market monitor Focus op duurzame consumptiegoederen en non-food detailhandel - prestaties en vooruitzichten Maart 2014
In deze uitgave Inleiding Meer omzet maar minder winst 3 Brazilië Verkoop getroffen door aflopen stimuleringsmaatregelen 4 China Groeicijfers blijven hoog 6 Duitsland Marges nog steeds onder druk 10 Italië Recessie lijkt in bepaalde segmenten over dieptepunt heen 13 Japan Sterke omzetgroei in 2013 en begin 2014 17 Spanje Het ergste lijkt voorbij 20 Marktprestaties in een oogopslag 24 Canada Lagere schulden huishoudens verhogen omzet detailhandel 24 Verenigd Koninkrijk Enige reden tot voorzichtig optimisme 25 Overzichtstabel Overzicht van de prestaties per sector per land 26 Sectorprestaties Veranderingen sinds februari 2014 27 Op de volgende pagina s geven we aan de hand van de volgende weersymbolen de algemene economische vooruitzichten per sector weer: Uitstekend Goed Redelijk Matig Slecht 2
Meer omzet maar minder winst Naarmate tekenen van green shoots' (economisch herstel tijdens een economische recessie) opduiken, beginnen mensen vanzelf weer vertrouwen te krijgen in hun persoonlijke situatie. Dat vertrouwen komt vaak tot uiting in een toename van de verkoop van artikelen zoals huishoudelijke apparaten en elektronische gadgets. Dit is wat momenteel lijkt te gebeuren, althans in enkele van de landen die in deze Market Monitor aan bod komen. Maar het is ook duidelijk dat bedrijven in de sector duurzame consumptiegoederen en de non-food detailhandel hogere kosten en lagere marges moeten slikken om hun verkoop op peil te houden. Dat is niet zonder risico. De stijging van het consumentenvertrouwen in Duitsland lijkt bijvoorbeeld goed nieuws te zijn maar de stijging van de verkoop wordt gerealiseerd via prijsverlagingen, terwijl de hogere inputkosten de fabrikanten kopzorgen bezorgen. Ook in Japan kende de verkoop van witgoed, energie-efficiënte apparaten en pc's een gezonde groei, maar hield de operationele winst geen gelijke tred met de omzetgroei. In Spanje lijkt de sector duurzame consumptiegoederen het ergste achter de rug te hebben. Hoewel het consumentenvertrouwen nog een lange weg heeft te gaan, is er reden tot optimisme aangezien verwacht wordt dat de vraag naar woningen zich later dit jaar zal herstellen. In Italië zijn de vooruitzichten voor dit jaar ook rooskleuriger dan in 2013, met een verwachte afvlakking van de insolventiecijfers na een jarenlange stijging. De toenemende verstedelijking en groeiende persoonlijke rijkdom in China, vooral onder jonge professionals, drijven de vraag naar huishoudelijke apparaten en meubels op. Maar net als elders zet de harde concurrentie druk op de marges. We kijken ook naar de sector in het Verenigd Koninkrijk, Canada en Brazilië, die elk een ander verhaal vertellen. In het VK zou de heropleving van de huizenmarkt een impuls moeten geven en er is enige reden tot voorzichtig optimisme. In Canada heerst er nog steeds bezorgdheid over de economie en de arbeidsmarkt. En in Brazilië wordt de sector geconfronteerd met een dubbele tegenslag: stijgende kosten (om aan de nieuwe energie-efficiëntienormen te voldoen) en het einde van de fiscale maatregelen die de binnenlandse vraag moesten stimuleren. 3
Brazilië Nieuwe energie efficiëntienormen doen de kosten voor producenten stijgen Verkoop getroffen door het aflopen van stimuleringsmaatregelen Zwakkere munt zet druk op de marges In de Braziliaanse sector duurzame consumptiegoederen komen zowel retailers als producenten voor steeds meer uitdagingen te staan, ondanks het feit dat de binnenlandse wit- en bruingoedsector profiteren van een driejarig investeringsprogramma (2012-2015) van de Braziliaanse ontwikkelingsbank BNDES om de lokale productie te ontwikkelen. Het aantal wanbetalingen en bedrijfsinsolventies in de sector is toegenomen en zal ook dit jaar verder stijgen. Daarom is ons acceptatiebeleid voorzichtiger geworden. Sinds vorig jaar moeten Braziliaanse producenten van duurzame consumptiegoederen voldoen aan nieuwe energieefficiëntienormen die voor alle apparaten gelden. De nieuwe regelgeving vereist extra investeringen door de producenten. Samen met de stijgende grondstofprijzen (bijvoorbeeld voor kunststof en staal) heeft dit gevolgen gehad voor de marges. Daarnaast liepen de fiscale stimulansen voor de aankoop van het meeste witgoed (uitgezonderd wasmachines) eind vorig jaar af, wat de verkoop drukte. 4
