1
Concept maart17 wonen Inhoudsopgave I. Inleiding... 3 II. Uitgangspunten wonen... 5 1. Wonen duurzaam in balans... 5 2. Zorgen voor elkaar... 9 3. Wonen op de juiste plek... 12 4. Klimaatadaptief en energieneutraal wonen... 14 III. En hoe nu verder?... 16 2
I. Inleiding In de zoektocht naar het goede leven in onze gemeente komen allerlei ontwikkelingen op ons pad. Bijvoorbeeld demografische ontwikkelingen, veranderingen in de zorg, klimaatverandering en digitalisering. Deze stellen ons voor opgaves en kansen. Het is een uitdaging om de kwaliteit van leven te behouden, waar nodig verder te ontwikkelen en te zorgen dat deze toekomstbestendig is. Iedereen levert hier vanuit zijn of haar eigen verantwoordelijkheid een bijdrage aan. Om het goede leven vorm te geven is wonen een belangrijk middel. Maar ook omgeving, werkgelegenheid, voldoende voorzieningen, sociale context en de manier waarop mensen in de gemeenschap naar elkaar omzien, spelen een rol. Dit stuk gaat specifiek over het thema wonen, waarbij het volgende doel wordt nagestreefd: Het meer in balans brengen van vraag en aanbod van wonen ten behoeve van vitale gemeenschappen waarbij economische groei de ambitie is. We focussen ons op het toekomstbestendig maken van de bestaande voorraad, de huisvesting van ouderen en instromers 1. Of wel: De juiste woning op de juiste plek van de juiste kwaliteit. Kaders In 2017 zijn de kaderstellingen Ruimte & Economie en Sociaal domein & Vitale gemeenschappen vastgesteld. Deze zijn de basis voor deze uitwerking waarbij met name de Kaderstelling Ruimte en Economie een belangrijke bron van inspiratie voor deze uitwerking is. De kaderstellingen hebben een abstract karakter. Met deze uitwerking wordt verder invulling gegeven aan de termen juiste woning op de juiste plek van de juiste kwaliteit. Op 5 april 2016 heeft de raad de regionale structuurvisie Wonen Noord-Limburg vastgesteld, die is verwerkt in de kaderstellingen. Inmiddels zijn er verschillende ontwikkelingen op de woningmarkt zichtbaar, waardoor een herijking van deze regionale structuurvisie noodzakelijk is. Deze herijking wordt regionaal voorbereid. Het coalitieakkoord 2018-2022 Geef de ruimte! Keuze voor ontwikkeling en groei spreekt een sterke ambitie om te groeien uit, als gevolg van economische ontwikkelingen. Deze ambitie vormt voor ons het startpunt van nieuwe afspraken met de regio. Positie van dit stuk Deze uitwerking is een visie op het thema wonen en vormt daarmee het kader voor nieuwe wooninitiatieven. Daarmee komt deze uitwerking in de plaats van de eerdere woonvisie 2011-2015. Ook is het de basis voor het gesprek over wonen met gemeenschappen en netwerkpartners (o.a. voor de prestatieafspraken met de woningcorporaties en huurdersverenigingen). 1 Instromers zijn personen van buiten Peel en Maas die zich blijvend vestigen. Arbeidsmigranten (short stay) vallen hier niet onder. 3
Meerdere partijen dragen ten aanzien van het thema wonen een deel van de totale verantwoordelijkheid: de gemeente, gemeenschappen en hun inwoners, corporaties, huurdersvertegenwoordigers, zorginstellingen en marktpartijen. De gemeente is medeverantwoordelijk voor het stellen van kaders en het initiëren en faciliteren van het gesprek in gemeenschappen en met andere stakeholders. Dit stuk is dynamisch. Als gevolg van het nog uit te voeren marktonderzoek en de snelle veranderingen op de woningmarkt worden deze uitgangspunten op gezette tijden gemonitord en waar nodig bijgesteld. Hierover maken raad en college uitvoeringsafspraken in de begroting. Proces Deze notitie is tot stand gekomen door middel van een aantal