Plan voor een scholings CJG: in en vanuit het CJG Uitgaan van de eigen kracht van ouders en kinderen, die eigen kracht samen versterken en daar waar nodig er op af en ondersteunen Het scholingsplan CJG is een initiatief van CMO Groningen, Hanzehogeschool Groningen en Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Samenstellers: Cees Nuijten, docent Academie voor Sociale Studies, Hanzehogeschool Groningen Ieta Berghuis, docent Academie voor Sociale Studies, Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Aletta van den Berg, adviseur jeugd, CMO Groningen juni 2011
Plan voor een scholings CJG: in en vanuit het CJG Uitgaan van de eigen kracht van ouders en kinderen, die eigen kracht samen versterken en daar waar nodig er op af en ondersteunen Het is een zoektocht om het Centrum Jeugd en Gezin de juiste vorm en inhoud te geven en aan te laten sluiten bij de lokale vraag. Uitgaand van de eigen kracht en mogelijkheden van cliënten, hun omgeving, de buurt, de betrokken (semi ) professionals en het CJG zelf. Dit vraagt ontwikkeltijd en ruimte. CJG: Inhoud en vorm op lokaal niveau Elk Centrum Jeugd en Gezin (CJG) moet lokaal samen met alle betrokkenen instellingen een integrale invulling geven aan haar specifieke missie, visie en ambities, aan haar doelstellingen, doelen, aanbiedingen en methoden en werkwijzen, en een gezamenlijk identiteit ontwikkelen. Dit vraagt om een open en onderzoekende attitude van de CJG medewerkers en de samenwerkende partners en professionals. De professionals, van zowel het CJG als de betrokken organisaties en netwerken, bundelen de krachten om ouders en kinderen te ondersteunen of hulp te bieden bij het opvoeden en opgroeien. Het CJG dient een laagdrempelige voorziening te vormen, in samenwerking met de basis instellingen jeugdgezondheidszorg, maatschappelijk werk, jeugdzorg en opvoedingsondersteuning. Zij werken nauw samen met voorzieningen op het gebied van onderwijs, gezondheid, opvang, sport, cultuur en op het gebied van veiligheid en welzijn in de wijk. Het Centrum Jeugd en Gezin(CJG) in het kort: Alle informatie over opgroeien en opvoeden herkenbaar dichtbij in de eigen leefomgeving. De juiste hulp door tijdige signalering. Effectieve en kwalitatief goede methoden voor alle vragen en problemen op het terrein van opgroeien en opvoeden. Eén gezin, één plan voor gezinnen met meervoudige problemen. Ondersteuning naar beroepskrachten in innovatie en verbetering. 2
Het profiel van het CJG: bundelt lokale functies op taken op gezondheid, opgroeien en opvoeden; is een fysiek en laagdrempelig inlooppunt; is in elke gemeente/wijk te vinden onder dezelfde naam; heeft een positieve uitstraling gericht op preventie en signalering; biedt echt advies en lichte hulp; coördineert/schakelt met alle mogelijke voorzieningen op jeugdbeleid, gezondheidszorg en jeugdzorg; zou mogelijkerwijs, indien nodig, bemoeizorg kunnen arrangeren; is van en voor de doelgroep van kinderen en jongeren van 9 maanden tot 23 jaar en hun ouders; is voor alle culturen laagdrempelig; is tevens vraagbaak voor professionals; streeft naar uniforme signalering; en maakt gebruik van Verwijsindex en Elektronisch kinddossier. Bron vermelding: Factsheet, Ministerie Jeugd en gezin 2007 De 5 gemeentelijke taken van het CJG Het CJG vindt zijn wettelijke basis in 5 gemeentelijke taken als onderdeel van prestatieveld 2 van de Wmo. De kerntaken van gemeentelijk jeugdbeleid zijn: Het bieden van informatie en advies aan ouders en jongeren Het signaleren van problematiek bij het opvoeden en opgroeien Het verwijzen van de gesignaleerde problematiek naar het juist Het zorgen voor licht pedagogische hulp Coördinatie van zorg Gemotiveerde en competente professionals Een CJG heeft gemotiveerde en competente medewerkers die de ambitie vanuit de gemeenschappelijk gedragen visie weten waar te maken. De werkers van de verschillende instellingen die betrokken zijn bij een CJG, noemen we alleen CJG medewerkers. Deze werkers maken zoveel mogelijk gebruik maken van elkaars expertise. Dit samenwerken vraagt een gemeenschappelijke taal, attitude en een professionele, reflectieve houding die gebaseerd is op de gedeelde visie. De uitgangspunten van het CJG vragen dat medewerkers omgevings en vraaggestuurd werken, en samenwerkings en netwerkgericht zijn. 3
