platform Economie, Marketing & Management 10 Mrt 2009 THEMA: DE ECONOMISCHE CRISIS Gerrit Zalm ontvangt het eerste exemplaar van de De kredietcrisis voorbij? De economische crisis biedt de docent uitstekend lesmateriaal Karel-Jan Alsem: Marketing is een middel om de crisis te lijf te gaan Nieuw: Strategie en management
Inhoud 02 Voorwoord Marleen Derksen De economische crisis 03 Praktijk aan het woord De economische crisis biedt ook kansen. 04 Auteur aan het woord Juist nu inzetten op innovatie en creatieve oplossingen om de consumentenvraag te stimuleren 05 Interessante titels in uw vakgebied 06 Praktijk aan het woord Bedrijven moeten uitgaan van hun eigen kracht en specialisme. 07 Praktijk aan het woord Nu is het moment om een huis te kopen en te verkopen 08 Docent aan het woord De economische crisis biedt de docent uitstekend lesmateriaal 09 Interessante titels in uw vakgebied 10 Expert aan het woord Momentum accounting nieuwe methode om bedrijfsresultaten beter te beoordelen 11 Auteur aan het woord Logistiek is de slagader van elke onderneming. 12 Informatief Site Seeing, Docentengegevens, agenda en Henk Vlootman over de basistraining Excel Contact Wat is Platform? Platform EMM is een nieuwsbulletin voor en door docenten en opleidingsmanagers. Het blad wordt 4x per jaar gratis verspreid en het hele jaar door is de website actief: www.platform.noordhoff.nl/emm Platform EMM ook ontvangen? Maakt u dan eenmalig een docentnummer aan op www.docentengegevens.nl. U kunt hier ook uw adresgegevens controleren en wijzigen. Marleen Derksen Voorwoord Eindredacteur Platform Economie, Management en Marketing Marleen Derksen werkt als tekstschrijver, eindredacteur en docent voor onder meer de gemeente Delft, diverse organisaties in de gezondheidszorg en Noordhoff Uitgevers. Na lange tijd in het onderwijs te hebben gewerkt, besloot zij voor zichzelf te beginnen. In 2007 startte Marleen met Tekstzaak, een tekstbureau voor alle denkbare tekstopdrachten. www.tekstzaak.nl De economische crisis Een actueel en veelbesproken thema om 2009 mee te starten. Op welke manier beïnvloedt de crisis bedrijven en het management? Maar een belangrijke vraag is ook hoe bedrijven reageren op de negatieve economische ontwikkelingen. Welke creatieve oplossingen verzinnen zij? Dat bijvoorbeeld de auto-industrie en daarmee ook haar toeleveranciers flinke klappen moeten incasseren, zal niemand ontgaan zijn. Leendert Remmelink van de NEVAT vertelt over de innovatieve kracht van de automotive, de toeleverende sector voor de automobielindustrie. Karel Jan Alsem van de RUG, specialist op het gebied van marketing, vindt dat het bedrijfsleven proactief moet zijn. Juist nu proberen de consumentenvraag te stimuleren. Niet besparen op marketing maar nieuwe producten en ideeën ontwikkelen. Dat de economische crisis daarentegen ook kansen biedt, bewijst de sterke groei van Triodos Bank. Roel Welsing vertelt over de vernieuwde marketingstrategie en geeft zijn visie op het succes van Triodos Bank. Bovendien biedt de economische crisis natuurlijk uitstekend lesmateriaal. Martijn Ruissen van de Hogeschool Zeeland gebruikt het thema om abstracte economische begrippen, theorieën en modellen concreet te maken. Kortom, ondanks de economische malaise een positief Platform over creativiteit en het grijpen van kansen. Veel leesplezier. Klantenservice Voor informatie over alle leermiddelen, het aanvragen van beoordelingsmateriaal en overige vragen, suggesties, klachten en opmerkingen. U kunt ons bereiken via ho@noordhoff.nl of via 050 522 65 22. We zijn u graag van dienst. Website Kijk op www.noordhoff.nl onder Hoger Onderwijs voor meer informatie over onze studieboeken, events, nieuws, accountmanagers, auteurs en meer... Colofon Redactie: Marleen Derksen (eindredacteur), Sabine Kokee (Noordhoff Uitgevers), Margriet Bakker (Noordhoff Uitgevers), Karin Kamminga (Noordhoff Uitgevers) en Marion Vetter (Noordhoff Uitgevers). Vormgeving: SaDe Design, Muiderberg Adres: Postbus 58, 9700 MB Groningen, e-mail ho@noordhoff.nl
www.triodos.nl Roel Welsing heeft na zijn studie bedrijfskunde aan de EUR bijna zeven jaar bij Fortis en vier jaar bij VODW Marketing gewerkt. Sinds 2008 werkt Roel bij Triodos Bank Nederland en is hij lid van het Management Team. Praktijk aan het woord De economische crisis biedt ook kansen. In onze lopende campagnes spelen we in op de actualiteit, waarbij wij het unieke van Triodos Bank en onze visie op de maatschappij, de banksector en de huidige crisis als vertrekpunt hebben gekozen van onze boodschap. Roel Welsing is verantwoordelijk voor de marketing en sales bij Triodos Bank en vertelt over marketing in tijden van economische crisis. Maximaliseren van duurzaamheid Triodos Bank is eigendom van ruim 12.000, voornamelijk particuliere certificaathouders. Het stemrecht van de certificaathouders is beperkt, zodat de bank haar onafhankelijkheid kan behouden en haar missie trouw kan blijven. Omdat de certificaten van aandelen Triodos Bank niet aan de beurs genoteerd zijn, is de bank geen speelbal van het sentiment op de beurs. Maximaliseren van de duurzaamheid is onze opdracht, met een goed financieel resultaat als graadmeter van een gezonde bedrijfsvoering. Financiering van meerwaarde Triodos bank vindt het belangrijk dat klanten kunnen zien waar in de samenleving hun geld actief is. Wij financieren alleen bedrijven en projecten met een meerwaarde op sociaal, milieu en cultureel gebied. Investeringen dus in de reële economie. In complexe financiële instrumenten, zoals de herverpakte hypotheekportefeuilles, investeren wij niet. Transparantie en het tot stand brengen van een verbinding tussen zij die geld over hebben en zij die geld nodig hebben om duurzaam te ondernemen, is een belangrijk verschil met andere banken. Verbetering van leefklimaat en welvaartverdeling De economische crisis staat niet op zichzelf. Zij staat in verbinding met andere belangrijke problemen in de wereld, zoals de voedsel-, armoede- en klimaatcrisis. Het grote verschil met de andere thema's is dat deze crisis ons direct hard raakt en daarmee krijgt ze meer aandacht. Triodos Bank ziet daarin ook kansen. In tijden van crisis is er eerst damage control en daarna word je teruggeworpen op de vragen: 'Wat is mijn bestaansrecht als organisatie?' 