maatschappelijk verslag over de activiteiten van 2011

maatschappelijk verslag over de activiteiten van 2011

voorwoord 2 Beste stakeholder, De wereld rondom ons maakte rare sprongen in 2011. Van een beloftevolle relance van de economie naar een nieuwe financiële crisis met impact op alle markten. Politieke constellaties worden in vraag gesteld en landen komen op de rand van het failliet. Dat leidt tot wereldwijde onzekerheid, waardoor het uiterst moeilijk is om prognoses te doen over de toekomst. Behoorlijk bestuur, transparantie en ethiek zijn meer dan ooit thema s die bij organisaties en overheden bovenaan de agenda moeten staan. Dat is de kern van duurzaam ondernemen. Corporate responsibility is geen hol begrip. Het is niet nice-to-do. Integendeel, het is een levensnoodzakelijke leidraad, in goede en minder goede tijden. Dit komt expliciet naar boven in onze contacten met onze stakeholders. Zij geven ook aan dat de activiteiten van Randstad relevant zijn voor de maatschappij. Bovendien waarderen ze het dat Randstad zich onderscheidt door de manier waarop we werken: integer en met oog voor de belangen van alle partijen. Dat blijkt uit wat stakeholders mij vertelden in mei op ons stakeholderpanel en uit de resultaten van een stakeholderbevraging begin 2012. Bij die intense dialoogmomenten kregen we ook een aantal opmerkingen en vragen waar we nog geen antwoorden op hebben. Het is input voor interne discussies en innovaties voor de toekomst. Dit is het tiende jaar op rij dat Randstad een maatschappelijk verslag uitbrengt. De focus ligt - nog steeds - op onze kernactiviteiten: werk, verantwoordelijk werkgeverschap, mensgericht hr-beleid. Dat is immers wat onze stakeholders van ons verwachten. Daarover willen ze meer weten. En het is ook onze vaste overtuiging dat ons verslag daarover moet gaan. Vanuit onze filosofie en onze missie willen we hr-diensten ontwikkelen die tegemoetkomen aan de noden van mensen en organisaties. We willen dit doen op een ethische manier, die continuïteit en groei garandeert aan de stakeholders, en bovendien zo milieuvriendelijk mogelijk. Ik wens u een interessante ontdekkingstocht en ben benieuwd naar uw feedback. Herman Nijns CEO Randstad Belgium De focus ligt - nog steeds - op onze kernactiviteiten: werk, verantwoordelijk werkgeverschap, mensgericht hr-beleid. Dat is immers wat onze stakeholders van ons verwachten. Herman Nijns, CEO Randstad Belgium

inhoudstafel Voorwoord van de CEO 2 Over dit verslag 4 Onze resultaten 8 3 1. Onze organisatie 10 Missie, filosofie en waarden 11 Onze business 13 Corporate governance 15 Heel de keten 18 Het groenste bedrijf 20 2. Onze maatschappelijke rol 22 Onze omgeving 23 Ons antwoord op maatschappelijke noden 24 Onze stakeholders 27 Vrijwillige inzet 33 Een geschiedenis van duurzaam ondernemen 35 3. Onze medewerkers 36 Veiligheid en gezondheid 37 Diversiteit 40 Ontwikkeling en opleiding 42 Engagement 44 4. Glossarium 47

