Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015



Vergelijkbare documenten
Voeding en Ouderen. Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit. Symposium Voeding en Ouderen - november

Ouderen en preventie. Annemien Haveman-Nies. GGD Noord- en Oost-Gelderland / Wageningen Universiteit

Voeding en leefstijl bij ouderen

Voeding en Valpreventie bij Ouderen

Richtlijnen Goede Voeding

Weinig aandacht voor voeding voor betere wondgenezing

Aandacht voor voeding bij het ouder

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Leefstijlinterventies met stip op 1! Inhoud. Over de zgn. Preventieparadox. The Epidemiological Evidence. Edith Feskens,

Inhoud. Leefstijlinterventies met stip op 1! Voorbeeld van de PP: het effect van bloeddrukverlaging op sterfte. Over de zgn.

Leefstijlinterventies met stip op 1!

Voedselconsumptie Vergelijking met de Richtlijnen goede voeding Belangrijkste bevindingen

Voedselconsumptie Vergeleken met de Richtlijnen goede voeding Belangrijkste bevindingen

VETTEN EN GEZONDHEID INGEBORG A BROUWER, PHD HOOGLERAAR VOEDING VOOR GEZOND LEVEN VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM

Ouderen, kanker en ondervoeding

Gezonde voeding (voor ouderen)

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

Nieuwe Richtlijnen Goede Voeding

(Onder- )Voeding, vitaliteit en bewegen

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

Gezonde basisvoeding met de Schijf van Vijf Factsheet

Factsheet. Effectiviteit van vitamine D op valongevallen

De wetenschap achter de richtlijn voor vet

Wetenschappelijke onderbouwing Nederlandse voedingsrichtlijnen

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren

GEZONDE VOEDING! Linda Verhaegh, diëtist De Zorggroep Groene Kruis Voeding en Dieet

Diewertje Sluik, Edith Feskens

Diabetes prevalentie in Nederland. Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl

Gezondheidsvoordelen

WELKOM! 1 vrijdag 7 oktober 2016

Ouderen, dementie en ondervoeding

VOEDINGS ADVIEZEN IN DE (HUISARTSEN) PRAKTIJK. 19 november 2015

Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl. Diabetes prevalentie in Nederland

Vitamine D. Essentieel prohormoon

Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl

Voeding is een complex geheel. Wat is gezond? Inhoud. Feiten en Fabels in de Media! Edith Feskens,

Superfoods of doe maar gewoon? Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland

Voeding is een complex geheel. Wat is gezond? Inhoud. Edith Feskens,

Voedingsadviezen Samenstelling van de voeding. 6-7 sneetjes g. 4-5 aardappelen/ opscheplepels

Het programma. De boodschappenkar. Even voorstellen: Door de bomen het bos niet meer zien? Feiten en fabels

Ouderen en voeding Factsheet

Kanker en Voeding. een Alpe D HuZes/KWF leerstoel. Ellen Kampman, 14 mei 2014

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease

Voeding is een complex geheel. Edith Feskens,

Nieuwe wegen naar gezonde voeding

Voedingsrichtlijn Diabetes 2015

Active Ageing. Gezondheidsgedrag en self-tracking: Cees van der Schans.

Bewegen als medicijn. Dr. Hans Hobbelen, Lector healthy Lifestyle, Ageing and Health Care

Gezond eten Voeding en Veroudering - onderzoek

Manifest Essentiële vetten voor kinderen

Welzijnsevaluatie FitCheck. Relatie tussen voeding en gezondheid Bodyscan Voedingsanalyse Proeven TRY-OUT mogelijkheid

Discussie Van onderzoek naar praktijk: Wat heb je nodig aan onderzoeken om de praktijk te veranderen? Wesley Visser Sigrid Amstelveen

Van Richtlijnen Goede Voeding naar de Schijf van Vijf en diëtistenpraktijk Andrea Werkman

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 19 februari 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

Fruitconsumptie van 4-12-jarigen Resultaten van VCP

De richtlijnen zijn bedoeld voor de ogenschijnlijk gezonde bevolking

Wie ben ik? Naam: Maud van der Meer. Plaats: Eindhoven. Sport: wedstrijdzwemmen ( EK, WK en OS) Studie: (sport) voedingsdeskundige

Suppletieadviezen vitamines, mineralen en spoorelementen Factsheet

Nutritie en Sarcopenie Maurits Vandewoude MD, PhD

Duurzaamheid in de Schijf van Vijf

Kanker en vitaminen. fundament of wankele basis voor suppletie? Ellen Kampman, Wageningen Universiteit, UMC St Radboud, VU Amsterdam

Voeding bij diabetes. Erik Muls, MD, PhD Endocrinologie - Voeding Universiteit Leuven. Ede,

Daarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie.

Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet

VAN HARTE WELKOM. Niet vallen maar opstaan. Zo lang mogelijk zelfredzaam zijn Anne Wipkink

PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN KWETSBARE OUDEREN & TRAINING. Brochure

Wel of geen. multivitamine? PILLEN ZIJN GEEN WONDER- MIDDEL. 18 CONSUMENTENBOND minigids vitaminen

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen

Samenvatting, conclusies en aanbevelingen

Hoeveel mensen voldoen aan de door de Gezondheidsraad geadviseerde Beweegrichtlijnen 2017?

Bijna alle levensmiddelen bevatten eiwit. Het komt voor in zowel plantaardige als dierlijke producten.

KEN JIJ JE CHOLESTEROL- GEHALTE? PRAAT EROVER MET JE HUISARTS

Introductie. Voorstelronde. Invulling van de avond; Presentatie Anne (training), Presentatie Gerja (voeding),

Workshop diabetes en koolhydratenbeperking bij overgewicht. Graag in samenwerking

Wandelen als medicijn voor 65-plussers

30 dagen een commitment met jezelf aangaan!

Chronisch zieken en werk

"Als je weet wat je eet kan je bewuster keuzes gaan maken en een gezondere lifestyle ontwikkelen."

2. Schijf van Vijf samengevat

Voeding bij borstkanker. Drs. Rianne van Lieshout Diëtist Paramáx, Máxima Medisch Centrum 3 oktober 2012

Wat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar

Zuivelproducten voor sporters Effect van melkeiwit en micronutriënten voor prestatie. Jan Steijns

Een leven lang vitaal. Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen?

MEMO: Inname van nutriënten door de Nederlandse bevolking Resultaten van VCP samen met NEVO-2013

Effectiviteit van voeding gerelateerde interventies op valongevallen FACTSHEET

Menu van de Toekomst: Eiwittransitie

S A M E N V A T T I N G 1 6 3

Ouderenmonitor Gezondheidsonderzoek 65-plussers regio Nijmegen. Gezondheidsonderzoek kinderen 0-12 jaar regio Nijmegen

Voeding in vechtsporten

Voedingsadvies, geeft dat kleine beetje extra. Louise Witteman

M.B. Katan. Type 2 diabetes en voeding Wat te doen? Belangen en nevenfuncties. Stijging diabetes, per opleidingsniveau. Diabetes en voeding: agenda

Plantaardige voeding in de praktijk 2 oktober 2018

CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE

Gaan gezond en duurzaam eten hand in hand?

Verduurzamen van de voedselconsumptie in Nederland: Waarom, wie en wat?

AARDAPPELS. voedzaam & veelzijdig

Voeding in de huidige maatschappij

Transcriptie:

Gezonde voeding en voldoende beweging ook voor ouderen Lisette CPGM de Groot; Wageningen Universiteit 12-11, Active Ageing 2015

Waar hebben we het over? Gezonde voeding Nieuwe richtlijnen Gezondheidsraad ook voor ouderen!? Voldoende beweging Beweegnorm voor ouderen Ouderen: 50+/ 65+/ 70+

Ouder worden Levensverwachting 2014 man: 79,9 jaren vrouw: 83,3 jaren Blijvende stijging 3 maanden/per jaar 2060 (v): 89,9 jaren Gezond ouder worden active ageing voeding en beweging 115 The Ageing Report, EU 2015

Nederlandse voedingsnormen leeftijdscategorieën 19-50 jaar 51-70 jaar > 70 jaar Voedselconsumptiepeiling VCP basis: 7-69 jaar VCP 70 jaar (n = 739; rr 25%, gezonder en vitaler)

