Conjunctuurnotitie 1 e kwartaal 213 Voor u ligt de OCD-Conjunctuurnotitie over het 1 e kwartaal van 213. De in deze notitie opgenomen indicatoren geven met elkaar een actueel beeld van de economische conjunctuur in en hoe dit neerslaat op de economie en arbeidsmarkt in de. De conjunctuurnotitie heeft naast een informatieve functie ook een signaalfunctie. Door vier keer per jaar de vinger aan de pols te houden kunnen opkomende structurele afwijkingen die eventueel om een beleidsmatig antwoord vragen vroegtijdig worden gesignaleerd. Wanneer er zulke signalen zijn, dan geven we die duidelijk in de conclusies weer. In de jaarlijkse Monitor Economie en Arbeidsmarkt wordt dieper ingegaan op (verklaringen voor) structurele ontwikkelingen. Landelijke ontwikkelingen De se economie (bruto binnenlands product) is in het 1 e kwartaal van 213 met,1% gekrompen. Dat is weliswaar nog geen groei, maar wel heel wat beter dan de ontwikkeling in het 3 e (-1,%) en het 4 e kwartaal (-,4%) van 212. T.o.v. hetzelfde kwartaal een jaar eerder kromp de economie (voor werkdagen gecorrigeerd) met 1,3%. De bouw kromp met - 11,5% ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar het meest. Vooral in de industrie (-4,5%) was de krimp hoger dan voorheen. Het aantal banen van werknemers nam verder af en ligt nu 1,3% lager dan een jaar geleden. Het is het zevende achtereenvolgende kwartaal dat het aantal banen daalde; de daling met,4% is de hoogste daling van de afgelopen 3 jaar. Ook hier vallen in de bouw de hardste klappen. De werkloze beroepsbevolking liep hard op met 7. personen (+13,5%) tot 643. per eind maart. 8,1% van de beroepsbevolking is thans werkloos, eind 211 was dit nog 5,8%. De WW groeide in het 1 e kwartaal net als in het 4 e kwartaal met 12%. Alles bij elkaar verkeert de se economie en arbeidsmarkt dus nog steeds in zwaar weer. Economische groei (bbp) (gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten) 3% 2% 1% % -1% -2% -3% 21-1 21-2 21-3 21-4 2 1 2 2 2 3 t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder 2 4 2 1 2 2 2 3 2 4 t.o.v. vorig kwartaal Werkloze beroepsbevolking (x1.), seizoengecorrigeerd 7 65 6 55 213-1 Lichtpuntjes Er zijn ook een paar lichtpuntjes. De wereldhandel neemt toe en daarmee ook de se export. De verwachting is dat dit in de tweede helft van het jaar tot bescheiden economisch herstel zal leiden. Op de arbeidsmarkt zien we in het 1 e kwartaal een bescheiden plusje van het aantal banen in de zakelijke dienstverlening. 5 45 4 35 dec '1 sep'12 Vooruitzichten 213 De vooruitzichten voor 213 zijn onlangs nog weer verder naar beneden bijgesteld. De economie zal ook in 213 naar verwachting krimpen, met als gevolg een verder dalende werkgelegenheid en oplopende werkloosheid. Het UWV verwacht in zijn nieuwste prognose dat de werkloosheid in 213 met 14% toeneemt en voorziet - anders dan in de vorige prognose - geen lichte groei meer van de vacaturemarkt. Voor de verwacht het UWV eveneens een groei van de werkloosheid van 14%, gelijk aan het landelijk gemiddelde. 1 Vooruitzichten personeelssterkte 2 e kwartaal 213 De vooruitzichten voor wat betreft de personeelssterkte blijven negatief, hoewel minder negatief dan eind 212. Het netto werkgelegenheidscijfer van de Manpower Employment Outlook Survey is fors verbeterd van -8% tot -3%. In de zakelijke diensten verwachten per saldo zelfs meer bedrijven uitbreiding dan krimp van de personeelssterkte. En ook uit de conjunctuurenquête van CBS/KvK blijken ondernemers in de dienstverlening wat optimistischer te zijn geworden. 1 In de vorige prognose voorzag het UWV voor de regio nog een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld. De vooruitzichten zijn nu weliswaar slechter, maar niet langer slechter dan gemiddeld voor heel. Voor Rijnmond verwacht het UWV een groei van de werkloosheid van 17%, voor West-Brabant van 13%.
