Visie op onderwijs voor leerlingen met een autismespectrumstoornis binnen t Brugje 1. Visie 2. Mentorenwerking 2.1. Een individuele mentor 2.2. Ondersteuning van de mentoren 3. Samenwerking met ouders 3.1. Intakeprocedure 3.2. Individueel handelingsplan 3.3. Contact met de school 3.4. Schriftelijke communicatie naar huis 4. Aanpassingen binnen de klas 4.1. Verduidelijking van tijd A. Eénvormig dagschema B. Gebruik van time-timer C. Bieden van voorspelbaarheid 4.2. Verduidelijking van ruimte 4.3. Rustige ruimte 4.4. Prikkelarm frontzicht 4.5. Verduidelijking van activiteit 4.6. Verduidelijking van communicatie 4.7. Verduidelijking van sociale interactie 4.8. Gebruik van stappenplannen 5. Aanpassingen binnen de school 5.1. Uitgewerkte speelplaatswerking A. Speelplaatswerking in de Karel Coggelaan Ballenzone Voetbalzone Speelzone Rustige zone Stapzone B. Speelplaatswerking in de Lindendreef Korte speeltijden Middagspeeltijd Speelgoedwinkel Rustige ruimte Middagsport Muziek 5.2. Gebruik van pictogrammen 5.3. Prikkelarme refter 6. Aanpassingen op leerlingniveau
7. Uitbreiden van de expertise 7.1. Nascholingen op maat 7.2. Orthotheek 7.3. Auti-team 7.4. Gon/mentoren-team
1. Visie Als school voor buitengewoon lager onderwijs streven we ernaar om onze kinderen voor te bereiden op een optimale integratie in het alledaagse sociale leven en later in de middelbare school. Daarom kiezen we voor onze kinderen met ASS voor een geïntegreerde werking. Dit biedt volgens ons de beste leer- en ontwikkelingskansen. Een diverse klasgroep biedt jongeren met ASS de mogelijkheid om stap voor stap gepast sociaal gedrag aan te leren. Dagelijkse oefening in een sociale context met leeftijdsgenoten bevordert de transfer van het geleerde naar het dagelijkse leven. Om tegemoet te komen aan de specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen met ASS wordt er, afhankelijk van de individuele noden van elk kind, gewerkt met autigroepen (leerinhoudelijk, socio-emotioneel, leren leren, ). Om deze geïntegreerde werking optimale slaagkansen te bieden, krijgen alle leerlingen met ASS een individuele mentor. De mentor is binnen het team, in nauwe samenwerking met de ouders, de contactpersoon, belangenbehartiger en procesbegeleider. Omdat de ouders de deskundigen zijn inzake hun eigen kind, bieden we hen de kans om naast vaste contactmomenten ook extra overlegmomenten aan te vragen. Via klasmanagement, aangepaste leerkrachtenstijl en doorgedreven verduidelijking van de omgeving zorgen we binnen de klas voor een sterk gestructureerde aanpak. Ook tijdens de ongestructureerde momenten willen we de nodige duidelijkheid en voorspelbaarheid bieden. Dit zorgt bij veel kinderen met ASS voor een groter gevoel van rust en veiligheid. Soms is deze algemene aanpak niet voldoende. We kiezen dan voor individuele aanpassingen om de optimale ontwikkeling van de leerling te stimuleren. Dit gebeurt na overleg tijdens de klassenraad. We vinden kennis en expertise rond ASS heel belangrijk om onze aanpak goed te blijven afstemmen op de specifieke noden van elke leerling. Via expertiseverhoging van de mentoren en de leerkrachten a.d.h.v. bijscholingen op maat, de orthotheek en het ASS-team zorgen we ervoor dat dit kan doorstromen naar het volledige team. Door voortdurend te evalueren en bij te sturen streven we ernaar om van onze school een gestructureerde, veilige, geborgen plaats te maken waar alle leerlingen, ook de leerlingen met ASS, zich thuis voelen.
