VRAAGSTELLING Hoe ziet een betekenisvolle leeromgeving eruit die de havist, voor aanvang van de opleiding AD ICTservicemanagement voldoende kennis geeft voor het volgen van de modules Tooling, Cisco en ITIL? ONDERZOEKSPLAN Rosalie de Klerk - Bambara Betekenisvol Leren Master Leren & Innoveren (2018/2019)
1
Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 Aanleiding en achtergrond... 3 Onderwerp en doel...4 Onderzoeksvraag... 5 Afbakening...6 2. Theoretische achtergrond... 6 Verkenning van de begrippen...6 Conclusies en implicaties... 7 3. Methode... 8 Typering van onderzoek...8 Participanten...8 Instrumentatie...9 Procedures en aanpak voor dataverzameling...9 Validiteit en betrouwbaarheid... 10 Ethische kwesties... 10 4. Haalbaarheid... 11 5. Geraadpleegde bronnen... 11 2
1. Inleiding Aanleiding en achtergrond De Rotterdam Academy (RAC) is onderdeel van de Hogeschool Rotterdam. Aan het RAC worden associate degrees (AD) aangeboden. De AD is een tweejarige opleiding. Het niveau hiervan ligt tussen mbo-niveau 4 en hbo-bachelor. Voor toelating tot de associate degree is minimaal een opleiding op mbo-niveau 4 of havoniveau vereist. (Bron: Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB)). De opleiding waar ik werkzaam ben is de AD ICT-servicemanagement. Deze opleiding wordt in voltijd (de hele week naar school) en deeltijd (1 dag in de week les en 4 dagen werken) aangeboden. De opleiding bestaat voor 70% uit studenten met een afgeronde mbo-niveau 4 opleiding ICT beheer, de overige 30% komen van de havo. Havisten met elk profiel worden toegelaten. (Bron: Bedrijfsbureau) Na afronding van de AD-opleiding hebben zij een diploma waarmee zij tegenwoordig direct aan het werk kunnen in de ICT-sector. Een afgestudeerde van de opleiding AD ICT-servicemanagement kan: zelfstandig taken uitvoeren in een ICT-beheeromgeving (uitvoeren) en een helpdesk opzetten (inrichten) voor midden bedrijf en qua omvang vergelijkbare organisaties; op middenmanagementniveau adviseren over verbetermogelijkheden in beheerprocessen waarbij informatiebeveiliging en informatiebeveiligingsbeleid ook in ogenschouw worden genomen (onderzoeken en tactisch adviseren); advies geven aan de gebruikers van systemen over het zo optimaal en zo veilig mogelijk inzetten van ICT in de uitvoering van bedrijfsprocessen (adviseren in waardeketen); zelfstandig plannend en/of leidinggevend optreden in een kleine unit ICT-beheer (tactisch plannen en/of sturen); monitoring van beheerprocessen inregelen (borgen van kwaliteit); is een professional die zelfstandig kan reflecteren op zijn/haar beroepsmatig handelen in werksituaties en die kan handelen om de beroepsbekwaamheid te verbeteren. Studenten die de AD-opleiding succesvol hebben afgerond en hun diploma hebben behaald, kunnen een doorstroomprogramma bij een bacheloropleiding volgen. De omvang en de duur van het doorstroomprogramma hangen af van de keuze van de bacheloropleiding en daarmee de vrijstellingen die door de examencommissie van de bacheloropleiding worden toegekend. 3
Voornamelijk havisten ondervinden problemen met de tentamens Tooling, Cisco en ITIL in de eerste en tweede periode van de opleiding. Dit betekent dat zij deze vaker dan hun mbo-klasgenoot moeten herkansen en niet goed voorbereid zijn op de stage. In het tweede half jaar van de opleiding starten de studenten met hun stage. De stageperiode duurt in jaar 1 een half jaar de studenten zijn dat half jaar twee dagen in de week op stage. Studenten met een mbo-opleiding krijgen vrijwel direct een stageplaats. Lastiger is het voor de havisten. Zij missen de