HAVO. Ter voorbereiding is een deel van de stof bij het vak economie in de derde klas havo opgenomen. Marketing

Transcriptie

1 Voorlichting HAVO Een 'nieuw' vak in de bovenbouw Ter voorbereiding is een deel van de stof bij het vak economie in de derde klas havo opgenomen. (M&O) is een nieuw vak in de bovenbouw voor de havo. Het vak is een keuzevak in de profielen Cultuur & Maatschappij, Natuur & Gezondheid en Natuur & Techniek. In het profiel Economie & Maatschappij is het vak een profielkeuzevak en een keuzevak. Met de invoering van de tweede fase is het vak M&O ontstaan als een opvolger van het vak Handelswetenschappen en Recht (havo) en Economische wetenschappen II en Recht (vwo). Meer informatie voor ouders is te vinden op bladzijde 2 van deze brochure. Interne organisatie Veel mensen werken samen binnen een organisatie. Hoe werken mensen samen? Pagina 4 Marketing De winkelier gebruikt onder andere zijn product, prijs, reclame en vestigingsplaats om klanten te trekken. Pagina 4 Financiële verslaglegging Iedereen in een bedrijf krijgt wel eens te maken met begrotingen en financiële verslagen. Pagina 5

2 AANDACHTSGEBIEDEN Terugkerende vraagstukken op gebied van: Interne organisatie en personeelsbeleid Financiering van activiteiten Marketingbeleid Financieel beleid in een organisatie Informatievoorziening met behulp van computerprogrammatuur Externe financiële verslaggeving De algemene doelstelling en kernschets van het vak M&O De algemene doelstelling van het programma M&O luidt: De leerlingen zijn in staat om in problemen die steeds terugkeren binnen commerciële en nietcommerciële organisaties, de economische dimensie te onderkennen en deze te analyseren met behulp van economische instrumenten. Daarbij kunnen zij beschrijven welke economische belangen diverse maatschappelijke groeperingen hebben bij het goed functioneren van deze organisaties en hoe het management deze belangen tegen elkaar afweegt. M&O geeft de leerlingen inzicht in de totstandkoming van managementbeslissingen en biedt hun handvatten om daaraan bij te dragen. De leerlingen leren echter niet uitsluitend te denken en handelen vanuit het perspectief van het management. Zij moeten zich leren inleven in de rol van personeel, financiers, afnemers, leveranciers en omwonenden om een op argumenten gebaseerde belangenafweging te kunnen maken. Op de havo omvat M&O 320 studielasturen. Landelijke cijfers wijzen uit dat M&O door ruim 40% van de leerlingen wordt gekozen. In het hoger onderwijs volgt bijna een op de drie studenten een economische studie. De invulling van de algemene doelstelling betekent dat de leerlingen zich bij M&O verdiepen in vakgebieden als externe financiële verslaggeving, marketing, bedrijfseconomie, interne organisatie, commerciële economie, management, recht, personeel en informatie- en communicatietechnologie. Aandachtspunten bij M&O Een volledig nieuw element in het programma M&O is de aandacht voor nietcommerciële organisaties. De school, sportvereniging en ideële organisaties als Greenpeace raken direct aan de belevingswereld van de leerlingen. Bij de opzet van het vak wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van concrete vraagstukken die spelen in organisaties. Verder wordt in lessen, toetsen en examens geprobeerd om authentiek bronmateriaal te gebruiken. 1) 2

3 Mensen die leiding geven en beslissingen nemen in een organisatie hebben informatie nodig om de goede besluiten te kunnen nemen. komt als apart vak niet voor in de onderbouw van de havo of het vwo, maar is daar vaak een onderdeel van het vak economie. In de bovenbouw kun je M&O iezen in het profiel economie en maatschappij als profielvak of in de vrije ruimte bij alle profielen. Op de havo is de studielast 320 uur. Zoveel uren heeft een gemiddelde leerling nodig om het eindexamen te halen. In deze brochure willen wij je een idee geven over de inhoud van M&O. Ook zullen wij aangeven wat je later met het vak kunt doen. Bij het vak M&O leer je managementproblemen binnen een organisatie te analyseren, aan te pakken en op te lossen, zoals een manager dat zou doen. Ook leer je om (bedrijfs)economische vraagstukken te bekijken vanuit het standpunt van bijvoorbeeld het personeel, de vermogensverschaffers (zoals aandeelhouders of banken) en andere belanghebbenden. M&O komt dus niet alleen van pas als je kiest voor een economische vervolgstudie. Bijna iedereen komt later wel in situaties terecht waarin van hen verstand van zaken wordt verlangd op het gebied van management en organisatie. De meeste leerlingen kunnen een voldoende halen voor dit vak. Sommige halen zelfs erg goede cijfers. Je moet er natuurlijk wel wat voor doen. M&O is een DOE-vak met veel rekenwerk. 3