raadsbijeenkomsten. Daarnaast is het college vanaf juli 2017 in gesprek met de gemeenschappen en netwerkpartners over het thema. Elk dorp is daar op zijn eigen manier mee aan de slag. Een eerdere versie van de uitwerking van het thema wonen is begin 2018 door het voormalige college vastgesteld en in maart 2018 voorgelegd aan de toenmalige gemeenteraad. Deze raad heeft die uitwerking niet vastgesteld en doorgeschoven naar de nieuwe raadsperiode. Ontwikkelingen op de woningmarkt en het nieuwe coalitieakkoord maakten een koersverandering noodzakelijk. Deze uitwerking geeft hier invulling aan. Leeswijzer De uitgangspunten voor wonen zijn, overeenkomstig de door de raad vastgestelde kaderstelling, onderverdeeld in de volgende thema s: 1. Wonen duurzaam in balans 2. Zorgen voor elkaar 3. Wonen op de juiste plek 4. Klimaatadaptief en energieneutraal wonen Deze worden in het volgende hoofdstuk behandeld. Per thema wordt de opgave geschetst waarna de beleidsuitgangspunten beschreven worden. Bij ieder thema zijn tevens de betreffende uitvoeringsafspraken uit de kaderstellingen weergegeven. In het laatste hoofdstuk wordt een doorkijk gegeven in de rollen van de raad en het college en het vervolg van dit document. 4
II. Uitgangspunten wonen 1. Wonen duurzaam in balans Samenwerken met de samenleving aan een woningbestand duurzaam in balans. Met het oog op morgen zorgen, voor de juiste woning, in het juiste aantal, op de juiste plek. Demografische ontwikkelingen hebben gevolgen voor ons woningbestand. Prognosecijfers geven een beeld van de toekomst. Prognoses zeggen niet alles, maar geven wel een indicatie van te verwachten trends. Op dit moment blijft het aantal inwoners nagenoeg gelijk. Echter, volgens de laatste prognosecijfers (2018) van het Etil neemt het aantal inwoners vanaf 2022 naar verwachting af. Daarnaast worden we allemaal steeds ouder en neemt het aantal jongeren af. Tot ca. 2034 stijgt het aantal huishoudens en is er nog behoefte aan extra woningen. Dit komt doordat huishoudens kleiner worden, bijvoorbeeld als gevolg van scheiding of als kinderen uit huis gaan. De nieuwbouwbehoefte tot 2030 is ongeveer 5% van de totale woningvoorraad. Na 2034 wordt een daling van het aantal huishoudens verwacht. Voornoemde conclusies zijn gebaseerd op de uitkomst van de huishoudensprognose 2018 van Etil (Progneff 2018). In afwijking van de Etil-Progneff cijfers 2018 zet Peel en Maas in op groei van het aantal inwoners. Door economische ontwikkelingen en een afname van de beroepsbevolking lijkt de komst van instromers noodzakelijk en reëel. Er is de afgelopen jaren een toename van het aantal (short stay) arbeidsmigranten in de regio waar te nemen. De uitdaging is om ervoor te zorgen dat een gedeelte hiervan zich blijvend in de regio vestigt. Of deze verwachting reëel is wordt onderzocht door een nog uit te voeren marktonderzoek. Ook hebben we een ambitie om mensen buiten Peel en Maas te verleiden zich hier te vestigen. 5
Wanneer gekeken wordt naar woningtypes is de verwachting : een overschot aan eengezinswoningen een tekort aan geschikte woningen voor ouderen; een grotere behoefte aan kleinere woningen; een toenemende behoefte aan (sociale)huurwoningen. De exacte behoeftecijfers worden voor Peel en Maas ook via een marktonderzoek nader in beeld gebracht. De resultaten hiervan worden in het 2 e kwartaal 2019 verwacht. In afwachting van de resultaten van dit marktonderzoek wordt nu al ingezet op groei door in te spelen op de vraag vanuit de markt. Dit heeft het college gedaan middels de vaststelling van de beleidsregel woningbouwverzoeken Peel en Maas 2018. Deze