Aan de raad AGENDAPUNT 3 ALDUS BESLOTEN 11 JUNI 2009 Doetinchem, 3 juni 2009 Actualisering welstandsbeleid Voorstel: Als kader voor de actualisering van het welstandsbeleid vaststellen: 1. Er moet één integrale welstandsnota komen voor de gehele gemeente, die streng toetst waar nodig en soepel waar mogelijk. 2. De criteria moeten leesbaar en begrijpelijk zijn en dusdanig helder dat er geen sprake kan zijn van verschillen in interpretatie. 3. Om tot vereenvoudiging te komen, wordt gekozen voor optie 1: in meer gebieden alleen op hoofdlijnen sturen, waarbij wordt uitgegaan van twee welstandszones. 4. Om tot versoepeling te komen, vormt de zogenaamde 'voor- en achterkant benadering' een belangrijke mogelijkheid. 5. In woongebieden dient hierbij voor achterkanten alleen de begane grond als welstandsvrij te worden aangewezen. 6. Om meer duidelijkheid te geven aan de burger dienen onder andere de gebiedstypologieën te worden verfijnd. 7. In de welstandsnota dient duidelijk te worden geformuleerd wat de relatie is tussen de welstandsnota en andere ruimtelijke plannen. 8. De excessenregeling dient uitgebreid in de welstandsnota te worden omschreven. 9. In de welstandsnota dienen actuele thema's te worden beschreven, zoals cultuurhistorie, dakopbouwen, reclame, agrarische megabedrijven, vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen, nieuwe landgoederen en windmolens. 10. Bij toekomstige nieuwe ontwikkelingen dienen vooraf ruimtelijke kaders (stedenbouwkundig en architectonisch) te worden opgesteld. 11. Voor het opstellen van ruimtelijke kaders dient een format te worden ontwikkeld, zowel naar inhoud als naar proces. 12. De toetsing dient te geschieden door een breed samengestelde, onafhankelijke commissie van deskundigen, eventueel aangevuld met een burgerlid. 13. Het Gelders Genootschap kan aan deze rol als professionele en onafhankelijke toetsingsinstantie het beste invulling blijven geven. 14. De werkzaamheden van de welstandscommissie en de monumentencommissie dienen te worden afgestemd, zodat er een integraal advies kan worden gemaakt. 15. Het wekelijkse spreekuur van de rayonarchitect namens de welstandscommissie wordt als zeer positief ervaren. Dit dient te worden gehandhaafd. 16. De welstandsnota dient digitaal raadpleegbaar te worden op internet, zodat deze toegankelijker wordt voor de burger. 17. Om het welstandsbeleid voor de burger toegankelijker te maken, dient een folder te worden samengesteld over het welstandstoezicht, die een burger krijgt wanneer hij een bouwplan indient.
De gemeente Doetinchem beschikt sinds enige jaren over twee welstandsnota's. De welstands-nota van Doetinchem en de welstandsnota van Wehl zijn beide vastgesteld in juli 2004. Medio 2006 is het welstandsbeleid van de gemeente geëvalueerd. Hieruit is naar voren gekomen dat vanuit de ambtelijke organisatie behoefte is aan een specifieker beleid, terwijl er bij u geluiden opgaan voor het versoepelen en misschien wel afschaffen van het welstandsbeleid. Een gezamenlijke wens is te komen tot één gebiedsgerichte welstandsnota voor de gemeente, die streng toetst waar nodig en soepel toetst waar mogelijk. 2 Doetinchem, 3 juni 2009 Daarom is het project herziening welstandsnota gestart. Het doel van dit project is in beeld te brengen wat de problematiek is met betrekking tot het huidige welstandsbeleid. Dit heeft geleid tot de ter inzage liggende nota. Daarnaast geeft de nota inzicht in mogelijke modernisering, vereenvoudiging en verandering van het welstandsbeleid. De bedoeling is dat u deze nota vaststelt als kader voor het ontwikkelen van een nieuw welstandsbeleid. Proces De werkzaamheden met betrekking tot de evaluatie van het welstandsbeleid worden in enkele stappen verricht: - Analyse jaarverslag 2007 van de welstandscommissie. - Interviews met personen in de gemeentelijke organisatie die nauw betrokken zijn bij het welstandsbeleid. - Opstellen van de nota Evaluatie welstandsbeleid. Deze nota hebben wij op 4 november 2008 besproken en is daarna in de informatieve raadsbijeenkomst van 11 december 2008 behandeld. - Op basis daarvan is de nota Evaluatie welstandsbeleid Doetinchem definitief gemaakt en is nu in procedure voor het vaststellen van het kader. De nieuwe welstandsnota volgt rond de zomer 2009. - De op te stellen herziene welstandsnota zal aan u worden voorgelegd met het verzoek deze vrij te geven voor inspraak. - Na het verwerken van eventuele aanpassingen die voortkomen uit de inspraakperiode, bieden wij u de definitieve welstandsnota ter vaststelling aan. Inhoud Uit analyse van het jaarverslag 2007 van de welstandscommissie komen enkele wensen naar voren: - Via internet kunnen de klantvriendelijkheid en toegang tot het welstandsbeleid worden verbeterd. - Een jaarlijks overleg met de wethouder en raadscommissie zorgt voor een eigentijds beleid. - Voor gebieden zoals het buitengebied en industriële zones wordt de toetsing op reclame als te algemeen ervaren. Er wordt een meer specifiek kader aanbevolen. - Het is gewenst meer draagvlak onder de inwoners te creëren. Uit de interviews met de verantwoordelijke wethouder, twee raadsleden, de medewerkster cultuurhistorie, een juridisch medewerkster en een medewerker bouwvergunningen/ monumenten en de rayonarchitect kan een aantal conclusies worden getrokken.
