Trends in arbeid Senioren in de instroom of is het uitstroom?, Eindhoven, Joost van Genabeek
Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt De beroepsbevolking in Nederland wordt ouder (en vrouwelijker en kleurrijker) De instroom van jongere werknemers neemt af (in verhouding tot de vervangingsvraag) De potentiële beroepsbevolking wordt kleiner (niet gelijk verdeeld over het land)
Groene en grijze druk van 1950 tot 2050 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1950 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Consequenties van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt De arbeidsparticipatie moet omhoog Werkenden moeten langer doorwerken Arbeidsmarktpositie oudere werknemers moet verbeteren Werkenden moeten meer uren gaan maken (vrouwen) Arbeidsproductiviteit moet ook omhoog
Ontwikkeling netto arbeidsparticipatie 55 plus (CBS statline, 2008) 60% 50% 40% 30% 26% 28% 29% 31% 34% 35% 36% 38% 38% 38% 40% 43% 20% 10% 0% 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Situatie ouderen (55-65 jaar) in 2008 CBS statline, 2009) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% mannen vrouwen 55-60 60-65 werkend werkloos VUT WAO/WIA niet werkend
Percentage zelfstandigen onder de werkenden 2002 2008 (CBS statline, 2009) 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 12% 13% 13% 13% 13% 13% 13% 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Percentage zelfstandigen onder de werkenden naar leeftijd 2008 (CBS statline, 2009) 25% 20% 20% 15% 15% 15% 13% 10% 9% 5% 4% 0% 15-25 25-35 35-45 45-55 55-65 totaal
Effecten van ontwikkelingen arbeidsmarkt Gezondheid en vitaliteit worden minder (nemen af met leeftijd) Chronisch ziekten (diabetes, COPD en astma) en leefstijlgebonden aandoeningen nemen toe (Bupa UK Health Insurance) Psychische klachten zullen onder werknemers met 5% stijgen (idem) Hartklachten stijgen met 11% (idem) Diabetes stijgt tot 2025 met 80% (van 740.000 naar 1,3 miljoen; RIVM) Ziekteverzuim en arbeidsongeschikheid gaan (weer) toenemen
Vitaliteit van de beroepsbevolking o.b.v. NEA NEA 2005-2006: Vitaliteit naar leeftijd 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 12% 14% 33% 14% 15% 35% 17% 18% 30% 23% 20% 26% 25% 23% 19% 18% 18% 29% door aandoening beperkt niet-gezond én niet-vitaal gezond óf vitaal 30% 20% 10% 41% 35% 35% 31% 32% 34% gezond én vitaal 0% <25 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar >55 jaar Totaal
Verzuim en vitaliteit beroepsbevolking o.b.v. NEA NEA 2005-2006: Verzuim naar vitaliteit 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 4% 13% 24% 59% 8% 18% 28% 47% 10% 21% 24% 45% 24% 25% 19% 31% Meer dan 20 werkdagen T/m 20 werkdagen T/m 5 werkdagen Geen verzuim 10% 0% gezond én vitaal gezond óf vitaal niet-gezond én nietvitaal door aandoening beperkt
Ziekteverzuim percentage naar leeftijdsklasse (2005) 7 6 5 4 3 3,4 4,3 5,4 6,1 2 1 0 1,6 15-25 25-35 35-45 45-55 55-65
Werk is veranderd
Net zoals de maatschappij
Wat verandert er aan het werk? Verdienstelijking Nieuwe technologieën Flexibilisering van arbeid Upgrading en downgrading
Aandeel sectoren in de werkgelegenheid o.b.v. CPB scenario transatlantic market
Nieuwe technologieën Virtualisering, automatisering, robotica en veiligheidstechnologie Maken mogelijk: Grotere afstand tussen persoon en risicovolle activiteiten en materialen; Veiligere arbeidsomstandigheden; Minder fysiek en meer cognitief presteren.
Kansen voor oudere werknemers Minder fysieke belasting van werk door: Verdienstelijking van de economie Nieuwe technologieën Ervaring van ouderen: omgang met psychische belasting Verandering van het werk: job crafting job carving Zelfstandigheid
Dank voor uw aandacht Wilt u meer weten? Dr. Joost van Genabeek TNO Kwaliteit van Leven - Arbeid Postbus 718 2130 AS Hoofddorp T 023 554 95 43 E-mail: joost.vangenabeek@ tno.nl Website: www.tno.nl