beleidsregel biedt de mogelijkheid om op locaties waar dat op dit moment planologisch nog niet geregeld is toch een woningbouwbestemming te krijgen, mits sprake is van een bouwplan met een maatschappelijke meerwaarde (in het belang van de leefbaarheid en vitaliteit van de kern). In de meeste gevallen betreffen dit leegstaande bestaande gebouwen die worden getransformeerd tot (huur)woningen of (huur)appartementen, om verpaupering van de buurt te voorkomen. Overigens past deze beleidsregel binnen de geldende spelregels van de door alle raden binnen de regio Noord-Limburg vastgestelde regionale structuurvisie Wonen Noord-Limburg. Bij de herijking van de regionale structuurvisie wonen Noord-Limburg, die voor dit jaar op het programma staat, zijn de uitkomsten van het hiervoor genoemde marktonderzoek en de inhoud van het coalitieakkoord uitgangspunten om met de regio en de provincie in gesprek te gaan. Doel is om nieuwe spelregels te maken met ruimte voor de benodigde groei. Uiteraard zal het marktonderzoek deze verwachte groei moeten bevestigen om dit gemotiveerd in te kunnen brengen. Daarnaast wordt ingezet op het realiseren van tijdelijke woonconcepten, die inspelen op de actuele urgente vraag vanuit de markt. Kijkend naar de huidige behoefte, zijn er kwantitatief voldoende nieuwbouwplannen, maar niet alle plannen passen bij de huidige behoefte. Ook zijn er geldende woonbestemmingen waar niet wordt gebouwd. De wet schrijft voor dat toevoegen van woningen slechts is toegestaan wanneer aangetoond wordt dat er elders geen bouwmogelijkheden meer zijn. Voornoemde vigerende woonbestemmingen zijn als het ware gereserveerd in de woningbouwprogrammering, waardoor er geen ruimte meer is om nieuwe plannen van de juiste kwaliteit toe te voegen. Het is van belang en nodig om hierbij reële realisatietermijnen te hanteren. De mogelijkheid bestaat om hier voorzienbaarheid voor te creëren en deze na verloop van de afgesproken termijn, zonder dat is gebouwd, weg te bestemmen. Deze notitie is een eerste stap en wordt nog verder uitgewerkt, zie ook het hoofdstuk hoe verder. Daarnaast sluit ook het grootste deel van de huidige woningvoorraad niet aan op de huidige en toekomstige behoefte. Dit vergt dus een grote inspanning om deze te transformeren naar de huidige en toekomstige behoefte. Ook zijn er signalen dat jongeren, alleenstaande ouderen, gescheiden mensen en overige urgente doelgroepen op dit moment moeilijk een geschikte woning kunnen vinden. Hierdoor is er een grotere (tijdelijke) behoefte op korte termijn. Zoals hiervoor al aangegeven wordt meegewerkt aan tijdelijke woonconcepten voor deze doelgroepen. Er zijn in de naaste toekomst steeds minder werkenden per oudere. Dit heeft onder andere tot gevolg dat bedrijven op zoek moeten naar werknemers van buiten deze regio. Daarom gaat de ambitie uit van groei in plaats van krimp. In regionaal verband wordt deze ambitie onderzocht, op elkaar afgestemd en gemonitord. De resultaten van dit onderzoek worden in gebracht bij de herijking van de regionale structuurvisie wonen Noord- Limburg. 6
