H.-Hartziekenhuis Roeselare - Menen vzw Wilgenstraat 2-8800 Roeselare

H.-Hartziekenhuis Roeselare - Menen vzw Wilgenstraat 2-8800 Roeselare Lieven Maertens Tilcoach/ergonomie HHRM 27/01/2011 Trekkracht bij gebruik glijzeil Ergonomische benadering bij procedure hogerop in bed Overzicht!! Opzet onderzoek!! Resultaten onderzoek!! Conclusies!! Toepassingen in het ziekenhuis 1

Overzicht!! Opzet onderzoek!! Resultaten onderzoek!! Conclusies!! Toepassingen in het ziekenhuis Opzet onderzoek!! Gebruik glijzeil in ziekenhuis!! Ingevoerd sedert 5 tal jaar na opleiding personeel rugpreventie!! Sommige afdelingen intens gebruik, andere moeizaam!! Wetten en richtlijnen!! Welzijnswet!! KB manueel hanteren van lasten!! Richtlijn ideaal tilgewicht!! Richtlijnen trekkrachten!! RoFiJo-P schema!! Beïnvloedbare factoren bij hogerop in bed plaatsen!! Neuro-muscular approach (NMA)!! Onderzoeksvragen:!! Is het gebruik van een glijzeil steeds nodig bij hogerop plaatsen?!! Is er verschil tussen de verschillende merken en types van afmeting/vorm? 2

Welzijnswet!! De welzijnswet ( 96) omvat acht welzijnsdomeinen:!! De arbeidsveiligheid!! De bescherming van de gezondheid van de werknemer op het werk!! De psychosociale belasting veroorzaakt door het werk!! De ergonomie!! De arbeidshygiëne!! De verfraaiing van de arbeidsplaatsen!! De interne maatregelen van de onderneming inzake leefmilieu!! De bescherming tegen geweld/pesterijen/ongewenst seksueel gedrag op het werk KB manueel hanteren van lasten(12/8/1993)!! Is verplichting voor werkgever om werknemer te beschermen om rugletsels te voorkomen tgv manueel hanteren van lasten!! Voorzien van!! Organisatorische / mechanische middelen!! Beperken van risico s!! Inrichting werkplek!! Voorlichting en opleiding van de werknemers!! Praktisch:!! Voldoende glijzeilen!! Voldoende ruimte!! Training gebruik glijzeilen met opvolging 3

Richtlijn: max. te hanteren gewicht voor vrouwen en mannen (kg)(aanbeveling)!! Naar Preventie van klachten van het bewegingsstelsel bij hulpverleners, Vandevyvere et al, 2005, p67 en Bron: The guide to the handling of patients. Introducing a safer handling policy. Danielle Holmes. National Back Pain Association. The Royal College of Nursing. Teddington, Middelsex,UK. 1997, pp. 95.) 7 3,5 Kruinhoogte 10 5 Schouderhoogte 13,5 7 Ellebooghoogte 20 10 17 10 13,5 7 7 3,5 Kneukelhoogte / vuisthoogte Halfweg onderbeen 25 15 20 10 10 5 vrouw man Richtlijnen trekkrachten ISONORM!! ISO Norm 11228-2: trekken en duwen!! In dit gedeelte wordt het trekken en duwen omschreven als één persoon met twee handen een last op een gecontroleerde manier trekt of duwt. Dit gebeurt vanuit een staande houding waarbij het ganse lichaam ingezet wordt.!! frequentie en duur, afstand, object, omgeving, individu, organisatie 4

Richtlijnen trekkrachten!! Richtlijnen voor het manueel verplaatsen van lasten volgens Mital, Nicholson en Ayoub!! Trekken 2 handen!! vrouwen op hoogte van 89 cm, mannen 95 cm!! Aanbevolen startkracht (kg)!! Snooktabellen!! idem Start trekkracht, 2 handen Vrouwen (mannen), hoogte 89 (95 cm) Populatie percentiel 1 / min 1/5 min P90 18 (25) kg 21 (27) kg P75 21 (31) kg 25 (32) kg P50 25 (36) kg 29 (39) kg P25 29 ( 42) kg 33 (45) kg RoFiJo-P schema!! Uit: Preventie van klachten van het bewegingsstelsel bij hulpverleners, 2005, Buckens, Vandevyvere et al, p 37) Basismodel Omgevingsfactoren Risico s Hulpvrager Actie Hulpverlener 5

