Inkomstenbelasting winst 5 programma Staken onderneming Stakingsaftrek Stakingswinst Doorschuiven Staking en de fiscale oudedagsreserve Oefeningen 1 Enkele begrippen 1 van 3 Staken Ondernemer stopt de exploitatie van een onderneming of een zelfstandig deel daarvan voor zijn rekening en risico. Stakingswinst Deel van de winst boven som van alle jaarwinsten. Tot stakingwinst behoren o.a. de vrijvallende fiscale reserves en een eventuele desinvesteringsbijtelling. Activa en passiva privé waarde in het economisch. Verschil tussen WEV en boekwaarde is deel stakingswinst. Voorbeeld Anja staakt haar onderneming en brengt de auto over naar privé. De boekwaarde was 5.000 en de WEV 9.000. De stakingswinst bedraagt 4.000. 2 Enkele begrippen 2 van 3 Overdrachtsprijs Vergoeding voor de in het bedrijf aanwezige en overgenomen activa, stille reserves en goodwill minus de overgenomen passiva. Stille reserves Waarde in economisch verkeer is hoger dan boekwaarde. Goodwill Meerwaarde die een bedrijf heeft als bestaand bedrijf (going concern) boven de som van de delen (WEV). 3 1
Enkele begrippen 3 van 3 Stakingsaftrek De stakingsaftrek van art. 3.79 verlaagt de stakingswinst. Een ondernemer heeft in zijn leven recht op max. 3.630 (once in a lifetime). Voorbeeld Totale stakingsaftrek 3.630 Af: reeds genoten stakingsaftrek bij verkoop eerste onderneming in 2003 2.320 -/- Restant stakingsaftrek beschikbaar bij staken 2 e onderneming 1.400 4 Stakingsaftrek In twee situaties recht op stakingsaftrek: a. bij behalen positieve stakingswinst b. bij afname van de FOR na een geruisloze doorschuiving als zonder die geruisloze doorschuiving sprake zou zijn van staking. Er bestaat een faciliteit waardoor het in een aantal situaties mogelijk is een onderneming over te dragen zonder met de fiscus af te rekenen. De ondernemer die voortzet, neemt de onderneming fiscaal tegen boekwaarde over. De stakende ondernemer behaalt dan geen stakingswinst. Doordat er geen ondernemingsvermogen meer is, moet hij afrekenen over de FOR. De stakingsaftrek komt nu in mindering op die winst die ontstaat door het vrijvallen van de FOR zie ook volgende les.. 5 Stakingswinst + Boekwinst bij verkoop 500.000 + Vrijval egalisatiereserve 30.000 + Vrijval herinv.reserve 22.000 + Desinvesteringsbijtelling 8.000 + Vrijval fisc. oudedagsreserve 113.630 = Stakingswinst 672.630 -/- Stakingsaftrek - 3.630 Stakingswinst voor MKB 669.000 -/- MKB-winstvrijstelling - 93.660 = Belastbare stakingswinst 575.340 (Dit begrip vind je niet in de wet!) 6 2
Oefening 1 1 van 2 eindbalans 100.000 Eigen Pand vermogen 140.000 Overige activa 250.000 Fisc. Oudedagsreserve 15.000 Kostenegalisatiereserve 5.000 Hypotheek 40.000 Schulden 150.000 Totaal 350.000 Totaal 350.000 Gina verkoopt haar onderneming. Op de balans staan o.a. een pand ( 100.000), een auto ( 5.000) en een kostenegalisatiereserve ( 20.000). De koper betaalt 400.000 voor het pand en 150.000 voor de goodwill. Gina houdt de auto (WEV 8.000) zelf. De overige activa gaan tegen boekwaarde over. I.v.m. de vervreemding van activa is Gina een desinvesteringsbijtelling van 5.000 verschuldigd. Gina heeft niet eerder een onderneming gestaakt. Gevraagd Bereken (1) de stakingswinst en (2) de belastbare stakingswinst. 7 Oefening 1 2 van 2 Uitwerking Omschrijving + Opbrengst pand 400.000 -/- Boekwaarde 100.000 -/- Populair = Stille reserve in pand 300.000 + Opbrengst auto 8.000 -/- Boekwaarde auto 5.000 -/- = Stille reserve in auto 3.000 + = Boekwinst bij verkoop 303.000 + Goodwill 150.000 + Vrijval herinvesteringsreserve 5.000 + Desinvesteringsreserve 5.000 + = Fiscale stakingswinst 463.000 + Vrijval fisc. oudedagsreserve 15.000 + = Stakingswinst (populair) 478.000 -/- Stakingsaftrek 3.630 -/- 474.370 -/- MKB-winstvrijstelling (14%) 66.412 -/- = Belastbare stakingswinst 407.958 8 Staking van de onderneming Wanneer bedrijfsbeëindiging; overdracht/overgang onderneming aan een derde door: verkoop van de onderneming; inbreng van de onderneming in een samenwerkingsverband; toetreden van een nieuwe firmant tot een bestaande VOF; overlijden van de ondernemer; ontbinding van een huwelijksgemeenschap. overdracht aan eigen BV; bedrijfsbeëindiging door overheidshandelen; emigratie (Ali verhuist naar België, blijft ondernemer in NL). 9 3