'Wat is eigenlijk de rol van geld in de maatschappij?' Voor Triodos is het antwoord vanzelfsprekend: het verbeteren van het leefklimaat en de welvaartsverdeling in de wereld. Actief en open communiceren Wij hebben recent onze communicatie verschoven van een productgerichte communicatie naar een inhoudelijke. Dat legt ons nu geen windeieren. De kapstok waarvoor wij gekozen hebben is: 'MijnGeld- GaatGoed'. Die laat zien dat wij een betrouwbare bank zijn met een uitstekende dienstverlening en een prima rendement. Een bank die jouw geld inzet om de maatschappij een duwtje in de juiste richting te geven. Daarbij hebben wij ervoor gekozen om actief en open te communiceren over hoe wij in deze situatie staan. Live met klanten op onze klantendagen, via onze website, maar ook met een open brief aan al onze klanten en relaties en in de grotere, landelijke dagbladen. Fundamentele gedragsverandering Uit onderzoek blijkt dat consumenten als gevolg van de kredietcrisis hun koopgedrag aanpassen of gaan aanpassen. Triodos Bank is de afgelopen jaren steeds met 25% of meer gegroeid. Die groei zet nu versneld door. Recent onderzoek laat zien dat inmiddels ruim 2,5 miljoen Nederlanders inzien dat er een fundamentele gedragsverandering nodig is, willen wij deze aarde op een zorgvuldige manier nalaten aan onze kinderen. Zij vragen zich af of de waarden van hun bank wel overeenkomen met hun eigen waarden. Deze groeiende doelgroep stapt over naar Triodos Bank. P03
www.alsemstrategie.nl Karel-Jan Alsem studeerde economie in Groningen. In 1991 promoveerde hij op een proefschrift over concurrentieanalyse. Vanaf 1985 is Karel-Jan universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is hij kerndocent aan de Academie voor Management, de postdoctorale managementopleiding van de RUG en heeft hij een eigen marketingbureau, Alsem Strategie. Auteur aan het woord Juist nú inzetten op innovatie en creatieve oplossingen om de consumentenvraag te stimuleren Karel-Jan Alsem schreef onder meer het boek Strategische marketingplanning, waarvan dit voorjaar al weer de vijfde druk verschijnt. Hij is een specialist op het gebied van branding en hij legt uit hoe marketing een middel kan zijn om de economische crisis te lijf te gaan. Proactief zijn Het is inmiddels wel duidelijk dat de financiële crisis ook de reële economie beïnvloedt. Hoe sterk dit zich gaat vertalen in het wegvallen van de vraag, valt niet te voorspellen. Maar het is juist nu belangrijk voor de markt om proactief te zijn en nieuwe producten en ideeën te ontwikkelen. De consument wordt kritisch en gaat zijn euro minder makkelijk uitgeven. Dan moet je dus goede service en kwaliteit leveren en je beloftes waarmaken. Dat betekent dat je goed moet luisteren naar je klanten en hun behoeften en wensen moet vertalen in nieuwe producten om de vraag te stimuleren. Merkenidentiteit Voor mij is de kern van marketing het vinden van de balans tussen klantwensen en de identiteit van de organisatie. Daarop ligt in mijn boek Strategische marketingplanning ook sterk de nadruk. De actuele economische ontwikkelingen laten zien dat het noodzakelijk is deze balans voortdurend in de gaten te houden. Kijk maar naar bijvoorbeeld de auto-industrie in de VS. Er is al lange tijd niet efficiënt geproduceerd en er is veel te weinig gedaan op het gebied van de innovatie. Het viel te voorspellen dat er harde klappen zouden vallen als er geen creatieve oplossingen voor de lange termijn werden bedacht. Wat betreft de Nederlandse markt, vind ik het lastig om nu al conclusies te trekken. Het valt mij op dat KPN op dit moment veel reclame maakt en helder communiceert. Het bedrijf vergroot haar zichtbaarheid, dat lijkt mij nu een goede zaak. Inspiratie voor de nieuwe druk Voor de vijfde druk van mijn boek Strategische marketingplanning heb ik op dit moment dus voldoende inspiratie. Het vertalen van recente marketingtheorie naar de praktijk van de huidige economische ontwikkelingen is natuurlijk heel interessant. Mijn ervaring is dat je meer leert van de slechte voorbeelden dan van de goede en nieuw materiaal ligt nu voor het oprapen. Daarnaast komt er meer nadruk te liggen op de volgende onderwerpen: 1. Branding: het belang van een duidelijke en eerlijke reputatie en het goed luisteren naar de klant. 2. Innovatie: creativiteit, het denken buiten de gebaande paden. 3. Financiën: er zijn meer oefencases en voorbeelden toegevoegd, waarbij studenten moeten rekenen. Aangeven wat de marketing oplevert, voorspellingen doen en kritisch kijken naar de marketingeuro. 