarlijks inzicht in en sturing van de beleidsplanning en realisatie verbeteren, meer ruimte geven aan bestuurlijke afwegingen door vereenvoudiging van de (financieel-technische) onderdelen, de efficiëntie en effectiviteit van de bestuurlijke planning en control bevorderen door het stroomlijnen van processen en documenten en het afbouwen van onderdelen die onvoldoende waarde toevoegen. Deze ontwikkelingen hebben zich vertaald in een aantal concrete voorstellen. Zo willen wij ons inzetten om de Kaderbrief verder te ontwikkelen tot een document dat politieke beschouwingen en meerjaarlijkse afwegingen goed ondersteunt. Ook willen wij de Begroting zodanig ontwikkelen dat het een transparant inzicht biedt in de verwachte beleidsrealisatie, en op hoofdlijnen de taakstellende resultaten bevat voor het komende jaar. Ons streven is u deze Begroting met ingang van het jaar 2010 aan te bieden. Daartoe werken wij een voorbeeld- Begroting uit die wij u dit najaar ter bespreking willen voorleggen. De uitgangspunten hiervoor bespreken wij graag in uw Breed Audit Overleg. Natuurlijk gaan wij ook door met de stap-voor-stapverbetering, en zijn ook in deze Begroting 2009 verbeteringen doorgevoerd. Als voorbeeld is er dit jaar nadrukkelijk aandacht voor historische context van het uit te voeren beleid. 1 Inleiding 9
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Daarnaast gaan wij, samen met u, beoordelen of de momenten waarop wij planningen en rapportages opstellen en vaststellen verbeterd kunnen worden. Wij denken hierbij aan het moment van vaststellen van de Jaarstukken, de Kaderbrief en de Begroting, maar ook aan het doel en de inhoud van de Bestuursrapportages (Berap). Ook over andere aspecten die gaan over de Planning & Controlcyclus blijven wij graag met u in gesprek. Ook in de organisatie heeft deze benadering gevolgen. Hierbij staat versimpeling en resultaatgerichtheid centraal. Als gevolg hiervan wordt er voor 2009 geen Productenraming meer opgesteld. Deze raming was voorheen een onderdeel van het Begrotingsproces en werd door ons gebruikt om de organisatie aan te sturen. Vanaf 2009 wordt deze functie overgenomen door Jaarplannen, die worden vastgesteld nadat de Begroting formeel is vastgesteld. Hiermee wordt het beter mogelijk om de beleidsvoornemens vanuit de Begroting 2009 te vertalen naar actuele en taakstellende uitvoeringsplannen. Aanbieding De Begroting is ingericht volgens het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en volgens de door u vastgestelde Financiële verordening 2005. De behandeling van deze Begroting door uw Staten staat gepland op 5 november 2008. De Beleidsbegroting en de Financiële begroting zijn, net als voorgaande jaren samengevoegd in één boekwerk. Dit vergroot de samenhang tussen beide begrotingsdelen. In dit boekwerk is ook de informatie voor derden opgenomen. Leeswijzer Hoofdstuk 2 biedt de samenvatting van de Begroting. De hoofdstukken 3 en 4 vormen samen de Beleidsbegroting. In hoofdstuk 3 Programmaplan, komen de beleidsprogramma s aan de orde. De kern van elk programma bestaat uit een weergave van de doelen en gewenste resultaten in relatie tot de inzet van financiële middelen. Enkele voorstellen die gaan over bedrijfsvoering zijn opgenomen in de betreffende Paragraaf 7 Bedrijfsvoering. De paragrafen stellen wij in hoofdstuk 4 aan de orde. Hoofdstuk 5 bevat de Financiële Begroting. Deze begint met een uiteenzetting over het financiële kader voor de meerjarenperiode 2009-2012 en de financiële inzet voor nieuw beleid voor die periode (5.2). Onderdeel 5.3 sluit hierop aan met een volledig overzicht van de nieuwe beleidsvoorstellen en hun financiële dekking. Vervolgens komen ook de door u te autoriseren integrale overzichten voor de exploitatie (5.4) en voor de investeringen (5.5) per beleidsprogramma aan de orde. In onderdeel 5.1 treft u overigens een aparte leeswijzer voor dit hoofdstuk aan. De Begroting 2009 wordt afgesloten met een aantal bijlagen, waarin onder meer de overzichten zijn opgenomen die verplicht zijn vanuit het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). 10 1 Inleiding
samenvatting Deze Begroting is de tweede in de Statenperiode 2007 2011. Wij hebben in deze Begroting onze beleidsvoornemens voor 2009 per beleidsprogramma uitgewerkt, zodat duidelijk zichtbaar is dat wij een belangrijke impuls geven om de ambities uit ons Coalitieakkoord te realiseren. In het debat dat wij in april jongstleden over de Kaderbrief 2009 met u hebben gevoerd, zijn de hoofdlijnen voor het opstellen van deze Begroting besproken. Zowel de beleidsmatige als de financiële kaders voor 2009 zijn toen aan de orde geweest. Een vertrekpunt bij deze afstemming is de raming geweest uit het Coalitieakkoord. Aan het begin van deze collegeperiode is de totale financiële inzet voor de gehele statenperiode indicatief geraamd op ongeveer 200 miljoen. Nu wij binnenkort