Werklocaties Nota Bedrijfsruimte Rotterdam samengevat 19 juni 2019
2 Ruimtelijkeconomisch beleid voor bedrijfsruimte in Rotterdam
Voor een aantrekkelijke, economisch sterke stad is er evenwicht nodig tussen zowel wonen, verblijven, recreëren en werken. De stad groeit in alle opzichten, maar op één vlak niet. En dat is in ruimte. Rotterdam is de enige grote stad in de Randstad waar nog ruimte vrij is. Die ruimte wordt steeds schaarser en moet daarom zo efficiënt mogelijk ingericht worden door verdichting, hogere intensiteit en multifunctionaliteit. De gemeente moet nu kiezen wat tot 2030 geaccommodeerd wordt in de stad. De ambitie van dit college is om de Rotterdamse economie en werkgelegenheid sterker te laten groeien dan het landelijk gemiddelde. Om die ambitie waar te maken is gemeentelijk beleid voor kantoren en bedrijven nodig. De huidige tendens is dat de ruimte in de stad voor werk snel en structureel afneemt. Hier moet een stop op komen. Daarom zijn strategische en weloverwogen keuzes gemaakt. De nieuwe nota s kantoren en bedrijfsruimte geven samen met de nota detailhandel uit 2017 richting aan de toekomstige ontwikkelingen in de stad met als doel dat Rotterdam een inclusieve woon-werkstad blijft. Want elke Rotterdammer verdient een kans om zich door werk te ontwikkelen Voor bedrijfsruimtes in de stad maakt de gemeente zich hard voor: Het behouden en zo goed mogelijk benutten van ruimte voor bedrijvigheid Ruimte voor de nieuwe economie Functiemenging waar het kan, functiescheiding waar het moet Het benutten van kansen voor verduurzaming De verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van bedrijventerreinen. 55.000 banen in 2035 Tot nog geen 10 jaar geleden dacht men dat het aantal inwoners en arbeidsplaatsen zou afnemen in de stad. De realiteit is tegenovergesteld. Het aantal inwoners is in vijf jaar toegenomen met circa 22.000 naar bijna 640.000. Ook het aantal banen groeide met ruim 29.000 tot bijna 375.000. Onderzoek van het OBI toont een aanhoudende groei tot 694.000 inwoners. En onderzoek van de Erasmus Universiteit verwacht een toename van 55.000 banen in 2035. 3
Bedrijfsruimtes in Rotterdam Voor de werkgelegenheid en de aantrekkelijkheid van de stad zijn kantoren en winkels belangrijk. Daarnaast is er een ander bedrijven segment minstens zo belangrijk. In dit segment vinden vooral werkzaamheden plaats gericht op vervaardiging, verwerking en/of opslag en distributie van goederen. Fabrieken, loodsen, aannemers, drukkerijen en groothandels zijn hier voorbeelden van. De ruimte waar deze ondernemingen zijn gevestigd worden gedefinieerd als bedrijfsruimte. In Rotterdam zien we dit type werklocaties op diverse plekken in de stad. Niet alleen op bedrijventerreinen maar ook op afgelegen plekken en verspreid in woonwijken. Op dit moment is er een voelbaar tekort aan grootschalige locaties in Rotterdam. Dit tekort stijgt en raakt alle type bedrijventerreinen. Het verwachtte tekort kan niet geheel binnen de gemeentegrenzen van Rotterdam worden opgelost. Vooral grootschalige logistieke bedrijvigheid zal verspreid worden over de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). Hierover zijn regionale afspraken gemaakt in de Strategie Werklocaties MRDH. 133 hectare Uit onderzoek blijkt dat het tekort aan bedrijfsgrond in 2035 in Rotterdam gegroeid zal zijn tot circa 133 hectare. Een andere trend, ontstaan door de daling van betaalbare werklocatie in de stad, is het terugtrekken van de kleine maakbedrijven. Juist dit zijn ondernemingen die belangrijk zijn voor Rotterdammers door hun specialistische kennis, vaardigheden en stadsverzorgende karakter. De economie van morgen In de economie van morgen zijn flexibelere vormen van bedrijfshuisvesting mogelijk. Enerzijds komt dit door de digitalisering van de economie (automatisering van productieprocessen, robotisering en the Internet of Things) waardoor arbeid steeds minder plek gebonden is. Anderzijds komt dit door de sterke toename van het aantal ZZP ers. ZZP ers verdubbeld Het aantal zzp ers in Rotterdam is in de afgelopen 10 jaar verdubbeld tot circa 35.000. De stijging in Rotterdam is hoger dan het landelijk gemiddelde, namelijk 95%, versus 79% landelijk. Daarnaast opereren bedrijven in steeds veranderende samenwerkingsverbanden met een flexibele schil van specialisten. Deze zelfstandige en wisselende organisaties vragen om flexibele, goed bereikbare locaties en ruimte waar men 4