2. Mentorenwerking 2.1. Een individuele mentor Alle leerlingen met ASS krijgen een individuele mentor. De mentor is een contactpersoon, belangenbehartiger en procesbegeleider. Als contactpersoon is het belangrijk dat de mentor uitgroeit tot een persoon waarbij het kind terecht kan met al zijn/haar vragen en problemen. Als belangenbehartiger zorgt de mentor ervoor dat alle informatie rond het kind degelijk verzameld en besproken wordt. De mentor zorgt ervoor dat er voldoende aandacht is voor de noden van het kind en dat de mogelijke ontwikkelingskansen optimaal benut worden. Als procesbegeleider neemt de mentor actief deel aan de handelingsplanning en is de mentor aanwezig op overlegmomenten en klassenraden. De mentor is eveneens een aanspreekpunt voor de klasleerkracht, de andere personeelsleden en ouders. Zij kunnen met concrete problemen i.v.m. ASS steeds terecht bij de mentor. Moeilijkheden met onaangepast gedrag worden met de mentor besproken. De mentor biedt degelijke scenario s aan om dit gedrag te voorkomen en te duiden. De mentor zal echter nooit fungeren als straffer in dergelijke conflictsituaties. 2.2. Ondersteuning van de mentoren De mentoren kunnen rekenen op de ondersteuning van de coördinator ASS, de orthopedagoge en de directeur. Tijdens overlegmomenten zoekt het schoolteam gezamenlijk naar oplossingen voor complexe problemen. 3. Samenwerking met ouders Omdat we van oordeel zijn dat de ouders de deskundigen zijn inzake hun kind vinden we een goede samenwerking met de ouders noodzakelijk. 3.1. Intakeprocedure Bij de inschrijving van een nieuwe leerling worden de ouders uitgenodigd voor een gesprek. Tijdens dit gesprek wordt geluisterd naar het verhaal, de vragen, de noden en de zorgen van de ouders. 3.2. Individueel handelingsplan Voor ieder kind wordt een individueel handelingsplan opgesteld door de mentor. Dit handelingsplan wordt opgesteld in overleg met de betrokken leerkrachten en bundelt de werkpunten voor ieder kind afzonderlijk. Tijdens oudercontacten wordt dit handelingsplan met de ouders besproken. Zo wordt de transfer van de aangeleerde vaardigheden bevorderd.
3.3. Contact met de school Tijdens de oudercontacten kunnen de ouders steeds langsgaan bij de klasleerkracht, de mentor, de bijzondere leermeesters, de paramedici en de directie. Wanneer de ouders dit noodzakelijk achten kunnen ze op elk moment tijdens het schooljaar met hun vragen terecht bij de betrokken leerkrachten. Wanneer de school dit noodzakelijk acht, worden er extra oudergesprekken gevoerd. 3.4. Schriftelijke communicatie naar huis De brieven die meegegeven worden met de kinderen naar huis worden zo duidelijk mogelijk opgesteld. De informatie wordt gevisualiseerd en zo bondig mogelijk geformuleerd. 4. Aanpassingen binnen de klas 4.1. Verduidelijking van tijd A. Eénvormig dagschema Er werd gekozen om te werken met een éénvormig dagschema over de hele school. Er wordt gewerkt met pictogrammen van sclera. De pictogrammen worden van boven naar beneden gehangen. De lessen die door de klasleerkracht gegeven worden en de speeltijden zijn op een zwarte achtergrond gedrukt. De lessen die door een andere leerkracht gegeven worden (muzische, turnen, zwemmen, ) zijn op een groene achtergrond gedrukt. Leerlingen die hier nood aan hebben krijgen een individueel dagschema aangeboden. B. Gebruik van time-timer In elk lokaal is er een time-timer aanwezig. Hiermee wordt aangeduid hoelang een les of een bepaalde opdracht duurt. Indien noodzakelijk kunnen er kleine time-timers gebruikt worden bij individuele leerlingen. C. Bieden van voorspelbaarheid Speciale activiteiten worden, indien nodig, vooraf aangekondigd en besproken. Dit kan eventueel gebeuren in samenwerking met de mentor.