Attitude ontwikkeling In het CJG wordt gericht gewerkt vanuit de eigen krachten van ouders en kinderen. Dit vereist een vraaggestuurde basisattitude waarin gezocht wordt naar mogelijkheden die ouders en kinderen al hebben. Behulpzaam hierbij zijn modellen als Oplossingsgericht werken en/of werken vanuit Presentie. Daarnaast zal vanuit een omgevingsgerichte attitude contact gelegd en gezocht moeten worden met ouders en kinderen, en hun directe woon en leefomgeving door een Outreachende aanpak. Tevens zal de CJG medewerker zich op een brede Outreachende wijze moeten richten op buurt, wijk en (semi ) professionals. Daarmee werkt de CJG medewerker samenwerkings en netwerkgericht Scholing De ontwikkeling van een CJG vraagt om scholing van CJG medewerkers. Deze scholing is vanuit de missie, visie en ambitie vooral gericht op attitude ontwikkeling. In de scholingsdagen over attitude ontwikkeling komen omgevings en vraaggestuurd werken, en samenwerkings en netwerkgericht zijn, aan bod. Scholings De scholing richt zich op alle professionals werkzaam binnen een CJG. De scholing is op maat voor teams in te vullen en is zeer geschikt om in company te volgen voor (nieuw samengestelde) teams van de Centra voor Jeugd en Gezin, die werk willen maken van een basisattitude waarin vraaggestuurd en omgevingsgericht gewerkt wordt vanuit een samenwerkings en netwerkgerichte houding. Modellen die daarin aan bod komen zijn: Oplossingsgericht werken, Outreachend werken,werken vanuit Presentie, en werken vanuit eigen kracht en zorgconferenties (OGGZ). Vertrekpunt in de training zijn de ervaringen van de deelnemers in hun beroepspraktijk. Voorafgaand aan de training wordt deelnemers gevraagd zich voor te bereiden op situaties die zich in de praktijk voordoen. De training kan plaatsvinden in verschillend samengestelde groepen. Een multi discilpinair samengestelde groep heeft als meerwaarde dat er in de attitude van de werkers een gezamenlijke basis ontstaat. Hierdoor wordt de uitwisseling tussen instellingen ten aanzien van advies signalering, toeleiding tot hulp, licht pedagogische en coördinatie van zorg ook bevorderd. In de training zal uitgegaan worden van de verschillende taakopdrachten die de instellingen nu integraal moeten vervullen in en vanuit het CJG. Hierbij komen vragen aan de orde zoals: Vanuit welke gezamenlijke basisattitude werken we? Hoe kunnen we gebruik maken van elkaars expertise? Hoe bereiken beoogde cliënten en hun omgeving? Welke modellen en methodes kiezen we? Hoe werken we met derden, omgevingsgericht en samenwerkingsgericht? Welke middelen kunnen we gezamenlijk inzetten (verwijsindex/kinddossier/meldcode)? 4
De deelnemers worden in staat gesteld om hun ervaringen en kennis uit te wisselen en te delen, en het focus ligt op de gewenste attitude, kennis van de grondbeginselen, het kunnen hanteren van richtlijnen en het inzetten van de interventies passend bij vraaggestuurd, omgevingsbewust en samenwerkingsgericht werken. Het scholingstraject Het scholingstraject kan bestaan uit: Basis training/cursus Werkwijze: De basistraining bestaat uit 4 basis dagdelen. Dagdeel 1: Basis dagdeel Attitudeontwikkeling Vraaggestuurd werken (Presentie en/of Oplossingsgericht werken) Dagdeel 2: Basis dagdeel Attitudeontwikkeling Omgevingsbewust werken (Outreachend werken en/of Systeemgericht) Dagdeel 3: Attitudeontwikkeling Samenwerkingsgericht (intern) (Reteaming, een methode uit het oplossingsgerichte model) Dagdeel 4: Attitudeontwikkeling Samenwerkingsgericht (extern) (Buurtgericht case management) Deze dagdelen kunnen op maat worden aangeboden en ingevuld. De keuze voor de basisdagdelen is afhankelijk van de mogelijkheden, wensen en behoeften van het desbetreffende team. Indien gewenst kunnen twee basisdagdelen aaneensluitend worden gegeven. Na elk basisdagdeel kan gekozen worden voor Coaching on the Job of Begeleide intervisie. Coaching on the job Bij coaching on the job komt de trainer/coach bij de medewerkers in hun eigen werksituatie en analyseert daar een aantal praktijksituaties. Deze worden met de medewerker doorgenomen waarbij samen gezocht wordt naar wat precies aan nadeer bijscholing hoe nodig is. Dit wordt zowel op individueel, groeps of teamniveau op maat uitgevoerd en geleide intervisie Intervisie is een collegiale werkvorm op het vlak van deskundigheidsbevordering, die gericht is op onderlinge advisering t.a.v. werk. Begeleide Intervisie Intervisie vindt in principe plaats in een groep bestaande uit gelijken, die hun gezamenlijk proces zelf vorm geven. Soms is het echter wenselijk dat een intervisietraject door een deskundige wordt begeleid. Na een scholingstraject kan intervisie ingezet worden om tot verdieping van het leerproces te komen. Binnen een gezamenlijk vastgestelde structuur zoeken we dan naar oplossingen van leer en werkproblemen. Doelstelling is om te komen tot verbetering van het functioneren van de deelnemers via stimulering van het reflecterend, probleemoplossend en zelfsturend vermogen. Bij begeleide intervisie helpt de coach de groep om de gekozen werkwijze te onderzoeken en eigen te maken. 5
CURSUS TRAINING Vraaggestuurd Omgevingsgericht Samenwerkingsgericht intern Samenwerkingsgericht/ extern netwerkgericht Attitude ontwikkeling Oplossingsgericht Presentie Er op af (Outreachend) Systeemgericht Reteaming Casemanagement in de buurt Traject begeleiding/management één kind, één gezin, één plan. Extra : Omgevingsgericht opvoeden Extra : Zorgconferenties Buurt bemiddeling Professionele Sociale kaart en Netwerkontwikkeling Aanvullend Begeleide intervisie en/of Coaching on the job 6