De toename van de wisselkoersvolatiliteit in 2013 zal waarschijnlijk aanhouden in 2014 en een aanzienlijke impact hebben op retailers die geïmporteerde duurzame consumptiegoederen verkopen. De zwakkere munt zet druk op de marges van bedrijven die hun omzet op een hoog peil moeten houden om hun hoge schuldenlast te ondersteunen. Bovendien heeft de aanhoudend hoge inflatie van 5% tot 6% de centrale bank genoodzaakt om de Selic-rente (daggeldrente van de Braziliaanse centrale bank) in januari 2013 te verhogen van 7,25% tot 10,75%. Dit heeft een domper gezet op het ondernemers- en consumentenvertrouwen en zal wegen op de verkoop van duurzame consumptiegoederen. De combinatie van hoge inflatie en gestegen rente zal ertoe leiden dat huishoudens minder besteedbaar inkomen overhouden. De afgelopen jaren is de markt van persoonlijke kredieten in Brazilië gegroeid in populariteit. De banken geven miljoenen creditcards uit en maken van aankoop op afbetaling een gangbare praktijk bij consumenten. Retailers gebruiken de door hen verstrekte consumentenkredieten als onderpand om zelf meer schulden te kunnen aangaan. De winstmarges zijn geleidelijk verschoven van operationele naar financieringsactiviteiten. Bijna alle belangrijkste spelers hebben hun eigen creditcard uitgegeven in joint ventures met de belangrijkste banken. Het Braziliaanse economische model was gebaseerd op gesubsidieerde consumptie, gericht op het stimuleren van de economie via de binnenlandse vraag, maar dit model heeft nu zijn grenzen bereikt. De programma's lopen nog steeds, maar zijn tot nu toe niet succesvol gebleken. Ze geven aanleiding tot hoge inflatie en slagen er niet in om voldoende impulsen te geven aan de lokale productie, die ook lijdt onder de gebrekkige lokale infrastructuur, met name de transportfaciliteiten. In het licht hiervan zijn de vooruitzichten voor de sector duurzame consumptiegoederen en de non-food detailhandel somber. Terwijl Brazilië een consistent netwerk van retailers heeft ontwikkeld, waaronder grote beursgenoteerde lokale en internationale spelers, zullen de vele kleinere en middelgrote producenten en retailers van duurzame consumptiegoederen het waarschijnlijk moeilijk krijgen. Met de hulp van onze klanten in de sector duurzame consumptiegoederen/non-food detailhandel kunnen we vooraf bepalen welke afnemers mogelijk het slachtoffer zullen worden van de huidige verslechtering van de markt. Een markt waarin we recentelijk de omzetgroei hebben zien vertragen en de betalingsachterstand zien toenemen. Naarmate de rente stijgt, richten we onze aandacht ook op de cashflow, schuldenlast en rentedekking. Braziliaanse sector duurzame consumptiegoederen STERKE PUNTEN Grote eindgebruikersmarkt Het potentiële voordeel van lokale investeringsplannen Veel grote en beursgenoteerde lokale spelers ZWAKKE PUNTEN Hoge schuldenlast Blootgesteld aan de wisselkoersvolatiliteit Gebrek aan transparantie bij de KMO s 5
China Nog steeds hoge groeicijfers Winstmarges blijven onder druk staan Kleinere bedrijven worden zorgvuldiger gecontroleerd IHS Global Insight voorspelt dat China's reële bbp in 2014 met 7,5% zal groeien (na een groei van 7,9% in 2013). Het herstel van China's economische evenwicht zal een langzaam en pijnlijk proces zijn waardoor de totale groei de komende jaren verder zal vertragen. De aangroei van de bevolking en de toename van de individuele rijkdom zijn belangrijke voorwaarden om te verzekeren dat de detailverkoop van duurzame consumptiegoederen in China aanzienlijk blijft groeien. De concurrentie in de sector is zeer sterk en de winstmarges van veel bedrijven staan nog steeds onder druk. Ons risicoacceptatiebeleid blijft voornamelijk open, al zijn we voorzichtiger met kleinere bedrijven in dit segment. De groeiprognose voor de Chinese retailsector blijft positief: verwacht wordt dat de jaaromzet van de sector met dubbele cijfers zal stijgen (zie onderstaande tabel). De hervorming van de regelgeving, na de toetreding van China tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001, heeft het buitenlandse retailers mogelijk gemaakt een aanzienlijk marktaandeel te verwerven. Ze spelen in op de vraag van jonge en ambitieuze consumenten en dragen bij aan een trend die de waarde van het retailsegment waarschijnlijk aanzienlijk zal doen toenemen. 6
