Taskforce Ontspits Regionale samenwerking in de Metropoolregio Amsterdam Samenwerking in het kort Regionale partijen waren al jaren bezig met mobiliteit en samenwerking. In oktober 2008 is een convenant getekend dat loopt tot 2012. Vanuit het convenant lopen bijna 20 projecten. Dit gebeurt onder de noemer Ontspits. Werkgevers, werknemers en de regionale overheden in de metropoolregio Amsterdam gaan samen het aantal autokilometers in de spits met 5% verminderen. Een kopgroep van 16 grote werkgevers ambieert in de spits zelfs 10% minder autokilometers bij zijn werknemers. Kenmerkend voor Amsterdam is een gezamenlijke aanpak die rekening houdt met de afzonderlijke gevoeligheden, doelen, belangen en sterke punten. Een tweede kenmerk is dat er niet alleen sprake is van een bereikbaarheidsmakelaar die projecten realiseert, maar ook een programmamanager die de partijen in beweging brengt en houdt. Waarom deze samenwerking? In Amsterdam zijn files aan de orde van de dag. Het probleem groeit ook stevig, met name door de groei van het aantal huizen en banen in Almere. Het probleem is nijpend. Dit oplossen is alleen mogelijk als partijen dit samen doen. Met een stevige programma-aanpak. De koplopers die het convenant hebben getekend, binden zich aan een vermindering van de autokilometers met 10%, hard nodig om de algemene doelstelling van 5% reductie te halen in 2012. Wie heeft welke rol? Programmanager Maarten Woolthuis: faciliteert, jaagt aan, bewaakt de voortgang en monitort de effecten, signaleert knelpunten en verzorgt de overall communicatie. De opdrachtgever van de programmamanager is een directie bestaande uit een vertegenwoordiger van het bedrijfsleven (Jack Steijn, ORAM) en een vertegenwoordiger van de gezamenlijke overheden (Hans de Neef, Stadsregio Amsterdam). De Kamer van Koophandel faciliteert de Taskforce met voorzitterschap (Geert-Pieter Wagenmakers) en vergaderfaciliteiten. Periodiek is er een bestuurlijk overleg, voorgezeten door Uri Coronel (VNO- NCW). Hans Gerson (wethouder Amsterdam en Pagina 1 van 6
portefeuillehouder Stadsregio Amsterdam) heeft zitting in de Landelijke Taskforce TFMM. De personen uit de regio die in de landelijke Taskforce zitten vervullen een nuttige brug mits ze goed weten wat er in de regio speelt. De bereikbaarheidsmakelaar Verkeer.Advies: huisvest het servicepunt voor bedrijven die concreet advies willen, inventariseert bereikbaarheidsvraagstukken en -oplossingen op kantoor- en bedrijventerreinen, stimuleert initiatieven en kijkt hoe deze uitgevoerd kunnen worden. Voert samen met bedrijven de OV-forensenkaarten in op bedrijventerreinen en voert andere maatregelen en producten uit. Gemeente, stadsregio en provincie: Zorgen voor de cofinanciering van kansrijke initiatieven en projecten in het kader van de convenantafspraken; Nemen maatregelen uit het programma op in hun reguliere programma s (wegen, fietsen, openbaar vervoer) en; Sturen projectleiders aan voor lokale projecten. Bedrijven: maken een keuze uit maatregelen en enthousiasmeren hun werknemers om er gebruik van te maken en deel te nemen aan pilots. Werkgeversorganisaties: Starten lokale projecten om doelen te halen; nemen initiatief en informeren en mobiliseren hun achterbannen. De koepels zijn op regionale schaal belangrijk in het motiveren. Op de lokale schaal van een bedrijventerrein is de bedrijvenkring effectief bij de uitvoering van projecten. Werknemersorganisaties: Informeren en mobiliseren hun achterban en zetten een (landelijk) kennisplatform op m.b.t. arbeidsvoorwaarden en mobiliteitsmanagement. Wat zijn de succesfactoren? Men heeft oog voor de belangen van de ander en gunt elkaar de mogelijkheid om te scoren. Ambtenaren denken óók zakelijk. Werkgevers denken en doen óók maatschappelijk. Men promoot de initiatieven van een ander onder de eigen achterban. De KvK organiseerde in het begin van het proces een bijeenkomst waarin alle belangen open op tafel kwamen te liggen. Dat schiep veel wederzijds begrip. Er is een duidelijke taakverdeling; het bestuur bepaalt de koers. De programmamanager bewaakt de voortgang, het proces en de monitoring en organiseert de overall-communicatie (met ondersteuning van een communicatieadviseur). De Taskforce Ontspits bespreekt de voortgang van de convenantafspraken, stemt de samenwerking af en adviseert over Pagina 2 van 6
