Ouderschapsverlof Het recht op ouderschapsverlof is in hoofdstuk 6 van de Wet arbeid en zorg geregeld. De CAO Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening kent een aantal aanvullingen op de wet. Deze zijn opgenomen in artikel 7.7.2 van de CAO. Hieronder worden eerst de bepalingen uit de Wet arbeid en zorg behandeld en daarna volgen de aanvullende bepalingen uit de CAO. Wet Arbeid en zorg (Hoofdstuk 6) Wie heeft recht op ouderschapsverlof? De werknemer heeft recht op ouderschapsverlof indien aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: De werknemer is minimaal één jaar in dienst bij de werkgever. Voor de berekening van de termijn van één jaar worden perioden, die elkaar opvolgen met een onderbreking van niet meer dan drie maanden samengeteld. Hierop geldt een uitzondering voor werknemers die al ouderschapsverlof genoten bij de vorige werkgever. De werknemer heeft een kind jonger dan acht jaar. Het kan hierbij gaan om een eigen kind, erkend kind, adoptiekind of een kind dat volgens de gemeentelijke basisadministratie bij de werknemer woont en dat door hem duurzaam wordt verzorgd en opgevoed. Ouderschapsverlof is een individueel recht: beide ouders kunnen ieder apart gebruik maken van de regeling, tegelijkertijd of na elkaar. Meerlingen De werknemer heeft per kind recht op ouderschapsverlof. Als de werknemer bijvoorbeeld een tweeling krijgt, heeft hij voor ieder kind een apart recht op ouderschapsverlof. Omvang ouderschapsverlof Het maximum aantal uren van het verlof wordt bepaald door de gemiddelde arbeidsduur per week van de werknemer te vermenigvuldigen met 26. 1
Standaardregeling ouderschapsverlof Het verlof wordt in beginsel per week opgenomen gedurende een aaneengesloten periode van ten hoogste 12 maanden en bedraagt ten hoogste de helft van de arbeidsduur. De andere helft van de werkweek blijft werknemer dan werken. De werknemer heeft een arbeidsovereenkomst van 32 uur per week; hij gaat voor één jaar 16 uur per week werken en hij neemt 16 uur per week ouderschapsverlof op. Als de werknemer op deze wijze het verlof opneemt (standaardregeling), dan moet de werkgever hier zonder meer mee instemmen. Hij kan wel bezwaar maken tegen de spreiding van de verlofuren die de werknemer voorstelt. In overleg met werkgever kan worden afgeweken van deze standaardverdeling. De werknemer kan de werkgever verzoeken om: gedurende een langere periode verlof op te nemen; het verlof op te delen in maximaal zes perioden, waarbij iedere periode ten minste een maand bedraagt; meer uur verlof per week op te nemen dan de helft van de arbeidsduur per week. De werkgever kan het verzoek van de werknemer afwijzen indien een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang zich hiertegen verzet. Melding ouderschapsverlof De werknemer dient het ouderschapsverlof schriftelijk en ten minste 2 maanden voordat het verlof ingaat bij de werkgever aan te vragen. De aanvraag dient de volgende gegevens te bevatten: datum ingang ouderschapsverlof; Indien de werknemer het verlof aansluitend aan het bevallingsverlof op wil nemen kan hij de vermoedelijke datum van de geboorte aangeven; aantal uur ouderschapsverlof per week en de duur van het ouderschapsverlof; spreiding van deze uren over de week. Deze afspraken liggen vast. Alleen in bijzondere omstandigheden is hiervan af te wijken (zie: Kan de werknemer het ouderschapsverlof tussentijds stopzetten? ). Indien de werknemer het ouderschapsverlof in delen op wil nemen, dient hij dit bij de aanvraag te vermelden. Voor ieder gedeelte van het verlof geldt, dat dit ten minste 2 maanden voor de geplande ingangsdatum van dat gedeelte wordt aangevraagd. Geeft de werknemer niet van tevoren aan dat hij zijn verlof in delen op wil nemen, dan vervalt na afloop van dit verlof het restant van het ouderschapsverlof. Let wel: In het kader van het goedwerkgeverschap is het raadzaam de werknemer op deze consequentie van zijn keuze te wijzen. Kan de werknemer ouderschapsverlof tussentijds stopzetten? 2