Bron: BMI Huishoudelijke apparaten In 2013 steeg de omzet van de Chinese retailmarkt voor huishoudelijke apparaten met 14,2% j-o-j tot CNY 1,284 biljoen (EUR 153 miljard) als gevolg van de ontwikkelingen in de vastgoedmarkt. Dankzij China's subsidiebeleid voor energiezuinige apparaten, dat op 31 mei 2013 afliep, groeide de Chinese binnenlandse markt voor huishoudelijke apparaten aanzienlijk, vooral in de eerste vijf maanden van 2013. In de tweede helft van 2013 boekte de hele markt over het algemeen echter zwakkere winsten, met name bedrijven die witgoed (zoals airconditioners, koelkasten en wasmachines) verkopen. Ook de felle concurrentie in de Chinese sector huishoudelijke apparaten heeft de winstmarges van de retailers geen goed gedaan. De prijzenoorlog tussen verschillende Chinese retailers van duurzame consumptiegoederen heeft tot enorme kortingen geleid, wat de druk op de prijzen van leveranciers stroomopwaarts in de keten heeft verhoogd. De groei van onlinewinkels wakkert ook de concurrentie aan en holt de winstmarges uit. Afgezien van de relatief hogere loonkosten en vastgoedkosten werd de winst negatief beïnvloed doordat de verhouding van de kosten ten opzichte van de inkomsten steeg. Daarnaast werd de winstgevendheid van toonaangevende retailers in de markt ook aangetast door de kapitaalintensieve elektronische handel. De algemene eigenvermogenspositie van fabrikanten van huishoudelijke apparaten is nog steeds relatief robuust de meeste spelers op de markt zijn immers vrij grote bedrijven. Veel fabrikanten van duurzame consumptiegoederen in het lagere segment zien zich echter genoodzaakt hun prijzen te verhogen om hun winstmarges op peil te houden en de hogere productiekosten, die voornamelijk het gevolg zijn van de stijgende loonkosten, te compenseren. 7
In 2014 moet de groei van de export meer bouwen op de verbetering van de productmix. Industriële modernisering en technologische innovatie zullen een steeds belangrijkere rol spelen in het ondersteunen van de ontwikkeling van de sector huishoudelijke apparaten. Meubels Volgens het ministerie van Industrie en Informatietechnologie steeg de omzet van de meubelindustrie in de periode januari - november 2013 met 13,6% j-o-j. Net als in voorgaande jaren kopen Chinese consumenten meer meubels omdat de levensstandaard van huishoudens en het besteedbare inkomen voortdurend stijgen. Bovendien hangt de vraag naar meubels nauw samen met de ontwikkeling van de Chinese vastgoedmarkt. China's meest vooraanstaande economische planners moedigen lokale overheden aan om de bouw van betaalbare woningen te blijven stimuleren. In 2013 steeg de financiële overheidssteun voor betaalbare woningen. Toch vertraagde in dezelfde periode de groei van China's residentiële vastgoedmarkt als gevolg van de inspanningen van de overheid om speculanten in toom te houden en de prijzen onder controle te houden. Deze situatie zal niet veel veranderen in 2014. De recente bouwhausse in veel grote Chinese steden daarentegen heeft geleid tot een aanzienlijke toename van de kantoorruimte en de daaruit voortvloeiende vraag naar kantoormeubilair, nu bedrijven zowel hun kantoren als hun kantoorinrichting moderniseren. Dit heeft een impuls gegeven aan het hogere en middensegment van de kantoormeubilairmarkt. Daarnaast heeft de ontwikkeling van de toeristische sector geleid tot de bouw en renovatie van hotels, wat een gezonde markt creëert voor het segment hotelmeubilair. Op maat gemaakte meubels worden steeds populairder in China, al vertegenwoordigt dit segment momenteel nog maar 10% van de totale meubelsector. Meubels op maat zijn normaal relatief duur, wat betekent dat ze per stuk veel meer winst bijdragen aan een bedrijf dan standaardartikelen. Met hun unieke stijl en afmetingen beantwoorden op maat gemaakte meubels aan de persoonlijke behoeften van jongere mensen, waardoor dit segment naar verwachting zal blijven groeien. Enkele grote fabrikanten hebben zich al uitgerust met professionele teams om een dergelijke service op maat te bieden. In de detailhandel in duurzame consumptiegoederen worden facturen na gemiddeld 45 tot 90 dagen betaald. We verwachten niet dat de betalingsachterstand in de nabije toekomst aanzienlijk zal toenemen. Zelfs als facturen te laat worden betaald, is dat vaak eerder een onderhandelingstruc dan het gevolg van cash- of liquiditeitsproblemen. De wanbetalings- en insolventiecijfers in de detailhandel in duurzame consumptiegoederen liggen relatief laag in vergelijking met andere Chinese sectoren en we verwachten niet dat dit zal veranderen. Gezien de snelle ontwikkeling van e-commerce in China in 2014, moeten we echter bedrijven met een kleine omzet, weinig eigen vermogen maar grote investeringen in hun onlineplatforms in de gaten houden. Die combinatie kan immers leiden tot een aanzienlijke druk op de financiële middelen en, in het ergste geval, tot insolventie als niet tijdig effectieve maatregelen worden genomen. We beoordelen afnemers in de sector duurzame consumptiegoederen op individuele basis. Onze belangrijkste criteria zijn de aandeelhoudersstructuur, de zakelijke portefeuille en de financiële resultaten van een bedrijf. Voor de acceptatie van grote bedrijven, sterke groepen en staatsbedrijven met voldoende capaciteit hanteren we een minder restrictief beleid. Bestaat er echter twijfel over hun capaciteit, dan moeten we ondersteunende handelservaringen zien voordat we hoge kredietlimieten aanvaarden. We zijn voorzichtiger in het geval van kleine en middelgrote ondernemingen met grote externe leningen omdat we bezorgd zijn over het strakke beleid van de banken. 8