Beïnvloedbare factoren!! Hogerop in bed plaatsen!! Vroeger: tillend via techniek PDotte, strek-buig!! Heden: schuivend, trekkend via NMA!! Factor omgeving!! Zachtere matrassen in kader van decubituspreventie: traagfoammatrassen (tempur), alternateringsmatrassen (alfa-excell)!! Vroeger bedzeil voor incontinentie = gladheid!! Bed opgemaakt met hoeslaken ipv laken!! Factor hulpvrager!! toename zorgtegraad!! gewichtstoename (?)!! Factor hulpverlener!! grotere werkdruk, toename taken!! minder personeel, toename leeftijd Patiënten gewicht!! In maatschappij: toename obesitas (BMI >30) Belg. Gezondheidsenquête ( 10) mannen vrouwen 2001 10 % 12% 2008 14 % 14% 6

Uit registratie Interne liason Geriatrie HHRM Voor data afdeling Geriatrie: frequentiematen N : 1500 P Mean: 65,2 kg Std: 14,96 kg Min: 29 kg Max: 140 kg P25: 55 kg P50: 63 kg P75: 74 kg Geriatrie Count (n) % < 55 kg 423 27,6% 55-94 kg 1030 67,3% > 94 kg 68 4,4% 1500 100% Voor data afdeling Interne: frequentiematen N : 1149 P Mean: 72,3 kg Std: 16,38 kg Min: 30 kg Max: 144 kg P25: 60 kg P50: 70 kg P75: 83 kg Interne Count (n) % < 56kg 170 14,7 56-94 kg 873 76,1% > 94 kg 106 9,2% 1149 100% Neuro Muscular Approach (NMA)!! Aandacht voor spierstelsel:!! Zachtheid, traagheid van bewegingen!! Stretchen van spieren!! Optimaliseren van O! en voedingsstoffen!! dynamisch bewegen te stimuleren!! Daling startkrachten bij duwen en trekken waardoor daling belasting op zachte structuren (spieren, gewrichten, pezen) 7

Opzet onderzoek!! In labo situatie, data-collectie via biofysiololische maat!! Met elektronische dynamometer Chatillon TurboGauge DFT 200 DFT series digital force gauge!! Elke meting werd 5 keer uitgevoerd en daarvan werd het gemiddelde berekend,!! Eenheid in kg uitgedrukt!! Patiënt lag op een steeklaken met touw waarop ingehaakt werd, uitvoerende had toestel met beide handen vast!! Bias: geteste glijzeilen variëren in leeftijdsduur en gebruiksduur met kans op vertekening door slijtage. Variabelen!! Type matras:!! Haelvoet matras een met densiteit van 40 Kg/m",!! Alternateringsmatras opleg type Alfa-excell met pomp instelling op lichaamsgewicht van overeenstemmende persoon!! Tempur matras met densiteit van 85 kg/m"!! Lichaamsgewicht: een persoon met lichaamsgewicht van!! 60 kg met lichaamslengte van 178 cm!! 78 kg met lichaamslengte van 182 cm!! 94 kg met lichaamslengte van 178 cm!! 118 kg met lichaamslengte van 180 cm!! Positie bed!! Plat horizontaal!! Trendlenburg met 30 hoofdcorrectie 8

Variabelen!! :!! Geplooid!! Gestrekt!! zwevend bijv. hier op een kuitrol!! Type glijzeil:!! Geen gebruik van een glijzeil!! types MH5150 en MH1150!! Hyperglide types TLEM10070, TLEM70100, TLEM100100, TLEM13070!! Phil-E-Slide groen type!! Multiglide type TL7070!! Handi-slide type Standard en Compact!! Liko type Stat HandyTube wide M met handvaten, Stat Handysheet Long met handvaten M!! Arjo type Maxislide sheet XL!! Soort startkracht:!! Traag met beweging van Neuro Muscular Approach!! Snel Richting gemeten trekkracht Richting 1: aan hoofdzijde met 1 uitvoerende Richting 2: aan zijkant met 2 uitvoerenden 9