4. Toegepaste inzichtvragen: op de website bij het boek zijn naast de meerkeuzevragen meer toegepaste inzichtvragen bijgevoegd. Merkgevoel en klantgevoel Met mijn boek wil ik studenten duidelijk maken dat een marketeer allereerst analytisch moet zijn. Je moet een goede SWOT-analyse kunnen uitvoeren en deze vertalen naar een strategie. Maar je moet ook in staat zijn om los van de SWOT-analyse te denken, vanuit de doelgroep. Blijf voortdurend de volgende vragen stellen: Waar staat het merk voor? Hoe komt het merk bij de klant over? Door te blijven vragen waarom een merk iets doet en wat de boodschap daarvan is, ontwikkel je een merk- en klantgevoel. De economische crisis laat zien dat deze kritische blik ook voor ervaren marketeers noodzakelijk blijft. Strategische marketingplanning Dr. K.J. Alsem 5 e druk 2009 ISBN 978-90-01-76505-7 420 pagina s Prijs 54,95 Verschijnt juli 2009 VERNIEUWD Strategische marketingplanning is uitgegroeid tot hét standaardwerk op het gebied van marketingstrategie. De auteur beschrijft op praktische wijze het strategische marketingplanningsproces. Na het lezen van dit boek is de student in staat een situatieanalyse voor het merk (product, dienst of onderneming) uit te voeren, doelstellingen en strategieën te kiezen en alles samen te vatten in een marketingplan. In deze nieuwe full color en gebonden editie is de tekst, waar nodig, verbeterd en geactualiseerd. Er is veel zorg besteed aan het ontwikkelen van nieuwe cases: uitgebreide eindcases per hoofdstuk met opdrachten en kleine praktijksituaties in de hoofdstukken zelf. Op www.alsem.noordhoff.nl zijn per hoofdstuk oefencases opgenomen met open vragen. De toetsvragen op de website zijn geactualiseerd en afgestemd op de nieuwe editie. P04
Beoordelen? www.platform.noordhoff.nl/emm #10, maart 2009 Speciaal voor u geselecteerd Economie, Marketing & Management Algemene economie en bedrijfsomgeving W. Hulleman, A.J. Marijs 2 e druk 2009 ISBN 978-9001-71378-2 556 pagina s Prijs 64,95 Leverbaar VERNIEUWD De kredietcrisis voorbij? J. Koelewijn, P.A.M. de Keijzer, P.H.C. van Kuijk, E. Melse, B.J.J. Steinebach, J.A. Bikker, W. Elsenburg, C.A. de Kam (eindredactie) 1 e druk 2009 ISBN 978-90-01-77453-0 116 pagina s Prijs 19,95 Leverbaar NIEUW Met Algemene economie en bedrijfsomgeving leren studenten de economische component van de bedrijfsomgeving te analyseren. De vernieuwde editie is op de volgende punten aangepast: De structuur van het boek is verbeterd, onder andere door een uitbreiding van het aantal hoofdstukken Er is veel aandacht besteed aan de toegankelijkheid van de leerstof voor studenten Het aantal onderwerpen is uitgebreid. Zo is een hoofdstuk over inkomensverdeling toegevoegd Alle gegevens uit het boek zijn geactualiseerd Er is ook een Engelstalige versie beschikbaar: Economics and Business environment. www.marijsenhulleman.noordhoff.nl biedt voor docenten een docentenhandleiding met o.a. uitwerkingen, Blackboard-applicaties, meerkeuzevragen voor toetsing en voor studenten ondersteunend materiaal. In augustus 2007 brak in de Verenigde Staten de kredietcrisis uit. Ondanks kapitaalinjecties van 2.500.000.000.000,-, laat de financiële crisis diepe sporen na in de economie van alle dag. Het unieke van De kredietcrisis voorbij? is dat het op een toegankelijke manier een helder beeld geeft van de oorzaken en mogelijke gevolgen van de kredietcrisis. Aan de orde komen: De economische ontwikkelingen sinds de jaren negentig. De rol van het monetaire beleid en de kredietbeoordelaars bij het ontstaan van een crisis. De rol van de toezichthouders. De gevolgen van de crisis en de mogelijkheden waarover overheden beschikken om die te bezweren. De kredietcrisis voorbij? verschijnt als eerste in de nieuwe reeks Economische actualiteiten. De serie is bedoeld voor iedereen die de economische actualiteit beter wil begrijpen. Op www.dekredietcrisisvoorbij.noordhoff.nl staat actueel casusmateriaal met bijbehorende opgaven. Change Management J.B. Lubberding, B. Lievers 4 e druk 2009 ISBN 978-90-01-76664-1 220 pagina s Prijs 35,95 Exportmanagement J. Veldman (redactie) 6 e druk 2009 ISBN 978-90-01-20043-5 450 pagina s Prijs 67,50 Verschijnt april 2009 VERNIEUWD Verschijnt zomer 2009 VERNIEUWD In Change Management komen alle aspecten aan de orde die bij organisatieveranderingen van belang zijn. Centraal in de methode staat een integraal veranderingsmodel dat door de auteurs is ontwikkeld en zijn waarde in de praktijk heeft bewezen. Studenten leren met dit model hoe alle besproken aspecten met elkaar samenhangen en hoe een veranderingsproces met succes georganiseerd kan worden. Deze vierde druk kent een logischer opbouw van de leerstof dan de voorgaande editie. Bovendien wordt het integraal veranderingsmodel veel eenvoudiger uitgelegd. Voorbeelden en cases verduidelijken kleinschalige veranderingsprocessen. Op www.changemanagement.noordhoff.nl staat oefenmateriaal voor studenten. Docenten vinden hier de uitgebreide docentenhandleiding, met o.a. extra cases en opdrachten en praktische tips. Het succes van exporteren en internationaliseren is direct afhankelijk van kennis, kunde, inzicht, ervaring en samenwerking van allen die bij het proces betrokken zijn. Dit boek geeft een compleet overzicht van dit multidisciplinaire vakgebied. Deze geheel vernieuwde editie van Exportmanagement is beter geïntegreerd en toegankelijker gemaakt, met het exportbeleidsplan als rode draad door het hele boek. De verschillende aspecten van exporteren komen aan bod, waarna uitgebreid stil wordt gestaan bij de integratie van alle aspecten in het exportbeleidsplan en de praktijk. Later in het jaar verschijnt ook een Engelstalige versie van dit boek: Export Management: a European perspective. Op www.exportmanagement.noordhoff.nl staat extra ondersteunend materiaal, zoals vraagstukken, casussen en voorbeeldscripties. P05