Uitgangspunt bij ouderschapsverlof is dat een werknemer gebonden is aan de melding ouderschapsverlof. Bij stopzetting of onderbreking, vervalt het recht op de rest van het verlof. Indien de werknemer het verlof heeft opgedeeld in bijvoorbeeld drie periodes, dan vervalt slechts het verlof over de betreffende periode. De werkgever hoeft aan een dergelijk verzoek niet eerder te voldoen dan vier weken na het indienen hiervan. De werkgever kan het verzoek tot tussentijds stopzetten weigeren, indien een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang zich hiertegen verzet. Uitzondering: Houdt het verzoek verband met zwangerschap, bevalling of adoptie dan mag de werkgever het verzoek niet weigeren. Bij stopzetting van het verlof om één van de hiervoor genoemde reden, mag de werknemer het restant van het ouderschapsverlof op een latere datum opnemen. Wel geldt ook hier de bepaling dat de werkgever niet eerder hoeft te voldoen dan vier weken na het verzoek. Tussentijdse wijziging arbeidsduur gedurende ouderschapsverlof Indien de arbeidsduur wijzigt gedurende het ouderschapsverlof, wordt de omvang van het resterende ouderschapsverlof als volgt berekend: het aantal reeds opgenomen uren ouderschapsverlof wordt omgerekend naar het aantal weken genoten voltijds verlof, uitgaande van de oorspronkelijke arbeidsduur per week. Dat aantal wordt in mindering gebracht op 26 weken voltijdsverlof Het restant is het aantal weken voltijds verlof, uitgaande van de nieuwe arbeidsduur per week. Dit levert het aantal uren verlof op dat nog mag worden opgenomen. De oorspronkelijke arbeidsduur is 32 uur en de nieuwe arbeidsduur 24 uur. In de eerste periode van het verlof neemt de werknemer gedurende 12 weken 16 uur ouderschapsverlof per week op (totaal 192 uur). Dit komt overeen met zes weken voltijds verlof voor een werknemer met een 32-urige werkweek. De werknemer had recht op 26 keer de arbeidsduur per week en zes weken zijn inmiddels verbruikt. In totaal heeft de werknemer dus nog recht op 20 weken voltijds verlof gebaseerd op de nieuwe arbeidsduur. Uitgaande van een arbeidsduur per week is dat 20 keer 24 uur = 480 uur verlof. Aanpassen werktijden na afloop ouderschapsverlof Als de werknemer na afloop van het ouderschapsverlof nog extra tijd nodig heeft voor de zorg voor zijn kind, dan kan hij de werkgever verzoeken om aanpassing van de werktijden (de tijdstippen waarop gewerkt dient te worden). Het gaat dan om een tijdelijke aanpassing van één jaar of langer als hij dat met zijn werkgever overeenkomt. De werkgever is niet verplicht dit verzoek toe te staan. Het verzoek tot aanpassing van de werktijden moet de werknemer drie maanden voor afloop van het verlof bij de werkgever indienen. De werkgever is verplicht uiterlijk vier weken voor de afloop van het ouderschapsverlof een beslissing te nemen. 3
Vakantie-opbouw De werknemer bouwt geen vakantieverlof op over de uren dat hij ouderschapsverlof geniet De werknemer met een arbeidsovereenkomst van 32 uur, die 12 uur ouderschapsverlof opneemt, bouwt alleen vakantieverlof op over de 20 uur die hij blijft werken. Aanvullende bepalingen in de CAO Vergoeding bij ouderschapsverlof (art. 7.7.2 lid 3 van de CAO): Het wettelijk ouderschapsverlof is een onbetaalde verlofvorm. In de Wet arbeid en zorg is dan ook geen bepaling te vinden waarin geregeld is, dat de werknemer een vergoeding ontvangt gedurende het ouderschapsverlof. De CAO kent de werknemers die ouderschapsverlof opnemen wel gedurende een bepaalde periode een vergoeding toe. De vergoedingsregeling is als volgt: de Als de werknemer ouderschapsverlof opneemt wordt gedurende de eerste twaalf maanden van het verlof over de opgenomen verlofuren een vergoeding ter hoogte van 40% van het salaris betaald over hoogstens de helft van de in de arbeidsovereenkomst vastgelegde gemiddelde omvang van het dienstverband per week. Indien verlof wordt opgenomen over een periode van meer dan een jaar, wordt na twaalf maanden geen vergoeding meer betaald over de opgenomen ouderschapsverlofuren. De werknemer heeft een arbeidsovereenkomst van 36 uur. Zijn totale recht op ouderschapsverlof bedraagt 936 uur (26 x 36 uur). Hij neemt gedurende 20 weken 20 uur = 400 uur ouderschapsverlof op. Gedurende deze 20 weken heeft hij recht op een ouderschapsverlofvergoeding van 40% van zijn salaris over 18 uur. De vergoeding wordt immers uitbetaald over hoogstens de helft van de gemiddelde arbeidsomvang per week; de helft bedraagt in dit geval 18 uur. Over 2 uur ouderschapsverlof ontvangt hij geen vergoeding. Over de 18 uur die hij werkt, krijgt hij