1
Besturen vanuit vertrouwen Frédérique Six Divosa Voorjaarscongres 2018 1 juni 2018 @FrederiqueSix
Oefening Beantwoord voor jezelf onderstaande vragen. Bespreek ze met je buurman/-vrouw (duo, evt trio). 1.Wat is vertrouwen voor jou? 2.Geef een voorbeeld van een situatie waarin je je bewust was van de vraag of de ander kan vertrouwen. Welke overwegingen had je? Waar keek je naar? 3
Betoog Drie factoren dominantie Besturen vanuit wantrouwen Resultaat: Besturen vanuit wantrouwen Wat goede praktijken laten zien Nieuwe overtuigingen en ordeningsprincipes?
Verklaring dominantie wantrouwen Vertrouwen bouwen en behouden is hard werken Diepliggende overtuigingen zitten Besturen vanuit vertrouwen in de weg Kenmerken publieke sector versterken eerste twee factoren
Vertrouwen burger in overheid Dominante veronderstelling in openbaar bestuur: Prestatie overheid Vertrouwen in overheid Bron: van Ryzin (2011, 2015) 6
Vertrouwen burger in overheid Dominante veronderstelling in openbaar bestuur: Prestatie overheid Vertrouwen in overheid Belang van procedurele rechtvaardigheid (Tyler, 2006; Murphy 2004, 2016) Bron: van Ryzin (2011, 2015) 7
Vertrouwen burger in overheid Dominante veronderstelling in openbaar bestuur: Prestatie overheid Belang van procedurele rechtvaardigheid (Tyler, 2006; Murphy 2004, 2016) Proces belangrijker dan prestatie: Vertrouwen in overheid Kwaliteit dienstverlening Administratief proces Vertrouwen in overheid Bron: van Ryzin (2011, 2015) 8
Web van vertrouwensrelaties Cliënt Frontlijnwerker Manager Directeur
Web van vertrouwensrelaties Cliënt Frontlijnwerker Manager Directeur Wethouder Raad Rijk
Web van vertrouwensrelaties Cliënt Frontlijnwerker Frontlijnwerker Manager Manager Directeur Directeur Wethouder Raad Wethouder Raad Rijk
Web van vertrouwensrelaties Cliënt Frontlijnwerker Frontlijnwerker (Social) Media Manager Directeur Manager Directeur Wethouder Raad Wethouder Raad Rijk
Mogelijke verklaringen verstoring Ongelukkig voorval Misverstand Foutje Meningsverschil Bedrog Vertrouwen kan waarschijnlijk gehandhaafd blijven (Gedeeltelijk) wantrouwen lijkt gerechtvaardigd
Toezicht vanuit ander uitzicht
Diepliggende overtuigingen Vertrouwen is niks doen Vertrouwen en beheersing zijn substituten Pech moet weg (perfectionisme, maakbaarheidsideaal) Objectiviteit superieur aan subjectiviteit (algemene regels > maatwerk) Ratio superieur aan gevoel/emotie Prestatie overheid belangrijkste factor vertrouwen burger Bron: Six, WIP
Private versus publieke dienstverlening Dienst
Private versus publieke dienstverlening Dienst Dienst
Dynamiek naar wantrouwen Regels Incident - Prestaties - () Financiering
Dynamiek beleidsuitvoering - Inherente spanning Maatwerk Regelnaleving Discretionaire ruimte Bron: Six, Bannink & Lünnemann, WIP
Dynamiek beleidsuitvoering - Inherente spanning Maatwerk Regelnaleving Discretionaire ruimte - Manager interventies Bron: Six, Bannink & Lünnemann, WIP
Dynamiek beleidsuitvoering Psychologische stress - Inherente spanning Maatwerk Regelnaleving Beperkte middelen Discretionaire ruimte - Manager interventies Bron: Six, Bannink & Lünnemann, WIP
Dynamiek beleidsuitvoering Psychologische stress Inherente spanning Maatwerk Regelnaleving Beperkte middelen Discretionaire ruimte - Manager interventies Personeelsverloop Bron: Six, Bannink & Lünnemann, WIP
Er zijn ook goede praktijken, zoals
Verschillende vormen motivatie Source: Ryan & Deci, 2000, 2017 Extrinsieke motivatie Intrinsieke motivaite
Sociale omgeving ondersteunt intrinsieke motivatie Omgeving ondersteunt - Autonomie - Competentie - Verbondenheid Intrinsieke motivatie Beter prestaties Hoger welbevinden
Beheersing én vertrouwen ondersteunen intrinsieke motivatie Beheersing ondersteunt - Autonomie - Competentie - Verbondenheid Medewerker intrinsieke motivatie Betere prestaties Hoger welbevinden Vertrouwen leider in medewerkers