Leendert Remmelink studeerde af aan de HEAO Arnhem in de Economisch Juridische richting. Hij werkte onder meer bij de Federatie Nederlandse Export (FENEDEX) en bij de Koninklijke Metaalunie. Vanaf 1998 is Leendert branchemanager bij de NEVAT, Federatie Holland Automotive en Neth Airport Technology Group. Praktijk aan het woord Bedrijven moeten uitgaan van hun eigen kracht en specialisme. De automotive is een prachtige, innovatieve sector. Als branchemanager ondersteunt Leendert Remmelink het bestuur van de NEVAT bij de uitvoering van haar beleid en onderhoudt hij de contacten in het nationale en internationale netwerk. Hij weet dus precies wat de gevolgen van de economische crisis voor de toeleverende industrie zijn. Vervolgens legt Leendert uit hoe veerkrachtig de sector is en welke creatieve oplossingen bedrijven verzinnen totdat de markt weer op gang komt. schrijven nog steeds zwarte cijfers. Bij GM, Ford en Chrysler staat de vlag er helaas anders voor. De verliezen zijn daar vooral veroorzaakt door de situatie op de Amerikaanse markt, de verouderde montagelijnen, de modellenpolitiek en de aanpak. In Europa en Japan worden niet of nauwelijks auto's geproduceerd als deze niet ook al verkocht zijn (build to order). Amerikanen zijn gewend een auto 'van het schap' te kopen, gefinancierd en wel. Dat is nu problematisch, omdat banken gestopt zijn financieringen te verstrekken. Marktgerichte sectorgroep Holland Automotive is een marktgerichte sectorgroep van NEVAT, de Nederlandse Vereniging Algemene Toelevering. Holland Automotive behartigt de specifieke belangen van de lidbedrijven en ondersteunt de bedrijven bij hun professionaliserings- en internationaliseringsslag. Daarnaast is Holland Automotive een directeurennetwerk waarbinnen kennis en ervaring worden uitgewisseld. Stilstaande machines De verkoop van auto's en trucks is sinds de maand oktober wereldwijd sterk ingezakt. In de tien jaar dat ik onder andere voor Holland Automotive werk, heb ik dit nog niet meegemaakt. Daarom hebben autofabrikanten acuut maatregelen genomen en aangekondigd de productie in december en januari te staken of drastisch te beperken. De machines bij de toeleveranciers zijn daardoor letterlijk stil komen te staan. Bij veel bedrijven veroorzaakt dit een terugval met 30% van de oorspronkelijke omzet. Stabiel en financieel gezond De automotive is een prachtige innovatieve sector, die een redelijk stabiele ontwikkeling kent en financieel gezond is. Veel fabrikanten, waaronder BMW, Mercedes, Volkswagen en tal van andere merken Paniekvoetbal Veel bedrijven hebben al kostenbesparende maatregelen doorgevoerd, waaronder het afstoten van de flexschil (uitzendkrachten, interimmers, gedetacheerden). Tegelijkertijd wordt gekeken hoe op andere kosten, bijvoorbeeld ontwikkelingskosten, bespaard kan worden. Daarmee proberen we paniekvoetbal te voorkomen. Bovendien hebben wij bij de overheid en in de pers gepleit voor het gebruik maken van werktijdverkorting. Arbeidspools en nieuwe markten Het dilemma is dat er nog steeds een groot tekort is aan vakbekwaam personeel in de technologische sector. Om- en bijscholingstrajecten zouden kunnen bijdragen aan de flexibele inzet van personeel op andere plekken. Daarnaast zijn er al regionale en plaatselijke arbeidspools opgezet. Ook zijn er bedrijven die hun prioriteiten verlegd hebben naar andere markten, waar het nog wel goed gaat. Dat vergt natuurlijk wel het nodige van het totale management van een onderneming en het moet wel mogelijk zijn. Voorbeeld voor andere sectoren Nederlandse toeleveranciers zijn vooral in Europa actief bij fabrikanten die efficiënt produceren en er tot nu toe nog goed voorstonden. Het valt te verwachten dat na een tijdelijke dip de markt toch weer op gang komt. Wanneer het niveau van voor de crisis weer bereikt wordt blijft natuurlijk koffiedik kijken. Maar wat betreft efficiency, productie-, procesautomatisering en optimalisatie is de automotive een voorbeeld voor alle andere industrëele sectoren. Bovendien zorgt de auto-industrie ervoor dat een breed publiek geïnteresseerd raakt in techniek en innovaties. De bezoekcijfers van de (inter)nationale autovakbeurzen spreken voor zich. P06
Roeland Kimman (1959) werkte onder meer voor Daimler Benz, Mercedes Benz, Bayer, Getronics, ENECO en sinds enkele jaren bij de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM). Hij behaalde in 2001 zijn graad van Master Corporate Communications (MCC) aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 2004 volgde hij de prestigieuze IMD-opleiding Managing Corporate Resources in Lausanne. Praktijk aan het woord Nu is het moment om een huis te kopen en te verkopen Roeland Kimman, manager communicatie bij de NVM, werkt graag in een snel veranderende omgeving. Kimman: Nu komt het aan op het ondernemerschap van de makelaars. Hoe krijgen we die kopers weer aan de koop en de verkopers aan de verkoop? Dat is waar het in de komende periode om zal draaien. Zware tijden Het zal niemand verbazen dat het voor makelaars zware tijden zijn. Hoewel de huizenprijzen slechts licht dalen is het aantal transacties wel behoorlijk verminderd. Kimman: Niet dat alle makelaarskantoren zich voorbereiden op massale werkloosheid maar het aantal transacties daalt nog steeds. Dat voelen makelaars direct in hun portemonnee, met alle gevolgen van dien. Beweeglijkheid Kimman benadrukt dat hij ook niet in de toekomst kan kijken, maar geeft wel ter relativering de beweeglijkheid van markten om ons heen aan. Kimman: Een half jaar geleden was de olieprijs per