Opgave Het huidige woningbestand komt kwalitatief niet voldoende overeen met de behoefte van morgen. Dit heeft zowel gevolgen voor (de woningen in) bestaande woonwijken als voor nieuwbouw van woningen. Om het woningbestand toekomstbestendig te maken wordt in het bijzonder ingezet op de huisvesting van ouderen en het transformeren van de bestaande voorraad, zowel in het kader van de duurzaamheid als om langer te kunnen blijven wonen in de eigen woonomgeving. Relevante passages uit Kaderstelling Kaderstelling Ruimte en Economie, programma 1.1 Vitale leefomgeving: Uitvoeringsafspraak 6.1 De juiste woning: we brengen, met het oog op morgen, in samenwerking met gemeenschappen en overige betrokkenen, vraag en aanbod kwalitatief in overeenstemming. Uitvoeringsafspraak 6.2 Het juiste aantal woningen: we brengen, met het oog op morgen, in samenwerking met de gemeenschappen vraag en aanbod kwantitatief in overeenstemming. Uitgangspunten 1.1 Bestaande woonwijken moeten transformeren naar woningen geschikt voor ouderen, voor kleine huishoudens. De verantwoordelijkheid voor transformatie van bestaande woningen ligt bij de eigenaar. Waar nodig maken we gemeenschappen bewust van deze opgave. We vinden het belangrijk dat inwoners zich eigenaar voelen van deze opgave. We geven informatie over de mogelijkheden voor het toekomstbestendig maken van de woning, eventueel samen met marktpartijen. We stimuleren initiatieven die bijdragen aan de transformatieopgave naar het juiste type (kleinere wooneenheden) en het juiste aantal. Er wordt ingezet op voldoende geschikte en betaalbare (huur)woningen voor ouderen. Enerzijds biedt dit kansen om langer thuis te blijven wonen. Anderzijds vindt er doorstroming plaats waardoor er woningen vrijkomen voor jongeren, instromers en andere urgente doelgroepen. We maken kwantitatief ruimte om op herstructureringslocaties in de kern panden te transformeren in meerdere wooneenheden geschikt voor bovengenoemde doelgroepen. 1.2 Nieuw te bouwen woningen moeten geschikt zijn voor de behoefte van morgen: woningen voor ouderen en voor kleine huishoudens. Iedere nieuw te bouwen woning is geschikt voor ouderen, dan wel technisch voorbereid op geschiktheid (levensloopbestendig). Dit verankeren we in onze regels (o.a. bestemmingsplannen, voorzienbaarheid). Bij bestaande, nog niet gerealiseerde plannen, gaan wij in overleg met ontwikkelende partijen om de plannen alsnog levensloopbestendig te maken. We stimuleren initiatieven die geschikt zijn voor kleine huishoudens. 7
1.3 Met flexibele/ tijdelijke woningen spelen we in op de vraag van vandaag: woningen voor jongeren en andere urgente doelgroepen Het college gaat in gesprek met partners om tijdelijke woningen voor jongeren en andere urgente doelgroepen te realiseren, bij voorkeur in leegstaande panden en op herstructureringslocaties. Dit kunnen ook concepten, zijn die voldoen aan de (huidige) effectieve vraag maar op eenvoudige wijze zijn aan te passen naar de vraag van morgen of na verloop van tijd weer uit de markt genomen kunnen worden. We stellen daar waar mogelijk grond ter beschikking. 1.4 We stemmen onze planvoorraad af op de behoefte, met een ambitie om instromers aan ons te binden De ambitie om instromers te verleiden zich hier blijvend te vestigen, wordt verder uitgewerkt door het college. Dit behelst meer dan wonen. De behoefte wordt in beeld gebracht en afgestemd met de planvoorraad 2. We committeren ons aan de door ons gemaakte afspraken met de regio, binnen de relevante kaders van de provincie. De huidige regionale structuurvisie Wonen Noord Limburg wordt, mede naar aanleiding van de ontwikkelingen op de woningmarkt in 2019 herijkt. Dit kan aanleiding zijn om eerder gemaakte afspraken aan te passen. 2 Tijdelijke woonconcepten en zorgwoningen, die voldoen aan uitgangspunt 2.2 tellen niet mee. 8