over dit verslag 4 To the point Dit tiende maatschappelijk verslag rapporteert over de activiteiten van Randstad in 2011. Transparant en zo duidelijk mogelijk vertellen we hoe Randstad duurzaamheid interpreteert. We beschrijven hoe we proberen om onze kernprocessen en procedures te verbeteren zodat we de duurzaamheid van onze bedrijfsactiviteiten kunnen bewaken, meten en versterken. U vindt hier informatie die in andere bronnen vaak niet vrij beschikbaar is, informatie die sectorgenoten en andere bedrijven niet onthullen. Daarom is het ieder jaar opnieuw zoeken en uitproberen. Benchmarks vinden en expertise uitwisselen is vaak niet mogelijk. Ons maatschappelijk verslag is een momentopname in een heel proces. We zetten een en ander op een rijtje en gaan intern met de informatie en cijfers aan de slag. Dat prikkelt ons om onze grenzen te verleggen. Om het altijd weer beter te doen. Het verslag is de motor om tot nieuwe doelstellingen te komen, om actie te ondernemen, en om te focussen op die dingen die er echt toe doen. Feedback en input van onze stakeholders Feedback op rapport PwC stelde zich beschikbaar om zeer gefundeerde feedback te geven op het verslag van vorig jaar. Zo kwam o.m. aan bod dat kernboodschappen en cijfers duidelijker naar voor moesten komen, de coherentie tussen de hoofdstukken helderder kon, de opportuniteiten en risico s voor ons bedrijf te weinig aan bod kwamen en de input van de stakeholders uitvoeriger en gestructureerder kon 1. Stakeholderspanel Onder de deskundige begeleiding van Kauri organiseerde Randstad in mei 2011 een stakeholderspanel. 21 vertegenwoordigers uit alle stakeholdersgroepen engageerden zich om het vorig maatschappelijk verslag (over 2010) grondig door te nemen en formuleerden hun feedback en vragen. Na deze voorbereiding kwam de groep een hele namiddag samen en sprak met een panel van Randstad-directie en management over wat zij van Randstad verwachten 2. Het gesprek werd in goede banen geleid door een neutrale moderator. Materialiteitsstudie Naast de input die we verzamelden in het stakeholderspanel, kregen we een nog duidelijker zicht op de verwachtingen van de stakeholders door een interne en externe bevraging begin 2012. Die verwachtingen hebben we kunnen clusteren, kwantificeren en visueel voorstellen. Zo gingen we te werk: bevraging van de stakeholders We hebben 400 stakeholders bevraagd in vier categorieën: klanten, uitzendkrachten, eigen medewerkers en influentials (sectorspecialisten, arbeidsmarktactoren, CSR-experten en andere professionele contacten van Randstad). In een online enquête formuleerden zij hun verwachtingen over Randstad aan de hand van vijf thema s en 28 aspecten 3 van duurzaam ondernemen. Er was ook gelegenheid om alternatieven of aanvullingen aan te geven of opmerkingen te formuleren. 25% van de bevraagden heeft geantwoord. 1 Al deze punten zijn in dit verslag verbeterd. 2 Hun verwachtingen zijn in elk hoofdstuk verwerkt. Van het maatschappelijk verslag zelf verwachten zij: meer meetbare doelen, benchmarking in zoverre er cijfers beschikbaar zijn, bespreking van de discriminatie-issues in de sector en een duidelijk glossarium. 3 Eerst maakten we een longlist met de thema s waarover we vroeger al in het maatschappelijk verslag rapporteerden, de aspecten die ISO 26 000 oplijst en de GRI-index, aangevuld met sectorissues uit de media en onze ervaring inzake risico s en opportuniteiten. Naderhand werden een aantal thema s en aspecten geschrapt die minder relevant zijn voor onze sector. Zo bleven 28 aspecten over, een behapbare lijst voor de stakeholders die aan de enquête deelnamen.

over dit verslag Globaal materialiteitsmatrix scoorden de vijf hoofdthema s als volgt: 5 80 topprioriteit zeer belangrijk 60 tamelijk belangrijk 40 20 onbelangrijk 0 ethiek hr-beleid maatschappelijke rol stakeholderbeleid milieu Ethiek HR-be Maats Milieu Stakeh beleidspanel Met een team collega s uit het senior management hebben we dezelfde aspecten en thema s afgewogen in een workshop, volgens de GRIsystematiek, met scoring en discussie. 83% van onze medewerkers vindt dat dit maatschappelijk engagement voor Randstad zeer belangrijk is en 80% vindt dat dit engagement er ook in voldoende mate is 4. 120 100 80 60 40 20 0 Als stichtend lid van Business & Society Belgium, heeft Randstad altijd opengestaan voor dialoog met stakeholders en samen werking met anderen, om een duurzame samenleving te creëren. Vandaag gaat Randstad een stap verder. Op basis van deze gesprekken en interne discussies en research, hebben ze een materialiteitsmatrix opgesteld met de meest 78 relevante 72 actiedomeinen. Deze matrix toont 66 aan dat de prioriteiten 62 58 59van Randstad 61,53 op dezelfde lijn liggen als de verwachtingen van 48,69 de externe 51,16 partners. Een mooi bewijs dat continue dialoog loont. Sabine Denis, director Business & Society Belgium 4 Bron: People Survey 2011. In België komt Randstad tegemoet aan de verwachting van de medewerkers. Internationaal wordt dat anders ervaren. De gemiddelden internationaal zijn 80% en 66% respectievelijk.

over dit verslag 6 Materialiteitsmatrix De bevindingen van onze stakeholders en de visie van Randstad zijn samengevat in deze matrix. ethiek hr-beleid 1 anti-corruptie 2 ethisch beleggen 3 integriteit 4 ethisch aankopen 5 anti-kinderarbeid 6 mensenrechten 1 werkomstandigheden 2 opleiding en ontwikkeling 3 loopbaanbegeleiding 4 diversiteit en gelijke kansen 5 loon en andere voorwaarden 6 tewerkstelling 7 veiligheid en gezondheid 8 sociaal overleg stakeholder visie 5 4 5 4 3 2 4 2 1 5 1 3 2 8 1 4 6 1 2 3 7 5 1 3 4 2 3 6 maatschappij 1 tewerkstelling kansengroepen 2 opleiding knelpuntfuncties 3 non-discriminatie 4 vrijwilligerswerk 5 fundraising Randstad visie milieu 1 verbruik materialen 2 energieverbruik 3 CO ² -uitstoot 4 afvalbeheersing 5 mobiliteit stakeholderbeleid 1 transparante communicatie 2 systematisch overleg met alle partijen 3 kanalen voor feedback en klachten 4 arbeidsmarktkennis delen We stellen vast dat de verwachtingen van onze stakeholders zeer gelijk oplopen met onze interne visie. Dit is wellicht het resultaat van jarenlange intense contacten met stakeholders en het afstemmen van onze activiteiten op hun feedback. In 2012 zullen we verder aan de slag gaan met deze matrix. Onze bedoeling is om geschikte parameters te vinden om deze aspecten (beter) te meten en in kaart te brengen. We focussen op de aspecten in de hoek rechts bovenaan.