Besluit aanbevolen trekkrachten en tillen!! Uit literatuur onthouden we en streven we na:!! Tillen: niet meer dan 17 kg!! Trekken: niet meer dan 25 kg (P75) of voor grotere groep (p90) niet meer dan 21 kg Tot 21 kg Tussen 21 en 25 kg Overzicht!! Opzet onderzoek!! Resultaten onderzoek!! Conclusies!! Toepassingen in het ziekenhuis 10

Hogerop in bed!! Klassiek manueel tillen!! Via methode PDotte met twee uitvoerenden!! Variabelen:!!Het type matras: Haelvoet matras met een densiteit 40kg/m", opgemaakt met een hoeslaken!!het gewicht persoon: 94 kg!!de bedpositie: plat horizontaal!!de positie van de benen: geplooid!! Gemiddelde tilkracht: 39,5 kg!! Besluit: is niet veilig Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Gewicht persoon Type matras Type glijzeil (lengte/breedte) 94 kg Haelvoet met densiteit 40kg/m! plat horizontaal startsnelheid geplooid gestrekt Op kuitrol Geen glijzeil snel 41,26 42,52 43,88 Hyperglide 70cm/70cm Multiglide 70cm/ 70cm Phil-e-Slide 63cm/60cm 1/3 traag 31,5 44,9 38,16 snel 30,46 35,88 33,66 traag 17,78 27 24,38 snel 33,78 39,22 34,54 traag 18,78 30,98 27,5 snel 32,66 37,92 33,84 traag 16,98 27,94 24,42 11

Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 2/3 Gewicht persoon Type matras Type glijzeil (lengte/breedte) 74cm/60cm Handi-slide 72cm/70cm Hyperglide 100cm/70cm 94 kg Haelvoet met densiteit 40kg/m! plat horizontaal startsnelheid geplooid gestrekt Op kuitrol snel 32,6 39,84 40,14 traag 22,78 32,6 29,34 snel 36,02 43,52 40,28 traag 19,42 30,12 25,4 snel 34,06 42,02 33,52 traag 22,58 32,3 26,58 snel 31,3 41,52 32,86 traag 18,68 29,72 23,36 Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Gewicht persoon 94 kg Type matras Type glijzeil (lengte/breedte) Handi-slide 122cm/71cm HandyTube 140cm/140cm Haelvoet met densiteit 40kg/m! plat horizontaal startsnelheid 3/3 geplooid gestrekt Op kuitrol snel 30,94 37,1 31,96 traag 15,6 27,66 19,32 snel 30,48 35,7 26,54 traag 15,26 20,86 14,38 Trekrichting 12

Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Gewicht persoon 94 kg Type matras Type glijlaken (lengte/breedte) Tempur met densiteit 85kg/m! plat horizontaal startsnelheid geplooid gestrekt Geen glijzeil snel 54,06 60,9 Hyperglide 130cm/70cm traag 44,52 50,2 snel 34,16 35,04 traag 20,44 24,46 snel 37,2 40,4 traag 24,36 30,46 Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Gewicht persoon 94 kg Type matras Type glijzeil (lengte/breedte) Alternateringsmatras alfa-excell plat horizontaal startsnelheid geplooid gestrekt Geen glijzeil snel 48,64 51,2 Hyperglide 130cm/70cm Handi-slide 122cm/71cm traag 40,62 46,14 snel 28,62 32,62 traag 18,78 23 snel 33,82 39,1 traag 23,16 30,54 snel 27,8 29,2 traag 14,94 23,14 13

Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Gewicht persoon 94 kg Type matras Alternateringsmatras alfa-excell Trendlenburg + hoofdeinde 30 Type glijzeil (lengte/breedte) startsnelheid geplooid Geen glijzeil snel 38,98 Hyperglide 130cm/70cm Handi-slide 122cm/71cm traag 34,38 snel 23,04 traag 17,28 snel 25,94 traag 16,48 snel 19,44 traag 13,26 Hogerop in bed schuivend, trekkracht zijkant, bijv bij wisselhouding Gewicht persoon 94 kg Type matras Type glijzeil (lengte/breedte) Alternateringsmatras alfa-excell Plat horizontaal startsnelheid Via zijlig, benen plat voor WH Passieve persoon Geen glijzeil snel 50,66 Hyperglide 130cm/70cm Handi-slide 122cm/71cm traag 41,02 snel 21,88 traag 14,16 snel 29,52 traag 19,44 snel 27,66 traag 19,32 14

Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Type matras geplooid Tempur met densiteit 85kg/m! plat horizontaal Gewicht persoon startsnelheid glijzeil geen 60 kg snel 23 40,84 traag 15,98 28,5 78 kg snel 39,2 49,04 traag 24,48 40,44 94 kg snel 37,2 54,06 traag 24,36 44,52 118 kg snel 46,84 53,58 traag 27,42 37,46 Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Type matras geplooid Tempur met densiteit 85kg/m! Trendlenburg met hoofdeinde 30 Gewicht persoon startsnelheid glijzeil geen 60 kg snel 20,76 30,38 traag 9,56 19,26 78 kg snel 26,02 44,94 traag 15,8 35,04 118 kg snel 37,86 51,06 traag 19,06 41,32 15

Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 geplooid Type matras Alternateringsmatras alfa-excell plat horizontaal Gewicht persoon startsnelheid glijzeil geen 78 kg snel 32,98 51,48 traag 18,54 38,92 94 kg snel 33,82 48,64 traag 23,16 40,62 118 kg snel 47,28 66 traag 36,96 60,08 Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 geplooid Type matras Alternateringsmatras alfa-excell Trendlenburg + hoofdeinde 30 Gewicht persoon startsnelheid glijzeil geen 78 kg snel 28,16 39,16 traag 13,22 28,84 94 kg snel 25,94 38,98 traag 16,48 34,38 118 kg snel 40,66 58,04 traag 28,06 51,86 16

Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 2 uitvoering met 2 hvl, getal gemeten bij 1 hvl Type matras geplooid Tempur met densiteit 85kg/m! plat horizontaal Gewicht persoon startsnelheid glijzeil geen 78 kg snel 19,06 29.08 traag 11,14 21,6 Trendlenburg met hoofdeinde 30 78 kg snel 15,84 23,32 traag 11,08 20,56 118 kg traag 20,76 - Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 2 uitvoering met 2 hvl, getal gemeten bij 1 hvl geplooid Type matras Alternateringsmatras alfa-excell plat horizontaal Gewicht persoon startsnelheid glijzeil geen 78 kg snel 28,88 43,58 traag 18,46 32,86 Trendlenburg met hoofdeinde 30 78 kg snel 25,2 34,4 traag 16,66 26,54 17

Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Volledig plat Type matras Alternateringsmatras alfa-excell plat horizontaal Gewicht persoon startsnelheid glijzeil geen 78 kg snel 38,76 53,98 traag 28,7 46,48 Trendlenburg met hoofdeinde 30 78 kg snel - 44,52 traag - 35,28 Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Type matras Volledig plat klassieke mousse matras plat horizontaal Gewicht persoon startsnelheid glijzeil geen 78 kg snel 32,98 47,24 traag 18,36 37,08 Trendlenburg met hoofdeinde 30 78 kg snel 24,08 35,6 traag 18,78 23,98 18

Hogerop in bed schuivend, trekkracht richting 1 Gewicht persoon Type matras Type glijlaken (lengte/ breedte) Lopital handysheet long M 185cm/90cm Arjo maxislide sheet XL 198cm/107 cm 94 kg Haelvoet met densiteit 40kg/m! plat horizontaal Opstelling glijlaken startsnelheid 2 lkns 1 lkn Sit 1 Sit 2 snel 33,04 44,6 45,56 40,64 traag 20,32 32,74 33,4 27,2 snel 31,88 50,76 47,36 42,16 traag 20,98 39,36 38,08 30,32 1 lkn: pat ligt op glijlaken, Sit1: pat op steeklkn en dan op glijlaken met gestrekte benen, Sit 2: pat op steeklkn en dan op glijlaken met geplooide benen en voeten niet op glijlaken Pallet dozen Verplaatsen van pallet met 872 kg netto baxters, gemiddelde kg kracht nodig om te verplaatsen Rappe start Trage start met NMA duwen 25,84 20,6 trekken 30,88 19, 18 19