vat bijna 160 dollar, de afgelopen weken duikelde die onder de 40 dollar per vat. En dat terwijl iedereen had voorspeld dat de prijs zou oplopen naar 200 dollar per vat, structureel. Wat wel zeker is, is dat de waarde van huizen de afgelopen 20 jaar sterker is gestegen dan de koopkracht. Dus, hoe eerder je een huis koopt, des te beter. De rente is relatief laag, de huizen staan langer te koop, de prijzen zijn wat gestabiliseerd. Cash is king Hoe gek het ook mag klinken, maar nu is juist het moment om te kopen en te verkopen. Waarom? Om de eenvoudige reden dat er in Nederland een structureel tekort is aan woningen. Dat tekort zal alleen maar toenemen. Als de economie weer in rustiger vaarwater komt, zul je zien dat de prijzen alleen maar verder zullen stijgen. De betaalbaarheid van huizen zal daardoor zwaar onder druk komen te staan. Voor de verkopers is het momenteel ook niet zo erg om wat van de prijs af te doen, om de eenvoudige reden dat op dit moment 'cash is king'. Wat de huizenmarkt betreft is het geld nu meer waard dan voor de financiële crisis. Toon ondernemerschap Daarom is de NVM sinds kort gestart met een campagne om kopers weer te laten kopen. Kimman: De rente is historisch gezien nog steeds laag. De verwachting is dat die rente ook laag zal blijven. Ook is de verwachting dat de waarde van de huizen, in tegenstelling tot die van bijvoorbeeld Spanje en Engeland, stabiel blijft. Daar zijn allerlei redenen voor, maar de belangrijkste is wel dat de schaarste op de woningmarkt nog vele jaren zal voortduren. Wat wij dus onze individuele leden proberen duidelijk te maken is: verleid die consumenten. Dat kan op allerlei manieren, bijvoorbeeld door de NVM-no risk clausule, waardoor je als koper niet met twee woningen blijft zitten. Zo zijn er nog vele voorbeelden te verzinnen. Toon ondernemerschap! Wees creatief!
e.melse@nyenrode.nl Eric Melse begon zijn loopbaan als ICT-consultant. Vervolgens was hij directeur van verschillende ondernemingen in de gezondheidszorg en de professionele dienstverlening. Momenteel werkt Eric bij Nyenrode Business Universiteit als programmadirecteur van het fulltime Msc. Expert aan het woord Momentum accounting nieuwe methode om bedrijfsresultaten beter te beoordelen Eric Melse is onlangs gepromoveerd aan de Universiteit van Maastricht op momentum accounting, een theorie over de voorspelbaarheid van accountingcijfers. Hij is ook co-auteur van het boek De kredietcrisis voorbij?, dat in februari is verschenen. De kredietcrisis voorbij? Samen met acht vooraanstaande financieel experts (van o.a. Mees- Pierson, DNB, Business Universiteit Nyenrode en Fontys Hogescholen) heeft Eric Melse De kredietcrisis voorbij? geschreven. Eric: Het unieke van dit boek is dat het op een toegankelijke manier een helder beeld geeft van de oorzaken en mogelijke gevolgen van de kredietcrisis. Het boek behandelt onder meer de economische ontwikkeling sinds de jaren negentig, de rol van banken en kredietbeoordelaars bij het ontstaan van de crisis, de rol van de toezichthoudende centrale banken, de gevolgen van de crisis en de mogelijkheden die overheden hebben om die gevolgen te bezweren. Mijn bijdrage aan De kredietcrisis voorbij? is een hoofdstuk over momentum accounting en materiaal voor de website van het boek. Momentum accounting is een nieuwe methode om de ontwikkeling van financiële cijfers te meten. De methode is niet alleen bedoeld om de prestaties van een onderneming te meten, maar kan ook gebruikt worden bij het beoordelen van de prestaties van het management. Het is dus een relevante methode zowel voor managers van een onderneming als voor de aandeelhouders en de financiers. Momentum accounting drukt de snelheid uit waarmee het eigen vermogen van een onderneming groeit of afneemt ten opzichte van het totaal vermogen. Eric: Volgens de Amerikaanse hoogleraar Yuji Ijiri is het mogelijk om het systeem van dubbel boekhouden uit te breiden met een derde dimensie: force. Daarmee bereken je de winstcapaciteit van een onderneming. Ik vergelijk dit met een snelheidsmeter van een auto, de balans kun je dan zien als de kilometerteller. Val Lehman Brothers te voorspellen Met momentum accounting kun je zichtbaar maken in hoeverre de winstontwikkeling van een bedrijf stabiel is of niet. Uit mijn studie blijkt dat het kengetal van momentum accounting vaak een andere trend laat zien dan de klassieke kengetallen, zoals de winstmarge of het rendement op het eigen vermogen. In het geval van Lehman Brothers geeft de momentum accountingratio aan dat het eigenlijk al drie jaar lang niet goed ging met dit bedrijf. P010 Systeemcrisis op wereldniveau Dat geldt natuurlijk niet alleen voor Lehman Brothers. De kredietcrisis is de onverwachte uitkomst van een ontwikkeling die vele economen en investeerders toch wel hebben zien aankomen. Iedereen wist dat zowel de bevolking als de regering van de Verenigde Staten ver boven haar stand leende en leefde. De overspannen vastgoedmarkt, goedkoop krediet en een onverzadigbare consumptiedrift waren de aanjagers. Nu blijkt dat de wereldeconomie ook het schip in is gegaan. De huidige crisis is een systeemcrisis op wereldniveau. Winstsnelheid Wanneer je alle aandacht alleen richt op de winst en niet op de winstsnelheid, dan heb je geen oog voor de trend. Momentum accounting maakt de trend zichtbaar en kan mogelijk overspannen reacties op het winstcijfer alléén in de toekomst voorkomen. Als alle bedrijven gebruik gaan maken van momentum accounting zou je de bedrijfsresultaten in de toekomst mogelijk beter kunnen beoordelen.