over dit verslag Structuur Scope 7 Dit jaar laten we de GRI-index achterwege. Onze indicatoren zijn afgestemd op de thema s die onze stakeholders relevant vinden. Daardoor rapporteren we transparant over meer relevante indicatoren dan de GRI bevat voor onze sector. We behouden in België een apart maatschappelijk verslag, naast het steeds uitgebreider hoofdstuk sustainability in het Annual Report van de Randstad holding 5. Verificatie Het grootste deel van de cijfers komt uit intern en/of extern geauditeerde systemen. Er is geen extra check gebeurd op dit verslag in zijn geheel. Dit maatschappelijk verslag rapporteert over een aantal niet-financiële resultaten van Randstad in België van januari tot december 2011. De cijfers betreffen Randstad Belgium nv, Randstad Construct nv, Randstad Household Services nv, Randstad Professionals nv, Randstad Training nv, Randstad Sociaal Secretariaat vzw, Galilei nv, Randstad HR Services nv en Randstad Group Belgium nv. Financiële resultaten vindt u in het Annual Report van de Randstad holding, met bovendien een sectie met onze visie op en wereldwijde resultaten van duurzaam ondernemen 6. Indien u nog vragen hebt, stel ze dan via csr@randstad.be en u krijgt een antwoord. U kan ook uw feedback of opmerkingen mailen naar dit adres. We gaan graag in dialoog met onze stakeholders. Door onze dialoog met stakeholders kregen we echt zicht op wat zij van ons verwachten. Marianne Huyghebaert, manager internal communication and corporate social responsibility 5 De Randstad holding participeert in de piloot van het International Integrated Reporting Committee, die twee jaar loopt. Vanaf 2012 starten we met een gedeeltelijk geïntegreerde duurzaamheidsrapportage op holdingniveau. 6 Zie www.randstadholding.com/annuals.cfm

onze resultaten (1) Geteld in aantal personen. op schema actiepunt 8 We willen dé voorkeurswerkgever zijn, met de beste jobs 2009 2010 2011 info engagement eigen medewerkers 7,6 7,8 7,9 pag. 44-45 uitzendkrachten - - 73% pag. 46 huishoudhulpen - - 7,7 pag. 46 projectmedewerkers - 73% 66% pag. 46 aantal opleidingsuren eigen medewerkers 81 232 59 974 49 336 pag. 42 uitzendkrachten 73 988 102 276 114 521 pag. 43 huishoudhulpen 8 474 8 850 8 029 pag. 43 genderverhouding eigen medewerkers 19% 81% 16% 84% 16% 84% pag. 40 management 31% 69% 26,5% 73,5% 25% 75% pag. 40 45-plussers eigen medewerkers 10% 14,10% 14,56% pag. 40 uitzendkrachten 9% 9% 9% pag. 41 huishoudhulpen 32% 32% 39% pag. 41 allochtoon eigen medewerkers 10% 10% 4% pag. 40 uitzendkrachten 12% 13% 14% pag. 41 huishoudhulpen 22% 24% 26% pag. 25 verhouding voltijds/deeltijds medewerkers 56%/44% 63%/37% 63%/37% pag. 40 management 52%/48% 61%/39% 61%/39% pag. 40 frequentiegraad arbeidsongevallen eigen medewerkers 1,99 3,64 4,54 pag. 39 uitzendkrachten 48,69 51,16 47,93 pag. 38-39 huishoudhulpen 34,83 28,99 29,88 pag. 38-39 projectmedewerkers 3,25 2,24 2,07 pag. 38-39 ernstgraad arbeidsongevallen eigen medewerkers 0,06 0,04 0,05 pag. 38-39 uitzendkrachten 0,85 0,88 0,74 pag. 38-39 huishoudhulpen 0,83 0,53 0,73 pag. 38-39 projectmedewerkers 0,05 0,009 0,007 pag. 38-39 We willen de meest solide werkgever zijn van de sector 2009 2010 2011 info omzet 842,714 mln. 929,753 mln. 991,512 mln. pag. 13 aantal medewerkers(1) eigen medewerkers 1 637 1 352 1 360 pag. 13 uitzendkrachten 139 995 142 495 143 118 pag. 13 huishoudhulpen 5 927 5 737 5 501 pag. 13 projectmedewerkers 650 985 1 125 pag. 13 aantal gewerkte uren uitzendkrachten 29 530 905 33 523 582 35 047 644 pag. 13 huishoudhulpen 3 364 912 3 596 698 3 580 826 pag. 13 projectmedewerkers 1 025 725 1 100 843 1 070 625 pag. 13 aantal klanten uitzendkrachten 18 795 18 885 17 580 pag. 13 huishoudhulpen 24 259 24 856 25 573 pag. 13 projectmedewerkers 495 489 802 pag. 13 We willen het groenste bedrijf van de sector zijn 2009 2010 2011 info elektronische prestatiebladen 44,75% 42,69% 46,09% pag. 20-21 elektronische loonfiches eigen medewerkers 90,60% 86,50% 89,60% pag. 20-21 uitzendkrachten 5,90% 4,80% 25% pag. 20-21 elektronische facturen 12,60% 11,50% 8% pag. 20-21 uitstoot/bedrijfswagen 140,11g 136,16g 125,08g pag. 20-21

