De rol van kalium op de bloeddruk Wilko Spiering, internist-vasculair geneeskundige Afd. Vasculaire Geneeskunde
Disclosure belangen spreker - dr. W. Spiering Nationaal Hypertensie Congres 7 februari 2014 (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Sponsors Takeda Nederland B.V. Medtronic Trading Nederland B.V. Astellas Pharma B.V. Servier Nederland Farma B.V. Wave Medical Esaote Benelux BV Cemex B.V. Julius Clinical Daiichi Sankyo Nederland B.V. - Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk: - - -
Indeling presentatie Kalium in ons dieet Effect van kalium op bloeddruk en cardiovasculair risico Effecten van kaliumverhoging Adviezen t.a.v. kaliuminname Conclusies
Hypertensie: (sluip)moordenaar Ezzati, N Engl J Med 2013
Nieren en natrium-kaliumbalans Reabsorptie Na + Excretie K +
Natrium versus kalium Eten Natrium (mmol) Kalium (mmol) 2 plakken ham 32 4 Kippensoep 48 1,4 Sinaasappel 0 6 (Gekookte) erwten 0,3 9,8 Paleolithische mens Natrium (mmol/dag) Kalium (mmol/dag) Kalium:natriumratio 20-40 >150 3-10 Westerse mens 100-400 30-70 <0,4
INTERSALT-studie Natrium (mmol/24u) Kalium (mmol/24u) Na:K-ratio urine Prevalentie hypertensie (%) Yanomamo 0,2 58 0,01 1 Papoea-Nieuw- Guinea 27 64 0,5 1 Nederland 146 71 2,1 24 VS 137 38 3,8 34 Noord-China 242 33 7,3 15 50 mmol afname kalium => RR 3,4/1,9 mmhg hoger 50 mmol toename natrium => RR 5,0/3,0 mmhg hoger Intersalt Cooperative Research Group, BMJ 1988
Polikliniek gecompliceerde hypertensie Bijdragende factoren hypertensie Groente <200 gr/dag 68% Zout >6 gr/dag 65% Fysieke inactiviteit 64% Kalium <3,5 gr/dag 64% Positieve familieanamnese 59% Fruit <2 stuks/dag 42% Dropzoetstof 18% Alcohol >2-3E/dag 10% Orale anticonceptiepil 9% Onjuist gebruik antihypertensiva 7% Interfererende medicatie/drugs 6%
Rice Diet Program Walter Kempner
Kalium en cardiovasculair risico Associatie tussen urine-na + - en -K + -excretie en CV ziekte? Manifest vaatlijden of diabetes Gerandomiseerd, dubbelblind (n=28880): ONTARGET (n=25620): telmisartan vs. ramipril TRANSCEND (n=5926): telmisartan vs. placebo Geschatte 24-uurs excretie Na + en K + o.b.v. portie ochtendurine (Kawasaki-formule) Uitkomstmaten: CV mortaliteit, myocardinfarct, beroerte en hospitalisatie voor hartfalen O Donnell, JAMA 2011
Kalium en cardiovasculair risico O Donnell, JAMA 2011
Risico op beroerte O Donnell, JAMA 2011
Interactie kalium- en natriuminname O Donnell, JAMA 2011
DASH dieet
Dietary Approaches to Stop Hypertension Sacks, N Engl J Med 2001
Dietary Approaches to Stop Hypertension Sacks, N Engl J Med 2001
Dietary Approaches to Stop Hypertension Sacks, N Engl J Med 2001
Effecten van K + -suppletie Effecten van K + -suppletie op endotheelfunctie, CV risicofactoren en botmetabolisme? Milde hypertensie zonder medicatie (n=42) Gerandomiseerd, dubbelblind, placebogecontroleerd, crossover 12 weken Placebo vs. KCl (64 mmol) vs. KHCO 3 (64 mmol) He, Hypertension 2010
He, Hypertension 2010 Effecten van K + -suppletie
He, Hypertension 2010 Effecten van K + -suppletie
He, Hypertension 2010 Effecten van K + -suppletie
Aburto, BMJ 2013 Meta-analyse rol van kalium
Aburto, BMJ 2013 Meta-analyse rol van kalium
Aburto, BMJ 2013 Meta-analyse rol van kalium
Aburto, BMJ 2013 Meta-analyse rol van kalium
Even rekenen Natrium (u = 23) 1 mmol = 23 mg Na + => 58,5 mg NaCl 1 gr = 1000 mg = 43,5 mmol Na + => 2500 mg zout (NaCl) Kalium (u = 39) 1 mmol = 39 mg K + 1 gr = 1000 mg = 25,6 mmol K + Kaliuminname = [K + ] 24-uurs urine x 1,3
Nieuw advies WHO 2013 Natrium <2000 mg/dag = <5000 mg/dag zout (NaCl) ~90 mmol Na + in 24-uurs urine Kalium >3510 mg/dag = >90 mmol/dag ~120 mmol K + in 24-uurs urine www.who.int
Belangrijkste bronnen van kalium Eten Kalium per 100 gr (% ADH) Gebruikelijke eenheid Kalium per eenheid (% ADH) Gedroogde abrikozen 1162 mg (33%) ½ kop (65 gr) 755 mg (22%) Zalm 628 mg (18%) 1 filet (85 gr) 534 mg (15%) Witte bonen 561 mg (16%) 1 kop gekookt (179 gr) 1004 mg (29%) Spinazie 558 mg (16%) 1 kop gekookt (180 gr) 839 mg (24%) Gebakken aardappels met schil 535 mg (15%) 3 aardappelen (173 gr) 926 mg (26%) Avocado 485 mg (14%) 1 stuk (201 gr) 975 mg (28%) Banaan 358 mg (10%) 1 stuk (118 gr) 422 mg (12%)
Conclusies Kalium verlaagt de bloeddruk, vooral bij: aanwezigheid hypertensie (~5/3 mmhg) natriuminname >4 gr/dag (~7/3 mmhg) Hogere kaliuminname verlaagt het risico op beroerte Hogere kaliuminname heeft geen nadelige effecten (bij normale nierfunctie) Advies om dagelijks >90 mmol (>3510 mg) kalium te gebruiken