Om een maximale dekking te kunnen bieden, verzamelen we extra informatie die ons helpt te bepalen hoe sterk een afnemer staat. Als we restrictievere beslissingen moeten nemen, leggen we onze klanten uit waarover we ons zorgen maken. Kunnen zij aanvullende informatie verstrekken, bijvoorbeeld up-to-date interne financiële verslagen, handelsrapporten van recente maanden en de bij een afnemer geplaatste orders, dan gaan we na of we op basis daarvan de kredietlimiet alsnog kunnen herzien. Chinese sector duurzame consumptiegoederen STERKE PUNTEN China's enorme bevolking maakt het een aantrekkelijk land voor internationale retailers. De opheffing van de beperkingen op buitenlandse directe investeringen heeft tot een forse groei van de investeringen geleid. Verwacht wordt dat het bbp per hoofd van de bevolking gestaag zal toenemen tot USD 8.907 in 2017. Verwacht wordt dat de omzet van het retailsegment tegen 2017 met 60% zal stijgen tot USD 5,41 biljoen. ZWAKKE PUNTEN China wordt door veel van zijn belangrijkste handelspartners nog steeds als een niet-markteconomie beschouwd. De Chinese markt blijft zeer gefragmenteerd met kleine, zelfstandige retailers in het hele land die goederen verkopen aan een bevolking van ongeveer 1 miljard mensen die rond het bestaansminimum leven. 9
Duitsland Robuste binnenlandse vraag in 2014 zal de sector helpen Marges nog steeds onder druk Geen negatieve trends op het gebied van betalingsachterstand en insolventie Consensus Economics verwacht dat de Duitse particuliere consumptie dit jaar met 1,4% zal groeien, na een groei van 1,0% in 2013. In 2013 en begin 2014 ging het consumentenvertrouwen weer in stijgende lijn (zie grafiek op de volgende pagina). Op het eerste gezicht lijkt dit zeer goed nieuws voor de Duitse sector duurzame consumptiegoederen, maar in de tweede helft van 2013 gaf de Duitse consument meer uit aan vrijetijdsbesteding, reizen en consumentenelektronica dan aan witgoed, bruingoed of meubilair. Hoewel de winstmarges in dalende lijn blijven gaan, is de sector nog steeds vrij veerkrachtig. Daarom wordt er voor dit jaar geen verslechtering van het betalingsgedrag en de insolventiecijfers verwacht. Alle subsectoren in aanmerking genomen, beschouwen we de sector duurzame consumptiegoederen en de non-food retailsector nog steeds als sectoren met een middelgroot risico. 10
Bron: ICON; IHS Global Insight In 2013 steeg de verkoop van elektronische huishoudelijke apparaten met 1% j-o-j. In de eerste helft van 2013 steeg de verkoop van grotere apparaten met 2% (bij kleinere apparaten was de stijging nog groter), dankzij de groeiende vraag van de consument naar energiezuinige apparaten. Volgens de Duitse federatie van de meubelindustrie VDM liep de binnenlandse verkoop van meubels in 2013 met 3,1% terug tot EUR 16,1 miljard. Volgens dezelfde bron kromp de exportomzet met 4,1% voornamelijk als gevolg van de zwakkere vraag uit buurlanden van de eurozone zoals Frankrijk en Nederland maar kende de uitvoer naar de VS en China een hoge dubbelcijferige groei. Voor 2014 wordt een afvlakking of zelfs een lichte stijging van de omzet voorspeld op basis van de verwachting van de Duitse meubelbranche dat de huidige toename van de Duitse bouwactiviteit een extra impuls zal geven. Meubelfabrikanten hebben regelmatig geprobeerd om de stijgende energie- en grondstofkosten door te berekenen, maar waren niet opgewassen tegen de onderhandelingspositie van de grote en machtige Duitse inkoopverenigingen. De 10 grootste meubelzaken hebben een marktaandeel van 44% een percentage dat groeit naarmate de consolidatietrend zich voortzet. Vooral kleinere en middelgrote meubelzaken hebben geleden onder de omzetdaling in 2013. Bovendien komen ze steeds meer onder druk te staan van onlinewinkels, die hun marktaandeel in 2013 verhoogden tot 4%. Net als in 2012 zijn de productiekosten van alle segmenten van de sector duurzame consumptiegoederen gestegen door de hogere energie- en grondstofprijzen. De hogere kosten kunnen echter niet volledig aan de retailers worden doorberekend. Zo