onze resultaten behaald niet behaald 9 Hebben we onze doelstellingen voor 2011 bereikt? info een stakeholderoverlegdag pag. 4 optimalisatie klachtenbeheer pag. 32 tevredenheidsenquête voor uitzendkrachten en huishoudhulpen pag. 46 ontwikkeling van een onthaal-dvd voor de huishoudhulpen in meerdere talen pag. 39 psychosociale risicoanalyse voor consultants en branch managers pag. 38 nieuwe webbased onthaalmethodiek voor startende uitzendkrachten pag. 38 ruime aandacht voor rekrutering van kandidaten van allochtone afkomst pag. 40 opleidingen voor Randstad Diversity en pilootsessies Inspirerend leiderschap pag. 42 workshop over equal treatment voor alle medewerkers pag. 19 versterking van ons partnership met Zuiddag pag. 34 onze medewerkers sensibiliseren voor vrijwilligerswerk pag. 33 een collega op VSO-missie laten vertrekken pag. 33 stimuleren van conference calls en carpooling pag. 21 energieprestatiemetingen en een campagne om aan te zetten tot energiebesparing pag. 21 pilootproject met elektrische fietsen pag. 21 nieuwe opleiding Bewust, ecologisch en milieuvriendelijk rijden pag. 21 target gemiddelde CO 2 -uitstoot van onze bedrijfswagens eind 2011: 126 gram (-7,25%) pag. 21 lancering project rond regionaal werken pag. 45 acties omtrent afval pag. 21 standaard dubbelzijdig printen pag. 21 papierbesparingsproject Wood pag. 21

onze organisatie

missie, filosofie en waarden Missie: shaping the world of work 11 Randstad wil op de arbeidsmarkt een voortrekkersrol spelen. Niet alleen door diensten aan te bieden die waardevol zijn voor organisaties en individuen, maar ook door de arbeidsmarkt mee vorm te geven. De hr-dienstensector is wereldwijd één van de snelst groeiende markten. Het is de rol van pioniers als Randstad om die markten mee vorm te geven. Daarom zijn we al meer dan 50 jaar actief in dialoog met relevante stakeholdersgroepen. Samen creëren we nieuwe structuren en verbeteren we de regelgeving. We maken werk van innovaties met het oog op een duurzame groei van de sector. Filosofie en waarden Basisfilosofie De basis waarop onze stichter, Frits Goldschmeding, zaken wou doen, was een definitie van duurzaam ondernemen avant la lettre: gelijktijdig de belangen van alle betrokken partijen behartigen. Dit was erg belangrijk in 1965, toen uitzendarbeid nog met lede ogen bekeken werd. Maar het is nog even ambitieus en actueel vandaag. Geen wonder dus dat dit nog steeds onze filosofie is, internationaal. Kernwaarden Alle Randstad-medewerkers, waar ook ter wereld, zijn uit hetzelfde hout gesneden. We werken volgens dezelfde kernwaarden: kennen, dienen en vertrouwen. Deze waarden passen we toe in de samenwerking met onze klanten, maar evenzeer met kandidaten, collega s, managers,... Als je elkaar beter kent, kan je een betere dienstverlening verzekeren, in wederzijds vertrouwen. Stichter Frits Goldschmeding begon kleinschalig, maar had een vooruitziende visie. Gedragswaarden In België hebben we kennen, dienen en vertrouwen vertaald naar heel concrete gedragswaarden. Zo weten onze medewerkers precies wat er qua gedrag wordt verwacht en kunnen we er tijdens de aanwerving ook op screenen. Integriteit, positivisme, oriëntatie op de ander, ondernemerschap en samenwerking zijn gedragswaarden die we in alle collega s willen herkennen. In elk evolutie- en evaluatiegesprek komen ze ook elke keer formeel aan bod.