4.2. Verduidelijking van ruimte In de klaslokalen heeft alles een duidelijke plaats. Naargelang de noden van de leerlingen wordt dit verduidelijkt met pictogrammen, woorden, De lokalen zijn onderverdeeld om specifieke activiteiten te doen (vb. onthaalruimte, computerruimte, individuele werkruimte, klassikale instructieruimte, ). De mappen hebben per vak een vaste kleur (rood=taal, groen=wiskunde, oranje=godsdienst, blauw=wo). 4.3. Rustige ruimte Voor leerlingen die nood hebben aan een rustigere plaats om te werken, kunnen er in de klas aanpassingen gebeuren afhankelijk van de noden van de individuele leerling (bank alleen, achteraan in de klas, kantoortje, ). 4.4. Prikkelarm frontzicht Het frontzicht van de klaslokalen wordt zo prikkelarm mogelijk gemaakt. Visualisaties worden zoveel mogelijk aan de zijwanden van de klas aangebracht. 4.5. Verduidelijking van activiteit Indien nodig worden de activiteiten verduidelijkt door deze visueel voor te stellen. Bij het aanleren van nieuwe oefeningen of taken wordt aangegeven hoe een taak aangepakt dient te worden a.d.h.v. stappenplannen. De lay-out van de werkblaadjes wordt aangepast aan de noden van de individuele leerlingen. Moeilijkere leerstof kan individueel aangebracht en ingeoefend worden bij logo/kiné/blio. 4.6. Verduidelijking van communicatie De leerkrachten hanteren een duidelijke communicatie: concreet, expliciet, éénduidig en positief. Regels en afspraken worden duidelijk aangegeven en gevisualiseerd. 4.7. Verduidelijking van sociale interactie Problemen bij sociale situaties worden verduidelijkt. Hiervoor wordt samengewerkt met de mentoren. Sociale leerverhalen kunnen een belangrijke hulp bieden bij het verduidelijken. 4.8. Gebruik van stappenplannen Afhankelijk van de individuele noden van de kinderen wordt er gewerkt met stappenplannen. Hiervoor wordt samengewerkt met de mentor en de coördinator ASS.
5. Aanpassingen binnen de school 5.1. Uitgewerkte speelplaatswerking Op beide vestigingen is er een uitgewerkte speelplaatswerking. Dit zorgt voor meer duidelijkheid en voorspelbaarheid wat bij veel kinderen leidt tot een gevoel van rust en veiligheid. A. Speelplaatswerking in de Karel Coggelaan De speelplaats wordt onderverdeeld in zones. Deze zones worden aangeduid met kegels. Ballenzone In deze zone kan gespeeld worden met verschillende soorten ballen (basket, springballen, zachte ballen, ). Voetbalzone In deze zone wordt gevoetbald. Er wordt één leerling aangeduid die de bal mag halen als hij in een andere zone terecht komt. Speelzone In deze zone kan gespeeld worden met allerhande speelgoed (loopklossen, paardjes, stapstenen, ). Rustige zone In deze zone kunnen rustige spelletjes gespeeld worden (met de poppen, vier op een rij, boekjes lezen, ). Stapzone Het veranderen van zone gebeurt uitsluitend via de stapzone. In deze zone mag niet gelopen worden. De werkgroep speelgoedkoffers zorgt ervoor dat er voldoende speelgoed aanwezig is en dat het speelgoed af en toe veranderd wordt. Zo blijft de speelplaats een aantrekkelijke plaats voor de leerlingen. B. Speelplaatswerking in de Lindendreef De speelplaats wordt verdeeld in een actieve zone en een rustige zone. Zo kan rust geboden worden aan de leerlingen die dit nodig hebben. Korte speeltijden Tijdens de korte speeltijden in de voormiddag en namiddag kan er gespeeld worden met de speelgoedkoffers. Per klas is er een speelgoedkoffer. De klasleerkrachten kunnen samen met de leerlingen hun eigen klaskoffer samenstellen. Voor het gebruik van de speelgoedkoffers is een infobrochure gemaakt voor de leerlingen. A.d.h.v. deze brochure kunnen de leerkrachten de werking van deze koffers verduidelijken aan de leerlingen.