Beoordelen? www.platform.noordhoff.nl/emm #10, maart 2009 Speciaal voor u geselecteerd Economie, Marketing & Management Bedrijfseconomie voor het besturen van organisaties A.W.W. Heezen 4 e druk 2009 HB) ISBN 978-90-01-76682-5 OB) ISBN 978-90-01-76681-8 HB 450 pagina s / OB 200 pagina s Prijs HB 65,95 / OB 35,00 VERNIEUWD Verschijnt april 2009 Van Experience naar Challenge Economy H. Lier, R. Heijblom, A. Wayers 1 e druk 2009 ISBN 978-90-01-77105-8 180 pagina s Prijs 29,95 Verschijnt juni 2009 NIEUW In deze herziening zijn actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied opgenomen, zoals de gevolgen van IFRS voor de externe verslaggeving en veranderingen in het ondernemingsrecht. Bovendien is er meer aandacht voor commerciële en fiscale aspecten en risicobeheer. Dit boek is zowel geschikt voor studenten die bedrijfseconomische gegevens moeten kunnen maken, als voor studenten die zich vooral richten op het interpreteren van bedrijfseconomische overzichten. In de uitgebreide docentenhandleiding worden competenties aangegeven, waarmee de methode bij verschillende onderwijssystemen gebruikt kan worden. Op www.bedrijfseconomieheezen.noordhoff.nl staan digitale toetsen, Excel- en andere toepassingen waarmee studenten de stof kunnen verwerken en oefenen. Waarom zijn mensen bereid flink meer te betalen voor een kerstboom, wanneer ze die kopen bij een tuincentrum met een volledig ingerichte kerstshow? Dit heeft te maken met de Experience Economy. Het creëren van unieke belevenissen en ervaringen voor klanten. Van Experience naar Challenge Economy geeft antwoord op de vraag: Kunnen producten of diensten een nog hogere tegenwaarde verkrijgen wanneer deze uitdagender of als uitdaging worden aangeboden? In dit boek wordt deze ontwikkeling nader beschreven en theoretisch onderbouwd vanuit een management- en marketingperspectief en voorzien van uitgewerkte praktijkvoorbeelden uit de reiswereld, theaterwereld en het pokerspel. Op www.experience.noordhoff.nl staan deze en andere cases verder uitgewerkt compleet met opdrachten. (Toegankelijk vanaf zomer 2009) Inkoop: werken vanuit een ketenbenadering B. Faber-de Lange, R. Pieters, S. Weijers (redactie) Strategie en management H. Veldman e.a. 1 e druk 2009 ISBN 978-90-01-50489-2 1 e druk 2009 ISBN 978-90-01-71210-5 258 pagina s Prijs 39,95 266 pagina s Prijs 39,95 Verschijnt april 2009 NIEUW Leverbaar NIEUW De kerngedachte van dit boek is dat samenwerken in de logistieke keten van een bedrijf cruciaal is voor een goede inkoop: samenwerking met de andere disciplines in het bedrijf zoals verkoop, productie, service, distributie en marketing, maar ook met de leveranciers en de eindafnemers. Inkoop: werken vanuit een ketenbenadering is als methode toepasbaar in een groot aantal studies die zich direct met inkoop bezighouden, maar ook in bijvoorbeeld Technische Bedrijfskunde met het oog op productontwikkeling en Facility Management als voorbereiding op de rol van regisseur van gecontracteerde dienstverleners. Op www.inkoop.noordhoff.nl staan oefentoetsen voor studenten en de docentenhandleiding, met o.a. toetsmateriaal. Dit boek is een zeer toegankelijk geschreven en compacte methode voor bedrijfskundige opleidingen. Aan de basis van dit boek ligt het gedachtegoed van Strategy Center Nijenrode. Strategie en management heeft als doel strategie vanuit verschillende invalshoeken te doorgronden. Aan de orde komt: Wat is strategie? Hoe heeft het vakgebied strategisch management zich ontwikkeld? Hoe wordt er over strategie gedacht? Hoe wordt strategie in de praktijk gebracht? Wat is de betekenis van de financiële kant van strategisch management? www.strategie-management.noordhoff.nl biedt uitgebreid ondersteuningsmateriaal voor studenten én docenten in de vorm van toetsvragen met feedback en studieadvies, cases, uitwerkingen en PowerPointpresentaties. P09
hesselvisser@chello.nl Na zijn studie aan de TU Delft, volgde Hessel Visser een loopbaan in de vliegtuigbouw en instrumentenindustrie. Hij gaf vervolgens les aan de Hogeschool Rotterdam. Inmiddels werkt hij volledig zelfstandig, maar doet nog steeds veel in en voor het onderwijs. Auteur aan het woord Logistiek is de slagader van elke onderneming. Hessel Visser is sinds 1990 actief op het gebied van het verbeteren van logistieke processen. Ook schreef hij voor Noordhoff Uitgevers verschillende boeken over de logistiek. Zijn doelstelling is Nederland te helpen productiever en daardoor concurrerender te worden op de wereldmarkt. Hessel vertelt over zijn boeken, zijn recente bezoek aan de Verenigde Staten en de invloed van de economische crisis op de logistiek. Nederland logistiek marktleider Mijn loopbaan in de logistiek begon bij producenten voor industriële toepassingen. Wist u bijvoorbeeld dat wij Nederlanders in de wereld de absolute marktleider zijn voor machines in de eier- en kippenketen? Ook bij de tuinbouw en de toelevering zijn vergelijkbare resultaten bereikt. Het is prachtig om daar een bijdrage aan te mogen leveren. De slogan 'zonder transport staat alles stil' klinkt misschien hooghartig, maar in de kern klopt het wel. Het operationele proces voegt waarde toe van leverancier tot eindgebruiker. Zo wordt geld gegenereerd. Dat is de rode draad in onder andere mijn boek Werken met logistiek, dat