Voorwaarden ondersteunende omgeving Autonomie: Participeer in ontwikkeling en uitvoering formele beheersingssystemen Eigen initiatieven worden ondersteund Ruimte voor eigen keuze Competentie: Constructieve en op leren gerichte feedback Mogelijkheden om competenties te ontwikkelen Verbondenheid: Stuen van collega s Vertrouwen van leider in medewerkers Gelijkwaardigheid Ondersteuning van leider: Leider kijkt ook vanuit perspectief medewerker Leider leeft zich in in gevoelens en overtuigingen medewerkers Bron: Ryan & Deci, 2017; Weibel, 2007, 2010; Weibel & Six, 2013
Dynamiek beleidsuitvoering Psychologische stress Inherente spanning Maatwerk Regelnaleving Discretionaire ruimte Manager interventies Beperkte middelen - Personeelsverloop Bron: Six, Bannink & Lünnemann, WIP
Dynamiek beleidsuitvoering Psychologische stress - - Inherente spanning Maatwerk Regelnaleving Discretionaire ruimte Manager interventies Beperkte middelen Personeelsverloop Bron: Six, Bannink & Lünnemann, WIP
Dynamiek beleidsuitvoering in teams Psychologische stress - Inherente spanning Maatwerk Regelnaleving - - Manager interventies Beperkte middelen Teamwerk - Feedback - Reflectie Bron: Six, Bannink & Lünnemann, WIP
Dynamiek beleidsuitvoering in teams Psychologische stress Inherente spanning Maatwerk Regelnaleving - - Manager interventies Beperkte middelen - - Team continuïteit Vertrouwen in team Teamwerk - Feedback - Reflectie Bron: Six, Bannink & Lünnemann, WIP
Belang van teamwerk Omgaan met emoties inherent aan werk: risk-ridden, uncertain and anxiety-provoking Zowel frontlijnwerkers als managers Continu verbeteren expertise Verminderen waardenconflicten Morele dilemma s Horizontale verantwoording Bron: Ruch, 2007, 2012; Six e.a., WIP
Principes Buurtzorg Focus op cliënten/bedoeling: Doel: dat patieneten hu zelfredzaamheid zo veel mogelijk terugkrijgen Patientbelang gaat boven organsiatiebelang Professionals in teams: Zelfsturende teams van verpleegkundigen: herstel beroepseer en autonomie; geen baas Team ondersteuning: training, coaching, systemen (besluitvorming, kennismgt) Methode teamoverleg en besluitvorming Geen regels en procedures vanuit bestuur opgelegd Source: Laloux, 2014; Beroepseer, 2017
Principes JBRA Focus op cliënten/bedoeling : Bedoeling: Ieder kind blijvend veilig 1 gezin, 1 plan, 1 manager Professionals in teams: 2 toegesneden werkprocessen (GGW, FFPS) Professionaliseren, professionaliseren gezinsmanagers in team In team: casusbespreking en reflectie Escaleren totdat het goed voelt Source: Guest lecture Master degree VU, Erik Gerritsen, 2015
Principes St. LeerKRACHT Focus op cliënten/bedoeling : Verbeter onderwijs Professionals in teams: Scholen zijn altijd zo goed als hun leraren Als je fantastische leraren wilt, behandel ze als professionals en laat ze leren van elkaar (in teams) Als je wilt datleraren succesvolle professionals zijn, creeer een open cultuur, vertrouwen en ondersteuning Ondersteuning vanuit management Betrek schoolleiders en bestuur in proces Betrek leerlingen (en ouders) Source: Six, WIP
Dialoog op 3 niveaus Dialoog met cliënt over behoeften en diensten Dialoog & reflectie in team Dialoog met manager over beheersing Cliënt Professionals Manager 41
Vertrouwen bouwende organisatieprincipes Radicale en fundamentele acceptatie van imperfectie en emergentie Omarming van spanning in goede dialoog: Objectiviteit (algemene regels) EN subjectiviteit (maatwerk) Ratio EN gevoel/emotie Voldoen aan voorwaarden ondersteunende, vertrouwende omgeving Dialoog Professionaliseren frontlijnwerkers in teams Erkenning belang procedurele rechtvaardigheid
Basisvragen dialoog dienstverlening Wanneer doen wij het goed? Hoe weten wij of wij het goed doen? (wat willen wij daarvoor meten?) Hoe kunnen wij aan de buitenwereld laten zien dat wij het goed doen? Hoe leggen wij verantwoording af?
Mogelijke exercitie Ga in groepjes bij elkaar zitten en bespreek wat jij de komende maand(en) gaat doen in jouw organisatie om meer te gaan besturen vanuit vertrouwen
Proces van vertrouwen bouwen Roy s intenties en verwachtingen Roy s handelen Fatima s waarneming 46
Proces van vertrouwen bouwen Roy s conclusie Roy s intenties en verwachtingen Roy s waarneming Roy s handelen Fatima s handelen Fatima s waarneming Fatima s conclusie 47