Nabestaanden in de knel; wat kunnen cliëntenraden doen?

Transcriptie

1 Nabestaanden in de knel; wat kunnen cliëntenraden doen? 9 april 2015 Dr. Rienk Prins Lector Capabel Hogeschool Utrecht

2 Inhoud Afbakening en doel Een verkennend onderzoek naar re-integratie naar werk van nabestaanden Internationale rondblik Buurlanden Nieuw-Zeeland Discussie: Klopt beeld? Wie moet in actie komen? Wat kunnen/moeten cliëntenraden doen? 2

3 Nabestaanden 1 Verlies à Positie onder druk door: Inkomensverlies Werk Gezondheid/Steun Zorg voor kinderen Diverse dienstverleners / betrokken organisaties: SVB (uitkering Anw) Terug naar eigen werk: Arbodienst (reguliere werknemers) UWV (uitkering vangnetters) Gemeente: hulp naar (nieuw) werk (Participatiewet) 3

4 SZW: Verkennend Onderzoek 2011 Rouw en Werk: re-integratie van nabestaanden Thema: Hoe worden mensen die een partner verloren toe- of teruggeleid naar een baan? Wat kan daarin worden verbeterd? Bronnen: Literatuur, Interviews (nabestaanden, casemanagers gem., werkcoaches UWV, werkgevers, hulpverleners, reint.bureau, bedrijfsartsen, bedr.maatsch.werkers) Expertmeeting Ook internationale rondblik 4

5 Literatuur 1: enkele cijfers Omvang problematiek: schatting: jaarlijks: Ca personen: partnerverlies Ca daarvan: werknemers Schatting: na overlijden van een partner 1 op 4 werkenden: niet terug naar oude werk 1 op 4: in deeltijd terug in oude werk 50% : volledig terug in oude functie Ziekteverzuim na verlies partner: Duurt gem. 5 maanden Indien aan het werk: 40% weer ziekmelding i.v.m. rouw Oorzaken: onvoldoende / verkeerde opvang en ondersteuning op werkvloer 5

6 Literatuur 2: Rouw en werk Rouw à functioneren en inzetbaarheid Te vroeg naar het werk à vaak: ziekteverzuim Cruciaal: rol van leidinggevende en collega s Bij onvoldoende of verkeerde opvang: weer ziekmelding Rouwproces kost veel energie à lagere productiviteit 6

7 Literatuur 3: Rouw en werk Re-integratie-lit.: weinig aandacht nabestaanden Consensus: Werken: Van belang voor verliesverwerking: positieve invloed op rouwproces Geeft structuur, ritme en afleiding Moment van werkhervatting: varieert per individu à maatwerk nodig 7

8 Nabestaanden met uitkering WW, WIA, WWB: Geen specifiek regelingen voor nabestaanden Evt. bij calamiteiten: tijdelijke ontheffing arbeids- en re-integratieplicht Anw-uitk. ontvangers (2006): 40% van Anw-ers werkt 20%: op zoek naar een baan 8

9 Werkende nabestaanden Voorzieningen: Calamiteitenverlof (1 dag) Bijzonder verlof (4 dagen; Wet Arbeid en Zorg) In enkele cao s: rouwverlof, bijv. Bouw (2004): Verlof voor stervensbegeleiding en rouwverlof: Voor beide verlofvormen: max. 10 dagen Aansluitend recht op onbetaald verlof Stervensbegeleiding: 10 aaneengesloten dagen vóór de datum van het overlijden. Rouwverlof: 10 aaneengesloten dagen, binnen 5 dagen ná het overlijden op te nemen Een combinatie: is mogelijk (maximaal 20 dagen). 9

10 Re-integratie naar werk 1 Werkgevers en leidinggevenden: Er zijn cursussen en trainingen Rouwprotocol: handleiding voor collega s en leidinggevenden Bedrijfsartsen: Doorverwijzen, advies (gedeelt.) werkherv. Niet specifiek geschoold in ondersteuning rouwenden Bedrijfsmaatschappelijk werkers: Gericht op verliesverwerking Soms ook advies aan leidinggevenden 10

11 Re-integratie naar werk 2 Gemeenten en UWV: Geen specifieke informatie, geen specifieke regeling Kennisachterstand (herkennen rouw gerelateerde klachten) Geen coaching voor omgaan met rouw bij niet werkenden Maatwerk: soms tijdelijk opschorten sollicitatieplicht, grote variatie Evaluatie: Veel onbekendheid (taboe) Grote variatie in rouwverwerking à maatwerk nodig Geen systematisch inzicht in effecten van begeleiding naar werk(hervatting) 11

12 Aanbevelingen 1 M.b.t.: werkende nabestaanden Meer kennis bij werkgevers/leidinggevenden/ collega s: (omgaan met) rouw/inzetbaarheid Sociale partners: rol bij voorlichting, rouwprotocollen in cao s Bedrijfsartsen en maatschappelijk werkers: voorlichting en coachen leidinggevenden Specifieke trainingen voor bedrijfsartsen en maatschappelijk werkers NVAB: richtlijn omgaan met rouw opstellen 12

13 Aanbevelingen 2 M.bt. Nabestaanden met WW-WGA- WWBuitk.: Werkwijze ontwikkelen voor klantmanagers, werkcoaches en arbeidsdeskundigen m.b.t (tijd. ) ontheffing re-integratieplichten UWV en VNG: meer initiatieven: scholing eigen staf t.b.v. rouwherkenning, kennis inzetbaarheid, etc. 13

14 Aanbevelingen 3 M.b.t. Nabestaanden met Anw-uitkering: Anw. Uitk. combineren met activerend gesprek met Anwcliënt t.b.v. (geleidelijke) toeleiding naar arbeidsmarkt Verbeteren ondersteuning door gemeenten van Anwcliënten bij het zoeken van werk Achtergrond: arbeidsparticipatie werkt positief t.a.v. rouwproces en algemeen welzijn: 14

15 Internat. : Elders (1) Nabestaanden regelingen: i.h.a.: Beperkt tot nabestaanden die niet zelf in levensonderhoud kunnen voorzien Indien recht op uitkering: geen arbeidsverplichting Behalve: NOR: nabestaanden met uitk.: verplicht: ingeschreven bij arbeidsbureau, of deeltijd werk, of onderwijs volgen AUS, NwZ, UK: verplicht intake/adviesgesprek m.b.t. arbeid / maatschappelijke participatie Weinig onderzoek / evaluatie 15

16 Internat. 2: Nieuw Zeeland Gelijktijdig: Nabestaandenuitkering EN Meewerken aan verbetering inzetbaarheid op arbeidsmarkt Instrumenten (verplicht): Deelname aan intake gesprekken (t.b.v. reintegratieplan) Opstellen persoonlijk plan ( Personal Development and Employment Plan ) Regelmatige toetsing van het plan Evaluatie: m.n. effectief voor nabestaanden met beperkingen 16

17 Vragen en discussiepunten Nabestaanden zonder werk : 1. Klopt het beeld? Aanvullingen? 2. Vanzelfsprekendheden : 1. Nabestaanden als aparte categorie onderscheiden? 2. Arbeid heilzaam voor rouwverwerking etc.? 3. Participatie (in arbeid en maatschappij) : 1. Vallen nu tussen wal en schip? 2. Meer maatwerk nodig? In regeling en/of uitvoering? 3. Wie moet daarbij helpen: Gemeente? SVB? UWV? Anderen, nl.: Wat kunnen/moeten cliëntenraden doen? 17