twee jaar onderweg zijn, hebben wij het voornemen deze indicatie te actualiseren. Ons streven is om in de Kaderbrief 2010 een actuele prognose van de totale beleidsinzet en financiële consequenties te geven. In dit hoofdstuk is allereerst een samenvatting opgenomen van de beleidsinzet voor 2009. Daarna gaan wij in op de financiële consequenties van deze beleidsinzet. Ook gaan wij hier kort in op de Doorkijk. Afgesloten wordt met samenvattende overzichten..1 Beleidsinzet Om de ambities en koersaccenten uit ons Coalitieakkoord concreet te maken, hebben wij die in deze Begroting opgenomen. In onderstaande tabel 1 hebben wij ze samengevat. De voorstellen zelf zijn toegelicht in hoofdstuk 3 Programmaplan onder de onderscheiden programma s. Het overzicht van alle voorstellen is opgenomen in onderdeel 5.3 van de Financiële Begroting. Tabel 1 thema 009 010 011 01 totaal bedragen * 1 miljoen Minsken 14,0 14,0 Omjouwing, incl. verkeer en vervoer 13,6 0,5 0,5 0,8 15,5 Wurk 26,9 2,4 2,6 2,7 34,5 De wize wêrop 3,6 2,4 2,4 2,4 10,7 totaal 58, 5, 5,5 5,8 4,8 2 Samenvatting 11
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Zoals opgenomen in het Coalitieakkoord, streven wij naar een min of meer evenredige verdeling van de middelen over de verschillende thema s. In het thema Wurk zijn echter onderwerpen opgenomen die ook betrekking hebben op de thema s Minsken en Omjouwing, zoals de uitvoering van het energieakkoord en de cofinanciering van Europese en Rijksmiddelen. Het bedrag dat met de voorstellen is gemoeid, is in 2009 circa 58 miljoen. In de periode 2009 tot en met 2012 als geheel is het totale bedrag van bijna 75 miljoen opgenomen. Het oplopen van dit bedrag komt doordat een aantal posten een structureel karakter kent, ofwel ten laste van de begrotingsruimte in latere jaren wordt gebracht. Voor Verkeer en vervoer is, net als vorig jaar, het Overzicht Verkeer en vervoer 2008-2020 opgenomen. In dit overzicht zijn de lasten en baten met betrekking tot de investeringen in infrastructurele werken en tijdelijke budgetten Verkeer en vervoer geactualiseerd. De nieuwe voorstellen zijn hierin opgenomen. Met nieuwe voorstellen is in 2009 een bedrag van 0,9 miljoen gemoeid, hiervan is 0,2 miljoen structureel. Daarnaast is voor een bedrag van ongeveer 14 miljoen provinciale bijdrage aan nieuwe investeringen in infrastructurele werken opgenomen. Van de beleidsvoorstellen is alleen de jaarschijf 2009 opgenomen en ten laste gebracht van het Financieel Kader. Dit betekent dat ook alleen voor dat bedrag verplichtingen kunnen worden aangegaan. De bedragen die voor 2010 en verdere jaren gemoeid zijn met de voorstellen en de voorstellen die wij niet konden honoreren, zijn opgenomen in de Doorkijk. In de Kaderbrief 2010 komen wij met de invulling voor 2010 en verdere jaren. Waar relevant, zijn de opgenomen voorstellen over meer jaarschijven verspreid. Immers: in onze meerjarenraming is niet het moment van het aangaan van verplichtingen maatgevend, maar naar de regels voor het kasritme het jaar waarin de uitgaven daadwerkelijk worden gedaan.. Financiële inzet Zoals uit de voorgenomen beleidsinzet blijkt, stellen wij voor om voor 2009 naast de reguliere takenuitvoering een extra impuls te geven voor de realisatie van het Coalitieakkoord. Met deze impuls investeren wij het komende jaar ongeveer 58 miljoen extra in de Friese samenleving. In deze 58 miljoen is een aantal structurele componenten opgenomen, waardoor de totale investering in de komende vier jaar (tot en met 2012) circa 75 miljoen is. Deze financiële inzet is vooral mogelijk door het beschikbaar gekomen Nuondividend en door op een terughoudende wijze gebruik te maken van de leningcapaciteit van Falcon. De financiële mogelijkheden hebben wij in drie kaders gesplitst (zie ook paragraaf 5.3 van de Financiële Begroting): Het Financieel Kader Overzicht Verkeer en vervoer Falconmiddelen 1 2 Samenvatting
Per kader is opgenomen welke voorstellen ten laste van welk financieel kader in welk jaar komen. In onderstaande tabel 2 is dit aangegeven: Tabel 2 inzet vanuit tijdelijk of 009 010 011 01 totaal bedragen * 1 miljoen structureel Financieel Kader T 47,2 4,6 4,6 4,6 60,9 S 0,2 0,2 0,2 0,2 0,8 Verkeer en vervoer T 0,7 0,3 0,5 0,8 2,3 S 0,2 0,2 0,2 0,2 0,8 Falconmiddelen T 9,9 9,9 totaal 58, 5, 5,5 5,8 4,8 Wij merken hierbij op dat de bedragen in tabel 2 de bedragen zijn waarvoor verplichtingen aangegaan kunnen worden. In onderdeel 5.3 van de Financiële Begroting zijn de bedragen in kasritme opgenomen. Het Financieel Kader: In dit kader staat de financiële ruimte die resteert na baten en lasten en die dus inzetbaar is voor nieuwe voorstellen. De ruimte in het Financieel Kader die nu ingezet wordt, is vooral door het hoge Nuondividend over 2007 ontstaan. Wij stellen voor om vanuit het Financieel Kader 1,5 miljoen te benoemen voor onvoorziene uitgaven. Dit bedrag hebben