Het welstandsbeleid/de welstandsnota's - Het welstandsbeleid als kwaliteitsinstrument staat niet ter discussie. - De welstandsnota's van Doetinchem en Wehl sluiten niet op elkaar aan. - Het welstandsbeleid, zoals weergegeven in de welstandsnota's, is te globaal en geeft aanleiding tot verschillende interpretaties. Het beleid moet explicieter worden gemaakt. De welstandscriteria moeten concreet en helder zijn, zodat zij door verschillende personen op eenzelfde manier worden geïnterpreteerd. De nota van Wehl geeft qua systematiek meer helderheid dan die van Doetinchem. - Het welstandsbeleid moet zich meer richten op gebieden waar veel mensen komen, bijvoorbeeld de centra, en op plekken met veel kwaliteit, bijvoorbeeld bijzondere projecten of karakteristieke gebieden. In andere gebieden is een welstandstoets minder van belang. Sommige gebieden kunnen welstandsvrij worden gemaakt.
3 Doetinchem, 3 juni 2009 - Er moet een goede afstemming plaatsvinden tussen welstand en de disciplines stedenbouw en cultuurhistorie. De nota Doetinchem: Cultuurhistorierijk! vormt hierbij een belangrijk beleidsdocument. - De welstandscommissie hanteert nu ook andere beleidsdocumenten dan alleen de welstandsnota s. Juridisch gezien is dit niet correct. Ontwikkelingen - De huidige welstandsnota's zijn met name bedoeld voor de beheersituatie. Voor klein-schalige ontwikkelingen zijn de welstandsnota's ook goed te gebruiken. - De welstandsnota's anticiperen niet op nieuwe, wat meer grootschalige ontwikkelingen. - Voor nieuwe ontwikkelingslocaties is het gewenst om architectonische criteria op te stellen, in samenhang met het stedenbouwkundig plan. - In het Masterplan Schil is het kader vastgelegd waarbinnen de stad Doetinchem zich kan en mag ontwikkelen. Het Masterplan Schil vormt de leidraad voor nieuwe ontwikkelingen. In het masterplan is een kaart opgenomen waarop transformatiegebieden en stads-reparatiegebieden zijn aangegeven. De stadsreparatiegebieden betreffen de oude linten. Hier zou het historische karakter dat in de loop van de tijd is verdwenen, weer terug moeten komen. In de transformatiegebieden is veel meer ruimte voor moderne expressies. Deze ambitie wordt echter op verschillende manieren vertaald door enerzijds de politiek en anderzijds de ambtenaren en de welstandscommissie. Er moet veel duidelijker worden geformuleerd wat de bedoeling is. - Voor de nieuwe ontwikkelingen in het masterplan moet vooraf helder zijn wat het speelveld is. In de welstandsnota zouden per project uit het masterplan welstandscriteria geformuleerd moeten worden. Ook zouden er welstandscriteria moeten worden opgesteld voor andere toekomstige ontwikkelingen in de gemeente, bijvoorbeeld in het centrum van Gaanderen. Welstandscommissie - Over het algemeen is men tevreden over de kwaliteit van de welstandscommissie. - De welstandscommissie voert het welstandsbeleid van de gemeente uit. Dat wordt nu echter nog niet zo ervaren. Er is dan ook vanuit de politiek wat weerstand tegen de huidige welstandscommissie. Het Gelders Genootschap wordt als te autonoom ervaren. - Het is gewenst om de welstandscommissie en de monumentencommissie samen te voegen, zodat er één integraal advies kan worden gemaakt. Landelijke bepalingen en wetgeving In oktober 2008 heeft de regering het voorstel van de commissie-wallage overgenomen en als kabinetsvoorstel naar buiten gebracht. De commissie- Wallage heeft onder andere voorgesteld om de verplichting van de onafhankelijke welstandscommissies uit de Woningwet te schrappen. Dit voorstel beoogt echter niet om welstand als kwaliteitsinstrument op te doeken. Het voor-stel wil alleen ruimte scheppen voor ambtelijke toetsing. Aanbevolen
wordt om de onafhanke-lijke welstandscommissie als toetsingsinstantie te handhaven. Afhankelijk van de nota zullen wij een definitief voorstel hierover doen. Communicatie - De toegankelijkheid van de welstandsnota voor de burger kan worden verbeterd. Op internet zijn de welstandsnota's wel als tekst beschikbaar, maar niet digitaal raadpleegbaar. - De benaderingswijze van de welstandscommissie richting de burgers wordt als positief ervaren. Dit geldt ook voor het wekelijkse spreekuur, waarin burgers en ontwerpers zich - voorafgaand aan het indienen van een plan - kunnen laten voorlichten door en vragen kunnen stellen aan de welstandscommissie.