Situatie in de regio Het hoeft geen verwondering te wekken dat de ongunstige ontwikkelingen in de se economie en arbeidsmarkt ook in de zichtbaar zijn. Net als landelijk namen de WW, de Wwb en de Nww in het 1 e kwartaal 213 verder toe. Voor al deze indicatoren was de groei groter dan landelijk gemiddeld (WW en Nww) of de benchmark (Wwb). Gemiddeld stonden er in de regio in het 1 e kwartaal een kwart minder vacatures open dan een jaar geleden en werden er 35% minder vacatures nieuw ingediend. Dat zijn grotere dalingen dan landelijk gemiddeld en dan in Rijnmond en West-Brabant. Dit was ook in het 4 e kwartaal van 212 het geval, in het 2 e en 3 e kwartaal was de situatie echter omgekeerd. Het is - net als bij de werkloosheidsontwikkeling - dus nog te vroeg om van een structurele negatieve afwijking te spreken. Wel doet de relatief sterke daling van het regionaal product in 212 vrezen dat de arbeidsmarkt in de regio zich voorlopig slechter dan gemiddeld zal blijven ontwikkelen. Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen: De Wwb nam in 212 geleidelijk toe. In het 1 e kwartaal 213 was de toename met 6% sterker dan in de voorgaande kwartalen. Het bijstandsvolume ligt in het 1 e kwartaal 213 aanzienlijk hoger dan het niveau waarop het zich gedurende 212 bevond. De instroom Wwb <27 jaar neemt sinds het 2 e kwartaal van 212 weer toe. De (instroom in de) WW blijft groeien. In het 1 e kwartaal van 213 was in de regio - net als in kwartaal 2 en 3 van 212 - sprake van een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld. De Nww steeg in het 1 e kwartaal 213 in de regio (+16%) sterker dan landelijk (+11%). Ook in de 2 e helft van 212 was dat het geval. Omdat het UWV-WERKbedrijf bezig is met een administratieve inhaalslag, moeten we aan deze verschillen niet al teveel waarde hechten. Een aanzienlijk deel van de Nww is laag opgeleid: vaak ontbreekt een startkwalificatie. Recent zien we een grotere toename onder middelbaar en hoger opgeleiden. Het aantal nieuw startende bedrijven in de regio lag in de eerste drie kwartalen van 212 lager dan in 211, in het 4 e kwartaal er boven. Over het 1 e kwartaal van 213 zijn nog geen cijfers bekend. Landelijk waren er ook in het 1 e kwartaal meer faillissementen dan het jaar ervoor. In de regio is sprake van stabilisatie van het aantal faillissementen. Er zijn in het 1 e kwartaal 213 35% minder vacatures ingediend bij Werkplein Dordrecht dan in dezelfde periode van het jaar ervoor. Ook in de hele regio (inclusief Gorinchem) was dat 35% minder. Die daling is een stuk groter dan landelijk gemiddeld en dan in Rijnmond en West-Brabant. Dit was ook het 4 e kwartaal van 212 al het geval. In het 1 e kwartaal van 213 stonden bij Werkplein Dordrecht gemiddeld 24% minder vacatures open dan hetzelfde kwartaal het jaar ervoor. Dat is globaal net zo n grote daling als in de hele regio (incl Gorinchem, -25%). Ook dit is een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld en dan in Rijmond en West-Brabant. Hoewel dus beduidend minder dan een jaar geleden, staan er nog steeds veel vacatures open, vooral in de lagere, middelbare en hogere technische & industrieberoepen. Maar ook voor commercieel employees en verzorgend personeel zijn er in de grotere regio nog steeds veel vacatures. Aanvullingen landelijk Landelijk nam het aantal banen voor het zevende achtereenvolgende kwartaal af. De daling met,4% was de hoogste in 3 jaar tijd. Voor het eerst sinds jaren kromp ook de werkgelegenheid in de zorg. De bouw krijgt nog steeds de grootste klappen. De zakelijke diensten lieten een zeer bescheiden