ik samen met Ad van Goor heb geschreven. Wetenschapper en praktijkmens Er zijn inmiddels meer dan 100.000 exemplaren van Werken met logistiek verkocht. Het vormt een unieke combinatie van de inzichten van een wetenschapper en een praktijkmens. Ad van Goor heeft aan de wieg gestaan van de logistieke wetenschap. Mijn eigen bijdrage betreft de praktische inbreng met een uitgebreide theoretische kennis. Nadat we beiden jaren in het HBO en het WO hebben gewerkt, spreken we ook die taal als geen ander. De boeken zijn up-to-date. De laatste technische ontwikkelingen, zoals RFID en SOA, zijn meegenomen. Ze zijn gelardeerd met foto's en praktische verhalen die we vaak uit de eerste hand hebben of uit eigen ervaring kunnen weergeven. We mogen in heel veel bedrijven in de keuken komen kijken. Customer service en grijpcultuur Ik heb bijvoorbeeld recent bedrijven in de VS bezocht en daar ook gewerkt. Daar ben ik steeds weer onder de indruk van de customer service. In de USA is de klant nog echt koning. Bovendien schreeuwt het internationale bedrijfsleven nog altijd om mensen die hun nek uit durven steken. De onderlinge competitie in het onderwijs in de VS bereidt studenten daar beter op voor dan de zesjescultuur in Nederland. Helaas leidt dit ook tot extreem individualisme en een grijpcultuur. Bijna iedereen doet aan kortetermijndenken. Dat is mijns inziens een van de oorzaken van de geldcrisis. Bewustwording is het sleutelwoord Vanwege de economische malaise zijn kostenbesparingen 'hot' in de VS. Er worden rigoureuze maatregelen getroffen. Vooral bij beursgenoteerde ondernemingen wordt het management lamgelegd. Opeens mag er bijvoorbeeld niets meer gekocht worden, terwijl iedere slimme ondernemer weet dat je in zo'n periode juist moet investeren in verbetertrajecten. Het gaat primair om bewustwording. Een werk- nemer moet zelf ontdekken wat verspilling is en hoe hij waarde toevoegt in de ogen van de klant. Laat zien dat dit kan leiden tot een beter rendement voor de onderneming. Slimmer omgaan met logistiek Deze economische crisis zal op korte termijn een overaanbod aan productie en vervoer veroorzaken. De zwakke schakels in de keten zullen ten onder gaan. Toch komt er op enig moment weer een golf werk aan. Het is daarom juist nu nog belangrijker om onze logistieke kennis te benutten en ons te mobiliseren. We moeten slimmer omgaan met logistiek. Dat kan enorme verbeteringen opleveren, ook in de VS. Op dat gebied kunnen we veel van elkaar leren. Werken met logistiek - Op weg naar Supply Chain Management H.M. Visser, A.R. van Goor 5 e druk 2008 ISBN 978-90-01-70682-1 504 pagina s Prijs 59,95 Werken met logistiek is gedurende 15 jaar uitgegroeid tot hét standaardwerk voor de kennismaking met het logistieke vakgebied. Het boek biedt een brede inleiding voor logistieke en nietlogistieke opleidingen en kan worden gebruikt voor logistiek als vak, als specialisatie en als opleiding. Naast de traditionele logistieke trajecten binnen productie en distributie, besteden de auteurs aandacht aan inkooplogistiek en reverse logistics. Nieuwe onderwerpen in de vijfde druk zijn: Lean & Agile, nieuwe informatietechnologieën ten behoeve van de logistiek De aandacht voor het uitbesteden van de logistiek De weg naar supply chain management Op www.logistiek.noordhoff.nl vindt de gebruiker toetsen, Excel-modellen, PowerPointsheets, uitwerkingen en andere handige hulpmiddelen. P011
Martijn Ruissen heeft de HEAO-Bedrijfseconomie aan de Hogeschool Zeeland in Vlissingen afgerond. Vervolgens werkte hij overdag bij Deloitte en volgde hij in de avonduren het doctoraalprogramma Bedrijfseconomie van de EUR. Momenteel is Martijn Ruissen docent bij de opleiding Bedrijfseconomie van de Hogeschool Zeeland. Docent aan het woord De economische crisis biedt de docent uitstekend lesmateriaal Op basis van zijn studie en werkervaring geeft Martijn Ruissen les in meerdere vakken. Zijn doel is bedrijfseconomiestudenten zo goed mogelijk voor te bereiden op een economische carrière. De huidige geldcrisis grijpt hij aan om allerlei abstracte economische begrippen, theorieën en modellen concreet te maken. Hij legt uit hoe hij dat doet en wat zijn visie is op de turbulente economie van dit moment. Actuele lessen De economische crisis behandel ik persoonlijk binnen een les financieel management. Mijn collega's behandelen de crisis natuurlijk ook bij het algemeen economisch vak in het eerste studiejaar. Centraal staan dan artikelen uit gerenommeerde vakbladen en documentatie als kranten, film, actualiteitenprogramma's et cetera. Ik probeer studenten zo veel mogelijk de actualiteit aan te bieden en waar mogelijk de link te leggen met de theorie. Bovendien discussiëren we samen over allerlei mogelijke gevolgen. Link met de praktijk Daarnaast is er een goede band met het werkveld. Bij het vak financieel management is bijvoorbeeld de directrice van Ilfa.nl op bezoek geweest. Zij kon op grond van de gelegde basis een praktisch verhaal houden over Treasury. Een van de voorbeelden die zij gaf, was dat een aantal van haar cliënten om de paar dagen op de hoogte willen zijn van de stand van de liquide middelen. Op heel korte termijn kunnen dan managementbeslissingen worden aangepast. Dat is gezien de economische crisis natuurlijk geen overbodige luxe te