2. Zorgen voor elkaar We stimuleren de beweging om het zorgen voor elkaar mogelijk te maken. Gemeenschappen nemen steeds meer eigenaarschap om zowel de fysieke als de sociale leefomgeving zo in te richten dat iedereen zich er thuis voelt en mee kan (blijven) doen. Mensen willen graag zo lang mogelijk in de eigen omgeving blijven wonen, maar zijn hier niet altijd voldoende op toegerust. De woning en woonomgeving is niet geschikt. Daarnaast is er soms onvoldoende begeleiding of ondersteuning. Samen met inwoners en netwerkpartners wordt over bovenstaande thema s gesproken en komen eigenaarschap en ieders rol in dit proces aan bod. Als overheid zien we er op toe dat ook de meest kwetsbare inwoners; de inwoners die niet in staat zijn zelf in hun huisvesting te voorzien, voldoende ondersteund worden. Hieronder valt ook de taakstelling die we als gemeente hebben in de huisvesting van statushouders. Verder zien we een afbouw van instellingsplekken voor zowel ouderen (minder verpleeghuisplekken) als voor mensen met een psychische stoornis. Huisvesting van instromers is een opgave. Jongeren zijn belangrijk voor vitale gemeenschappen. De focus voor de komende tijd ligt op de huisvesting van instromers en ouderen. Opgave Enerzijds de ondersteuning van groepen die niet in staat zijn zelf in hun huisvesting te voorzien. Anderzijds het aanpassen van woningen en woonomgeving om prettig te wonen met elkaar. Onderdeel daarvan is het zo lang mogelijk in eigen omgeving blijven wonen. Om dit mogelijk te maken faciliteren we inwoners om hun wooncarrière in hun eigen dorp of wijk te laten doorlopen. 9
Relevante passages uit Kaderstelling: Kaderstelling Ruimte en Economie, programma 1.1 Vitale leefomgeving Uitvoeringsafspraak 7.3 We dragen bij aan het realiseren van een passend en voldoende huuraanbod. Uitvoeringsafspraak 7.4 We hebben extra oog voor doelgroepen met bijzondere aandacht. Kaderstelling Ruimte en Economie, programma 4.1 Toekomstbestendige Economie Uitvoeringsafspraak 2.1 We werken aan een aantrekkelijke regio zijn voor arbeidsmigranten zodat arbeidsmigranten zich (blijvend) vestigen en integreren in onze Regio. Kaderstelling Sociaal Domein en Vitale gemeenschappen, Programma 2.2 Zorg en Ondersteuning Uitvoeringsafspraak 3.1 We zetten instituties/professionals in om inwoners in een kwetsbare positie voldoende te laten deelnemen aan het maatschappelijk leven. Kaderstelling Sociaal Domein en Vitale gemeenschappen, Programma 3.1 Gemeenschapsontwikkeling Uitvoeringsafspraak 5.2 Met de regiogemeenten en de provincie geven we uitvoering aan de opvang van vluchtelingen en huisvesting van statushouders waarbij we rekening houden met de actualiteit. Uitvoeringsafspraak 5.4 We richten het beleid zo in dat specifieke groepen zoals statushouders en arbeidsmigranten zo snel mogelijk deel worden van het samenleven in gemeenschappen. Dus ook hier: teamplay, het geheel centraal en een faciliterende overheid Uitgangspunten 2.1 We hebben zowel kwantitatief als kwalitatief voldoende woonruimte beschikbaar voor instromers; We brengen de zorgbehoefte kwalitatief en kwantitatief in beeld. Instromers zijn belangrijk voor de economie in Peel en Maas; daarom bieden we een aantrekkelijk woon- en leefklimaat. Dit is een gedeelde verantwoordelijkheid van gemeente en huisvesters; We voldoen in samenwerking met de corporaties aan de wettelijke taakstelling inzake de huisvesting van statushouders; we geven hierbij voorrang aan statushouders bij de toewijzing van een sociale huurwoning en we zetten in op spreiding. We stimuleren dat instromers zo snel mogelijk deel worden van het samenleven in gemeenschappen. 2.2 We hebben zowel kwantitatief als kwalitatief voldoende woonruimte beschikbaar voor zorgbehoevenden / kwetsbare groepen; Zorgbehoevenden blijven zoveel mogelijk deelnemen aan het samenleven in gemeenschappen; Streven is dat iedereen zolang mogelijk in de eigen omgeving kan blijven wonen; Er is opvang voor kwetsbare groepen; hiervoor werken we bij aangetoonde behoefte mee aan initiatieven van zorgwoningen / opvanglocaties; 10