plusje zien. Ook in het 1 e kwartaal van 213 lag het aantal gewerkte uitzenduren onder dat van een jaar eerder. In alle sectoren was sprake van verder krimp. Conclusies De regionale economie en arbeidsmarkt onttrekt zich duidelijk niet aan de economische malaise. Uit recente gegevens van het CBS blijkt de regionale economie in 212 sterker gekrompen dan landelijk gemiddeld en dan die van Rijnmond. Dat de werkloosheid hier harder toeneemt dan landelijk gemiddeld en het aantal vacatures harder afneemt, is daarmee consistent. De Wwb groeide tot eind 212 licht en gemiddeld. In het 1 e kwartaal van 213 zien we echter een relatief sterke toename, niet alleen ten opzichte van 212, maar ook ten opzichte van de benchmark. De instroom vanwege einde WW-rechten was het 1 e kwartaal 213 65% hoger dan het 1 e kwartaal 212. Over de hele linie zijn de economische verwachtingen voor 213 negatief. Eén en ander noopt tot een onverminderd krachtdadig arbeidsmarktbeleid. Belangrijk in dat geheel is dat er, ondanks de economische crisis en ondanks de recent relatief sterke daling hier in de regio, op het niveau van Werkplein Dordrecht per kwartaal nog steeds zo n 1.3 nieuwe vacatures op Werk.nl worden ingediend. Inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat er zo n 1.7 per kwartaal, inclusief Rijnmond en West-Brabant 12.. Eind maart stonden er in deze grotere regio een kleine 7. vacatures open. Het accent ligt daarbij op middelbaar niveau, maar deels gaat het daarbij ook om beroepen op elementair en lager niveau. Er doen zich dan ook nog steeds heel wat kansen voor om - ook laaggeschoolde - werkzoekenden aan een baan te helpen. Zeker als breder gekeken wordt dan alleen de eigen regio.
Regionaal product (voorlopige cijfers CBS) Volgens voorlopige cijfers van het CBS kromp het regionaal product (bruto binnenlands product) van de in 212 met 1,5%. De regio presteerde daarmee (iets) slechter dan Albasserwaard-Vijfheerenlanden (-1,3%) en dan gemiddeld (-1,%) en beduidend slechter dan Groot Rijnmond (-,4%). In 211 ontwikkelde de regionale economie zich nog wat beter dan landelijk gemiddeld en dan die van Rijnmond. Ook toen deed Alblasserwaard-Vijfheerlanden het beter. In 21 liepen we met een daling van 1,6% flink uit de pas. Economische groei (bbp) en regio s, 21-212 3 2 1-1 -2-3 21 211 212 Al'waard/Vijfhlnd Groot Rijnmond 1 Werkloosheid Wwb/(WIJ) Figuur 1 Wwb/WIJ, benchmark 2 en, per eind van de maand, indices 31.12.21=1 <27 jaar 11 12 15 1 1 8 95 6 9 dec '1 4 dec '1 juni '12 benchmark SDD In het 1 e kwartaal 213 steeg het bijstandsvolume sterk (+6%) tot een van 5.122 personen eind maart. Dit is aanzienlijk hoger dan het niveau waarop het bijstandsvolume zich gedurende het jaar 212 bevond. Ook in de benchmarkgemeenten steeg de Wwb in het 1 e kwartaal 213 aanzienlijk, maar minder sterk (+3%) dan in de. Er zijn nog geen landelijke cijfers over het 1 e kwartaal beschikbaar. De Wwb <27 daalde lange tijd (mede als gevolg van de afschaffing van de WIJ), maar sinds het 4 e kwartaal 212 zien we weer een toename (+11%) welke ook in het 1 e kwartaal 213 aanhoudt (+11%). Ook landelijk zien we deze ontwikkeling in het 4 e kwartaal, maar de toename is minder sterk dan in de regio. Landelijke cijfers over het 1 e kwartaal 213 zijn nog niet beschikbaar. Figuur 2 Wwb/WIJ instroom, per maand, absolute aantallen <27 jaar 4 4 3 3 2 2 1 1 dec '1 dec '1 sep'12 Het aantal nieuwe instromers vertoont sinds het 2 e kwartaal 212 een schommelend beeld; toe- en afname wisselen elkaar af. Dit patroon zet zich ook in het 1 e kwartaal 213 voort. Wel is het aantal nieuwe instromers over het hele 1 e kwartaal (793) fors (19%) hoger dan in het kwartaal ervoor (665) én ook fors (21%) hoger dan in het 1 e kwartaal 212 (655). In het 1 e kwartaal van 213 stroomden 122 personen de bijstand in vanwege einde WW-rechten. In het 1 e kwartaal van 212 waren dat er nog 74. Een toename van 65%. 2 De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten
De instroom <27 jaar steeg in het 1 e kwartaal 213 met 25% ten opzichte van het kwartaal daarvoor. De instroom per maand daalde nog sterk in het 1 e kwartaal van 212 (-37%) onder invloed van de afschaffing van de WIJ en de bijbehorende strengere regels voor instroom van jongeren. Ondanks de ingang van de scholingsverplichting steeg het aantal instromers <27 daarna weer licht in 212, en nu dus sterk in het 1 e kwartaal 213. WW Figuur 3 WW (Werkplein Dordrecht) en, per eind van de maand, indices 31.12.21=1 <27 jaar en 5+ 22 22 18 18 14 14 1 1 6 6 dec '1 dec '1 <27 jaar 5+ Gedurende 212 nam het aantal WW-uitkeringen geleidelijk steeds wat verder toe. In het 1 e kwartaal 213 zien we een sterkere stijging van +16%. Ook landelijk steeg het aantal WW-uitkeringen in het 1 e kwartaal sterk (+12%). Per eind maart 213 staat de teller in de regio op 5.472 WW-uitkeringen. De stijging doet zich in alle leeftijdsgroepen voor, maar is onder jongeren (+34%) wel duidelijk hoger dan gemiddeld. Onder 5+ is komt de toename (+12%) redelijk overeen met het gemiddelde. Per eind maart hadden 517 jongeren <27 en 2.47 ouderen 5+ een WW-uitkering. Figuur 4 Instroom WW (Werkplein Dordrecht) en, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder Werkplein Dordrecht naar leeftijd 5 5 4 4 3 3 2 2 1 1 2I 2 2 2 2 2I 2 2 2 2 <27 jaar 27-49 jaar 5+ Sinds het 2 e kwartaal van 212 ligt de toename van de WW-instroom in de regio boven het landelijk gemiddelde. In heel 212 was de instroom in de WW in de regio 24% hoger dan in 211, landelijk was dit 21%. Landelijk nam de groei van de instroom in het 1 e kwartaal van 213 licht af, maar in de regio nam deze verder toe, vooral onder jongeren. In stroomden in 212 1.381 jongeren (2% van de totale instroom) en 1.491 5 + -ers (21%) de WW in. Vergeleken met gemiddeld zijn dat naar verhouding meer jongeren en minder ouderen. De instroom in de WW in de nam in het 1 e kwartaal van 213 vooral toe in de bouw en de zorg. Nww De Nww nam in de 2 e helft van 212 meer toe dan landelijk. Ook in het 1 e kwartaal 213 was dat het geval: +16% in de regio en +11% landelijk. In 212 bleek dat de regionale toename deels te maken had met een administratieve inhaalslag en er daarom niet al te veel waarde aan de verschillen gehecht moet worden. De NWW <27 én de NWW 45+ groeide in 212 in de regio beiden sterker dan landelijk. Ook in het 1 e kwartaal 213 is dit het geval. Het aantal NWW-ers <27 steeg in de regio met 27% (landelijk +17%). Het aantal NWW-ers 45+ steeg in de regio met 12% (landelijk +1%). Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van gemiddeld. Wel staan er hier naar verhouding meer middelbaar opgeleiden ingeschreven. Voor oudere werkzoekenden kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde opleiding. Training on the job telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal jongeren zonder startkwalificatie. In de regio heeft 15% van de jongere Nww-ers niet meer dan basisonderwijs en nog eens een kwart alleen vmbo of mbo1. Het aantal middelbaar en hoger opgeleide Nww-ers is in 212 - net als landelijk - harder gegroeid dan het aantal lager opgeleide Nww-ers. Wel was dat verschil in de regio wat groter dan landelijk gemiddeld.
