Kanker en vitaminen. fundament of wankele basis voor suppletie? Ellen Kampman, Wageningen Universiteit, UMC St Radboud, VU Amsterdam

Transcriptie

1 LWDO

2 Kanker en vitaminen fundament of wankele basis voor suppletie? Ellen Kampman, Wageningen Universiteit, UMC St Radboud, VU Amsterdam

3 Te onderscheiden Preventie van kanker Tijdens behandeling voor kanker Na behandeling voor kanker

4 Voeding, lichamelijke activiteit en kanker > 7000 epidemiologische studies ondersteunt met resultaten van dier-en celstudies Wereld Kanker Onderzoeksfonds November 2007

5 Fruit Groenten consumptie consumptie verlaagt waarschijnlijk verlaagt waarschijnlijk het risico op het risico kanker op kanker van de: van de : Mond Keel Mond Slokdarm Keel Slokdarm Maag Long Maag

6 Richtlijnen goede voeding 2006 (qualitatief) 1. Zorg voor een gevarieerde voeding 2. Zorg dagelijks voor voldoende lichaamsbeweging. 3. Gebruik dagelijks ruim groente, fruit en volkoren graanproducten. 4. Eet regelmatig (vette) vis. 5. Gebruik zo weinig mogelijk producten met een hoog gehalte aan verzadigde vetzuren en enkelvoudig trans-onverzadigde vetzuren. 6. Beperk frequent gebruik van voedingsmiddelen en dranken met gemakkelijk vergistbare suikers en dranken met een hoog gehalte aan voedingszuren. Aanbeveling: kies voor veel groenten, fruit, 7. Beperk de inname van keukenzout. volkorenproducten en 8. Bij peulvruchten alcoholgebruik: wees matig. en varieer zo veel mogelijk

7 VCP 2003, jarigen

8

9 Supplementengebruik in Nederland Secena, 99 CoDam Hoorn man Doetichem vrouw Hartslag 2003 VCP 2003 gebruik neemt toe hoger bij hogere opleiding 50%: 1 supplement/dag Ocke et al, RIVM report /2005

10

11 Beta-caroteen verhoogt longkanker risico ATBC trial ~ mannen, Finland, Zware rokers, 20 mg/dag New England Journal Medicine 1994

12 Beta-caroteen suppletie chemopreventie trials Studie Studie populatie Suppletie Duur (jaar) Relatief Risico (95% bi) Linxian trial China, n= mg + 30 mg vit E + 50 ug Se 5,25 Long: 1.0 ( ) Maag: 0.8 ( ) ATBC Finland, n= mannen, rokers 20 mg 6,1 Long: 1.2 ( ) Maag: 1.3 ( ) CARET VS, n= rokers en asbestwerkers 30 mg IU retinyl palmitaat 4 Long: 2.3 ( ) Maag: 2.8 ( ) PHS VS, n= mannen, artsen 50 mg (om de dag) 12,9 Long: 0.9 ( ) Maag: 0.9 ( )

13 Soort kanker Relatief Risico (95% btbhi) Alle 1.01 ( ) Rokers/asbest werkers Long 1.16 ( ) 1.20 ( ) Maag 1.34 ( ) 1.54 ( ) Pancreas 0.99 ( ) Dikke darm 0.96 ( ) Prostaat 0.99 ( ) Borst 0.96 ( ) Melanoom 0.98 ( ) Niet-melanoom huidkanker 0.99 ( ) Druesne-Pecollo et al, Int J Cancer 2010

14 β-caroteen suppletie kan effect groenten en fruit op longkanker negatief beinvloeden: CARET Fruit Quintile van inname 1 (laag) (hoog) P trend β-caroteen Placebo Koolsoorten β-caroteen Placebo Neuhouser et al, CEBP 2003;12:350

15 Wat is (on)gezond? Ziekte frequentie (%) Risicogroepen: 1. Dosis 2. Vorm 3. Samenstelling 4. Timing Babies Ouderen Zwangeren Medicijngebruik Allochtonen (zonlicht) veilige inname inname

16 Foliumzuur Natuurlijk Synthetisch

17

18 Folate uit de voeding en dikke darmkanker risico 25% risico in cohort en patientcontrole onderzoek (Sanjoaquin, 2002). Cohorten per 100 μg/day: 0.84 ( ) Meeste studies: Geen associatie met totaal folaat (inclusief foliumzuur uit supplementen) WCRF/AICR report 2007