ook kunnen retailers in de huidige competitieve omgeving niet elke verhoging van de prijzen door de producenten doorberekenen aan de consument. Wat in dit verband een belangrijke rol speelt is, is de toenemende prijstransparantie die het gevolg is van het feit dat de consument via onlinewinkels gemakkelijk toegang krijgt tot prijzen. Hierdoor houdt de druk op de marges in de hele waardeketen aan. Het betalingsgedrag in de Duitse sector duurzame consumptiegoederen is tot nu toe goed en stabiel gebleven. We verwachten geen grote veranderingen aangezien de algehele vooruitzichten voor alle subsectoren algemeen positief zijn. Als bedrijven echter de gestegen kosten niet aan hun klanten/consumenten kunnen doorberekenen of niet met besparingen elders kunnen compenseren, zullen ze mogelijk langere betalingstermijnen eisen. We houden het 11
betalingsgedrag in alle subsectoren nauwlettend in de gaten en brengen onze klanten onmiddellijk op de hoogte van elke verslechtering. In lijn met de algemene trend voor Duitse bedrijven is het aantal faillissementen in de sector duurzame consumptiegoederen en de non-food detailhandel vorig jaar gedaald. Wat betreft de kredietverzekeringsclaims die we hebben ontvangen, deed de sector het in 2013 goed in vergelijking met andere sectoren. Wij verwachten voor 2014 geen grote veranderingen in de insolventiecijfers van de sector duurzame consumptiegoederen. Wij onderhouden nauwe contacten met afnemers van de sector duurzame consumptiegoederen, waarmee we de afgelopen jaren goede relaties hebben opgebouwd. Over het algemeen ligt onze nadruk op de controle van de financiële resultaten kort nadat deze bekend zijn gemaakt (jaarcijfers, tussentijdse resultaten, nieuwste budgetten en liquiditeitsplannen), vooral als ons gevraagd wordt om grotere risico's te verzekeren. We bieden geen dekking op bedrijven die nog geen jaar bestaan, tenzij ze tot een bekende groep behoren of een spin-off van een gevestigd bedrijf zijn. Als klanten ons vragen grotere risico's te verzekeren, proberen we hun afnemers te overtuigen om ermee akkoord te gaan dat in de koopovereenkomst een clausule van eigendomsvoorbehoud wordt opgenomen, omdat dit ons meer flexibiliteit geeft in onze kredietlimietbeslissingen. Als we een kredietlimietaanvraag niet volledig kunnen goedkeuren, lichten we onze beslissing duidelijk toe aan onze klanten en helpen we hen om goede zakenrelaties met hun afnemers te behouden. Duitse sector duurzame consumptiegoederen STERKE PUNTEN Veel reeds lang gevestigde, financieel sterke familiebedrijven ZWAKKE PUNTEN Kleine en middelgrote bedrijven hebben geen toegang tot de internationale kapitaalmarkten Ervaren en betrouwbaar management Sterk afhankelijk van het consumentenvertrouwen 12
Italië In bepaalde segmenten lijkt de recessie over haar dieptepunt heen De insolventiecijfers zullen dit jaar afvlakken Kleinere spelers hebben nog steeds te maken met een groter risico In 2013 weerhielden de aanhoudende economische recessie en onzekerheid over het herstel de consument er net als in 2012 van om duurzame consumptiegoederen te kopen: het aantal verkochte eenheden daalde met 1,4% en de omzet met 3,8%. De omzet werd ook getroffen door de algemene neerwaartse trend van de prijzen als gevolg van de zware concurrentie en het gebrek aan nieuwe technologieën. De omzetdaling was echter kleiner dan in 2012 (toen het aantal verkochte eenheden met 5,5% daalde), en er zijn nu bescheiden tekenen die wijzen op een opleving van de particuliere consumptie en een terugkeer naar economische groei in 2014. Dit zou de sector van de duurzame consumentengoederen moeten steunen. Verwacht wordt dat het aantal wanbetalingen en insolventies zal afvlakken, maar vooral kleinere ondernemingen blijven blootgesteld aan hogere risico's. De subsector huishoudelijke apparaten omvat consumentenelektronica, grote huishoudelijke apparaten (witgoed) en kleine huishoudelijke apparaten. In 2013 bleef de omzet in de meeste subsectoren dalen, al ging dat niet overal even snel. 13