4 Interne organisatie en personeelsbeleid Aan een organisatieschema kan je zien hoe een bedrijf, een ziekenhuis, een school organisatorisch gerund wordt. Uit zo n schema kan je aflezen wie de leiding heeft en dus verantwoordelijk is. Personeelsbeleid gaat niet alleen over het zoeken naar nieuw personeel maar ook over plannen voor de toekomst, bijvoorbeeld welke opleiding een personeelslid kan gaan volgen. Financiering van activiteiten Het gaat dan bijvoorbeeld om de vraag: Lenen of zelf voor geld zorgen? Een auto leasen (dat lijkt op huren), geld lenen of geld van de eigen bankrekening halen? Voor deze keuze kunnen particulieren, bedrijven en verenigingen komen te staan. Financieel beleid Je ziet ze vaak: advertenties waarin een product wordt afgeprijsd. Nu van 6,95 voor 5,95! Dat is goed nieuws voor de klant, maar is het ook leuk voor de verkoper? In een bedrijf moet iemand zijn die kan berekenen wat de gevolgen zijn als de verkoopprijs verandert. Iemand die weet waar het goed en minder goed gaat in het bedrijf en in de gaten houdt of alles op tijd betaald kan worden. Marketing beleid Een voorbeeld: een winkelier koopt een stereoset in voor 225,00 en vraagt zich af wat de verkoopprijs moet worden. Daarvoor maakt hij eerst de volgende berekening: Inkoopprijs 225,00 Brutowinst 250,00 + Verkoopprijs 475,00 Deze brutowinst van 250,00 lijkt hoog, maar een winkelier heeft veel brutowinst nodig om allerlei kosten te dekken: de huur van het gebouw, het salaris van personeel, stroom, telefoon, inrichting van de winkel en ga zo maar door. In een andere winkel vlakbij zijn de stereosets te koop voor 395,00. Je denkt misschien dat onze winkelier nooit iets zal verkopen, maar dat hoeft niet zo te zijn. Je kunt op allerlei manieren klanten trekken, door middel van service verlenen bijvoorbeeld. Trouwens de klanten vinden andere dingen ook belangrijk zoals: Waar kan je het product kopen? Is het product van een bekend merk? Hoe is de kwaliteit van het product? De winkelier gebruikt product, prijs, promotie en zijn (vestigings)plaats en nog veel meer... andere dingen om klanten te trekken, we noemen dit de marketingmix. 4

5 Externe financiële verslaggeving In de onderbouw heb je bij het vak economie waarschijnlijk al eens een eenvoudige balans en resultatenrekening bekeken. Bij M&O gaan we uitgebreid in op de financiële verslagen van commerciële en niet-commerciële organisaties. Je leert waarop je moet letten om een oordeel te vormen over de gang van zaken. Als je lid bent van een vereniging krijg je de jaarcijfers te zien. Op de jaarvergadering van jouw vereniging kun je vragen stellen wanneer je iets niet begrijpt van de financiële verslagen. Twee voorbeelden van vragen: Hoe komt het dat het jubileumtoernooi zo veel duurder was dan begroot? Waarom is het begrote bedrag aan contributies zo hoog? Niet alleen leidinggevenden krijgen informatie maar ook leden van een ondernemingsraad, een medezeggenschapsraad of gewone werknemers in een bedrijf krijgen te maken met begrotingen en financiële verslagen. Dan wordt van je verwacht dat je begrijpt wat er staat. Informatievoorziening met behulp van ICT ICT betekent informatie- en communicatie technologie. In iedere organisatie wordt nagedacht over de informatie die nodig is om goede besluiten te kunnen nemen en hoe de manager daar op een makkelijke manier aan kan komen. Je begrijpt dat de computer dan een goed hulpmiddel moet zijn. Je leert bijvoorbeeld berekeningen, overzichten en grafieken maken met behulp van excel. Hoe ziet het vak M&O er uit? Als het goed is heb je nu een beeld gekregen van de onderwerpen die aan de orde komen bij dit vak. Je komt theorie tegen die je kunt leren, dingen die je moet begrijpen, sommen en nog allerlei andere zaken. Het verschil tussen M&O en economie Het vak economie houdt zich vooral bezig met de economie van het hele land. Economie gaat bijvoorbeeld over de oorzaken van werkloosheid, het voorkomen van inflatie of factoren die invloed hebben op de aandeelkoersen. Ook gaat het over inkomsten en uitgaven van de overheid. M&O houdt zich vooral bezig met wat er binnen organisaties gebeurt. M&O is minder theoretisch dan economie. Daarnaast wordt er bij M&O meer met getallen gewerkt in vergelijking met economie. 5

6 Wat kun je later doen met M&O? Ook een ingenieur en een verpleegkundige moeten iets begrijpen van financiële zaken en organisaties. Misschien ben je al lid van een vereniging. Dan heb je vast wel eens een ledenvergadering bijgewoond. Op zo n ledenvergadering wordt er van alles over de vereniging besproken. Later kan je als werknemer of als manager in allerlei vergaderingen terechtkomen: personeelsvergaderingen, vergaderingen van de ondernemingsraad van een bedrijf, medezeggenschapsraad van een school of aandeelhoudersvergaderingen. In dit soort vergaderingen worden de plannen van het bestuur of de directie besproken en ook financiële zaken als de begroting. Wanneer je het vak M&O gedaan hebt, kun je door je kennis en inzicht in allerlei vergaderingen de juiste vragen stellen. Bovendien biedt M&O een goede basis voor managementfuncties. Daarom ligt het voor de hand dat je voor M&O kiest als je een economische studie wilt gaan volgen. Maar M&O kan ook interessant zijn voor andere richtingen waarin management en leiding geven belangrijk zijn. Daarom staan er in het hoger onderwijs en op de universiteit nogal wat managementvakken en bedrijfskundige vakken op het studieprogramma. Bij M&O kun je kennismaken met dit soort vakken en je krijgt er alvast ondergrond voor. En wie weet heb je later een eigen bedrijf. M&O is dan helemaal een handig vak. 2) Bronnen: 1) Eric Welp voor SLO en 2) VECON, brochure voorlichting M&O