Als de zorgwoningen voldoen aan de volgende uitgangspunten tellen ze niet mee in de woningbouwprogrammering: Er wordt in de zorgwoning 24- uurszorg verleend; Er is een gemeenschappelijke voorziening in het gebouw; De nieuw- of verbouw is gesitueerd op een locatie met een maatschappelijke bestemming. 2.3 We dragen bij aan het betaalbaar en beschikbaar houden van voldoende kwalitatieve woningen voor inwoners die niet zelf in een woning kunnen voorzien Het eigenaarschap van het betaalbaar en beschikbaar houden van sociale huurwoningen ligt bij de woningbouwcorporaties, waarbij geldt dat de woningcorporaties sociale huurwoningen voor inwoners die afhankelijk zijn van huurtoeslag als hun kerntaak hebben; We maken samen met huurdersorganisaties en de woningcorporaties prestatieafspraken over de uitgangspunten in dit beleidsstuk. 2.4 We hebben oog voor voldoende vrije sector huur voor de middeninkomens We brengen de behoefte van deze doelgroep in beeld; We maken afspraken met de woningcorporaties en marktpartijen voor de bouw of aankoop van woningen voor deze doelgroep. 2.5 We dragen bij aan het betaalbaar houden van voldoende woningen voor jongeren We faciliteren de koop van een woning door jongeren een starterslening te verstrekken. Dit biedt kansen voor de starter, heeft een positief effect op de doorstroming en levert een bijdrage aan de diversiteit van buurten. 2.6 We dragen de zorg voor woonwagens en/of standplaatsen over aan de woningcorporaties We brengen de behoefte aan het wonen in woonwagens en/of op standplaatsen in beeld en stemmen vraag en aanbod op elkaar af; Het eigenaarschap voor de verhuur van woonwagens en/of standplaatsen is een taak van woningcorporaties. 2.7 We richten wijken in op ontmoeten en zorgen voor elkaar. We creëren in de openbare ruimte voldoende plekken om elkaar te ontmoeten en ruimte om dingen samen te doen. We passen waar nodig en mogelijk de openbare ruimte aan op het gebruik door mensen met een beperking; Uitgangspunt bij nieuwbouw van woningen is sociale duurzaamheid (o.a. zicht op de straat en elkaar); We faciliteren collectieve initiatieven (o.a. CPO, coöperatie). 11
3. Wonen op de juiste plek We koesteren het goede wat we hebben en bieden ruimte voor het betere met het oog op overmorgen. Door de demografische ontwikkeling, maar ook door ontwikkelingen als thuiswinkelen, de stoppers en de schaalvergroting in de landbouw, zet de trend van leegstand van bestaand vastgoed de komende jaren door. Hierdoor ontstaat er leegstand in de kernen, in de centra en in het buitengebied. Dit heeft op sommige locaties gevolgen voor de leefbaarheid. Op verschillende plaatsen is er, al dan niet in de toekomst, sprake van verpaupering. Herbestemmen met woningen is soms een middel om leegstand op te lossen, maar lang niet altijd de meest adequate oplossing. Dan zal gekeken worden naar alternatieve herinvulling, zoals bijvoorbeeld groen, parkeren, klimaatadaptatie of combinaties ervan. Wonen is een functie die de vitaliteit van de kern ondersteunt. Om de karakteristiek en de leefbaarheid van de kernen te versterken, wordt het wonen daar gestimuleerd. Dicht bij voorzieningen en in sociaal verband met elkaar. Het garanderen van een aanvaardbaar woon- en leefklimaat is een opgave. Het scheiden van functies, zoals wonen en bedrijven, is hierdoor soms nodig. Aan de andere kant kan het verbinden van functies wenselijk zijn, bijvoorbeeld door het maken van slimme combinaties tussen wonen en werken. Opgave Om de leefbaarheid van de kernen te behouden worden keuzes gemaakt over waar leegstand wel en waar niet aanvaardbaar is. Herbestemmen met woningen is soms een middel om leegstand op te lossen en verpaupering te voorkomen. Dit is echter niet in alle gevallen wenselijk / mogelijk. 12