basiskennis ICT (beheer) met name het vakjargon missen zij. De studenten afkomstig uit het mbo hebben over het algemeen een ICTopleiding op niveau 4 en ze hebben al stagegelopen. Door deze ervaring zijn zij bekend met de ICTterminologie. De stage is een belangrijk onderdeel van de opleiding AD ICT-Servicemanagement. In toenemende mate wordt gepleit voor een benadering waarin de student niet als passief consumerend maar als actief (lerend) subject centraal staat (Valcke, 2010). Om een realistisch beeld van het beroep te vormen, is het van belang om het onderwijsprogramma zo veel mogelijk praktijkgericht in te richten. Uit onderzoek blijkt dat het kunnen opdoen van verschillende werkervaringen de ontwikkeling van een beroepsbeeld en loopbaanplanning stimuleren (Kuijpers, Marinka and Meijers, Frans(2011) Studies in Higher Education ). Onderwerp en doel Het doel van dit onderzoeksplan is om voor havisten te komen tot een betekenisvolle leeromgeving waarin een basis in ICT-beheer wordt gelegd zodat zij makkelijker aansluiting kunnen vinden bij het volgen van de modules Tooling, Cisco en ITIL. Dit zien wij als een betekenisvolle manier om hen voor te bereiden voor de start van de opleiding. Daarbij is het de bedoeling om dat betekenisvol/ contextrijk aan te bieden aan de instromende havist. Hierbij moet het zo zijn dat de leeromgeving zoveel mogelijk aansluit op de situatie waarin het geleerde later zal worden toegepast. Er wordt gekeken naar de theorieën omtrent het ontwerpen van betekenisvolle leeromgevingen en op welke manier studenten van en met elkaar kunnen leren. 4
Onderzoeksvraag Op basis van bovenstaand doel kom ik tot de volgende onderzoeksvraag: Hoe ziet een betekenisvolle leeromgeving eruit die de havist, voor aanvang van de opleiding AD ICT-servicemanagement voldoende kennis geeft voor het volgen van de modules Tooling, Cisco en ITIL? De hoofdvraag is opgedeeld in drie deelvragen zodat zoveel mogelijk aspecten van de hoofdvraag kan worden onderzocht. Hoofdvraag: Hoe ziet een betekenisvolle leeromgeving eruit die de student, voor aanvang van de opleiding AD ICT-servicemanagement voldoende kennis geeft voor het volgen van de modules Tooling, Cisco en ITIL? Deelvragen: Literatuuronderzoek 1. Wat verstaan we onder een betekenisvolle leeromgeving? 2. Wat is kennis? Contextonderzoek 3. Wat vraagt het curriculum van ICT-servicemanagement aan kennis over de modules Tooling, Cisco en ITIL? Het doel is behaald wanneer er een onderwijsontwerp ligt waarmee de havist goed voorbereid kan beginnen aan de AD-opleiding ICT-servicemanagement. 5
Afbakening Voor het onderzoek focus ik mij alleen op de studenten afkomstig uit de havo van het eerste jaar van de voltijd opleiding ICT-servicemanagement aan de Rotterdam Academy als onderdeel van de hogeschool Rotterdam. De relevantie met de master Leren en innoveren en de course betekenisvol leren is dat instromende havist bij de start van de opleiding een juist referentiekader heeft op de opleiding de starten. 2. Theoretische achtergrond In dit hoofdstuk lees je de theoretische achtergrond van het onderzoek. Verkenning van de begrippen De centrale vraag van het onderzoek bevat een aantal begrippen die om nadere verkenning vragen, te weten; wat is kennis, wat is betekenisvol onderwijs? Dit hoofdstuk bevat een korte toelichting op deze begrippen zoals gehanteerd in dit onderzoeksplan. Kennis Wat is kennis? Wanneer noemen we iets kennis? Hoe komen we tot kennis? Achter deze vraagstellingen zitten een ontologische en een epistemologische discussie. Beide vraagstellingen hangen ook sterk samen. Met het vertellen wat iets precies is, begeef ik mij op glad ijs omdat dat meer een filosofische discussie is en geen onderwijskunde. Wat kennis in de context van dit onderzoek inhoudt is dat een student kennis tot zich kan nemen wanneer hij deze direct kan koppelen aan een praktijkomgeving. Zoals Hwang en Roth (2011) zeggen: om iets te leren over biologie, bijvoorbeeld over het lichaam, moet je een lichaam ervaren. In de context van dit onderzoek kan de student de theorie over een bepaald vak pas begrijpen wanneer hij deze kan koppelen aan een praktijksituatie. Denk hierbij ook aan het stelsel van Meester-Gezel (bron) wat al een eeuwenoude formule is en welke sinds een aantal jaar weer veel aandacht heeft..nog niet gereed. 6
Betekenisvol onderwijs Snowman & Biehler (2003, p. 306 (Valcke)) geven aan dat leren betekenisvoller zal verlopen wanneer lerenden in authentieke en/of realistische leercontexten worden geplaatst. Voor de ontwikkeling van vakbekwaamheid zijn een aantal aspecten belangrijk. Een van de aspecten is de transfer (overdracht), het toepassen van de theorie in verschillende praktijksituaties. Abrose et al zeggen over transfer dat dit de toepassing van vaardigheden (of kennis, strategieën, benaderingen of gewoonten) die in een bepaalde context aan een nieuwe context worden geleerd is. Waarbij transfer het meest in de buurt komt als de leercontext en overdrachtscontext vergelijkbaar zijn. Het blijkt dus belangrijk dat de omgeving van het leren moet lijken op de omgeving waarin het geleerde moet worden toegepast. Daarom is de samenwerking met het bedrijfsleven onvermijdelijk. (Kuijpers, Marinka and Meijers, Frans(2011) Studies in Higher Education ). In de periode dat studenten op stage gaan hebben zij een betekenisvolle leeromgeving om onderwijs te volgen..nog niet gereed. Conclusies en implicaties Hier komt naar voren, aan de hand van de antwoorden op de Wat vraag, wat de randvoorwaarden zullen worden van het onderwijsontwerp (zie pagina 7 onderwijsontwerp).nog niet gereed. 7
3. Methode Typering van onderzoek Dit onderzoek is zowel een kwantitatief onderzoek als een kwalitatief onderzoek. Middels een interview met de stagebegeleider wil ik achterhalen welke kennis het bedrijfsleven nodig acht om studenten eerder te laten starten met stagelopen. De respons zal ik in een rapport verwerken. In dit onderzoek wordt er gezocht naar ontwerpeisen voor een onderwijsconcept om de situatie omtrent het minder abstract maken van theoretisch aangeboden praktische vakken te verminderen. Het kwalitatief onderzoek houdt in dat ik de visie van de school ga onderzoeken. Tevens ga ik in gesprek ga met collega s om te achterhalen hoe zij over dit onderwerp denken en hoe zij denken over het vaststellen van het juiste kennisniveau van de student. Hiervoor maak ik gebruik van kwalitatieve interviews (open vragen) Participanten Belangrijke participanten zijn directe collega s van het AD ICT servicemanagementteam en het bedrijfsleven waarde studenten stagelopen. Het team an sich is belangrijk omdat ook zij betrokken zullen worden wanneer aan de hand van dit onderzoek een onderwijs ontwerp ontworpen zal worden. Er moet wel draagvlak zijn, dit creëer je door mensen actief te betrekken. Een collega van professionele vorming heeft een prominentere rol in dit onderzoek omdat hij ook de contacten onderhoud met het bedrijfsleven en veel weet van de doorstroom van MBO naar HBO. Hieronder staat per deelvraag schematisch weergegeven wat de wijze van dataverzameling is, wat de wijze van data-analyse is en welke participanten er bij de deelvraag betrokken zijn. 8
Instrumentatie De respons zal ik in rapport vast leggen ter onderbouwing voor het onderwijsontwerp gebruiken. Procedures en aanpak voor dataverzameling Hieronder staat per deelvraag schematisch weergegeven wat de methode van dataverzameling is, de methode van data-analyse en welke participanten er bij de deelvraag betrokken zijn. Vervolgens volgt er per deelvraag (of deelvragen) een toelichting gegeven waarom die informatie nodig is. Deelvragen Patricipant(en) Methode van dataverzameling Methode van data-analyse 1. Wat verstaan we onder kennis? 2. Wat verstaan we onder een betekenisvolle leeromgeving? Literatuur studie Literatuur studie Verzamelen, samenvatten en concluderen. Verzamelen, samenvatten en concluderen. 3. Wat vraagt het curriculum van ICT-servicemanagement aan kennis over de modules Tooling, Cisco en ITIL? Vakdocenten Contextonderzoek Verzamelen, samenvatten en concluderen. Deelvraag 1: Bij deze deelvraag is alleen de onderzoeker betrokken. Om antwoord te geven op deze deelvragen wordt er gezocht naar relevante bronnen die gaan over de betekenis van kennis en het komen tot kennis. (Valcke thema 2: visies op kennis en visies op leren). Wanneer de literatuur gevonden en bestudeerd is, wordt dit samengevat. Vervolgens worden de bevindingen per deelvraag uiteengezet en worden er conclusies getrokken om antwoord te geven op de deelvragen. Deelvraag 2: Bij deze deelvraag is alleen de onderzoeker betrokken. Om antwoord te geven op deze deelvragen wordt er gezocht naar relevante bronnen die gaan over betekenisvolle leeromgevingen. Door middel van verschillende zoekmachines, zoals google en google Scholar zal er gezocht worden naar literatuur. Google Scholar heeft volgens Baarda et al (2018) als voordeel dat het zich vooral richt op wetenschappelijke literatuur. Ook worden artikelen geraadpleegd vanuit de leeromgeving van Inholland. Wanneer de literatuur gevonden en bestudeerd is, wordt dit samengevat. Vervolgens 9
worden de bevindingen per deelvraag uiteengezet en worden er conclusies getrokken om antwoord te geven op de deelvragen. Deelvraag 3: Bij deze deelvraag is de onderzoeker en de vakdocenten betrokken. Deze deelvraag geeft duidelijkheid over de basiskennis die nodig is van de betreffende modules. Wanneer de data is verzameld wordt dit uiteengezet en worden er conclusies getrokken om antwoord te geven op de deelvragen. Validiteit en betrouwbaarheid Of een onderzoek goed is, hangt voor een deel af van de manier waarop je meet wat je wilt weten. Als een meting betrouwbaar is, betekent het niet dat de meting automatisch ook valide is. (Baarda, 2014). Voor de enquêtes aan de studenten is er gekozen voor een anonieme vorm, de student krijgt hierbij niet de neiging om sociaal wenselijke antwoorden te geven. Ethische kwesties Tijdens de introductie van het onderzoek wordt er om de medewerking van de collega s gevraagd. De studenten worden gevraagd vrijwillig mee te doen met de enquête, waarbij benadrukt wordt dat hun anonimiteit geborgd wordt. Er zullen geen namen in het onderzoek voorkomen. Verder worden er geen negatieve effecten verwacht voor de participanten tijdens of bij de uitkomst van dit onderzoek. Gerapporteerd zal worden aan de opdrachtgever, de onderwijsmanager. 10
4. Haalbaarheid De haalbaarheid voor dit onderzoek is gegarandeerd, ik heb van mijn werkgever tijd gekregen om aan de gehele master te werken en privé heb ik ook tijd gereserveerd. Betreffende de afbakening van het onderzoek wordt er alleen gekeken naar het onderdeel meewerkstage van de opleiding. 5. Geraadpleegde bronnen APA norm nog checken 11