kan samenkomen. Voor Rotterdam geldt een verwachte toenemende vraag naar kleinschalige bedrijfsruimte en creatieve werkruimte. Behalve dat de digitalisering van invloed is op de flexibiliteit van huisvesting, heeft het ook invloed op de logistiek en transport in en om de stad. E-commerce vraagt om distributiecentra buiten de stadsring en kleinere overslagplaatsen vlakbij uitvalswegen voor de last mile. Op bedrijventerreinen die vanwege hun ligging en bereikbaarheid geschikt zijn, wordt ruimte gereserveerd voor de stadsdistributiefunctie. De ruimtevraag naar grotere distributiecentra en logistieke dienstverleners zal zoveel mogelijk in de regio worden opgevangen. 7 à 11 hectare voor datacentra Uit onderzoek blijkt dat Zuid-Holland tot aan 2025 circa 7 à 11 hectare nodig heeft voor datacentra. 5
De digitalisering zelf vraagt ook om een fysieke plek. Rotterdam kan naar verwachting ruimte bieden aan kleinschalige datacentra, maar alleen op locaties waar ze gecombineerd worden met andere toepassingen, zoals het delen van restwarmte of als bufferfunctie. Functiemenging Rekening houdend met de forse woonambitie en het behouden van voldoende werkgelegenheid zet Rotterdam in op het creëren van gemengde woon-werkgebieden. Dit gebeurt onder andere door toevoeging van bedrijfsruimte bij nieuwe gebiedsontwikkelingen. Daarnaast door behoud van werkruimte bij de transformatie van bedrijfslocaties. Tot slot onderzoekt de gemeente op dit moment de kansen voor menging in verschillende woongebieden in de stad. De resultaten hiervan worden vertaald in stadsbrede richtlijnen voor functiemenging en geven invulling aan de uitgangspunten in de nota. 31.000 extra woningen De woonambitie van de stad is ambitieus. Tot aan 2030 is het streven om met 31.000 extra woningen uit te breiden. Verduurzaming van en door bedrijven De komende jaren moeten bedrijven vanuit landelijke regelgeving duurzaamheidsmaatregelen nemen. Voor dit college staat energietransitie op nummer één. De gemeente Rotterdam gaat daarom energiebesparende maatregelen stimuleren. Voorbeelden hiervan zijn energieopwekking door zonnepanelen of het delen van restwarmte. Daarnaast moedigt de gemeente bedrijven aan om logistieke bewegingen te verminderen door bijvoorbeeld door het gebruik van openbaar vervoer. Circulariteit en klimaatadaptatie zijn de andere thema s van verduurzaming bij de gemeente. De realisatie van de circulaire economie vraagt ook om fysieke ruimte. Bijvoorbeeld voor de opslag en het hergebruik van reststromen en -materialen. De Rotterdamse haven kan grootschaligere processen onderbrengen. Op kleinere schaal moet voor circulariteit op bedrijventerreinen ruimte gemaakt worden. Bijkomend voordeel is dat transportbewegingen van en naar een terrein afnemen. Om bedrijventerreinen weerbaar te maken voor de verandering van het klimaat zijn aanpassingen van de inrichting noodzakelijk. Klimaatadaptieve maatregelen als groene daken, opvang en afvoer van regenwater, cruciale apparatuur of software niet in kelders plaatsen, helpen bedrijven weerbaar te zijn tegen extreme hitte en wateroverlast. 6
Verbeteren ruimtelijke kwaliteit bedrijventerreinen Voor bedrijventerreinen is het van cruciaal belang om de ruimtelijke kwaliteit van het terrein op peil houden dan wel te verbeteren. Dit draagt voor een belangrijk deel bij aan de belevingswaarde, de gebruikswaarde en de toekomstwaarde van de terreinen. De verbetering van de ruimtelijke kwaliteit richt zich vooral op de openbare ruimte, private percelen en de onderlinge samenwerking van ondernemers. De extra inzet van de gemeente daarbij focust zich met name op het faciliteren van die samenwerking op bedrijventerreinen. Energiebesparende maatregelen In het kader van de Wet milieu beheer zijn ruim 100.000 bedrijven vanaf 2019 verplicht om energiebesparende maatregelen door te voeren die zichzelf binnen vijf jaar terugbetalen. Daarnaast is de bereikbaarheid van bedrijventerreinen met verschillende vervoersmiddelen steeds belangrijker. Mede omdat het autobezit van het personeel afneemt. De gemeente zet zich in om de OV-bereikbaarheid van de bedrijventerreinen in Rotterdam te verbeteren. 7