19 Foliumzuur en adenoma recurrence (1 mg/d) Relatief risico 95% btbhi Alle Adenomen Adenomen > 1 cm Meer dan 3 adenomas 1 FU 1.04 ( ) 2 FU 1.13 ( ) 1 FU 1.32 ( ) 2 FU 1.67 ( ) 1 FU 1.20 ( ) 2 FU 2.32 ( ) Cole, Baron et al, JAMA 2007

20 Foliumzuur suppletie in 2 gerandomiseerde trials in Noorwegen (ischemische hartziekte; 0.8 mg/d) HRs en 95% btbhi N Kanker incidentie Kanker mortaliteit NORVIT ( ) 1.29 ( ) WENBIT ( ) 1.62 ( ) MTHFR677 genotype CC ( ) 1.49 ( ) CT ( ) 1.08 ( ) TT ( ) 4.57 ( ) Ebbing M et al, JAMA 2009

21 Kunnen we teveel binnen krijgen? Upper intake Level (UL) = 1 mg/d + +

22 Folate-mediated one-carbon metabolism Dietary folates Vitamin B2 DHFR hfr Adapted from Ulrich et al., Pharmacogenomics 2003 Folic acid from supplements or fortified foods

23

24 Vitamine D Gezondheidsraad 2008: KWF, SCK rapport 2010 Risicogroepen voor te lage vitamine D inname: zwangere vrouwen, gesluierde vrouwen, kinderen en ouderen in verpleeg- en verzorgings tehuizen. Supplementen voor deze groepen aan te bevelen Zonlicht verlaagt risico op mamma-, colorectaal- en prostaatkanker, mogelijk veroorzaakt door vitamine D. Lagere serum vitamine D concentratie: hogere kans op colorectaal kanker Meer in de zon!

25 Multivitaminen en dikke darmkankerrisico- WCRF update 4 prospectieve cohort studies, gebruik versus geen gebruik first % author year ES (95% CI) Weight Giovannucci (0.65, 0.92) Jacobs (0.77, 1.02) Zhang (0.69, 1.42) 7.41 Neuhouser (0.85, 1.09) Overall (I-squared = 32.6%, p = 0.217) 0.89 (0.80, 0.98) NOTE: Weights are from random effects analysis Feenstra E et al, VOORLOPIGE RESULTATEN

26 Vitamine D supplementen en dikke darmkankerrisico- WCRF update medium gebruik (1-400 IU/dag) versus geen gebruik in 6 prospectieve cohorten 0.91 ( ) RR=0.92 ( ) Orten-Luiten et al, VOORLOPIGE RESULTATEN

27 Vitamine D supplementen en dikke darmkankerrisico- WCRF update hoog gebruik (400 IU/dag) versus geen gebruik in 5 prospectieve cohorten 0.78 ( ) Orten-Luiten et al, VOORLOPIGE RESULTATEN

28 Commissie Microvoedingsstoffen Gezondheidsraad Alleen bepaalde risicogroepen (altijd als aanvulling op een gevarieerde voeding) hebben extra foliumzuur of vitamines D, K of B12 nodig. April 2009

29

30 Gebruik van supplementen bij kanker VUMC: N=132 51% supplementgebruik bij patienten met chemo/radiotherapie 61% vrouwen; 39% mannen Gemiddeld 4 supplementen per dag 49% vitaminen; 15% mineralen; 14% planten-en kruidenextracten Geen effect leeftijd, soort tumor Meijer L, et al. Ned Tijschr Dietisten 2004

31 Supplementen en kankeroverleving Belangrijkste conclusies: 1. Vitamine D in hogere dan standaard doseringen kan kanker-specifieke en totale sterfte gunstig beinvloeden voor meerdere soorten kanker 2. Andere vitaminen in hogere dan standaard doseringen kunnen bij patienten met kanker, carcinogenese ongunstig beinvloeden en kans op overleving verlagen, bv foliumzuur bij darmkanker, multivitamines bij prostaatkanker

32 Vitamine D & hoofd/halstumoren Prospectieve studie, n ~ 500 patienten Q4 versus Q1 HRs en 95% btbhi recurrence 2e primaire tumor totale mortaliteit Inname (voeding,supplementen) 1.1 ( ) 1.1 ( ) 1.3 ( ) Serum 25-OH 1.1 ( ) 0.7 ( ) 0.8 ( ) Meyer F et al. Int J Cancer 2010

33 Supplementen & darmkankerprogressie De COLON-studie COlorectal cancer: Observational and Longitudinal study Dr. Renate Winkels Ir. Renate Broring

34 Kortom. De wetenschappelijke basis is te wankel om suppletie aan te bevelen zowel ter preventie als bij de behandeling van kanker.