Middagspeeltijd Tijdens de middagspeeltijd worden verschillende spelmogelijkheden aangeboden. Speelgoedwinkel Via een uitgewerkt uitleensysteem kunnen de leerlingen speelgoed uitlenen. Via dit uitleensysteem leren de leerlingen verantwoordelijkheid nemen voor de zorg van het speelgoed. De leerlingen vragen het speelgoed aan de verantwoordelijken van de winkel. Deze hangen een foto van de leerling bij de foto van het speelgoed. Wanneer de leerling het speelgoed terugbrengt, wordt zijn foto ook teruggehangen. Voor het opbergen van het speelgoed wordt gewerkt met foto s op de boxen. Zo is het voor de leerlingen duidelijk waar alles zijn vaste plaats heeft. Wanneer leerlingen zich niet houden aan de regels van het uitlenen, kan hun foto aan het zwart bord gehangen worden. Dit betekent dat ze een bepaalde tijd (door de leerkracht te bepalen) niet met de winkel mogen spelen. Ook voor het uitleggen van de werking van de speelgoedwinkel is een infobrochure voor de leerlingen gemaakt. Rustige ruimte Op de groene mat onder het afdak wordt er rustig gespeeld. De leerlingen kunnen zelf de keuze maken om in de rustige ruimte te spelen. In de tuin is een afzonderlijke rustige speelzone. De klassen mogen hier met een beurtsysteem gaan spelen. Sommige leerlingen mogen elke middag mee naar de tuin. Middagsport Elke middag is er de mogelijkheid om deel te nemen aan de begeleide middagsport. Muziek Eén keer in de week mag er muziek gespeeld worden op de speelplaats door de leerlingen van de leerlingenraad. Voor leerlingen die hier nood aan hebben, kan een vluchtroute afgesproken worden. Dit is een plaats waar de leerling tot rust kan komen. Dit gebeurt steeds in overleg met de leerling en alle betrokken personen.
5.2. Gebruik van pictogrammen Waar nodig worden afspraken en regels gevisualiseerd op schoolniveau. De verdeling van de verschillende spelmogelijkheden tijdens de middagspeeltijd wordt visueel voorgesteld op de speelplaats. 5.3. Prikkelarme refter Voor de leerlingen die hier nood aan hebben wordt een afzonderlijke refter ingericht. Deze refter is prikkelarm en sterk gestructureerd. 6. Aanpassingen op leerlingniveau Op de klassenraad kunnen individuele aanpassingen voor een leerling afgesproken worden. Dit kunnen aanpassingen binnen de klas zijn, aanpassingen op de speelplaats, in de refter, op de bus, 7. Uitbreiden van de expertise Er wordt voortdurend gewerkt aan het verder uitbouwen van de kennis rond ASS binnen het team. 7.1. Nascholingen op maat Leerkrachten volgen bijscholingen op maat zodat alle teamleden kennis hebben van de nieuwste inzichten omtrent ASS. 7.2. Orthotheek Binnen de orthotheek van de school is er heel wat materiaal aanwezig omtrent ASS, zowel literatuur als praktisch materiaal. 7.3. Auti-team Het auti-team denkt na over het autivriendelijker maken van de school. Voorstellen worden besproken met het team. 7.4. Gon/mentoren-team Op het gon/mentoren-team kunnen complexe problemen aangekaart worden. Er wordt in team gezocht naar een passende aanpak/benadering. Voorstellen naar administratie/ materiaal/ worden aangebracht en besproken.