missie, filosofie en waarden 12 Business Principles Het ethisch gedrag dat Randstad verwacht van zijn medewerkers, staat omschreven in de Business Principles. Deze gedragscode is internationaal en gebaseerd op de kernwaarden van Randstad 7. 12 Ethische Code Wat een leverancier van Randstad kan verwachten en wat wij van onze leveranciers verwachten, is samengevat in onze Ethische Code 8. De Randstad-filosofie en waarden. integriteit, positivisme, samenwerking, ondernemerschap, oriëntatie op de ander kennen, dienen en vertrouwen gelijktijdige belangenbehartiging van alle betrokken partijen Het grootste verschil tussen Randstad en vele andere bedrijven is de simultane belangenbehartiging. Klant is koning, absoluut, maar dat gaat niet ten koste van eigen medewerkers of uitzendkrachten. De aandacht voor work/life balance, de open cultuur, het belang van overleg en de kansen die we krijgen zorgen ervoor dat ik me gewaardeerd en gerespecteerd voel. Onze waarden blijven geen dode letter. Ik voel en beleef ze dagelijks op het werk. Rosemarijn Blomme, commercial director 7 Zie p. 17. 8 Zie p. 18.

onze business Onze business 13 België was het tweede land waarin de Randstad holding in 1965 kantoren opende. De eerste stap in duurzame groei en continuïteit buiten de thuishaven Nederland. Ondertussen is de Randstad holding wereldwijd de nummer twee in hr-dienstverlening en in 40 landen vertegenwoordigd. Randstad Belgium groeide uit tot marktleider in uitzending en ontwikkelde een waaier van andere hr-diensten. Vandaag is Randstad de grootste privéwerkgever van het land 9. Met 1 360 medewerkers en vanuit 193 kantoren 10 en zeven HR Centers realiseerde Randstad Belgium in 2011 een omzet van 991 512 507. Uitzendarbeid matching van vraag en aanbod op alle niveaus (arbeiders, bedienden en kaderleden) marktleider in België met 22% marktaandeel wekelijks gemiddeld 32 200 personen aan het werk met uitzendcontracten 92 on sitediensten via Randstad Inhouse Services Best Interim and Staffing Company 2011 (HR Excellence Awards) Tewerkstelling via dienstencheques selectie en rekrutering van huishoudhulpen die bij particulieren worden tewerkgesteld, en strijkateliers bij klant-bedrijven marktleider in België wekelijks gemiddeld 3 930 huishoudhulpen aan het werk bij 20 400 verschillende klanten-particulieren. 87% van hen hebben een contract van onbepaalde duur. Werving en selectie Randstad Recruitment & Selection behoort tot de top vijf in België aparte divisie voor ingenieurs: Insel Outplacement outplacement, advies en coaching bij ontslag en programma s rond change en leadership marktleider in België met 23% Best Career Transition and Outplacement Company 2011 (HR Excellence Awards) Sociaal secretariaat erkend sociaal secretariaat Randstad Sociaal Secretariaat behoort tot de top tien in België gemiddeld 70 000 loonberekeningen per maand Opleiding trainingscentra voor opleidingen in het domein van logistiek, veiligheid en schoonmaak Competence Center met opleidingen in tekenpakketten Academy: opleidingscentrum voor technische profielen HR-outsourcing overname van de operationale hr-processen bij klanten Service center B-bridge 11 : gemeenschappelijk met ons zusterbedrijf Tempo-Team eigen ondersteunende diensten Projecttewerkstelling tewerkstelling op projectbasis 1 125 vakspecialisten in Engineering, ICT, Life Sciences, Finance, Sales & Marketing en HR 9 Inclusief uitzendkrachten en huishoudhulpen die onder het werknemerschap van Randstad vallen. 10 Gewone kantoren en inhousekantoren samen. 11 B-bridge valt buiten de scope van dit verslag, hoewel sommige diensten van B-bridge mee onze MVO-resultaten helpen realiseren.

onze business 14 Doelstellingen Continuïteit door groei en winst vormt de basis van onze toekomstvisie. We willen dé partner-voor-werk zijn, zowel voor organisaties als voor individuen. We streven dus permanent naar een groeiend aantal tewerkgestelde kandidaten, meer uren tewerkstelling, en een stijgend aantal klanten. Met uitzendarbeid alleen is het moeilijker om de continuïteit van ons bedrijf te verzekeren. Deze hr-dienst, waarmee alles voor Randstad begon, is immers erg gevoelig voor schommelingen in de economie. Het is dankzij de diversificatie van ons hr-dienstenaanbod dat we vol vertrouwen blijven bouwen aan de toekomst. Household Services, dat diensten aanbiedt binnen het dienstenchequesysteem, is bijvoorbeeld minder onderhevig aan de effecten van de crisis. En Galilei presteert met zijn outplacementservice net sterker in periodes van laagconjunctuur.