Overzicht!! Opzet onderzoek!! Resultaten onderzoek!! Conclusies!! Toepassingen in het ziekenhuis Conclusies!! Is het gebruik glijzeil steeds nodig?!! Ja, enkel niet bij patiënt met LG van 60 kg en minder LG, maar steeds met gebruik van NMA om trage startsnelheid te creëren!! Is er verschil tussen de verschillende merken en types?!! Toch verschil, maar niet mega groot!! Grootste verschil!! in al of niet gebruik van glijzeil!! gebruik NMA, om trage start te bekomen!! Positie bed!! Met 1 of 2 uitvoerenden 20

Conclusies!! Hoe meer decubituspreventie aanwezig in vorm van zachte bedsystemen, hoe meer risico er is voor grote trekkrachten bij verplaatsing!! Hoe zwaarder de patiënt, hoe meer combinatie van glijzeil, trage snelheid, positie bed, 2 hvl nodig is om veilig te kunnen blijven werken!! Steeds zijn 2 gladde lagen nodig bij glijlakens!! Plooien van benen of laten zweven doet trekkracht dalen!! Nek-schouder en ellebogen zijn lichaamsdelen die meer belasting kunnen ondervinden dan lage rugzone!! Aandacht voor correct uitgevoerde procedure, indien niet: risicotoename nek-schouderlast Conclusies!! Keuze glijzeil!! Niet enkel door glijcapaciteit!! Prijs!! Onderhoud!! Levensduur!! Stevigheid van stof!! Gebruiksvriendelijkheid!! Grootte!! Type toepassing!! 21

Overzicht!! Opzet onderzoek!! Resultaten onderzoek!! Conclusies!! Toepassingen in het ziekenhuis Toepassing: glijzeilen!! Aankoop glijzeilen:!! Onbeperkt, volgens noodzaak per afdeling!! Bijv op IC: elke patiënt ligt er 24/24 op glijzeil!! Elke afdeling is voorzien en kan bijbestellen!! Verschillende types volgens toepassing per afdeling!!verpleegafdelingen: hyperslide 134/74cm!!Op radiologie: hyperslide 200/74cm!!Op endoscopie/ok: type voor buiklig!!op OK: lopital 140/140 cm om te verbedden bij bepaalde houdingsgebonden ingrepen 22

Toepassing: opgestelde richtlijnen!! Richtlijnen in ziekenhuis:!! Bij patiëntgewicht >85kg: steeds glijzeil mee naar operatiezaal!! Bij passieve patiënten: steeds glijzeil gebruiken voor hogerop plaatsing in bed en voor wisselhouding bij decubituspreventie!! Op IC: glijzeil gebruiken voor plaatsing RX plaat om RX thorax te nemen!! Aanpassing van bed-trendlenburg, met combinatie van glijzeil en actieve medewerking van patiënt voor hogerop plaatsing!! Uitwerking procedures met verplicht gebruik van glijzeil bijv bij transfer van ruglig naar buiklig Toepassing: opleiding!! Opleiding!! In 05 elke verpleegkundige heeft opleiding gekregen van gebruik glijzeil en procedures!! Jaarlijks nieuwe verpleegkundigen opleiding met uitleg over glijzeil 23

Toepassing: bij renovatie!! Bed centrale opstelling!! Ruimte aan hoofdeinde bed!! Geen plaatsing tegen muur!!bijv. op IC 80cm ruimte!!voor plannen nieuw ziekenhuis: bedopstelling 40 cm van muur om torsie rug te mijden Vragen-discussie Van harte dank Lieven Maertens LMaertens@hhr.be 24