In 2013 kromp de omzet van de subsector consumentenelektronica met 22,5% jaar-op-jaar, voornamelijk als gevolg van het definitieve einde van de overgang naar digitale tv en het gebrek aan nieuwe technologieën van grote producenten. Tv blijft het belangrijkste segment in deze subsector en is goed voor meer dan 80% in waarde. Over het algemeen liep de omzet in de sector terug als gevolg van de daling van de gemiddelde prijzen door de hoge concurrentiedruk. Uit onze analyse van de verkoop in de kerstperiode van 2013 blijkt dat het hoogseizoen voor consumentenelektronica zwak was, ondanks grote kortingen en promotiecampagnes. Grote huishoudelijke apparaten: In 2013 vertraagde de daling van de vraag naar grote huishoudelijke apparaten (witgoed), zowel in termen van waarde als verkochte eenheden. De fiscale stimulansen van de overheid, samen met de oriëntatie van de markt op nieuwe energiezuinige apparaten en verbeterde technologieën, hebben de sector ondersteund. In 2013 vertraagde de krimp van de omzet tot -0,2%, na twee jaar van forse dalingen (-7,8% in 2012 en -9,3% in 2011). Er werden positieve resultaten opgetekend in het segment wassen/drogen en koeling. Omzet uit de verkoop van grote huishoudelijke apparaten (witgoed) 2003 2013 Volume-index Prijsindex Bron: Findomestic monitoring Kleine huishoudelijke apparaten: Dit segment is vrij gediversifieerd in termen van zowel producten als prestaties. De algemene trend bleef echter negatief (omzetkrimp van 1,3% j-o-j in 2013), al moet gezegd dat de omzet minder snel daalde dan in voorgaande jaren. Telefoons: Dit segment was goed voor een omzet van ongeveer EUR 3,8 miljard in 2013 en boekte de beste prestaties van alle segmenten binnen de sector duurzame consumptiegoederen. De robuuste stijging van de verkochte volumes (+32,4% j-o-j) maakte de algemene daling van de prijzen (-17,2%) helemaal goed. Met name nieuwe innovatieve smartphones blijven verouderde telefoons vervangen. Deze smartphones bestrijken min of meer alle prijsklassen en houden de omzet op peil. 14
De vooruitzichten voor 2014 blijven voorzichtig voor de meeste segmenten van de subsector huishoudelijke apparaten en we verwachten een stabiele trend. Onze verwachtingen ten aanzien van de mobiele telefoonsector, de sector van hoogtechnologisch witgoed en sommige subsectoren van kleine huishoudelijke apparaten zijn gematigd positief. Als gevolg van de aanhoudende malaise in de vastgoedsector deed de Italiaanse meubelsector het slecht in 2013 in termen van volumes (-6,7%). De meubelsector blijft zeer gefragmenteerd en lijdt onder de druk van een paar grote distributiebedrijven die tegen zeer lage prijzen verkopen. Omzet uit de verkoop van meubelen 2003-2013 Volume-index Prijsindex Bron: Findomestic monitoring We verwachten voor 2014 geen substantieel herstel in dit segment, omdat een echte opleving in de vastgoedsector zal uitblijven. Waarschijnlijk zullen kleinere spelers verder in de problemen komen, terwijl de positie van grote distributeurs stabieler lijkt. Exportgerichte bedrijven zullen beter af zijn dankzij de groeiende buitenlandse vraag en de grote internationale aantrekkingskracht van Italiaanse meubels. In de sector duurzame consumptiegoederen/non-foodretailsector worden facturen na gemiddeld 60 tot 120 dagen betaald, afhankelijk van de subsector: bij meubelzaken zien we de langste betalingstermijnen. Het aantal meldingen van nietbetaling in deze sector begon eind 2013 eindelijk te dalen, terwijl de gemiddelde waarde vrij stabiel bleef. De aanhoudend zwakke vraag en het gebrek aan toegang tot bankfinanciering hebben echter gevolgen voor het betalingsgedrag. Wij verwachten dat het aantal wanbetalingen in 2014 stabiel blijft, aangezien er tekenen van een lichte opleving zijn. Het aantal insolventies in de sector duurzame consumptiegoederen bereikte een piek in 2012 en vlakte in 2013 af. De insolventiecijfers waren vergelijkbaar met die van andere sectoren van de Italiaanse economie, zij het met hogere cijfers in subsectoren zoals het meubelsegment en de algemene detailhandel. Verwacht wordt dat de trend in 2014 stabiel blijft, maar dat kleinere spelers zullen worden verzwakt door hun beperkte capaciteit om te profiteren van de eerste tekenen van herstel. Wij hebben vastgesteld dat steeds meer bedrijven in de distributiesector gaan samenwerken of fuseren in reactie 15
op de ongunstige marktomgeving. Het bereiken van een kritische massa lijkt de sleutel om optimaal te profiteren van een herstel. Kleine en zwakke bedrijven zullen verder gebukt gaan onder de zwakke vraag en beperkte toegang tot kredieten. Wij hanteren een voorzichtig acceptatiebeleid en houden meer gevoelige risico's nauwlettend in de gaten. We concentreren ons op het identificeren van zwakkere afnemers, zodat we afnemers die op korte termijn in gevaar lijken te zijn tijdig aan een beoordeling kunnen onderwerpen. Onze benadering van risicovolle bedrijven houdt in dat we de meest recente financiële informatie opvragen en regelmatiger met hen bijeenkomen. We vragen ook informatie over hun managementvaardigheden in tijden van moeilijke marktomstandigheden. Bij de analyse van balansen beoordelen we het