corporate governance Internationaal Governance inzake corporate reponsibility 15 Bij Randstad is corporate governance ingebed in de cultuur en gebaseerd op de kernwaarden van de Randstad holding. Integer gedrag en transparante communicatie staan centraal. Onze bestuursstructuur is gebaseerd op drie pijlers: de Nederlandse wetgeving, onze statuten en de regels van Euronext. Daarnaast zijn er interne policies en procedures die alle operaties en ontwikkelingen van nabij monitoren en evalueren. Op holdingniveau werken we met een supervisory board (raad van toezicht), bijgestaan door drie permanente adviserende comités, en een executive board (raad van bestuur). België Aansluitend op de internationale structuur van de holding, is er in België een directiecomité dat toeziet op de uitvoering van het holdingbeleid. Alle onderdelen van onze business zijn ondergebracht in een managementsysteem, dat vertrekt vanuit onze missie en visie. Elk onderdeel van het managementsysteem heeft een aantal KPI s die in een dashbord opgevolgd worden. Zo heeft de directie een klare kijk op de koers die Randstad aanhoudt en kan ze tijdig bijsturen. Via een continue cyclus van interne en externe audits worden de systemen en het beleid gescreend. Waar nodig wordt er een verbeterplan geïmplementeerd. In België heeft Randstad een CSR-manager. Zij werkt binnen het departement Corporate Communications and CSR en rapporteert aan de director corporate communications. Taken van de CSR-manager zijn o.a. de coördinatie van CSR-activiteiten, de organisatie van het stakeholderoverleg 12 en de interne en externe rapportering van de resultaten. Er zijn structurele contacten met alle departementen, de directie en de operationele medewerkers in de kantoren, en de CSR-manager heeft inzage in de notulen van het directiecomité. De CSR-manager coördineert bovendien de werking van het milieu-overlegplatform. Elk kwartaal bezorgt de CSR-manager een overzicht van de resultaten en acties op het vlak van duurzaam ondernemen aan de Randstad holding. Sinds 2011 volgt deze rapportering dezelfde weg en procedure als de financiële rapportering. Compliance Op holdingniveau ondertekende Randstad het UN Global Compact en in België heeft Randstad zowel het SA 8000-certificaat (sinds 2002) als het social label (sinds 2003). We streven ernaar om alle principes in de domeinen van mensenrechten, arbeidsomstandigheden, milieu en anti-corruptie na te leven. 12 Dagelijks staan onze consultants ook rechtstreeks in contact met onze belangrijkste stakeholdersgroepen.

corporate governance 16 Overzicht van de kwaliteits- en MVO-labels van Randstad wat? in 2011? Kwaliteit ISO 9001: 2008 Randstad Inhouse Services Een erkende norm die eisen stelt aan het kwaliteitsmanagementsysteem van een organisatie en de manier waarop de organisatie met het kwaliteitsbeleid omgaat. Randstad Belgium nv is in hercertificering voor de nieuwe norm 9001:2008. De externe audit, met scope Randstad Inhouse Services is, mits twee minor opmerkingen, met succes gebeurd begin 2012. Kwaliteit Qfor Randstad Training Randstad HR Solutions De Qfor-audit controleert de kwaliteit van de dienstverlening van opleidings- en adviesverstrekkers op basis van een uitgebreide studie en een tevredenheidsonderzoek bij klanten. De sector erkent het certificaat als kwaliteitsgarantie. De volgende juridische onderdelen van Randstad Group Belgium hebben in 2010 het Qfor-certificaat verlengd: Randstad Sociaal Secretariaat vzw Randstad HR Services nv, Randstad Services nv, Randstad Outplacement / Galilei nv, Randstad Professionals nv Randstad Training nv (Qfor Food) Veiligheid VCU Randstad Construct nv: nationaal gecertificeerd Randstad Belgium nv: 28 gecertificeerde units (inclusief service center) De VCU-norm heeft betrekking op: veiligheids- en gezondheidsbeleid; organisatie en managementbetrokkenheid; risico-inventarisatie en -evaluatie; selectie, gegevens- en documentenbeheer van de externe medewerkers; voorlichting en instructie aan externe medewerkers; melding, registratie en onderzoek van ongevallen, incidenten, onveilige handelingen en situaties van externe medewerkers; bedrijfsgezondheidszorg. Er zijn 45 opvolgingsaudits uitgevoerd en 1 unit kreeg het certificaat voor de eerste keer in 2011. MVO SA 8000 Randstad Belgium nv (sinds 2002) Randstad Construct nv (sinds 2005) SA 8000 (Social Accountability) is een internationale standaard voor MVO, die verantwoorde arbeidsomstandigheden waarborgt. De standaard bevat normen voor kinder- en dwangarbeid, gezondheid en veiligheid, verloning, werkuren, discriminatie, disciplinaire maatregelen, vrijheid van vereniging en recht op collectieve onderhandelingen. Jaarlijks worden twee externe audits uitgevoerd. Randstad Belgium is in hercertificering voor SA 8000. Het behouden van het certificaat SA 8000 is één van de doelstellingen van het managementsysteem. In juni 2012 volgt de externe audit. MVO social label Randstad Belgium nv (sinds 2003) Het social label garandeert een sociaal verantwoorde productie voor het hele proces van een product/ dienst. VEILIGHEID VCA Randstad Professionals: drie van de vijf kantoren gecertificeerd. Idem VCU, maar het is de norm voor aannemers. Drie interne en een externe veiligheidsaudit.