Zelfstandig wonende 70-plussers eten meer ongezonde verzadigde vetzuren, zout en minder volkoren producten, fruit en vis dan aanbevolen Daarmee gelden voor hen dezelfde aanbevelingen om het voedingspatroon te verbeteren als voor de rest van de bevolking (RIVM factsheet)

Ouderen en de Schijf van Vijf / richtlijnen Goede Voeding 2006 < 5% alle RGV 2006!! nieuwe RGV 04-11-2015

NRC 4 nov. Mediterraner

Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon Haveman 2002, Sofi 2010, 2013: Mediterranean diet makes a 25% difference in mortality

Ook voor ouderen? algemene bevolking (niet: 0-2 jaar, zwangere vrouwen) gezonde mensen (maar ook bij multimorbiditeit) preventie van chronische ziekten

Gezond ouder worden en functionaliteit VWS: Het gaat bij gezond ouder worden niet alleen om het voorkomen en uitstellen van ziekte, maar met name om het voorkomen en terugdringen van beperkingen in het functioneren, het bevorderen van zelfredzaamheid en een goede kwaliteit van leven (2011)

Enkele adviezen uitgelicht Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon Breinfunctie: PrediMed MIND diet Het gebruik van voedingssupplementen is niet nodig, behalve voor mensen die tot een specifieke groep behoren waarvoor een suppletie-advies geldt Botgezondheid: vitamine D Spierfunctie: vitamine D en eiwit

Mediterraan voor t brein? (Rest, review 2013) Predimed-studie: Mediterranean Diet with Olive Oil, Nuts Linked to Healthier Brain (JAMA 2015) FINGER-studie: Lifestyle Intervention Slows Cognitive Decline in Randomized Trial (Lancet 2015) MIND-diet: The difference in cognitive decline rates for being in the top tertile of MIND diet scores versus the lowest was equivalent to being 7.5 years younger in age (A&D 2015)

Vitamine D suppletie-advies 50-100% van de ouderen deficiënt > 20 µg/d geeft 20-28% minder fracturen of valincidenten voeding levert 4-5 µg/dag zonlicht 6-7 µg/d (ouderen) Samen NIET GENOEG 11 studies, 31.022, 65+ samengevat

Wie hebben extra vitamine D nodig? De adviezen voor een vitamine D supplement kinderen van 0-4 jaar 10 mcg/dag zwangere vrouwen 10 mcg/dag vrouwen tussen 50-70 jaar iedereen vanaf 70 jaar iedereen met donkere huidskleur of onvoldoende zonlichtblootstelling 10 mcg/dag 20 mcg/dag 10 mcg/dag Gezondheidsraad, 2012

Vitamine D en spier?? Kleine effecten op kracht

Effect van eiwitsuppletie en resistance exercise

Veroudering: sarcopenie Bamman 2004

Resistance-type exercise training met en zonder extra eiwit tot 25-30 g/maaltijd

Eiwitsupplement vs placebo - met resistance training - Change in lean body mass (kg) 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 12 24 Placebo Protein Time (wks) Eiwit voor spiermassa

samen met andere studies: ook effect op kracht 1-repetition maximum leg press in both younger and older subjects (weighted mean difference: 13.5 kg; 95% CI: 6.4, 20.7 kg; P < 0.001). Cermak N M et al. Am J Clin Nutr 2012;96:1454-1464 2012 by American Society for Nutrition

ProMuscle naar de praktijk? Zorggroep genomineerd voor Veluwse Innovatieprijs 2014: Project ProMuscle 65PK Et al.

Belang van bewegen voor ouderen Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) > 30 min matig intensief lichamelijk actief Fitnorm > 3x per week 20 minuten intensief actief Kracht (aanbeveling) Minimaal twee x per week krachtoefeningen

Waar hadden we het over? Gezonde voeding ook voor ouderen!! Mediterraan-achtig/ Richtlijnen Goede Voeding NB vitamine D Voldoende beweging Gezond bewegen Kracht: aandacht voor eiwit Functiebehoud

Dank voor Uw aandacht