Figuur 5 Nww (Werkplein Dordrecht) en, per eind van de maand, indices 31.12.21=1 <27 jaar en 45+ 16 16 12 12 8 8 4 dec '1 4 dec '1 Drst <27 Ned <27 Drst 45+ Ned 45+ Figuur 6 Nww (Werkplein Dordrecht) en naar opleidingsniveau, eind december 212 < 27 jaar Drst 24% 2% 13% 29% 14% Drst 16% 24% 17% 33% 1% Ned 25% 19% 13% 26% 17% Ned 18% 26% 18% 27% 11% % 2% 4% 6% 8% 1% % 2% 4% 6% 8% 1% basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/vwo basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2 mbo 3/4/alg hbo/wo 2 Vacatures Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl) Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, Werkplein Dordrecht en nieuw ingediend openstaand 12 24 9 18 6 12 3 6 april '11 april '11 Werkplein Dordrecht (x1) Werkplein Dordrecht (x1) Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio s, Rijnmond en West- Brabant nieuw ingediend openstaand 4 8 3 6 2 4 1 2 april '11 april '11 Rijnmond West-Brabant Rijnmond West-Brabant
Het aantal nieuw ingediende vacatures in de regio daalde in het 4 e kwartaal van 212 fors. In januari zet die daling zich voort, in februari en maart zien we herstel. Niettemin ligt het aantal ingediende vacatures in het hele 1 e kwartaal 35% onder het niveau van een jaar eerder. Landelijk, waar het aantal ingediende vacatures ook in januari al toenam, is dit maar 16%. Ook in Rijnmond (-11%) en West Brabant (-1%) ontwikkelde het aantal ingediende vacatures zich gunstiger dan hier in de regio. Dat was ook in het 4 e kwartaal al het geval. Wat betreft de ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures loopt de regio minder uit de pas. Wel is ook hier de daling sinds het 4 e kwartaal groter dan landelijk en in Rijnmond en West-Brabant. Gemiddeld stonden er in het 1 e kwartaal van 213 hier in de regio 24% minder vacatures open dan een jaar eerder. Figuur 8 Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, kwartaal t.o.v. kwartaal eerder nieuw ingediend openstaand Werkplein Dordrecht Rijnmond West-Brabant Werkplein Dordrecht Rijnmond West-Brabant -4% -3% -2% -1% % 1% 2% 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1-4% -3% -2% -1% % 1% 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1 Toelichting: = Werkplein Dordrecht + Werkplein Gorinchem (CBS-vacature-enquête) Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS) (x 1.) kwartaal t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder 16 14 12 1 industrie/bouw transport handel/horeca/persdie* zakelijke diensten overheid/onderwijs zorg 8 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I -4% -3% -2% -1% % 212 Q3-211 Q3 212 Q4-211 Q4 213 Q1-212 Q1 * persdie:persoonlijke dienstverlening Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind 1 e kwartaal 213 stonden bij UWV-Werk.nl 45. vacatures open, het CBS komt via zijn vacature-enquête op ruim het dubbele (97.). Vanaf het 3 e kwartaal 211 daalt het aantal openstaande vacatures fors. Ook in het 1 e kwartaal van 213 zette deze daling door: er stonden eind maart 5. vacatures (5%) minder vacatures open dan begin van het jaar. Ten opzichte van eind maart vorig jaar zijn dat er 18% minder. De daling neemt nog niet af. Vooral in industrie/bouw (-27%) en transport (-23%) kromp het aantal vacatures ten opzichte van een jaar eerder fors. In de handel (incl horeca en persoonlijke diensten) neemt de krimp de laatste twee kwartalen af, bij overheid en onderwijs juist toe. In de overige sectoren fluctueert het beeld vooralsnog.
Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl In het 1 e kwartaal van 213 werden in de grote regio Rijnmond//West-Brabant 19% minder vacatures nieuw ingediend dan in het 4 e kwartaal van 212. Het aantal ingediende vacatures daalde vooral in de technische & industrieberoepen. Ook voor transportberoepen waren er minder nieuwe vacatures. Voor agrarische beroepen, medische en paramedische beroepen, informatica beroepen en openbare orde en veiligheid beroepen werden juist meer vacatures ingediend. Ondanks de daling van het aantal ingediende vacatures staan er per eind maart nog steeds veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals (elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook veel openstaande vraag naar commercieel employees en verzorgend personeel. Tabel 1 Ingediende vacatures 2Q4 en 213-Q1 en openstaand Tabel 2 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, mrt 213, per mrt 213, /Rijnmond/West-Brabant, naar beroep, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep beroep Drst/Rijnm/West-Br beroepsgroep openstaand nieuw open Drst Rijnm West- Br 2 213- I mrt 13 technische & industrie 8.723 5.646 3.294 elementaire beroepen 139 395 354 - monteurs 1.745 1.66 558 - technisch en industrie 96 216 65 - aannemers en installateurs 1.156 67 456 - verzorgend en dienstverlenend 39 143 273 - elektromonteur 1.57 669 317 - productiemedewerkers 632 436 377 - bouwvakkers 636 474 279 - bankwerkers en lassers 776 525 312 lagere beroepen 17 838 41 - weg- en waterbouwkundige arb 259 269 144 - technisch en industrie 17 36 282 - metaalarbeiders 262 23 145 - transport 23 129 97 economisch-administratief 2.655 2.528 1.12 - commercieel employees 925 897 444 - techn commercieel employees 419 293 132 mrt 13 mrt 13 mrt 13 - verzorgend en dienstverlenend 17 143 76 - boekhouders en secretaressen 325 333 111 middelbare beroepen 636 1.743 1.33 - technisch en industrie 395 858 578 verzorgen & dienstverlenend 1.173 1.195 1.13 - verzorgend en dienstverlenend 43 211 68 - verzorgend personeel 32 397 275 - economisch en administratief 115 373 283 - hulpkrachten horeca en verzorg 213 249 134 - openbare orde en veiligheid 22 15 27 - interieurverzorgers 185 35 198 transport 635 495 297 hogere en wetensch beroepen 19 642 266 - chauffeurs 464 427 249 - technisch en industrie 93 214 84 - economisch en administratief 46 126 76 agrarisch 187 217 118 - informatica 36 164 71 medisch en paramedisch 281 513 354 informatica 418 533 335 openbare orde en veiligheid 263 325 178 sociaal-cultureel 374 37 163 pedagogisch 117 16 6 14.839 11.969 6.931 1.138 3.631 2.162 Toelichting: : Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem
3 Bedrijvendynamiek Figuur 1 Startende bedrijven, per kwartaal 8 6 4 2 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I Het aantal startende ondernemingen in de is behoorlijk op peil gebleven en neemt - mede onder invloed van de economische crisis - zelfs trendmatig toe. Figuur 11 Faillissementen bedrijven 6 45 3 29 32 36 35 25 15 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I Het aantal faillissementen schommelt flink. In 21, 211 en 212 zijn er in de volgens cijfers van de KvK al schommelend zo n 25 faillissementen per kwartaal, met pieken in het 1 e en 3 e kwartaal. In het 1 e kwartaal 213 is het aantal faillissementen in de lager dan de jaren ervoor. Volgens cijfers van het CBS lag het landelijk aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) in het 1 e kwartaal van 212 2%, in het 2 e kwartaal 3%, in het 3 e kwartaal weer 2% en in het 4 e kwartaal 9% boven dezelfde periode een jaar eerder. Voor het 1 e kwartaal 213 komt het CBS op 17% meer faillissementen dan het jaar ervoor. Hoewel het dus om verschillende bronnen gaat, lijkt het op basis van deze gegevens met het aantal faillissementen hier in de regio dus zeer mee te vallen. 