financieringsaanvragen, de convenantpartners en de bereikbaarheidsmakelaar dienen de projectvoorstellen in, overheden regelen de financiële bijdrage. De betrokkenen kennen elkaar goed. Zij zijn minstens twee jaar ingewerkt in de materie, vaak veel langer. De bijeenkomsten met alle projectleiders bieden een mogelijkheid tot voortgangsbewaking, kennisuitwisseling en intervisie. Het gaat hier om projectleiders van convenantprojecten, aanpalende projecten op het gebied van mobiliteit en projecten/programma s van aanpalende beleidsterreinen in de gebieden. De overleggen zorgen echt voor samenhang, kennisuitwisseling, samenwerking, kortere lijnen en snellere processtappen. Het invoeren van betaald parkeren of betaald rijden kan niet zonder het bieden van alternatieven voor de reiziger. Dat wordt erkend door de overheden en gevoeld door het bedrijfsleven. Dat biedt een gezonde voedingsbodem voor samenwerking. Hoe zijn de kosten verdeeld? De kosten van de organisatie van de Taskforce Ontspits (programmamanagement, secretariaatsvoering, overleg en communicatie) liggen rond de 250.000,- per jaar en wordt afgebouwd in de komende jaren. Daarbij komen nog de mensuren van alle betrokkenen en de kosten van de afzonderlijke projecten. Uniek is dat bedrijfsleven (via de KvK) en overheden (Gemeente, Provincies en Stadsregio) samen de organisatiekosten delen, ongeveer volgens een 1/3-2/3 verdeling. De ondernemersorganisaties (ORAM, MKB Nederland en VNO-NCW) betalen hier niet aan mee want zij nemen de communicatie met hun achterban voor hun rekening plus de uitvoering van de projecten. Denk hierbij aan o.a. de reiskostenvergoedingen als inzet bij de Proef Betaald Rijden en investeringen in bedrijfsvoering rond mobiliteitsmanagement en arbeidsvoorwaarden waarvoor zij verantwoordelijk zijn. De samenwerkende overheden in de Metropoolregio Amsterdam dragen samen bijna 12 miljoen bij aan de uitvoering van het pakket. Voor de Proef Betaald Rijden is apart geld gereserveerd door regio en Rijk in een verhouding 1:4. Voor de landelijke pilot Digitale Mobiliteit MKB is 800.000 euro gereserveerd in een 50%-50% verdeling. Die verdeling geldt eveneens voor alle overige maatregelen. Pagina 3 van 6
Wat valt verder op? De regio kijkt naar alle mogelijke manieren om spitsverkeer (auto) te verminderen. Van mini-busjes die ook op de vluchtstrook mogen (vanpool) tot e-werken/telewerken (Digitale Mobiliteit). In het concessiebeheer van stads- en streekvervoer houdt de Stadsregio steeds meer rekening met de veranderde aanpak van mobiliteitsmanagement. Ook de regionale afdelingen van drie vakbonden hebben het convenant getekend. Tot nu toe was dit soort overeenkomsten meestal een zaak van overheden en werkgevers. Het convenant beschrijft zeer uitgebreid de maatregelen en de organisatie. Een stevig overlegcircuit begeleidt de uitvoering van het convenant {bestuurlijk overleg, directeurenoverleg, Taskforce en projectleidersoverleg} zonder dat dit als een ballast wordt gezien, in tegendeel. Almere gaat zich aansluiten bij deze regio, waardoor de schaal van de samenwerking groter wordt; meer bedrijven en meer overheden. Er wordt een uitgebreid communicatietraject ingezet om het bedrijfsleven mee te krijgen. Tientallen bedrijven doen al mee aan de verschillende projecten. Tegelijk wordt de bestaande kopgroep van grote bedrijven gekoesterd als groep bedrijven waarmee je de diepte in kunt gaan. Deze groep wordt waarschijnlijk op korte termijn uitgebreid met ca. 8 bedrijven en organisaties, die tezamen 117.000 werknemers vertegenwoordigen. Wat zijn resultaten tot nu toe? Het is nog te vroeg om veel resultaten te melden. Er