noemen. Nauwe band tussen uitgever en docent De boeken die ik in mijn lessen gebruik bieden tot op zekere hoogte aanknopingspunten wat betreft de actuele economische ontwikkelingen. Het ene vak leent zich daar meer voor dan het andere. Zelf geef ik de voorkeur aan Noordhoff Uitgevers. De structuur en de ondersteuning van de uitgever geven mij een basis, waar ik als docent een kop op kan zetten. Ik vind het belangrijk dat er tussen uitgevers en docenten een nauwere band ontstaat. De uitgever richt zich op de gedegen vastlegging van de theorie met vragen, casusmateriaal en dergelijke. De docent serveert vervolgens binnen zijn eigen grenzen en visie een deel van deze theorie uit. Laissez-faire, laissez passer De economische crisis biedt uitstekend lesmateriaal. Die kans moet je als docent met beide handen aanpakken. Maar er zijn natuurlijk nog veel meer organisatorische verlangens waaraan de docent tegenwoordig moet voldoen. Dus is het de vraag waar je je prioriteiten legt. Persoonlijk zou ik het mooi vinden wanneer we deze economische crisis kunnen aanwenden om van de enge definitie van welvaart te verschuiven naar de ruime definitie van welzijn. De uitspraak van Vincent de Gournay (1712-1759) 'laissez-faire, laissez-passer' ( let people do as they please without government interference ), laat mijns inziens met name in Amerika zien dat het nastreven van welvaart meer is dan alleen de bovenlaag belonen. P08 Lesmateriaal aanpassen? Of je het lesmateriaal daar direct op zou moeten aanpassen, is nog maar de vraag. Studenten moeten eerst een basis hebben, voordat je deze basis weer ter discussie kan stellen. Bovendien kunnen we het huidige systeem niet morgen al overboord gooien. Voor docenten geldt dan wel dat zij deze discussie moeten aangaan en veranderingen niet schuwen. Maar pas wanneer deze materie aansluit bij bredere en persoonlijke motieven, zal het lukken om dit over te dragen. Voorlopig kunnen we dit gedachtegoed mijns inziens beter aanbieden op HBO+ of universitaire opleidingen.
In juni verschijnt de nieuwe uitgave van Platform EMM Thema: waardecreatie Informatief Site Seeing www.htas.nl De website van het innovatieprogramma High Tech Automotive Systems, een publiek privaat Nederlands innovatieprogramma dat bijdraagt aan de verdere groei en innovatie van de Nederlandse automotive industrie en het automotive-onderwijs aan de Technische Universiteiten en Hogescholen. HTAS bevordert de innovatie en verdere ontwikkeling van de Nederlandse automotive-industrie. www.marketingfacts.nl Hét platform voor interactieve marketing, opgericht door Marco Derksen, onafhankelijk adviseur en docent interactieve marketing. Feiten en cijfers over interactieve digitale marketing worden afgewisseld met luchtige onderwerpen. www.webanalisten.nl De site bevat informatie en praktijktips uit de wereld van de webanalyse en marketingoptimalisatie. Informeert je niet over hoe je bezoekers naar je website krijgt, maar juist hoe je zorgt dat je (meer) waarde uit het bezoek haalt. www.intute.nl Intute: Business en Management verschaft gratis toegang tot bronnen van hoge kwaliteit op het internet. Elke bron is geëvalueerd en gecategoriseerd door specialisten van Engelse universiteiten. www.imf.org Website van het Internationaal Monetair Fonds. Bevat onder meer rapporten over de vooruitzichten van de groei van de wereldeconomie. Henk Vlootman over de basistraining Excel Schijnbaar willekeurige handelingen vallen op hun plaats 6 februari 2009. Terwijl ik aanschuif in de ochtendfile overpeins ik de dag. Mijn eerste training onder vakbroeders. Nu ja, vakbroeders? Een pedagogische opleiding heb ik nooit genoten. Goed, 10 jaar Excel doceren telt misschien mee. En Basis Excel-trainingen? Ik heb eigenlijk alleen gevorderde trainingen gegeven. Als ik binnenstap in mijn huislocatie, Kasteel Engelenburg, zorgt, zoals altijd, de stimulerende omgeving ervoor dat de spanning van mij afglijdt. De dag wordt gevuld met Excel. Uitleg, voorbeelden, functies, matrices en een goede lunch doen bij veel cursisten het inzicht in het gebruik van Excel ontwaken. Voor we het beseffen is het 16.30 uur en is de dag voorbij. In de laatste 5 minuten wordt het laatste puzzelstukje gelegd: schijnbaar willekeurige handelingen vallen op hun plaats. De structuur wordt duidelijk en de meeste deelnemers zijn enthousiast. Terwijl ik opnieuw aanschuif in de file laat ik de dag de revue passeren. De reacties zijn positief en de opbouw van de dag wordt duidelijk gewaardeerd. Een opmerking op een van de evaluatieformulieren illustreert mijn gevoel. Bij de vraag of de training voldeed aan de verwachtingen had iemand ingevuld: niet mee eens. Om er vervolgens achter te schrijven: overtrof verwachtingen. Voor mij lost de file zich op en tevreden pruttelend brengt mijn Landrover Defender mij weer thuis. www.docentengegevens.nl: Maak hier één login aan om onbeperkt in te loggen op alle ondersteunende websites van Noordhoff Uitgevers. U kunt hier ook uw adresgegevens controleren en wijzigen. 30 maart: Vervolgtraining modellen maken in Excel. Henk Vlootman www.aanmelden.noordhoff.nl/excel 3 april: Masterclass modellen maken in Excel. Henk Vlootman www.aanmelden.noordhoff.nl/excel 14 mei: Docentendag Finance, Amsterdam www.aanmelden.noordhoff.nl/finance Agenda