vermogen om cashflow te genereren in de context van de looptijd en samenstelling van financiële schulden. Belangrijke factoren bij het lezen van financiële informatie van bedrijven in deze sector zijn het beheer van het werkkapitaal, het kredietrisico en de strategieën om de voorraden onder controle te houden. We handhaven onze voorzichtige benadering ten aanzien van afnemers in de meubel- en keukensector en in de distributie van consumentenelektronica: een sector die momenteel in een consolidatiefase zit, wat gevolgen zal hebben voor de concurrentieomgeving. Bij minder risicovolle afnemers hanteren we minder behoudende strategieën, mits de basisgegevens aanvaardbaar blijven in moeilijke tijden. Wel houden we de kwaliteit van de klanten nauwlettend in de gaten. Italiaanse sector duurzame consumptiegoederen STERKE PUNTEN Consolidaties versterken het distributiekanaal in de consumentenelektronica Merkbekendheid en aantrekkingskracht van Made in Italy De export maakt de terugval op de binnenlandse markt gedeeltelijk goed ZWAKKE PUNTEN Overcapaciteit en een groot aantal distributienetwerken Daling van de gemiddelde marges als gevolg van de felle concurrentie Afhankelijkheid van problematische sectoren, zoals de vastgoedsector 16
Japan Sterke omzetgroei in 2013 en begin 2014 Insolventiecijfers zullen blijven dalen Effect van geplande btw-verhoging zal beperkt zijn In 2013 en begin 2014 boekten de Japanse sector en duurzame consumptiegoederen en non-food detailhandel robuuste verkoopresultaten. De groei van de operationele winst hield echter geen gelijke tred met de omzetgroei. Verwacht wordt dat de marges van bedrijven nog meer onder druk zullen komen te staan als gevolg van de btw-verhoging in april 2014 en de stijgende inputkosten. Toch is de basis van de sector nog steeds solide en bijgevolg blijft ons risicoacceptatiebeleid soepel. De sector duurzame consumptiegoederen profiteert sinds begin 2013 van de opleving van de Japanse economie. De particuliere consumptie is vorig jaar met 1,9% gestegen, met name in de stedelijke gebieden, vóór de btw-verhoging van 5% tot 8% in april van dit jaar. Als gevolg hiervan zag de detailhandel in duurzame consumptiegoederen zijn omzet vorig jaar van kwartaal tot kwartaal stijgen. 17
De subsector huishoudelijke apparaten is sterk opgeveerd. De stijging van de vraag vóór de btw-verhoging in april is een belangrijke reden. Vooral de vraag naar witgoed is groot. Volgens GfK Japan steeg in januari 2014 de verkoop van koelkasten alleen al 53% jaar-op-jaar en die van airconditioners 54%. Ook de verkoop van pc's nam toe, mede omdat Microsoft in april 2014 de ondersteuning van Windows XP stopzet. Tot slot hebben de hogere energiekosten als gevolg van de zwakkere yen en de sluiting van alle kerncentrales, geleid tot een grotere vraag naar energiezuinige apparaten. Naast de particuliere consumptie is de hogere omzetgroei in deze sector het gevolg van de door veel bedrijven toegepaste strategie om hun marktaandeel te vergroten door hun prijzen te verlagen en meer verkooppunten te openen. Op die manier hopen die bedrijven de vraag op peil te kunnen houden in de moeilijkere periode die ongetwijfeld aanbreekt na de btw-verhoging in april. De operationele winst steeg in alle vier de kwartalen van 2013, maar hield geen gelijke tred met de groei van de omzet, omdat de zwakkere yen heeft geleid tot hogere operationele kosten (bijvoorbeeld voor geïmporteerde olie en grondstoffen) en dus tot krappere marges. Die marges zullen verder onder druk komen te staan na de verwachte daling van de verkoop vanaf april 2014, in combinatie met de aanhoudende impact van de kosteninflatie hoofdzakelijk voor personeels-, distributie- en energiekosten. In 2014 zullen de uurlonen van deeltijdwerkers (die samen 80-90% van het winkelpersoneel vertegenwoordigen) naar verwachting stijgen en zullen de prijzen voor geïmporteerde goederen verder omhoog gaan. Dit alles zal bedrijven in de sector duurzame consumptiegoederen en de non-foodretailsector dwingen om hun kostenbeheersingsplannen en hun huidige prijsstrategieën te herzien. Bedrijven die een effectief kostenbeheer kunnen implementeren, hun afhankelijkheid van lage prijzen kunnen verminderen en de consument toch nog producten met toegevoegde waarde blijven aanbieden, zullen de beste resultaten boeken in de tweede helft van 2014. Ondanks de toekomstige uitdagingen hebben de Japanse sector duurzame consumptiegoederen en non-foodretailsector een aantal sterke punten. Over het algemeen is de eigenvermogenspositie van de bedrijven stabiel omdat er in deze sector relatief