4 : banen van werknemers en uitzenduren Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1., en naar sector industrie 8 875 795 85 79 825 785 8 78 775 775 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I 75 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I bouw handel, transport, horeca 425 21 4 25 375 2 35 195 325 19 3 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I 185 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I
zakelijke diensten zorg 14 135 13 125 12 115 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I 14 135 13 125 12 115 I I I 9-I 9-9- 9-1-I 1-1- 1- I I I V I Het aantal banen (seizoengecorrigeerd) daalde in het 1 e kwartaal met,4%, de hoogste daling in 3 jaar. Ten opzichte van een jaar geleden zijn er nu bijna 1. banen minder, een daling van 1,3%. Op de schaal van de zou zo n daling uitkomen op ruim 1. banen minder. Het aantal banen kromp in alle sectoren, voor het eerst sinds jaren ook in de zorg (-,4%). De werkgelegenheid in de bouw kromp met -2,6% het hardst. In de bouw ligt het aantal banen nu 7% lager dan een jaar eerder. Ook bij de overheid (-1%) en het onderwijs (-,8%) kromp het aantal banen in het 1 e kwartaal fors. In de handel bleef de krimp in het 1 e kwartaal beperkt tot -,2%, de zakelijke diensten noteren zelfs een bescheiden groei van,1%. Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 211 industrie 3 3 2 2 1 1-1 1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 1 12 1 3-1 1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 1 12 1 3 techniek administratief 4 3 3 2 1 2 1-1 1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 1 12 1 3-1 1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 1 12 1 3 medisch 2 1-1 -2 1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 1 12 1 3 Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 212 lag dit aantal met uitzondering van periode 13 elke 4-weeksperiode onder het aantal van het jaar ervoor. In het 1 e kwartaal van 213 zet de daling zich voort. In alle sectoren was sprake van verdere krimp. De industrie doet het daarbij iets beter dan gemiddeld in de voorgaande kwartalen, techniek en administratief nog wat slechter. In de medische sector blijft de afname het grootst.
5 Vertrouwen Figuur 14 Consumentenvertrouwen (seizoengecorrigeerd) en producentenvertrouwen 1, saldi % pos en neg antwoorden 2 8 1 4-1 -2-3 -4-4 -5 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 1 2 3-8 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 1 2 3 1 stemmingsindicator van de industrie Het consumentenvertrouwen is onverminderd laag. In het 3 e kwartaal herstelde het vertrouwen enigszins, maar zakte in het 4 e kwartaal weer verder weg. Na een kort herstel in januari bereikte het vertrouwen in februari met -44 een nieuw dieptepunt. In maart is er weer enig herstel. Het producentenvertrouwen bereikte in oktober 212 een dieptepunt (-7,8). Daarna werden ondernemers weer wat optimistischer. In maart van dit jaar zakte het vertrouwen echter weer wat weg. 6 Vooruitzichten 1 e kwartaal 213 Conjunctuurenquête (CBS/KvK) o In maart verwachtte in de conjunctuurenquête van het CBS per saldo 17% van de ondernemers in de industrie en 15% van de ondernemers in de dienstverlening in de provincie Zuid-Holland voor de tweede drie maanden van 213 (verdere) krimp van de personeelssterkte. Ondernemers in de dienstverlening zijn daarmee weer wat optimistischer geworden. Dat gold aanvankelijk ook voor ondernemers in de industrie, maar