corporate governance Business Principles 17 Onze interne gedragscode is internationaal van kracht en gebaseerd op onze kernwaarden. Ze bevat duidelijke gedragsregels over o.a. corruptie, belangenvermenging en gelijke behandeling. Elke Randstad-medewerker wordt geacht deze regels na te leven in alle mogelijke onderlinge en externe contacten. In 2010 organiseerden we workshops over dit thema waarbij alle medewerkers betrokken werden. Ook de naleving van de mededingingswet kwam toen aan bod. Elke inbreuk op de Business Principles kan door elke medewerker, al dan niet anoniem, gemeld worden via de Misconduct Reporting Procedure. Er zijn binnen elke divisie ook vertrouwenspersonen aangeduid bij wie informele meldingen mogelijk zijn. Nieuwe medewerkers worden met deze materie vertrouwd gemaakt tijdens het aanwervingstraject. % medewerkers dat vertrouwd tot zeer vertrouwd is met deze instrumenten Randstad Belgium Randstad Internationaal business principles 68% 74% misconduct reporting procedure 57% 57% mededingingswet 80% 76% bron: People Survey 2011 Voor 2011 zijn er geen meldingen van misconduct of niet-naleving uit België. Doel 2012: vertrouwdheid met de Business Principles en de meldingsprocedure met 10% verhogen.

heel de keten 18 Aankoop Ethisch Charter van Randstad In 2011 stelden we het standaarddocument Request For Proposal op punt. Dat document bundelt onze inkoopvoorwaarden. Er zijn bepalingen opgenomen over milieu, mensenrechten en kinderarbeid, en corporate governance. Leveranciers Ons leveranciersmanagement werd verbeterd door een kwartaalcheck van elk contract. Bij contractverlengingen voegen we sinds dit jaar standaard het Ethisch Charter van Randstad toe dat gebaseerd is op de regels van SA 8000, evenals onze herziene inkoopvoorwaarden, met bijvoorbeeld vereisten op het gebied van afval. 1. Wij verbinden ons tot het respecteren en het controleren van de wettelijk vereiste leeftijd van tewerkstelling van al onze vaste en tijdelijke werknemers. 2. Wij promoten vrijwillig en gemotiveerd werk dat beantwoordt aan ieders verwachtingen. 3. Wij streven naar werkomstandigheden die borg staan voor veiligheid en gezondheid om het welzijn van al onze medewerkers te vrijwaren en te bevorderen. 4. Wij verbinden ons tot het permanent onderhouden van een weloverwogen en constructieve sociale dialoog tussen alle partijen die bij onze activiteiten betrokken zijn. 5. Wij verbieden elke discriminerende praktijk gestoeld op ras, geslacht, het behoren tot een etnische groep of op basis van politieke, filosofische of godsdienstige opvattingen. 6. Wij veroordelen elk onredelijk optreden dat de waardigheid of de fysieke en morele integriteit kan aantasten. 7. Wij verbinden ons ertoe de normen inzake werkuren kwalitatief te verbeteren om al onze medewerkers in staat te stellen hun beroepsleven te combineren met hun privéleven. 8. Wij garanderen aan al onze medewerkers de naleving van hun legitieme rechten en belangen, evenals hun bezoldigingsvoorwaarden. 9. Via dit managementbeleid van sociale ethiek verbinden wij ons tot het invoeren van een interne en externe communicatie die voor de betrokken partijen toegankelijk is. In elk gesprek met Randstad valt hun langetermijnvisie mij op. Randstad staat voor werken, hard werken voor een droom en die is van lange adem. Als partner ervaar ik dit als heel waardevol en constructief. Het houdt in dat je open met elkaar omgaat en strategieën met elkaar deelt. Dit zet de deur open voor beiden om er morgen sterker te staan. Het verbaasde me niet dat Randstad toestemde in ons project CO 2 - neutrale zendingen. Mits een meerprijs wordt de milieubelasting van elke zending door bpost gecompenseerd. Stefanie Verdeyen, key accountmanager bpost.