4 Doetinchem, 3 juni 2009 - Er is geen duidelijk beeld van hoe de burgers de welstandstoetsing ervaren. De politiek hoort vooral de situatie waarbij bouwplannen worden afgewezen en dat zijn er niet zo veel. Voorbeelden waar de advisering goed werkt, hoort men niet of nauwelijks. Kanttekeningen naar aanleiding van onze vergadering van 4 november 2008 - Noch uit het jaarverslag, noch uit de interviews komt duidelijk naar voren hoe burgers de welstandstoetsing ervaren. De percentages uit het jaarverslag zeggen niets over klant-tevredenheid. - De politiek hoort vooral de situaties waarbij bouwplannen worden afgewezen of waarbij plannen worden aangepast om maar goedkeuring te verkrijgen, terwijl de aanvrager eigenlijk iets anders wil. Voorbeelden waar de aanvrager wel tevreden is over de advisering hoort men niet of nauwelijks. - Naar de indruk van de wethouders legt de advisering van de welstandscommissie de nadruk te veel op modern bouwen. De wethouders hebben de indruk dat de burgers zelf veel traditioneler willen bouwen en meer in stijl van de bestaande woningen. - Momenteel wordt in een aantal plannen gewerkt met een projectbouwmeester (coördinerend architect), die de plannen aanstuurt en begeleidt, en vervolgens in plaats van de welstandscommissie de plannen toetst. Wij willen deze werkwijze ook graag betrokken hebben in de discussie. Het gevaar bestaat dat de persoonlijke opvattingen van de project-bouwmeester een te grote rol gaan spelen in de advisering en planvorming. Vervolg naar aanleiding van de informatieve raadsbijeenkomst van 11 december 2008 De discussie in de informatieve raad riep bij ons de vraag op of het voorgestelde kader wel leidt tot de gewenste ontwikkelingen in de beeldkwaliteit van Doetinchem. Dit heeft voor ons geleid tot de behoefte om twee varianten uit te werken voor vereenvoudiging van het welstandsbeleid. Het streven naar ruimtelijke kwaliteit enerzijds en de welstand zoveel mogelijk vrijlaten anderzijds bemoeilijkt het maken van een keuze. De volgende twee opties zijn in de nota uitgewerkt: - Optie 1: in meer gebieden alleen op hoofdlijnen sturen, waarbij wordt uitgegaan van twee welstandszones. - Optie 2: juist geen onderscheid maken in welstandszones. Wij hebben gekozen voor optie 1. - De overheid stuurt vooral daar waar het grote impact heeft op de samenleving. - Het basisniveau geeft zo min mogelijk 'betutteling' door de overheid. - Een systeem met twee zones is simpel en gemakkelijk uit te leggen aan de burger. Nadelen: - Bij het basisniveau is de kans op verrommeling groter. Dit geldt zeker voor de woon-wijken. De waarde van onroerend goed wordt vooral bepaald door de kwaliteit van de omgeving.