Relevante passages Kaderstelling: Kaderstelling Ruimte en Economie, programma 1.1 Vitale leefomgeving Uitvoeringsafspraak 1.2 We benutten bestaande bebouwing en sturen op hergebruik boven uitbreiding en nieuwvestiging en daar waar dit niet mogelijk is wordt er zorg gedragen voor hetgeen achterblijft. Uitvoeringsafspraak 1.3 We gaan op een duurzame, bewuste wijze om met onze fysieke leefomgeving en koesteren de diversiteit hiervan. Uitvoeringsafspraak 1.4 We zorgen voor verbindingen en balans tussen de verschillende functies en waarden. Uitvoeringsafspraak 6.3 We bouwen op de juiste plek: op duurzame locaties. Uitgangspunten 3.1 Wonen vindt in principe plaats in de kernen Nieuwbouw van woningen / toevoeging van woningbouwtitels vindt in principe plaats in de kernen. We werken mee aan het herbestemmen van agrarische bedrijfswoningen in een woonbestemming daar waar geen agrarisch bedrijf meer aanwezig is, dit niet conflicteert met duurzame locaties voor agrarische bedrijven en substantiële ruimtelijke kwaliteit toevoegt. Nieuwbouw van woningen / toevoeging van woningbouwtitels vindt in principe plaats op herstructureringslocaties. 3.2 We sturen op hergebruik boven uitbreiding en nieuwvestiging en dragen tegelijkertijd zorg voor hetgeen achterblijft Onze focus ligt op bestaande bebouwing. We zetten vooral in op hergebruik of herinvulling (sloop/nieuwbouw). Daar waar dit niet mogelijk is dragen we zorg voor hetgeen achterblijft. De herstructurering van de bebouwing / de plek die achterblijft maakt onderdeel uit van de afweging. We streven zo veel mogelijk na dat alle toekomstige nieuwbouwplannen voor woningen worden gebouwd op herstructureringslocaties. We gaan in gesprek met ontwikkelende partijen van bestaande nieuwbouwplannen om deze te bewegen van een uitbreidingslocatie naar een herstructureringslocatie. De verantwoordelijkheid voor herstructurering van leegstaande panden of plekken ligt bij de eigenaar. We gaan actief in gesprek met pandeigenaren om te kijken naar een geschikte toekomstbestendige invulling van herstructuringslocaties. Bijvoorbeeld meer ruimte voor parkeren, groen, klimaatadaptatie. Daar waar nodig nemen we een regierol. We brengen de herstructureringslocaties en de locaties die extra aandacht behoeven (o.a. leegstand) om de leefbaarheid in de kernen te vergroten in beeld, om vervolgens keuzes voor herbestemming te kunnen maken. In deze keuze nemen we in ieder geval het volgende mee: o betreft het een locatie met een maatschappelijke meerwaarde: te wetende juiste woning van de juiste kwaliteit op de juiste plek?; o is het pand cultuurhistorisch waardevol of beeldbepalend en daarom behoudenswaardig? 13
4. Klimaatadaptief en energieneutraal wonen Met het verduurzamen van woningen wordt stappen gezet richting een klimaatadaptieve en klimaatneutrale fysieke leefomgeving. Ons klimaat verandert. Uit het verdrag van Parijs volgt dat we uiterlijk in 2050 klimaatneutraal moeten zijn. Een vitaal Peel en Maas is belangrijk, ook voor de volgende generatie. Dit heeft ook effect op de keuzes voor het thema wonen in relatie tot de klimaatopgave. Dit is een gezamenlijke opgave van gemeente en gemeenschappen met hun inwoners en bedrijven, woningcorporaties en netwerkpartners. Daarom moeten maatregelen worden genomen om de effecten van klimaatverandering