heel de keten Vendor scoring Equal treatment 19 Jaarlijks onderwerpen we 30 leveranciers wiens diensten of producten cruciaal zijn voor de kwalitatieve uitvoering van onze processen, aan een vendor scoring. Dat wil zeggen dat we alle aspecten uit ons Ethisch Charter samen formeel bespreken en evalueren. Wie goed scoort wordt als trusted partner beschouwd. Doel: Onze aankoopdienst werkt enkel nog met ons nieuwe standaard inkoopdocument Request For Proposal (vanaf 2012). Een update van ons Ethisch Charter (in 2012). Elke leverancier kent de nieuwe inkoopvoorwaarden en ons Ethisch Charter. Elk kwartaal checken we de naleving ervan (tegen 1/1/2014). Eind 2010 stelde Randstad een equal treatment coach aan en we startten een actieprogramma rond niet-discriminatie en gelijke behandeling. De bedoeling van dit programma is om alle consultants vertrouwd te maken met de wetgeving terzake en om de juiste attitude tegenover klanten en kandidaten aan te nemen. Onze inspanningen wierpen hun vruchten af. Eind 2011 voerde Federgon 13 een screening uit in de sector. Ze deden een anonieme aanvraag met discriminerende aspecten. 100% van de door Federgon benaderde Randstad-collega s reageerde met het enige juiste antwoord op deze aanvraag: We kunnen dit niet noteren en houden er ook geen rekening mee. Enkel de competenties van een persoon kunnen basis voor onze selectie zijn 14. 1 300 collega s volgden een workshop rond equal treatment. Achteraf verklaarde 92% van een bevraagde representatieve groep de wetgeving beter te kennen, 90% zich meer op het gemak te voelen bij moeilijke klantvragen en 98% de procedure te kennen bij discriminerende klantvragen. In 2011 verzamelde ik 152 vreemde vragen van klanten. Ik schat dit op 10% van het werkelijke aantal. De discriminatie gaat vooral over de nationaliteit van een persoon, maar wordt gevolgd door leeftijd, geslacht en issues rond kleding. Die aspecten krijgen veel minder aandacht in de media. Veel van die vragen zijn niet bewust discriminerend. Men zoekt een jonge vrouw, maar bedoelt iemand die fijn werk kan doen. Toch hebben we met 10 aanvragers de samenwerking stopgezet. Deze klanten konden zich niet vinden in ons standpunt. In vier workshops hebben we deze materie besproken met 80 klanten. Ons doel is om de consultants en klanten te blijven sensibiliseren en de resultaten te behouden. Lut Laleman, equal treatment coach 13 Als Federatie van partners voor werk groepeert Federgon de wervings-, search en selectiebedrijven, de outplacementbedrijven, de uitzendbedrijven, de projectsourcingsbureaus, de opleidingsbedrijven, de interim managementbedrijven en de dienstenchequesbedrijven. 14 Ook in Volt en Koppen (één) kwam dit thema aan bod.

het groenste bedrijf 20 Milieu is voor hr-dienstenbedrijven meestal geen topprioriteit. Toch wil Randstad ook op dit gebied het verschil maken binnen de sector. Sinds 2010 hebben we een milieuoverlegplatform. Deze interne, multidisciplinaire groep probeert in kaart te brengen op welke milieu-aspecten Randstad impact heeft. De bevindingen van het milieuoverlegplatform kunnen opgepikt worden door de dienst Environment en de milieucoördinator, of door andere departementen. Het platform wordt gesteund door de CEO en geleid door de CSR-manager. In het algemeen zijn de verwachtingen van stakeholders op het gebied van milieu minder hoog 15. Toch suggereren bepaalde milieuorganisaties dat we meer moeten meten op gebied van mobiliteit en CO 2 -uitstoot, en doen ze voorstellen om die uitstoot te compenseren. Op korte termijn kunnen we nog niet op al die suggesties ingaan. Mobiliteit en CO 2 -uitstoot Een deel van ons kernproces bestaat uit klantenbezoeken. We leasen milieuvriendelijke wagenmodellen voor onze consultants. Waar medewerkers zelf kunnen kiezen, sensibiliseren we voor wagens met lage uitstoot of faciliteren we alternatieven voor de auto. We doen echter geen toegevingen op de resultaatdoelstellingen van onze organisatie. Bovendien zijn bedrijfswagens ook bij ons een vorm van verloning. Daarnaast moeten ook onze uitzendkrachten zich natuurlijk van en naar het werk verplaatsen. Het voordeel is dat die verplaatsingen meestal heel lokaal zijn. Daardoor gebeuren ze vaker met zachte vervoersmiddelen zoals de fiets of het openbaar vervoer. Zeker bij onze huishoudhulpen is dat opvallend. Ons werkgebied conference call carpooling regionaal en telewerk mix verkeersmiddelen gedrag bedrijfswagens papier toner goed huisvaderschap aantal kilometers en CO 2 -uitstoot grondstoffen en materialen Randstad, groenste bedrijf in de sector energie aankopen afval ruimtegebruik energiegebruik toestellen ligging goed huisvaderschap centraliseren/om de hoek? duurzamer gebruik processen en logistiek groene leveranciers groene IT leveranciers kantoren hergebruik 15 In de online bevraging geeft 55% aan dat dit zeer belangrijk of een prioriteit moet zijn voor Randstad. Dat is significant minder dan de andere bevraagde thema s. Zie ook p. 5.