Conferentie Lesson Study 8 mei 2018 Utrecht Madeleine Vreeburg Kijken naar leerlingen: moeilijker dan je denkt
INHOUD WORKSHOP Tekst van de website Het observeren van leerlingen is nog niet zo makkelijk: waar moet je op letten en wanneer zie je nou echt of en wat de leerlingen denken en leren? In deze workshop staan wij stil bij de vraag: hoe kijken wij naar onze leerlingen en hoe interpreteren wij wat we zien?
DOELEN WORKSHOP 1. Bewustwording van (beperkingen) wat je ziet 2. Oefening observeren 3. Observeren als tool bij Lesson Study (Theorie) 4. Hoe weet je of en wát er geleerd is?
KIJK WAT JE ZIET! Oefening in kijken
LESSON STUDY CYCLUS 1. Thema en les/leerdoel vaststellen 6. Reflectie 2. Focus op de leerling De leerling centraal 5. Onderzoeksles 2 3. lesplan ontwerpen 4. onderzoeksles1 en herontwerp
OBSERVEREN BIJ LESSON STUDY Ervaringen observeren?
OBSERVEREN Kijk naar het filmpje en schrijf op wat je ziet https://website.thiememeulenhoff.nl/lerenkunjeobserveren/arti kelen/observeren-wat-hoe/interpreteren.html
THEORIE OBSERVEREN Observeren Observeren is een bijzondere vorm van waarnemen wetenschappelijk Observeren: doelgericht, systematisch en gestructureerd. Onderzochte gedrag wordt ingedeeld in categorieën volgens expliciete regels. Waarnemen Waarnemen is het resultaat van een (meestal onbewust) selectieproces, waarbij je met je eigen referentiekader filtert en interpreteert. Referentiekader wordt bepaald door je voorkennis, verwachtingen, bedoelingen, normen, waarden, drijfveren, opvattingen. RUG, Groningen
THEORIE OBSERVEREN EN LESSON STUDY Team docenten ontwerpen een les. Eén docent geeft de les. De anderen observeren deze les live, Leerlinggedrag Welk gedrag, welke fase? Organisatie Didactiek Lesson Study is een vorm van onderzoek doen wetenschappelijk Observeren: doelgericht, systematisch en gestructureerd. Onderzochte gedrag wordt ingedeeld in categorieën volgens expliciete regels. RUG, Groningen Betrokkenheid Interesse Actief op leren gericht Fasen observeren 1 Doelen stellen 2 Operationalisatie observatievraag wie /wat /wanneer/waar en hoe 3 Observeren Leren inzichtelijk maken door zowel lesgevende docent als observatoren Leren inzichtelijk maken door zowel lesgevende docent als observatoren
LESSON STUDY Regels * Loop vrij rond tijdens zelfstandig werken, maar ga bij uitleg naar de zijkant of achterkant van de klas Respecteer de natuurlijke atmosfeer in de klas * Blokkeer niet het zicht van de leerlingen op het bord * Beperk interacties met leerlingen * Praat niet met anderen en blijf de hele les in de klas * Observatoren evalueren niet de docent en zijn ook geen hulpdocenten
Interview (met individuele (target) leerling) GESLOTEN *Antwoord: Ja/nee *Jij, als vragensteller, doet het werk Interpreteren observatie Welke vragen stel je? KERN OPEN *Antwoord: ruimte voor eigen inbreng *Leerling doet het werk *Snelle, heldere informatie *Duidelijk en concreet *Makkelijk te beantwoorden *Afstandelijk *Denken van jezelf overheerst *Leerling kan zich verstoppen VOORDELEN NADELEN *Leerling kan veel kwijt *Persoonlijker betrokken *Meer (en andere) informatie dan verwacht *Ongestructureerde informatie *Draad kwijtraken *Onzekere/verlegen leerling kan moeite hebben met beantwoorden *Weinig tijd: kort gesprek *Zakelijke gegevens nodig *Strakke leiding nodig RUG, Groningen WANNEER TE GEBRUIKEN? *Oriëntatie, probleemverkenning *Relatie opbouwen *Interpretatie checken
INTERVIEW : INTERPRETEREN INTERPRETEREN *De waarom vraag *Meerkeuzevragen VALKUILEN *Meerdere vragen in één zin *Suggestieve vragen, want: -Is eigenlijk bewering of aanname -De leerling heeft geen zicht op jouw denkpatroon, mogelijk gaan jullie beiden verder op een ander spoor -De leerling krijgt niet direct de kans om te reageren op je bewering of aanname *Vragenvuur RUG, Groningen Interview (met individuele (target) leerling) ALTERNATIEF *Hoe komt het dat? Je zegt dat je dat niet wil, vertel eens? *Ruimte gevende vraag *Vragen stuk voor stuk *Geef gewoon je mening, want: -Je bent verantwoordelijk voor je eigen mening -De leerling kan jouw denkpatroon volgen -De leerling heeft de mogelijkheid op je bewering of aanname te reageren (open en eerlijk) *Vragen open houden, stiltes, parafrasen, gevoelsreflecties
INTERVIEW VOORBEELD Verzamelen data: 1. Observatie 2. Interview 3. Nabespreking
HOE KAN JE ZIEN WAT ER GELEERD IS? Inhoud: Met wat voor leeractiviteiten is de leerling bezig (bijv. Procedure oplossen, probleemoplossen, ideeen vergelijken, etc.) Leren: Is de leerling taakgericht bezig? Waaraan kun je zien dat ze begrijpen waar het over gaat? Hoe laten ze dat zien? Leeromgeving: Is het klimaat in de klas goed?
MATERIALEN IN LESSON STUDY ALS BASIS VOOR DE VRAAG WAT ER GELEERD IS Observeren: wat kun je zien? reactie op instructie hoe leerlingen aan de slag gaan reactie op vragen/opdrachten http://lerenkunjeobserveren.nl/artikelen/observeren-wat-hoe/interpreteren.html Materiaal: - kwaliteit antwoorden - wat ze afhebben - keuzes die ze maken Aspecten van opbrengstgericht werken & handelingsgericht werken
VRAGEN EN DISCUSSIE Vragen nu? Vragen straks in de trein / auto / fiets / bed Mail naar m.m.vreeburg@vu.nl