te beperken. Tegelijkertijd krijgen we te maken met meer wateroverlast, hitte en droogte. Aanpassing aan het veranderende klimaat is dus nodig (klimaatadaptatie). De huidige woningvoorraad heeft gemiddeld energielabel D. Woningcorporaties zijn bezig met een transitie naar een gemiddeld label B. Er is een opgave in de particuliere woningvoorraad. Opgave In 2050 klimaatneutraal houdt onder andere het volgende in: Het verduurzamen van woningen Energie duurzaam opwekken; Gebruik van circulaire materialen; Klimaatadaptief inrichten van onze omgeving: hitte, droogte, waterkwantiteit, waterkwaliteit; Meer ruimte voor water en groen in onze woonwijken. 14
Relevante passages uit Kaderstelling: Kaderstelling Ruimte en Economie, programma 1.1 Vitale leefomgeving Uitvoeringsafspraak 4.1 We passen onze fysieke leefomgeving aan aan het klimaat. Uitvoeringsafspraak 4.2 We zijn klimaat- en energieneutraal in 2050. Uitgangspunten 4.1 We maken onze bestaande woonwijken klimaatadaptief en geven bij nieuwbouw het goede voorbeeld De verantwoordelijkheid voor het klimaatadaptief maken van woning en tuin ligt bij de eigenaar. Onze rol werken we verder uit in een duurzaamheidsagenda. 4.2 We werken aan de energietransitie in de bestaande woningvoorraad, en geven bij nieuwbouw het goede voorbeeld Iedere nieuw te bouwen woning wordt niet op het aardgasnet aangesloten; De verantwoordelijkheid voor de energietransitie in de bestaande woningvoorraad ligt bij de eigenaar. Wat onze rol betreft; dit werken we uit in een duurzaamheidsagenda. 4.3 We stimuleren het gebruik van duurzame bouwmaterialen De verantwoordelijkheid voor het gebruik van duurzame bouwmaterialen ligt bij de initiatiefnemer. Onze rol werken we verder uit in een duurzaamheidsagenda. 15
III. Hoe nu verder? Uit de raadsbijeenkomsten en gesprekken met de gemeenschappen en netwerkpartners in de aanloop naar deze notitie blijkt een grote behoefte aan het nemen van concrete stappen richting uitvoering. Deze behoefte is te verklaren vanwege het belang van het element wonen voor het goede leven in Peel en Maas en maatschappelijke opgaven die er voor dit thema zijn. De uitgangspunten uit deze notitie worden de komende tijd als volgt uitgewerkt door het college: - Uitvoering van het marktonderzoek (verwacht: 2 e kwartaal 2019); - Opstellen van een uitvoeringsplan wonen, waarin uitvoering wordt gegeven aan deze notitie met de door het college vastgestelde focuspunten (verwacht: 4 e kwartaal 2019); - Gesprekken voeren met de gemeenschappen en netwerkpartners, al dan niet in de vorm van een woontafel; - Het maken van prestatieafspraken met de woningcorporaties en huurdersbelangenverenigingen; De gemeenteraad wordt hierover geregeld bijgepraat door het college. Verantwoording hiervoor vindt plaats in de planning & control cyclus. Voor de volgende onderwerpen is nadere sturing en besluitvorming van de raad nodig: - De regionale structuurvisie Wonen Noord-Limburg herijken (verwacht: 4 e kwartaal 2019); - Aanpassen van de begroting met aanpassing en aanvulling van uitvoeringsafspraken tussen raad en college die betrekking hebben op monitoring en evaluatie van thema Wonen; - Als gevolg van deze notitie moeten keuzes worden gemaakt. Daar waar deze keuzes ruimtelijke of financiële consequenties hebben worden deze voorgelegd aan de raad. Een voorbeeld van ruimtelijke keuzes zijn aanpassingen van bestaande en nieuwe bestemmingsplannen, inclusief het creëren van voorzienbaarheid door middel van een apart beleidsvoornemen; Daar waar bovenstaande onderwerpen aan de orde zijn vindt aparte besluitvorming door de raad plaats. 16
17