is veel tijd geïnvesteerd in het opzetten van de organisatie en de communicatie. De kwaliteit van de samenwerking wordt door de betrokkenen als prima omschreven. Als eerste deelresultaten zijn in elk geval vermeldenswaard: De pilot Digitale Mobiliteit heeft de eerste proeffase afgerond, waarin de software services zijn getest bij 100 werknemers van 10 MKB-bedrijven. Nu start de uitrol naar 10.000 deelnemers. De werving voor de eerste 1.000 deelnemers aan de Proef Betaald Rijden is van start gegaan. Ondertussen worden de techniek en service voor de proef aanbesteed. Het aanbestedingsproces bevindt zich in de fase van beoordeling en gunning. Pagina 4 van 6
ORAM en bereikbaarheidsmakelaar Verkeer.advies hebben onder de merknaam XS de handen ineengeslagen bij de gebiedsgerichte aanpak en het samenstellen van maatregelpakketten (forenskaarten, vanpool, stimulering van elektrisch vervoer, poolauto s etc.) Bereikbaarheidsmakelaar Verkeer.advies heeft 14.900 Gebiedspassen (Zuidoostpas en Zuidaspas) uitgegeven. De pas is door 68% (10.500) gebruikt, waarvan 85% (9.000) gemiddeld 2,9 dagen per week. Voorbeelden van projecten Er is een zestiental gebiedsgewijze projecten. Voorbeelden zijn: Zuidoost, Riekerpolder en Teleport, die gefaseerd aan bod komen voor de gebiedsgerichte aanpak. Op deze kantoor- en bedrijventerreinen krijgen ruim 100.000 werknemers de keuze uit autodelen, shuttlebussen en Vanpoolen in combinatie met een proef met betaald rijden en OV-probeerabonnementen en forenskaarten. In Zuidas heeft ORAM een stichting park- en mobiliteitsmanagement opgezet, die i.s.m. Bereikbaarheidsmakelaar Verkeer.advies een pakket van mobiliteitsmanagementmaatregelen gaat samenstellen en implementeren (zie ook boven). ORAM heeft in samenwerking met de stichting parkmanagement, Greenwheels en Verkeer.advies op Amsterdam Teleport een poolautosysteem opgezet voor zakelijke reizen overdag, zodat deze werknemers in de spits per OV kunnen forensen. De uitrol naar Riekerpolder en Zuidas wordt onderzocht. Op de A1-corridor worden de Zuidaspas (-9.000 auto s per spits) en Zuidoostpas (-4.500 auto s per spits) verlengd vanwege de uitgelopen werkzaamheden aan de Muiderbrug. Daarnaast zijn er o.a. de Schiphol Forenskaart (verkeersreductie van bijna 4%), de Westpoortbus en de Rieker Cirle Line als voor- en natransport tussen de bedrijfslocatie en OV-knooppunten. Verkeer.advies is gestart met de verlenging van de Schiphol Forenskaart en productvernieuwing t.b.v. cafetaria-systematiek. MKB is gestart met het project Digitale Mobiliteit, dat biedt faciliteiten voor E-werken en telewerken voor MKB-bedrijven. VNO-NCW West heeft een bijeenkomst met de kopgroep van 16 bedrijven georganiseerd en daar o.a. de uitrol van een netwerk van Smart Work Centers (SWC s) aangekondigd. Er lopen initiatieven om het aantal smart working centers flink uit te Pagina 5 van 6
breiden. Het gaat in ieder geval om 5 nieuwe centers rond Amsterdam. Verder wisselt de kopgroep periodiek best practices uit, waarbij mobiliteitsmanagement-maatregelen leiden tot efficiency in kosten en tijd, en daarmee in effectiviteit en werknemerstevredenheid. Gemeente Amsterdam trekt de Proef Betaald Rijden samen met Verkeer.advies dat werkt aan de communicatie en werving rondom deze proef. De werving van deelnemers start in Zuidoost, Riekerpolder en Teleport. Later volgen ook andere locaties zoals Zuidas. De gemeente Amsterdam werkt aan een stimuleringsregeling oplaadpunten elektrisch vervoer en heeft een concessie voor oplaadpunten in voorbereiding. Meer informatie: http://www.ontspits.nl/ Contactpersoon: Servicecentrum ontspits, tel. 020-716 23 66, e-mail: servicecenter@ontspits.nl Enkele lokale koplopers: Pantar Gemeente Amstelveen ING IBM Monnypenny V&D William Schrikker Groep Nationale organisaties: http://www.tfmm.nl/ (Taskforce Mobiliteitsmanagement) http://www.telewerkforum.nl/ http://www.nederlandbereikbaar.nl/ http://www.senternovem.nl/mobiliteitsmanagement/ -0-0-0- Pagina 6 van 6