- Er ontstaat een verschil tussen gebieden waar actief gestuurd wordt en gebieden waar alleen 'op de winkel wordt gepast'. Aan het verblijfsklimaat in de woonwijken wordt in deze periode minder waarde gehecht. Het ruimtelijk kwaliteitsbeeld lijkt zich dan vooral te richten op winkelend en recreërend publiek, en minder op de bewoners. Optie 1 heeft verschillende voordelen. Een ervan is dat de gemeente alleen daar stuurt waar het grote uitwerking op de samenleving heeft. In ontwikkelingsgebieden zal in beginsel strak worden gestuurd op kwaliteit. Na realisering kan deze sturing vrijgelaten worden, de kwaliteit zal als vanzelf behouden blijven. Een ander voordeel is dat werken met een basisniveau zo min mogelijk betutteling door de overheid geeft. Daarnaast is een systeem met twee zones simpel en gemakkelijk uit te leggen aan de burger.
5 Doetinchem, 3 juni 2009 Er zijn ook enkele nadelen aan deze optie. Bij het werken met een basisniveau is de kans op verrommeling wat groter. Verder ontstaat er een verschil tussen gebieden waar actief gestuurd wordt (met name het centrum) en gebieden waar alleen een basisniveau wordt gehandhaafd (met name de woonwijken). Wij achten de voordelen aanmerkelijk groter dan de nadelen. Daarom adviseren wij u te kiezen voor optie 1 en het kader vast te stellen zoals door ons is voorgesteld. Zodra u het kader hebt vastgesteld, nemen wij fase 2 van het project ter hand. Die fase behelst de inhoudelijke invulling van het kader. Wij beginnen met het opstellen van een herziene welstandsnota. De herziene nota zal te zijner tijd worden vrijgegeven voor inspraak. Eventuele aanpassingen die voortkomen uit de inspraak zullen worden verwerkt, waarna wij de welstandsnota tot slot ter vaststelling aan u voorleggen. Burgemeester en wethouders van Doetinchem, De secretaris, De burgemeester, ING. N. VAN WAART DRS. H.J. KAISER
De raad van de gemeente Doetinchem; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders over actualisering van het welstands-beleid en met overname van de in dat voorstel vermelde overwegingen; gelet op artikel 12a van de Woningwet 2002; b e s l u i t : 1. Er moet één integrale welstandsnota komen voor de gehele gemeente, die streng toetst waar nodig en soepel waar mogelijk. 2. De criteria moeten leesbaar en begrijpelijk zijn, en dusdanig helder dat er geen sprake kan zijn van verschillen in interpretatie. 3. Om tot vereenvoudiging te komen, wordt gekozen voor optie 1: in meer gebieden alleen op hoofdlijnen sturen, waarbij wordt uitgegaan van twee welstandszones. 4. Om tot versoepeling te komen, vormt de zogenaamde 'voor- en achterkant benadering' een belangrijke mogelijkheid. 5. In woongebieden dient hierbij voor achterkanten alleen de begane grond als welstandsvrij te worden aangewezen. 6. Om meer duidelijkheid te geven aan de burger dienen onder andere de gebiedstypologieën te worden verfijnd. 7. In de welstandsnota dient duidelijk te worden geformuleerd wat de relatie is tussen de welstandsnota en andere ruimtelijke plannen. 8. De excessenregeling dient uitgebreid in de welstandsnota te worden omschreven. 9. In de welstandsnota dienen actuele thema's te worden beschreven, zoals cultuurhistorie, dakopbouwen, reclame, agrarische megabedrijven, vrijkomende agrarische bedrijfs-gebouwen, nieuwe landgoederen en windmolens. 10. Bij toekomstige nieuwe ontwikkelingen dienen vooraf ruimtelijke kaders (stedenbouw-kundig en architectonisch) te worden opgesteld. 11. Voor het opstellen van ruimtelijke kaders dient een format te worden ontwikkeld, zowel naar inhoud als naar proces. 12. De toetsing dient te geschieden door een breed samengestelde, onafhankelijke commissie van deskundigen, eventueel aangevuld met een burgerlid. 13. Het Gelders Genootschap kan aan deze rol als professionele en onafhankelijke toetsings-instantie het beste invulling blijven geven. 14. De werkzaamheden van de welstandscommissie en de monumentencommissie dienen te worden afgestemd, zodat er een integraal advies kan worden gemaakt. 15. Het wekelijkse spreekuur van de rayonarchitect namens de welstandscommissie wordt als zeer positief ervaren. Dit dient te worden gehandhaafd. 16. De welstandsnota dient digitaal raadpleegbaar te worden op internet, zodat ze toegankelijker wordt voor de burger. 17. Om het welstandsbeleid voor de burger toegankelijker te maken, dient een folder te worden samengesteld over het welstandstoezicht, die een burger krijgt wanneer hij een bouwplan indient. Aldus besloten in zijn vergadering van 11 juni 2009,
, griffier, voorzitter