wij opgenomen in Overzicht 10, onderdeel 9, Onvoorzien. Het Financieel Kader wordt nader toegelicht in onderdeel 5.2 van de Financiële Begroting. Verkeer en vervoer: In Bijlage 1 van de Financiële Begroting staat het Overzicht Verkeer en vervoer 2008-2020. Hierin is opgenomen wat de geactualiseerde lasten en baten zijn van investeringen en tijdelijke budgetten voor infrastructurele werken. Ook de nieuwe voorstellen zijn in dit overzicht verwerkt. Wij stellen voor om het saldo dat resteert in 2020 te reserveren voor verkeer en vervoer, vanwege de ontwikkeling van het saldo na 2014. In de volgende Kaderbrief wordt het saldo tot en met 2024 bepaald zodat de ontwikkeling van het saldo nader geanalyseerd kan worden. Falconmiddelen: Wij stellen voor om een bedrag van 9,9 miljoen aan Falconmiddelen in te zetten. Dit betekent dat wij gebruik willen maken van de faciliteit die Falcon heeft om extra middelen aan te trekken door middel van lening(en). 2 Samenvatting 1
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Voor de inzet van deze Falconmiddelen gelden de criteria die u in maart 2008 heeft vastgesteld. Omdat het hier leningen betreft, geldt ook hier het criterium van de maximale provinciale bijdrage van 1/3 deel van het totale bedrag. Tijdens het debat over de criteria heeft u aangegeven dat Falconmiddelen via een fonds onttrokken en gestort moeten worden. Wij stellen voor hiervoor een reserve Falcon te creëren. In Paragraaf 10 van de Beleidsbegroting wordt dit verder uitgewerkt.. doorkijk Zoals wij in het begin van dit hoofdstuk al hebben aangegeven, is het totale financiële beslag over de coalitieperiode tot en met 2011 200 miljoen. Dit bedrag beschouwen wij als richtinggevend. Een actualisatie van de 200 miljoen en de beleidsinzet voor 2010 en verdere jaren nemen wij op in de Kaderbrief 2010..4 samenvattend overzicht van baten en lasten thema Beleidsprogramma Baten lasten Bedragen x 1.000 009 009 Minsken Programma 7 Sociaal beleid en zorg 37.584 59.118 Programma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis -340 40.491 Omjouwing Programma 2 Verkeer en vervoer 72.768 132.136 Programma 3 Wetter 962 5.300 Programma 4 Milieu 5.143 19.508 Programma 5 Landelijk gebied 35.769 62.451 Programma 9 Ruimte en wonen 7.489 15.201 Wurk Programma 6 Economie, recreatie en toerisme 18.986 53.865 De wize wêrop Programma 1 Bestuur en veiligheid 395 13.886 Overzicht 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 270.496 46.645 totaal 449.5 448.01 Het saldo tussen de lasten en baten in 2009 is ongeveer 0,7 miljoen. Deze 0,7 miljoen is begrotingsruimte die nader wordt toegelicht bij het Financieel Kader. 14 2 Samenvatting
Baten per programma 2009 Lasten per programma 2009 0% 17% 0% 1% 10% 9% 3% 10% 3% 30% 58% 0% 1% 11% 13% 12% 15% 1% 4% 2% Programma 1 Bestuur en veiligheid Programma 2 Verkeer en vervoer Programma 3 Water Programma 4 Milieu Programma 5 Landelijk gebied Programma 6 Economie, recreatie en toerisme Programma 7 Sociaal beleid en zorg Programma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) Programma 1 Bestuur en veiligheid Programma 2 Verkeer en vervoer Programma 3 Water Programma 4 Milieu Programma 5 Landelijk gebied Programma 6 Economie, recreatie en toerisme Programma 7 Sociaal beleid en zorg Programma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Programma 9 Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) 2 Samenvatting 15
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n 1
Beleidsbegroting 1
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n 18
programmaplan.1 introductie op het programmaplan In het Programmaplan zijn de negen Beleidsprogramma s en het Overzicht Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien opgenomen, conform de indeling van de Begroting 2008. In elk beleidsprogramma wordt een zo compleet mogelijk beeld gegeven van onze beleidsvoornemens en hun financiële gevolgen. Om nieuwe beleidsvoorstellen beter toe te lichten, is er per nieuw voorstel een historische context opgenomen. Ook heeft toetsing op haalbaarheid plaatsgevonden. Bij een aantal nieuwe voorstellen is om die reden voor de looptijd van het voorstel budget voor formatie opgenomen. Alle ombuigingen vanuit het Coalitieakkoord zijn verwerkt. De ombuigingen op budgetinstellingen worden per ombuiging in het betreffende Beleidsprogramma toegelicht. De overige ombuigingen zijn door middel van de 4e Begrotingswijziging bij de 1e Bestuursrapportage van 2008 verwerkt. Dit geldt ook voor de efficiencyvoorstellen. Voor de toelichting op deze bedragen verwijzen wij naar de 1e Bestuursrapportage. Behalve de exploitatie-uitgaven zijn van de nieuwe beleidsvoorstellen, voor zover relevant, ook de investeringen opgenomen. Verder wordt onderscheid gemaakt tussen apparaatskosten (geraamde uren binnen het programma) en bedrijfsvoeringkosten (toegerekende overhead). De indeling in thema s binnen programma 7 Sociaal beleid en zorg is aanzienlijk aangepast. De thema s 8.6 Taal, media en letteren en 8.8 Ûnderwiis en Wittenskippen zijn beperkt aangepast. Om een beeld te krijgen van de toedeling van de beleidsprogramma s naar de drie thema s die in het Coalitieakkoord zijn opgenomen, is onderstaande tabel opgenomen. thema Beleidsprogramma Minsken 7 Sociaal beleid en zorg 8 Kultuer, taal en ûnderwiis Omjouwing 2 Verkeer en vervoer 3 Water 4 Milieu 5 Landelijk gebied 9 Ruimte en wonen Wurk 6 Economie, recreatie en toerisme De wize wêrop Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (Overzicht 10) Bedrijfsvoeringparagraaf (7) Introductie op het programmaplan 19
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n. programma 1 Bestuur en veiligheid Portefeuillehouders: J.A. Jorritsma, S.H. Galema I Doel en inzet van middelen totale programma Doel Het scheppen van voorwaarden voor het effectief en efficiënt besturen van de provincie Fryslân en voor een zo groot mogelijk draagvlak onder de inwoners van Fryslân. De doelstellingen van dit programma zijn velerlei. Binnen dit programma worden de thema s verantwoord die betrekking hebben op het functioneren van het provinciaal bestuur. Het gaat dan om de middelen met betrekking tot Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de Commissaris van de Koningin. Daarnaast wordt een beperkt aantal beleidsthema s verantwoord: communicatie en openbare orde en veiligheid. Binnen het thema Bestuurlijke Zaken wordt naast het provinciale beleid met betrekking tot de bestuurlijke organisatie van de provincie, ook een aantal meer going concernaangelegenheden vermeld, zoals algemene juridische zaken, Europa en interprovinciale samenwerking. Deze laatste zaken laten zich maar zeer beperkt vertalen in concrete en materieel meetbare doelstellingen. Op bestuurlijk terrein komen in 2009 twee grote agendapunten voor: de versterking van de bestuurskracht van de Friese gemeenten enerzijds en anderzijds de discussie over decentralisatie van taken van het Rijk naar de provincie en van de provincie naar de gemeenten. Deze discussies hebben een duidelijk herkenbaar verband. Krachtige gemeenten mogen worden aangesproken op hun taakuitoefening en dienen de ruimte te krijgen daarin zelf hun keuzes te maken. In lijn met het Coalitieakkoord mogen gemeenten die actief willen werken aan de versterking van hun bestuurskracht rekenen op inhoudelijke steun van de provincie. Daar waar besluiten tot herindeling zijn of zullen worden genomen, zullen wij met die gemeenten streven naar tijdige verwerkelijking van die besluiten. Waar gemeenten kiezen voor andere oplossingen zullen wij die eveneens steunen. In beide gevallen achten wij het onze taak met die gemeenten het gesprek aan te gaan over de mate waarin de door hen gekozen oplossingen daadwerkelijk bijdragen aan het wegwerken van gesignaleerde problemen. In ieder geval willen wij in 2009 nadrukkelijk aandacht geven aan de versterking van Leeuwarden, als hoofdstad van onze provincie en als belangrijke motor van de regionale economie. Op basis van de rapporten van de Commissies Lodders en d Hond kunnen op Rijksniveau de nodige beslissingen verwacht worden. Daarnaast bereiden wij, overeenkomstig toezeggingen die aan u zijn gedaan, een visie voor op taakbestanddelen die binnen de Friese verhoudingen voor overdracht aan de gemeenten in aanmerking komen. Hierbij is een interactieve benadering met die gemeenten en uw Staten een voorwaarde. 0 3 Programmaplan
De Wet op de Veiligheidsregio s wordt naar verwachting pas na de zomer 2008 in de Tweede Kamer behandeld. Dit heeft tot gevolg dat er nog steeds geen duidelijkheid is over de toekomstige rol van de provincies en de Commissarissen van de Koningin op dit beleidsterrein. Omdat invoering van die wet nu op zijn vroegst per 1 januari 2010 wordt verwacht, worden er voor het komende begrotingsjaar nog geen ingrijpende veranderingen voorzien. In zowel het Koersdocument als in het Coalitieakkoord staat dat de beleidsafdelingen van de provincie Fryslân rechtstreeks moeten communiceren met de samenleving en dat de organisatie zichtbaarder moet worden. Het nieuwe Beleidskader Communicatie richt zich daarom op de volgende uitgangspunten: het communicatiever maken van de organisatie en het vergroten van de zichtbaarheid van de provincie Fryslân. Dit sluit ook aan bij het organisatieontwikkelingsproces De schitterende organisatie, waarin externe oriëntatie een grote rol speelt. Met het nieuwe communicatiebeleid is een beweging ingezet om de verantwoordelijkheid voor de communicatie rond projecten en activiteiten meer bij de programma s/afdelingen zelf te leggen. Dit Inzet van middelen totale programma (inclusief nieuw beleidsvoorstel en ombuiging) Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 lasten Structurele programmabudgetten 6.650 6.384 6.185 6.119 6.119 6.119 Tijdelijke programmabudgetten 492 760 143 33 0 0 Res./voorz. op exploitatie en overl. Passiva 295 0 0 0 295 0 Apparaatskosten 3.364 3.728 3.728 3.462 3.462 3.462 Bedrijfsvoeringskosten 4.241 3.941 3.830 3.540 4.164 4.148 totaal lasten 15.04 14.81 1.88 1.154 14.09 1.9 Baten Structurele programmabudgetten 646 475 385 385 385 385 Tijdelijke programmabudgetten 2 0 0 0 0 0 Res./voorz. op exploitatie en overl. passiva 0 0 0 0 0 0 totaal Baten 48 45 85 85 85 85 lasten - Baten 14.95 14.8 1.501 1.9 1.54 1.44 Programma 1 - Bestuur en veiligheid 1
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n wordt ondersteund door onder andere een samenhangend pakket van trainingen en activiteiten gericht op het ontwikkelen van bestuurlijke sensitiviteit en communicatieve vaardigheden van medewerkers. Om de zichtbaarheid en de herkenbaarheid van de provinciale organisatie te vergroten zal de communicatie van de provincie meer dan voorheen gericht zijn op de uitvoering van beleid. Daarbij willen we komen tot meer eenduidigheid in onze communicatie-uitingen door stelselmatig gebruik van logo en huisstijl. Toelichting op de belangrijkste financiële afwijkingen Structurele programmabudgetten Vanaf 2009 is er een ombuiging begroot bij Provinciale Staten van 300.000. In 2008 is bij de baten rekening Investeringen Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 179 0 0 0 0 0 Baten 0 0 0 0 0 0 lasten - Baten 19 0 0 0 0 0 gehouden Voorzieningen met en eenoverlopende teruggaaf van passiva de statenfracties van 90.000. Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 109 0 0 0 295 0 Baten 387 278 0 0 295 0 lasten - Baten -8-8 0 0 0 0 Nieuwe beleidsvoorstel Exploitatielasten Bedragen x 1.000 Begroting Begroting Begroting Begroting 009 010 011 01 nieuw beleidsvoorstel - Project versterking bestuurskracht gemeenten 100 0 0 0 totaal 100 0 0 0 3 Programmaplan
Tijdelijke programmabudgetten In 2008 is het tijdelijke project Koninginnedag begroot voor 300.000. Voorzieningen via exploitatie In 2011 is de voorziening wachtgeld PS-leden aangevuld met 295.000. II Thema s II Thema s Inzet van middelen Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 2.998 3.000 2.679 2.679 2.941 2.646 Baten 144 90 0 0 0 0 lasten - Baten.854.910.9.9.941.4 Investeringen Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 179 0 0 0 0 0 Baten 0 0 0 0 0 0 lasten - Baten 19 0 0 0 0 0 Voorzieningen en overlopende passiva Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 109 0 0 0 295 0 Baten 387 278 0 0 295 0 lasten - Baten -8-8 0 0 0 0 Programma 1 - Bestuur en veiligheid
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Thema 1.1 Provinciale Staten en Statengriffie Doel Het in het kader van duaal bestuur effectief en efficiënt laten functioneren van Provinciale Staten, zowel het individuele Statenlid als het bestuursorgaan in zijn geheel. Gewenst resultaat 1. Adequate ondersteuning voor het effectief en efficiënt laten functioneren van Provinciale Staten. InzetThema van middelen 1.2 Gedeputeerde Staten Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 2.742 2.646 2.277 2.177 2.177 2.177 Baten 29 22 22 22 22 22 lasten - Baten.1.4.55.155.155.155 Doel Het effectief en efficiënt laten functioneren van het College van Gedeputeerde Staten, zowel het individuele lid van Gedeputeerde Staten als het collectief. Gewenst resultaat 1. Adequate ondersteuning voor het effectief en efficiënt laten functioneren van het College van Gedeputeerde Staten. Inzet van middelen Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 692 696 696 646 646 646 Baten 0 0 0 0 0 0 lasten - Baten 9 9 9 4 4 4 4 3 Programmaplan
Thema 1.3 Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin in zijn rol als rijksorgaan Doel Het bijdragen aan en bevorderen van een goed functionerend openbaar bestuur door het ondersteunen van de Commissaris van de Koningin (CdK) met name in zijn functie als rijksorgaan. Gewenst resultaat 1. Inzet De CdK vanvoldoet middelen aan(inclusief de wettelijknieuw gestelde beleidsvoorstel) voorschriften in zijn rol als rijksorgaan. Exploitatie Thema 1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 444 637 469 309 309 309 Baten 0 0 0 0 0 0 lasten - Baten 444 49 09 09 09 Doel Nieuw beleidsvoorstel Het Exploitatielasten bevorderen van financieel sterke en bestuurskrachtige Friese gemeenten. Bedragen x 1.000 Begroting Begroting Begroting Begroting 008 009 010 011 Nieuw beleidsvoorstel Project versterking bestuurskracht gemeenten 100 0 0 0 totaal 100 0 0 0 Gewenste resultaten 1. Geen gemeenten onder repressief toezicht. 2. Het openbaar bestuur van Fryslân is op deugdelijke en bestuurlijk toereikende wijze georganiseerd. Toelichting op nieuw beleidsvoorstel Programma 1 - Bestuur en veiligheid 5
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Project versterking bestuurskracht gemeenten Het Koersdocument bevat de uitspraak dat intergemeentelijke samenwerking behulpzaam kan zijn als gemeenten niet in staat zijn alle opgedragen taken zelfstandig uit te voeren en/of tekort schieten in hun taken en verantwoordelijkheden. De discussie binnen en tussen gemeenten over een gerichte aanpak van de versterking van hun lokale bestuurskracht is allerwegen op gang gekomen. In de diverse regio's binnen de provincie lopen processen waarvan het zich laat aanzien dat deze binnen een tijdsbestek van een à twee jaren zullen uitmonden in bestuurlijke keuzen en deels in de implementatie daarvan. Conform het Koersdocument willen wij bij initiatieven van onder op een faciliterende rol richting gemeenten vervullen, onder andere in financiële zin. Net als in de begroting 2008 wordt ten behoeve van de continuering van beleid om die reden een nieuw beleidsvoorstel gedaan, voor 2009 een tijdelijk budget van 100.000. Thema 1.5 Communicatie Doel Inzet van middelen Het Exploitatie soepel en beheersbaar laten verlopen van de communicatie van de provincie Fryslân en het vergroten van Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 912 1.211 1.252 1.166 1.166 1.166 Baten 0 0 0 0 0 0 lasten - Baten 91 1.11 1.5 1.1 1.1 1.1 de herkenbaarheid en zichtbaarheid van de organisatie. Gewenste resultaten 1. Adequate ondersteuning van de ambtelijke organisatie. 2. Adequate ondersteuning van het provinciaal bestuur. 3. Adequate voorlichting van de massamedia. Thema 1.6 Bestuurlijke Zaken Doel 3 Programmaplan
Bevorderen Inzet van middelen van de kwaliteit van het bestuur. Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 2.538 2.192 2.170 2.124 2.124 2.124 Baten 326 228 228 228 228 228 lasten - Baten.1 1.95 1.94 1.89 1.89 1.89 Gewenste resultaten 1. De belangen van Fryslân worden integraal en interprovinciaal op toereikende wijze behartigd. Er wordt samengewerkt met internationale partners om Europese fondsen maximaal te benutten voor het realiseren van doelen van de provincie. 2. De rechtsbescherming voor de Friese burgers tegen besluiten van het provinciaal bestuur is toereikend georganiseerd. 3. De juridische kwaliteitszorg voor de provinciale producten is gewaarborgd. Inzet van middelen Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 475 490 512 512 512 512 Baten 149 136 136 136 136 136 lasten - Baten 54 Programma 1 - Bestuur en veiligheid
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Thema 1.7 Openbare orde en veiligheid Doel Het bijdragen aan en het bevorderen van een veilige Friese samenleving. Gewenste resultaten 1. Fryslân is voorbereid op het bestuurlijk coördineren van de bestrijding van crises. 2. De provincie werkt nauw samen met andere partners op het gebied van hulpverlening en crisisbestrijding. 3. De Friese gemeenten hebben een als voldoende beoordeeld rampen- en rampenbestrijdingsplan.. programma verkeer en vervoer Portefeuillehouder: P. Adema I Doel en inzet van middelen totale programma Doel Het realiseren van een duurzaam verkeer- en vervoersysteem in Fryslân, dat voldoet aan de verplaatsingsbehoefte van inwoners en bezoekers van Fryslân. voldoet aan de behoefte om goederen te transporteren. bijdraagt aan de versterking van de economie. veilig is. schade aan natuur, landschap en milieu weet te beperken. In het Provinciaal Verkeer- en Vervoer Plan (PVVP) 2006 is dit ook als hoofddoel opgenomen en in het Coalitieakkoord 2007-2011 als uitgangspunt genomen. Ons doel realiseren wij door onze eigen inspanningen en door samenwerking met het Rijk, gemeenten en andere partijen. Daarbij gaat het om verbetering en instandhouding van infrastructuur, om het bieden van openbaar vervoer dat tegemoet komt aan de vraag en om verkeerseducatie en handhaving. De beschikbaarheid van goed openbaar vervoer voor iedereen heeft bijzondere aandacht. Knelpunten in het huidige openbaar vervoernet zullen wij waar mogelijk oplossen. Daarbij willen wij voorkomen dat kwetsbare groepen buiten de boot vallen. Om blijvend te voldoen aan de maatschappelijke behoefte zal het openbaar vervoer zich steeds moeten vernieuwen. Innovaties in het openbaar vervoer zullen wij gericht stimuleren. 8 3 Programmaplan
Inzet van middelen totale programma (inclusief nieuwe beleidsvoorstel en ombuiging) Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 lasten - Structurele programmabudgetten 25.504 23.733 26.620 29.384 33.526 37.913 - Tijdelijke programmabudgetten 3.389 12.167 11.312 4.875 4.000 3.000 - Res./voorz. op exploitatie en overl. Passiva 88.153 63.507 56.434 57.936 54.986 54.305 - Apparaatskosten 6.778 12.219 12.219 12.219 12.219 12.219 - Bedrijfsvoeringskosten 5.281 8.173 7.931 7.679 9.031 8.997 Baten - Structurele programmabudgetten 6.899 1.959 1.855 1.855 1.855 1.855 - Tijdelijke programmabudgetten 473 187 0 0 0 0 - Res./voorz. op exploitatie en overl. passiva 85.026 59.279 54.280 54.332 54.380 54.380 totaal Baten 9.98 1.44 5.15 5.18 5.4 5.4 lasten - Baten.0 58. 58.81 55.90 5.5 0.00 Duurzaamheid vormt een belangrijk kwaliteitsaspect van het verkeer- en vervoersysteem. Dit leidt onder andere tot extra aandacht voor fietsverkeer, duurzame brandstoffen en elektrisch vervoer. De (jaarlijkse) actualisatie van het overzicht Verkeer en vervoer is opgenomen als bijlage 1 van de Financiële Begroting. Dit overzicht geeft de dekking aan van majeure infrastructurele projecten, nieuwe beleidsvoorstellen en een deel van de fase A projecten van het uitvoeringsprogramma PVVP (MPI). De toelichting treft u eveneens aan in bijlage 1 van de Financiële Begroting. Toelichting op de belangrijkste financiële afwijkingen Structurele programmabudgetten De structurele budgetten stijgen de komende jaren vanwege meer kapitaallasten in verband met afgeronde investeringswerken. Hieronder vallen naast de reguliere MPI projecten onder andere de Rondweg Franeker, de A31 Haak om Leeuwarden en diverse Friese Meren Projecten. Programma 2 - Verkeer en vervoer 9
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Investeringen Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 39.404 26.649 99.987 93.938 137.488 139.223 Baten 22.328-5.619 36.404 79.187 42.577 10.391 lasten - Baten 1.0.8.58 14.51 94.911 18.8 Voorzieningen en overlopende passiva Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 72.965 59.279 54.280 54.332 54.380 54.380 Baten 110.787 96.592 55.682 55.734 55.782 55.782 lasten - Baten -.8 -.1-1.40-1.40-1.40-1.40 Nieuwe beleidsvoorstellen en ombuigingen Exploitatielasten Bedragen x 1.000 Begroting Begroting Begroting Begroting 009 010 011 01 nieuwe beleidsvoorstellen - Duurzaamheid in verkeer en vervoer: stimuleren fietsverkeer 600 0 0 0 - Integrale aanpak Lemmer 75 75 0 0 - Verwijderen drempel vaarweg Boontjes (investering, zie 5.5 van Financiële Begroting) 0 243 237 232 - Vervanging hoofdbrug Oosterwolde (investering, zie 5.5 van Financiële Begroting) 0 0 0 221 - Energiekosten openbare verlichting 200 200 200 200 - Vervanging brug Vrouwbuurtstermolen (investering, zie 5.5 van Financiële Begroting) 0 0 110 108 - Spoorbrug Grou* (investering, zie 5.5 van Financiële Begroting) 0 0 193 190 - Budget Grou - besluitvorming PS 19 september 2007 0 0-204 -201 - Rijksweg A32/Hoflânsbrêge* (investering, zie 5.5 van Financiële Begroting) 0 0 0 98 - Stoomtrein Sneek* (investering, zie 5.5 van Financiële Begroting) 164 161 totaal 85 518 00 1.009 * Voor de inhoudelijke toelichting op deze nieuwe investeringen verwijzen wij u naar Programma 6. 0 3 Programmaplan
Tijdelijke programmabudgetten In dit programma zijn onder andere de volgende tijdelijke projecten opgenomen met de begrote bedragen in de periode 2008-2012: Haak om Leeuwarden 15.800.000, Korting OV scholieren 4.000.000, Baggeren 2.100.000, Verstaling houten brugdekken 1.900.000, N31 Harlingen 3.400.000 en Rotonde Joure 1.700.000 Reserves/voorzieningen via exploitatie Naar verwachting zal in 2008 een hogere Rijksbijdrage worden ontvangen voor de Brede Doel Uitkering en Openbaar Vervoer. II Thema s Thema 2.1 Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking Doelen Er zijn actuele beleidskaders. De investeringen en overige provinciale inspanningen zijn op inzichtelijke wijze geprogrammeerd. De ontwikkelingen in, en de effecten van, beleid op bereikbaarheid, veiligheid en leefbaarheidsaspecten van het verkeer- en vervoersysteem zijn bekend. Samenhang in het verkeer en vervoersysteem, ongeacht de verantwoordelijke overheidsinstantie. Gewenste resultaten 1. Actueel beleid. 2. Een jaarlijks terugkerend overzichtelijk uitvoeringsprogramma, opgesteld voor het komende jaar. 3. Inzicht in ontwikkeling en effecten van beleid; neergelegd in de monitor verkeer en vervoer, in het uitvoeringsprogramma en op hoofdlijnen in het jaarverslag. 4. Samenwerking met het Rijk aan de hand van voortschrijdende afspraken met de Minister van Verkeer Inzet van middelen totale programma (inclusief nieuw beleidsvoorstel) Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 9.542 9.119 10.595 10.040 9.948 9.948 Baten 8.502 9.991 8.532 8.532 8.532 8.532 lasten - Baten 1.040-8.0 1.508 1.415 1.415 Programma 2 - Verkeer en vervoer 1
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Voorzieningen en overlopende passiva Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 4.606 9.709 8.263 8.263 8.263 8.263 Baten 22.233 28.042 8.996 8.996 8.996 8.996 lasten - Baten -1. -18. - - - - Nieuwe beleidsvoorstellen Exploitatielasten Bedragen x 1.000 Begroting Begroting Begroting Begroting 009 010 011 01 nieuwe beleidsvoorstellen - Stimuleren fietsverkeer 600 0 0 0 - Integrale aanpak Lemmer 75 75 0 0 totaal 5 5 0 0 en Waterstaat over de samenwerkingsagenda met het Rijk. 5. Samenwerking met de Friese gemeenten aan de hand van een samenwerkingsagenda per gemeente. 6. Gemeentelijke verkeer- en vervoerplannen zijn afgestemd met het PVVP. 7. Geregeld overleg met de Friese gemeenten en Rijkswaterstaat Noord-Nederland, politie en justitie gericht op een eenduidige uitvoering. 8. Medefinanciering van gemeentelijke projecten op basis van prioriteiten in het PVVP. 9. Structurele samenwerking met andere provincies, gericht op kennisuitwisseling, efficiency en gezamenlijk optreden naar het Rijk. 10. Besteding van de Brede DoelUitkering verkeer en vervoer (BDU) op een wijze die bijdraagt aan de doelen van het PVVP 2006. Toelichting op nieuwe beleidsvoorstellen Stimuleren fietsverkeer Het stimuleren van fietsverkeer vindt vanaf 2001 plaats in de vorm van een subsidiemogelijkheid voor gemeenten in samenhang met de subsidiemogelijkheden in de BDU. Gemeenten kunnen een bijdrage krijgen voor investeringen ten behoeve van fietsverkeer die passen in de netwerkvisie volgens Fryslân Fytslân en het PVVP 2006. Daarbij zijn de afgelopen jaren de doelen verschoven van sociale veiligheid op fietsroutes in de vorm van verlichtingsplannen naar het verbeteren van routes naar werkgelegenheidscentra. Op jaarbasis gaat het om een 3 Programmaplan
bedrag van 600.000. In de begroting 2008 en 2009 zijn jaarschijven opgenomen van 600.000. De jaarschijven 2010 t/m 2012 staan in de Doorkijk Begroting 2010 e.v. In 2011 zal de evaluatie van de regeling plaatsvinden ter beoordeling van verlenging van de regeling. Integrale Aanpak Lemmer Door de combinatie van ruimtelijke plannen, het stijgende waterpeil, de capaciteit van de Prinses Margrietsluis en de verkeersproblematiek op de Rondweg Lemmer is een integrale visie op de aanpak van de problematiek in Lemmer nodig. Hiervoor wordt een integrale provinciale projectgroep geformeerd die relevante studies uit laat voeren ten behoeve van de integrale aanpak Lemmer. Voor deze aanpak is in 2009 een bedrag van 150.000 nodig. Thema 2.2 Verbetering infrastructuur Inzet van middelen (inclusief nieuwe beleidsvoorstellen) Doelen Exploitatie Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 32.171 22.043 22.209 20.794 21.110 22.771 Baten 22.668 2.285 0 0 0 0 lasten - Baten 9.50 19.58.09 0.94 1.110.1 Investeringen Een provinciale infrastructuur conform de in het PVVP aangegeven inrichtingseisen en categorisering. Bedragen x 1.000 realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 00 008 009 010 011 01 Lasten 39.251 23.201 99.987 93.938 137.488 139.223 Baten 22.305-5.619 36.404 79.187 42.577 10.391 lasten - Baten 1.94 8.80.58 14.51 94.911 18.8 Realisatie van de provinciale projecten uit het PVVP 2006. Verbetering Rijkswegen overeenkomstig gemaakte afspraken met het Rijk. Investeringen Bedragen x 1.000 Begroting Begroting Begroting Begroting 009 010 011 01 nieuwe beleidsvoorstellen - Verwijderen drempel Vaarweg Boontjes 0 243 237 232 - Vervanging hoofdbrug Oosterwolde 0 0 0 221 - Vervanging brug Vrouwbuurtstermolen 0 0 110 108 totaal lasten 0 4 4 51 Programma 2 - Verkeer en vervoer
Begroting 2009 F ry s l â n: i e p e n e n e i g e n Gewenste resultaten 1. Voorbereiding en uitvoering conform de aangegeven jaarplanning van de projecten in het uitvoeringsprogramma 2008 PVVP. Nieuwe beleidsvoorstellen Toelichting op nieuwe beleidsvoorstellen Verwijderen drempel Vaarweg Boontjes Het opheffen van het knelpunt in de vaarweg Boontjes (Amsterdam Harlingen via Kornwerderzand) is opgenomen in het PVVP en Coalitieakkoord. Uit vooronderzoek blijkt dat het verwijderen van de drempel voor lage kosten in verhouding grote baten oplevert. De vaargeul is eigendom van het Rijk. Er wordt in 2008 een MIRT-verkenning (Meerjarenprogramma infrastructuur, ruimte en transport) uitgevoerd. Over de financiering van het project wordt onderhandeld met het Rijk. De kostenraming is afhankelijk van de baggermethode en de zandopbrengsten. Vooralsnog wordt uitgegaan van de meest waarschijnlijke variant van 2,5 miljoen. M.b.t. de kostenverdeling wordt er vanuit gegaan dat de provincie Fryslân de eenmalige investering betaalt en dat het Rijk de instandhouding verzorgt. Vervanging hoofdbrug Oosterwolde Bij de planuitwerking voor het verstalen van brugdek Oosterwolde is gebleken dat de hoofdbrug Oosterwolde in een slechte onderhoudstoestand verkeert. De totale brug zal vervangen moeten worden. Bij de gebruikelijke visuele inspecties was dit niet eerder naar voren gekomen. De kosten voor vervanging van de brug worden geraamd op 3 miljoen. Vervanging brug Vrouwbuurtstermolen Bij de voorbereiding voor het ophogen van de brug Vrouwbuurtstermolen is gebleken dat de grondgesteldheid erg slecht is, waardoor de brug in de huidige toestand niet aan de wettelijk vereiste veiligheid voldoet en ophogen van de brug te risicovol is. De brug zal vervangen moeten worden. De kosten voor vervanging worden geraamd op 1,5 miljoen. Een voorstel voor het beschikbaar stellen van een voorbereidingskrediet van 50.000 is u reeds voorgelegd. Thema 2.3 Instandhouding provinciale infrastructuur Doelen 4 3 Programmaplan