gewoon zijn salaris uitbetaald Als de werknemer er voor kiest om het ouderschapsverlof in maximaal zes perioden op te nemen en hij legt deze periodes vooraf vast, dan wordt een ouderschapsverlofvergoeding van 40% van het salaris tot hoogstens de helft van de in de arbeidsovereenkomst vastgelegde gemiddelde omvang van het dienstverband per week betaald voor zover het verlof wordt opgenomen binnen een periode van maximaal 12 maanden. Over het geplande verlof dat buiten deze periode van 12 maanden valt, wordt geen salaris betaald. Als de werknemer de perioden niet vooraf vastlegt, ontvangt de werknemer voor het opgenomen verlof een vergoeding van 10% van het salaris. Dit 4
gedurende maximaal 12 maanden en tot hoogstens de helft van de in de arbeidsovereenkomst vastgelegde gemiddelde omvang van het dienstverband per week. Grondslag vergoeding (artikel 7.7.2 lid 4 CAO) De vergoeding bij ouderschapsverlof wordt minimaal berekend op basis van een voltijd bruto salaris van 2.181, -. Als de werknemer tijdens het verlof besluit tot wijziging van de verlofduur wordt over de gehele verlofperiode een correctie toegepast, in overeenstemming met de hierboven opgenomen vergoedingsregeling. Pensioen, vakantietoeslag, en eindejaarsuitkering (artikel 7.7.2 leden 7 en 9 CAO) Bij vrijwillige voortzetting door de werknemer van de pensioenopbouw tijdens het ouderschapsverlof, betaalt de werkgever het werkgeversaandeel in de pensioenpremie gedurende een periode van maximaal 24 maanden per kind. De vergoeding bij ouderschapsverlof wordt meegenomen bij de berekening van de vakantietoeslag (artikel 4.7 CAO) en de eindejaarsuitkering (artikel 4.8 CAO). Beëindiging arbeidsovereenkomst tijdens of binnen 6 maanden na afloop van het ouderschapsverlof (artikel 7.7.2 lid 6 CAO) Als de werknemer de arbeidsovereenkomst op zijn verzoek beëindigt, tijdens of binnen 6 maanden na het einde van het betaalde ouderschapsverlof, dan betaalt hij de vergoeding over het opgenomen ouderschapsverlof aan de werkgever terug. Dit is niet het geval wanneer de werknemer ontslag neemt nadat de werkgever zijn verzoek om de arbeidsduur aan te passen aan de arbeidsduur tijdens het ouderschapsverlof heeft geweigerd. 5
Veel gestelde vragen Vraag: Ik heb een werknemer die ouderschapsverlof heeft aangevraagd en de verlofperiode wil gaan gebruiken om zijn huis te verbouwen. Kan ik zijn verzoek om ouderschapsverlof weigeren? Antwoord: Het ouderschapsverlof is ingevoerd om werknemers in staat te stellen om ouderschapstaken met betaalde arbeid te combineren en om vrouwen voor het arbeidsproces te behouden. In de wet is echter niet bepaald, dat de werknemer het verlof hiervoor dient te gebruiken. Wat de werknemer daadwerkelijk gaat doen gedurende het ouderschapsverlof is dus een privé-aangelegenheid. De werkgever kan het verlof daarom niet weigeren of intrekken indien de werknemer het ouderschapsverlof niet besteedt aan de opvoeding van zijn kind(eren). Vraag: Ik heb een werknemer met een arbeidsovereenkomst van 28 uur. Hij heeft gedurende een half jaar 12 uur ouderschapsverlof opgenomen. Hij is nu ziek geworden. Wat gebeurt er nu met het ouderschapsverlof? Antwoord: Bij ziekte van de werknemer loopt het ouderschapsverlof van de werknemer gewoon door. Zijn loon wordt net als voor het intreden van de ziekte over 16 uur doorbetaald en hij ontvangt een ouderschapsverlofvergoeding over 12 uur ouderschapsverlof. Als de werknemer nog ziek is na het einde van het ouderschapsverlof heeft de werkgever een loondoorbetalingsverplichting over het volledige dienstverband; in dit geval over 28 uur dus. Indien het ouderschapsverlof op verzoek van de werknemer en na instemming van de werkgever is stopgezet, ontstaat voor de werkgever eveneens weer een loondoorbetalingsverplichting van 28 uur. Let wel: De werkgever hoeft aan een dergelijk verzoek niet met ingang van een vroeger tijdstip gevolg te geven dan vier weken nadat het verzoek is gedaan. Dit document is met grote zorgvuldigheid en met gebruikmaking van de meest actuele gegevens tot stand gekomen. Toch is het niet geheel uitgesloten dat de inhoud van dit document onjuistheden of onvolkomenheden bevat. De MOgroep aanvaardt geen aansprakelijkheid voor directe of indirecte schade ontstaan door eventuele onjuistheden en/of onvolkomenheden. 6