in maart werd men toch weer wat pessimistischer. Beide groepen zijn iets pessimistischer dan landelijk gemiddeld. o Per saldo verwacht 13% van de ondernemers in de voor het 1 e kwartaal 213 afname van de personeelssterkte. Zij zijn daarmee optimistischer dan gemiddeld in Zuid-Holland. De vorige twee kwartalen waren zij nog wat pessimistischer. Figuur 15 Verwachtingen personeelssterkte lopend kwartaal, kring Drechtstreek en provincie Zuid-Holland 1-1 -2 en komende 3 maanden, per maand, provincie Zuid-Holland 1-1 -2-3 Zuid-Holland -3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 1 2 3 industrie dienstverlening Manpower Employment Outlook Survey 2 e kwartaal 213 o Voor het 2 e kwartaal van 213 verwacht 8% van de werkgevers een afname van het personeel, 3% een toename. Per saldo betekent dit een netto werkgelegenheidscijfer van -5%. Na seizoenscorrectie komt dit cijfer uit op -3%, een duidelijke verbetering t.o.v. het 1 e kwartaal (-8%). o De verwachtingen zijn onverminderd ongunstig in de bouw (netto werkgelegenheidscijfer -7%). De sector met de ongunstigste verwachting is nu echter de overheid en maatschappelijke diensten (-11%). o Ten opzichte van het 1 e kwartaal zijn met name bij de productiebedrijven, in de handel en horeca en in de zakelijke diensten de vooruitzichten verbeterd. In de zakelijke diensten is zelfs sprake van een netto werkgelegenheidscijfer van +4%. Bij de productiebedrijven is dat cijfer nog wel negatief (-4%), bij de handel/horeca komt het uit op.
213 Tabel 3 Vooruitzichten 213, procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor CPB DNB ING Rabo UWV 213 (mrt 213) (dec 212) (april 213) (mrt 213) (jan 213) - bruto binnenlands product -,5 -,6 -,7 -,75 -,5 - werkgelegenheid 1 -,5-1, -1,1 - werkloosheid 2 +12 +21 +6,5 +14 - bijstand +7,5 - ontstane vacatures -3 1 CPB en DNB: werkzame personen; UWV: banen van werknemers 2 CPB: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie; UWV: Niet-werkende werkzoekenden (Nww) De vooruitzichten voor heel 213 zijn ronduit slecht en door ING en Rabobank onlangs nog weer naar beneden bijgesteld. BBP en werkgelegenheid dalen verder, de werkloosheid groeit fors. In tegenstelling tot de vorige raming ziet het UWV ook in 213 de vacaturemarkt nog niet groeien. UWV De vooruitzichten van het UWV voor onze regio (de nieuwe arbeidsmarktregio = Werkplein Dordrecht) zijn niet langer slechter dan voor als geheel, maar liggen op hetzelfde niveau: Nww: regio +14%; landelijk +14% Bronnen: Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) Nww: UWV WERKbedrijf vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS bedrijvendynamiek: KvK faillissementen : t/m 24: faillissementen.com, vanaf 21: KvK faillissementen landelijk: CBS, Graydon, faillissementdossier.nl banen van werknemers : CBS gewerkte uitzenduren : ABU consumenten- en producentenvertrouwen : CBS vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie Lijst met afkortingen: BBP Bruto Binnenlands Product Wwb Wet werk en bijstand WIJ Wet Investeren in Jongeren (per 1.1.212 afgeschaft) WW Werkloosheids Wet Nww Niet werkende werkzoekenden SDD Sociale Dienst UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen ABU Algemene Bond Uitzendondernemingen CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CPB Centraal Planbureau CEP Centraal Economisch Plan (van CPB) MEV Macro Economische Verkenning (van CPB) DNB De se Bank EC Europese Commissie KvK Kamer van Koophandel ILO International Labour Organization Frans Winterwerp en Ingrid Soffers Postbus 619, 33 AP Dordrecht ocd@drechtsteden.nl mei 213 (78) 77 39 5 www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl