Deelproject Kansen op werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid Inleiding Met dit programma bundelen 15 cliënten- en familieorganisaties in de GGZ hun krachten om vraagsturing en zelfmanagement te brengen op het niveau zoals de organisaties dat zouden willen zien. Als onderdeel hiervan willen de organisaties via dit deelproject kansen op werk creëren voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. In de samenleving proberen veel mensen met psychische kwetsbaarheden zich zelfstandig staande te houden. Dat kan vaak niet volledig op eigen kracht, waardoor eenzaamheid of verwaarlozing dreigen. En dat kan op den duur leiden tot een psychiatrische crisis, sociale teloorgang, huisuitzetting, of langdurige opname in een psychiatrisch ziekenhuis. Om dit alles te voorkomen kunnen we er voor zorgen dat mensen weer gaan meedoen. En de meesten willen dat ook. Meer dan de helft van de mensen met een psychische beperking wil op termijn zelfs weer een betaalde baan. Ondersteuning van deze mensen is een belangrijke voorwaarde om hen weer te laten deelnemen aan de maatschappij. Algemeen doel Dit deelproject heeft tot doel bij te dragen aan de maatschappelijke participatie en maatschappelijke ondersteuning van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Specifieke doelen We bieden mensen uit deze doelgroep: - gerichte beroepsgerichte scholing/training en ondersteuning waarmee zij hun kansen op de arbeidsmarkt kunnen vergroten, - de gelegenheid werkervaring op te doen in een cliëntenorganisatie of cliëntgestuurde organisatie, - een spreekbuis die namens hen bij reïntegratiebedrijven en gemeenten aanklopt om hun positie op de arbeidsmarkt te ondersteunen met specifiek beleid. Door deze aanpak worden de belangen van mensen met een psychische kwetsbaarheid behartigd en concreet ingevuld met een doelgerichte aanpak om hen op weg te helpen naar een reguliere betaalde baan. Daarmee gaan zij op weg naar volledige maatschappelijke participatie. De verbeterde aansluiting draagt ertoe bij dat minder uitkeringen verstrekt kunnen worden. En vooral betekent dit dat er minder aanverwante problematiek zal zijn. Het levert ook emotionele besparingen op. Het mes snijdt aan twee kanten. Doelgroep Een flink deel van de mensen met een psychische kwetsbaarheid raakt buiten het arbeidsproces of komen in het geheel niet in het arbeidsproces. Deze groep heeft moeite zich in te voegen in bedrijven of organisaties waar psychische beperkingen onbekend zijn of men er vooroordelen over heeft en ze zich daardoor niet veilig voelen. Dit is de primaire doelgroep van het deelproject. Als secundaire doelgroep zien wij GGz-cliëntenorganisaties (en hun medewerkers) en organisaties die verantwoordelijk zijn voor de toeleiding van mensen naar de arbeidsmarkt. De ervaring leert dat GGz-cliëntenorganisaties en cliëntgestuurde initiatieven een goede springplank kunnen zijn voor mensen uit de doelgroep, omdat ze zich in een kring van lotgenoten veilig voelen en door goede structuur, begeleiding, training en ondersteuning zelfvertrouwen opbouwen om met succes een betaalde baan te vinden in een regulier bedrijf of instelling. De organisaties die verantwoordelijk zijn voor toeleiding naar de arbeidsmarkt (Diensten Werk en Inkomen, UWV, reïntegratiebureaus, etc.) zullen profijt hebben van dit project omdat het een specifieke doelgroep betreft die niet meteen of gemakkelijk bij reguliere werkgevers terecht kan. Werken aan vraagsturing Deelproject Kansen op werk 1
Beoogde resultaten 1. Het project beoogt niet-betaalde werkervaringsplekken aan te bieden binnen GGzcliëntenorganisaties. De samenwerkende organisaties zijn zowel landelijk als regionaal/lokaal werkende organisaties, die gerichte ondersteuning en structuur kunnen bieden. Bij LFOS en Geestdrift zijn tientallen lokaal/regionale werkende RCO s en cliëntgestuurde organisaties aangesloten die werkervaringsplaatsen kunnen aanbieden. Per jaar kunnen naar verwachting 20 30 (ex-)cliënten instromen. 2. Voor deze niet-betaalde medewerkers wordt een trainingsprogramma ontwikkeld, dat bestaat uit een sociale vaardigheids/assertiviteitstraining, omgaan met collega s en sollicitatietraining van 3 dagbijeenkomsten, gegeven door professionele trainers. Het programma wordt ontwikkeld en vervolgens minimaal vier keer per jaar aangeboden voor een groep van 10 nietbetaalde medewerkers van de organisaties op diverse plaatsen in het land (in totaal 30 medewerkers per jaar opgeleid). 3. Daarnaast krijgen de niet-betaalde medewerkers een training-on-the-job toegespitst op hun taken en werkzaamheden, bijvoorbeeld gericht op computervaardigheden, secretarieel/ administratieve taken, lotgenotenhulp, etc. Deze trainingen/cursussen worden lokaal/regionaal gegeven (20-30 niet-betaalde medewerkers per jaar opgeleid). 4. Iedere deelnemende organisatie zorgt dat binnen de organisatie een maatje voor de instromende niet-betaalde medewerker beschikbaar is, die vanaf het begin handje helpt om binnen de organisatie op gang te komen en te integreren. Zo helpt de ene medewerker de andere om vooruit te komen. 5. Voor deze aanpak wordt een netwerk van contacten opgebouwd met UWV, reïntegratiebureaus, gemeentelijke diensten Werk&Inkomen. Zij worden geïnformeerd over de mogelijkheden specifiek voor mensen die reïntegreren na een periode van behandeling/ begeleiding vanwege psychische problematiek. De meeste landelijke organisaties zijn gevestigd in de (omgeving van) Utrecht. Daarnaast worden contacten gelegd met gemeenten waar RCO s en cliëntgestuurde organisaties zijn gevestigd. 6. Er wordt een webpagina Kansen op werk ingesteld voor het project, die met één muisklik vanuit alle deelnemende organisaties te bereiken is. Mensen die belangstelling hebben voor dit traject kunnen dan meteen solliciteren naar openstaande vacatures bij de deelnemende organisaties, waarvoor dit programma de toeleiding is. Hiervoor wordt de cliëntgestuurde organisatie Netcliënten ingeschakeld, die al diverse maatschappijgerichte onderwerpen in de vorm van ervaringswijzers heeft ontwikkeld. 7. Na afronding van het programma en tijdens de looptijd van het project vinden publiciteitsacties plaats, die het programma bekend maken bij diverse doelgroepen die hier genoemd zijn en bij GGz-instellingen/afdelingen die betrokken zijn bij herstelprogramma s voor mensen die langdurig zorg hebben ontvangen. Plan van aanpak Voor de uitvoering van het project maken we onderscheid tussen activiteiten die gemeenschappelijk worden uitgevoerd en activiteiten per organisatie. Voor een visueel overzicht van de planning verwijzen we naar de bijlage Werken aan vraagsturing - Planning per kwartaal. Voor de gemeenschappelijke activiteiten wordt een projectgroep ingesteld, die geleid wordt door de projectleider, waarin van elke organisatie een vertegenwoordiger deelneemt. Deze projectgroep is verantwoordelijk voor de uitvoering van de volgende taken: 1. Opstellen criteria voor werkervaringsplaatsen De organisaties bepalen met elkaar waar een werkervaringsplaats aan moet voldoen, enerzijds vanuit de ervaringen hiermee tot nu toe binnen enkele organisaties, anderzijds vanuit de gewenste ontwikkeling van een gemeenschappelijk trainingsprogramma. Daarnaast wordt gezamenlijk een aantal functieprofielen vastgesteld voor functies binnen de organisaties. Het trainingsprogramma moet namelijk goed aansluiten op de praktijk in de organisaties. De criteria die gesteld worden aan de werkervaringsplaatsen worden vastgesteld in een notitie. De organisaties verplichten zich om deze criteria na te leven en in de overeenkomst met de niet-betaalde medewerkers te verwerken. Werken aan vraagsturing Deelproject Kansen op werk 2
2. Ontwikkelen trainingsprogramma s Voor het ontwikkelen van één of twee programma s wordt een projectgroep ingesteld met (coördinerende) medewerkers van de samenwerkende organisaties. De projectgroep is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van de trainingsprogramma s samen met een/enkele professionele trainers. Voor het programma wordt een protocol ontwikkeld voor: - de wijze van intake van de deelnemers (t.b.v. voorselectie, waar moeten mensen minimaal toe in staat zijn?); - samenstelling van de training, uitgaande van een groep mensen met verschillende typen psychische problematiek; - evaluatie van de training en doorstroming van de deelnemers naar de organisaties die een niet-betaalde werkervaringsplaats kunnen bieden. De trainingen zijn bedoeld om niet-betaalde medewerkers voor te bereiden op diverse functies binnen de cliënten/familieorganisaties. 3. Begeleiding van de niet-betaalde medewerkers Binnen de organisatie krijgen de instromende medewerkers een training-on-the-job en een maatje. Met deze aanpak kunnen de instromers binnen ongeveer een jaar zoveel zelfvertrouwen en ervaring opdoen dat ze kunnen gaan solliciteren. Voor het zoeken naar een baan, het voorbereiden en nabespreken van sollicitaties is ook ruimte binnen de samenwerkende organisaties. 4. Opbouwen contacten met UWV / re-integratiebureaus, gemeentelijke diensten Werk&Inkomen De projectleider bouwt in het eerste jaar contacten op met deze organisaties die verantwoordelijk zijn voor het ondersteunen van mensen naar werk. Deze contacten zijn van belang voor het promoten van dit programma en de voorselectie die deze organisaties hiervoor kunnen maken. Een goede voorselectie is nodig om onnodige teleurstellingen te voorkomen. Daarnaast zijn deze contacten zeer relevant bij het bevorderen van doorstroming van medewerkers naar betaald werk. De organisaties nemen daarna deze contacten over en kunnen rechtstreeks met de organisaties kansen zoeken voor hun niet-betaalde medewerkers op weg naar een betaalde baan. Via dit netwerk zullen ook mogelijkheden voor bekostiging van het programma worden onderzocht en bepleit, die het mogelijk moeten maken het programma ook na de projectperiode te continueren. Doel is dat financiële regelingen voor reïntegratie en reïntegratiecoaching naar de arbeidsmarkt ook voor deze organisaties beschikbaar komen. 5. Opzetten webpagina voor het project De webpagina geeft informatie over het programma en de vacatures voor niet-betaalde medewerkers bij de cliënten/familie-organisaties. Via de webpagina kunnen mensen zich aanmelden voor deelname aan het programma en vacatures bij de betrokken organisaties. De cliëntgestuurde organisatie Netcliënten wordt gevraagd deze webpagina te ontwikkelen voor zover nodig actueel te houden. 6. Publiciteitsacties De publiciteitsacties worden voorbereid in samenwerking met de communicatiemedewerker van het LPGGz. Veel nadruk zal liggen op publiciteitsacties naar instellingen, cliënten/familieorganisaties en hun achterban. Voor de UWV s en gemeentelijke diensten Werk&Inkomen wordt een factsheet gemaakt over de mogelijkheden voor de doelgroep mensen met een psychische kwetsbaarheid. Een aantal ervaringsverhalen van succesvolle doorstroming is te vinden op de webpagina van het project. Doel is om veel organisaties, cliëntgestuurde initiatieven en leden van de doelgroep de mogelijkheid te bieden langs de weg van de programma hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. 7. Evaluatie van het programma De projectgroep werkt een evaluatieplan uit in de beginfase van het project, waarmee het trainingsprogramma, de begeleiding en de reïntegratieactiviteiten van de organisaties worden geëvalueerd. Activiteiten per organisatie De landelijke organisaties en de regionale/lokale organisaties die meedoen aan dit deelproject verplichten zich jaarlijks minimaal 2 vacatures voor vrijwilligers beschikbaar te stellen die het trainingsprogramma kunnen volgen. Binnen iedere organisaties is een vrijwilligerscoördinator Werken aan vraagsturing Deelproject Kansen op werk 3
beschikbaar die betrokken is bij de instelling van de vacature en de begeleiding van de niet-betaalde medewerkers die via het programma worden ingeschakeld. Daarnaast zorgt iedere organisatie er voor dat er een maatje binnen de organisatie beschikbaar is voor iedere nieuwe niet-betaalde medewerker die via het programma wordt aangenomen. Ook ondersteunen de organisaties hun niet-betaalde medewerkers bij (de voorbereiding van) sollicitaties naar reguliere betaalde functies. Tot slot is iedere organisatie verantwoordelijk voor een goede evaluatie van de vorderingen van de nieuwe medewerkers, welke resultaten bij de evaluatie van dit project zullen worden betrokken. De afzonderlijke organisaties zijn verantwoordelijk voor de training-on-the-job van de nieuwe medewerkers, uiteraard afgestemd op de ontbrekende competenties van de persoon. Waar mogelijk en praktisch werken de organisaties op dit vlak samen, bijv. door het gezamenlijk (laten) geven van computercursussen, administratieve cursussen, etc. De organisaties die een bundeling zijn van zelfstandige organisaties in de regio, zoals LFOS en Geestdrift, worden gevraagd hun aangesloten organisaties te motiveren aan dit project deel te nemen. Daarmee kan het aantal beschikbare plaatsen voor (ex-)cliënten sterk toenemen, evenals de spreiding over het land. Inzet ervaringsdeskundigheid De cliënten/familieorganisaties hebben veel deskundigheid en ervaring in huis om mensen met een specifieke psychische kwetsbaarheid te ondersteunen. Deze ervaring zetten ze ook in dit project in, waarbij ze daarnaast gebruikmaken van de training die met externe deskundigen wordt ontwikkeld en uitgevoerd. De professionele deskundigheid om een passend en succesvol programma voor training van deze doelgroep op te stellen en uit te voeren wordt extern ingekocht. De projectgroep wordt samengesteld uit leidinggevenden en niet-betaalde medewerkers met een helicopterview en zet de grote lijnen van het project uit, in samenwerking met de projectleider. De projectleider werkt deze uit tot concrete voorstellen, protocollen, etc. voor de organisaties en stuurt de externe en interne medewerkers aan die bij de uitvoering betrokken zijn (trainers, communicatiemedewerker). Ook neemt de projectleider de externe contacten voor zijn/haar rekening, gericht op de belangenbehartiging bij de reïntegratiesector en de gemeenten. Daarin werkt hij/zij met de lokale/regionale organisaties, zodat men elkaar niet voor de voeten loopt. Bereik van het project Het project is vooral gericht op het bereiken van nieuwe werkmogelijkheden voor (ex-)ggz-cliënten, die nog niet toe zijn aan een reguliere werkplek en die interesse hebben om in een cliënten/familieorganisatie of een cliëntgestuurde organisatie te werken. Naar verwachting zullen 10 20 organisaties op regelmatige basis deelnemen. Daarmee kunnen per jaar 20 30 niet-betaalde medewerkers het trainingsprogramma volgen en ondersteund worden bij de reïntegratie en maatschappelijke participatie. De deelnemers aan het trainingsprogramma worden geworven via de - lidorganisaties van het LPGGz, - GGz-instellingen en Ribw s,, - gemeentelijke diensten Werk&Inkomen en - Uwv/reïntegratiebureaus. Door deze aanpak verwachten we een voldoende aantal kandidaten die zich melden voor een intake/selectiegesprek. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan het ondersteunen bij sollicitatie naar een reguliere baan en leggen we daarvoor contacten met de hierboven genoemde organisaties. Functies binnen het project Binnen het project zijn de volgende functies te onderscheiden: - Leden van de projectgroep - Projectleider - Communicatiemedewerker Werken aan vraagsturing Deelproject Kansen op werk 4
- Trainers worden extern ingehuurd - Secretariële ondersteuning - Vrijwilligerscoördinatoren van de deelnemende organisaties Borging en implementatie Het project heeft op verschillende manieren een blijvend effect: - Er worden contacten gelegd met organisaties voor arbeidsreïntegratie, die hiermee mee zicht krijgen op deze specifieke doelgroep en op de mogelijkheden om hen te helpen reïntegreren; - De cliënten/familieorganisaties hebben belang bij steeds nieuwe niet-betaalde medewerkers die kunnen groeien in hun werk en daarna doorstromen; - Dit project maakt het mogelijk dat de draagkracht van de organisaties wordt vergroot doordat meer mensen uit de doelgroep mee kunnen werken; - De belangenbehartiging in dit project is er tevens op gericht dat juist ook cliënten/familieorganisaties gebruik kunnen maken van financiële faciliteiten van de overheid voor de arbeidsreïntegratie (op korte of langere termijn). Juist hún inzet maakt het mogelijk dat mensen uit deze doelgroep zelfvertrouwen opdoen, wat in veel reguliere bedrijven niet mogelijk is. Begroting Voor de begroting verwijzen we naar de bijlage begroting. Werken aan vraagsturing Deelproject Kansen op werk 5