weinig nieuwe bedrijven worden opgericht. Daardoor hebben bedrijven hun reserves kunnen vergroten en hun winstcijfers op peil kunnen houden. Omdat Japanners zeer negatief staan tegenover faillissementen en herstructureringen, is het financieel beheer meestal voorzichtig. De algemene solvabiliteit en liquiditeitspositie van de sector is stabiel: sinds 2009 is het aantal bedrijfsinsolventies van jaar tot jaar gedaald en we verwachten dat deze trend zich in 2014 zal voortzetten. Bankkredieten zijn ruim beschikbaar en worden veel gebruikt als gevolg van de grote binnenlandse spaartegoeden en de lage rente. Om de economische activiteit te stimuleren en het economische herstel in stand te houden, heeft de Japanse centrale bank maatregelen genomen die de vraag naar krediet moeten stimuleren en de banken moeten aanmoedigen om kredieten te verstrekken. Als gevolg hiervan hebben Japanse bedrijven doorgaans een hoge schuldgraad, al mag dat niet als een teken van financiële zwakte worden beschouwd. Hoewel er enige bezorgdheid is dat de btw-verhoging zwaar zou kunnen wegen op de particuliere consumptie, verwachten we dat de Japanse centrale bank meer maatregelen zal nemen om de binnenlandse vraag verder te ondersteunen. Bovendien zijn er steeds meer exportmogelijkheden voor duurzame consumptiegoederen. Bijvoorbeeld veel van de grote meubelfabrikanten en meubelzaken, zoals Kokuyo, Nitori en Itoki, zien expansie in het buitenland, met name in Azië, als de sleutel tot groei na de btw-verhoging. Ondanks de verwachte omzetdaling en de grotere druk op de winstgevendheid blijft ons acceptatiebeleid ten aanzien van de sector soepel. De afgelopen twee jaar waren de betalingservaringen van onze klanten goed. We verwachten dat dit de komende maanden zo zal blijven, gezien de Japanse regering al maatregelen heeft genomen om de kredietverlening te stimuleren en de economie te ondersteunen. 18
Naast financiële informatie over afnemers geven de handelservaringen van onze klanten een waardevol inzicht in het betalingsgedrag van hun afnemers en hun handelsrelatie: dit is belangrijk, gelet op het feit dat Japanse bedrijven veel belang hechten aan langdurige handelsrelaties. Het gebeurt soms dat we een aanvraag voor kredietverzekering niet volledig kunnen goedkeuren omdat we over te weinig financiële informatie beschikken. In dat geval leggen we dit volledig uit aan onze klant en laten we hem weten dat we onze beslissing graag herzien als in de toekomst financiële informatie of informatie over de handelservaring beschikbaar komt. Als een afnemer financieel zwak is, kunnen we soms toch nog een kredietverzekering aanbieden indien een sterkere geassocieerde onderneming zich borg stelt. Om ervoor te zorgen dat er in deze sector meer handelstransacties worden verzekerd, proberen we over het algemeen geen beperkende voorwaarden te verbinden aan onze kredietlimietgoedkeuringen. Japanse sector duurzame consumptiegoederen STERKE PUNTEN De markt wordt gedomineerd door grote, gevestigde retailers waarvan het onwaarschijnlijk is dat ze insolvent zullen worden De particuliere consumptie is opgeveerd Goede toegang tot bankfinanciering en goed betalingsgedrag ZWAKKE PUNTEN Zeer concurrerend ondernemingsklimaat Volwassen binnenlandse markt Krimpende marges 19
Spanje Het ergste lijkt voorbij Geen stijging van de insolventiecijfers verwacht voor 2014 Nog steeds een hoger risicoprofiel voor fabrikanten van huishoudelijke apparaten en meubels In Spanje lijkt het ergste voor de sector duurzame consumptiegoederen en de non-food detailhandel voorbij. In de tweede helft van 2013 begon de Spaanse economie aan een matig herstel, voornamelijk ondersteund door de export, maar ook door de particuliere consumptie, met name de aankoop van duurzame goederen. Verwacht wordt dat de particuliere consumptie in 2014 met 0,5% zal stijgen, na een krimp die drie jaar aanhield. Het betalingsgedrag is verbeterd en de insolventiecijfers van de sector duurzame consumptiegoederen zullen naar verwachting niet verder stijgen dit jaar. Toch blijft ons risicoacceptatiebeleid over het algemeen voorzichtig, gezien de aanhoudende problemen. In 2013 kende de Spaanse particuliere consumptie nog een terugval van 2,5% als gevolg van het blijvende effect van de btw-verhoging in september 2012 en de algemene zwakte van de economie. De prestaties van de sector duurzame consumptiegoederen zijn nauw verbonden met die van sectoren die nog altijd in een crisis zitten, zoals de vastgoedsector en de huizenmarkt. Bijgevolg heeft de sector duurzame consumptiegoederen erg geleden onder de daling van de 20