Overlijden van de ondernemer Artikel 3.58 1. Bij het staken van een onderneming door het overlijden van de belastingplichtige, wordt, ( ) het vermogen van de onderneming geacht ( ) te zijn overgedragen aan degene aan wie het krachtens erfrecht of huwelijksvermogensrecht toekomt en wel tegen de waarde die in het economische verkeer Dus: fictieve overdracht direct voorafgaand aan overlijden overgang op erfgenamen geen staking voor desinvesteringsbijtelling overgang tegen waarde economisch verkeer (WEV) tenzij... (zie volgende dia) 10 Woning is hoofdverblijf gezinsleden Artikel 3.58 2. Voor de toepassing van het eerste lid wordt de waarde in het economische verkeer van een woning die ( ) als hoofdverblijf ter beschikking blijft staan ( ) gesteld op 60% van de woningwaarde. Dus: woning = hoofdverblijf? Ja niet tegen WEV maar tegen 60% WOZ-waarde Voorbeeld Weduwe die in een tot het bedrijfsvermogen behorende bovenwoning blijft wonen. Alle overige activa en passiva gaan altijd tegen WEV naar privé over. 11 Doorschuiven 1 van 2 Situatie Erfgenamen willen de onderneming voortzetten. Probleem Afrekenen met de fiscus maar geld zit in de onderneming. Afrekenen leidt tot liquiditeitsproblemen. Oplossing Doorschuiven. Artikel 3.62 1. Artikel 3.58 vindt geen toepassing ( ) waarmee een of meer ( ) de onderneming rechtstreeks voortzetten of mede voortzetten, mits degenen die de onderneming voortzetten of mede voortzetten dit bij de aangifte van de overleden belastingplichtige verzoeken. 12 4
Doorschuiven 2 van 2 Eisen De voortzettende erfgenamen: moeten er gezamenlijk om verzoeken; zetten onderneming op basis huidige boekwaarde voort; bepalen de winst volgens dezelfde regels als erfater (dus ook voortzetten regels goedkoopmansgebruik en bestendige gedragslijn erflater); moeten wel afrekenen over de FOR (FOR is met de persoon van de ondernemer verbonden). 13 Ontbinding huwelijk 1 van 2 Probleem Bij gemeenschap van goederen is elke partner voor 50% gerechtigd tot het ondernemingsvermogen. Bij einde huwelijk komt er een knip in het vermogen. Oplossing Art. 3.59 lid 1: helft van de onderneming wordt (fictief) gestaakt; de ondernemer koopt deze helft van zijn/haar expartner tegen WEV. Nieuw probleem Staken leidt tot afrekenen met fiscus over stakingswinst. Dit leidt vaak tot liquiditeitsproblemen. 14 Ontbinding huwelijk 2 van 2 Oplossing Art. 3.59 lid 2: bij echtscheiding verplicht doorschuiven. Voorbeeld Gerard en Ans wonen boven hun Doe-het-zelf-winkel. Het pand staat voor 55.000 in de boeken waarvan 25.000 voor het woongedeelte. De WOZwaarde van het pand is 475.000, te splitsen in 300.000 voor de winkel en 175.000 voor de woning. De WEV bedraagt 500.000, waarvan 180.000 voor de bovenwoning. Gerard krijgt een ongeval en overlijdt. M.u.v. het pand worden alle bedrijfsactiva 60.000 boekwinst verkocht. Ans blijft boven de winkel wonen. Stakingswinst op verkochte activa 60.000 op winkelgedeelte 320.000 -/- 30.000 = 290.000 op woongedeelte 60% van ( 175.000 -/- 25.000) = 90.000 + totaal 440.000 15 5
Staking + start nieuwe onderneming Voor de stakingswinst kan geen herinvesteringsreserve worden gevormd; verplicht fiscaal afrekenen. Ondernemer wil een nieuwe onderneming starten heeft door fiscaal afrekenen onvoldoende vermogen. Oplossing: fiscus legt conserverende aanslag op art. 3.64 IB Eis: ondernemer start nieuwe onderneming binnen 12 mnd. Faciliteit: stakingswinst mag op waarde nieuwe onderneming worden afgeboekt + leidt tot afboeken conserverende aanslag. 16 Staking en FOR 1 van 2 Verplichte afname art. 3.70 IB Ondernemer staakt zelfstandig deel van de onderneming. Is FOR (na dotatie) > ondernemingsvermogen 31-dec? Ja verschil verplicht aan winst toevoegen IB-heffing over vrijval. Oplossing art. 3.128 IB Tot bedrag FOR-vrijval kan lijfrente worden gekocht; de premie is een uitgave voor inkomensvoorz. ex art. 3.128 IB. verlaagt inkomen uit werk en wonen, geen heffing. 17 Staking en FOR 2 van 2 Overlijden leidt tot fictieve staking Na staking is ondernemingsvermogen nihil. verplichte afname FOR + IB-heffing over vrijval FOR. Twee oplossingen Art. 3.128 IB Nabestaanden kopen alsnog direct ingaande lijfrente. De betaling wordt aan overleden ondernemer toegerekend. Gevolg: tegenover vrijval staat uitgave inkomensvoorziening. Art. 3.129 IB Voor (rest) stakingswinst wordt een lijfrente gekocht. De betaling wordt aan overleden ondernemer toegerekend. Premies zijn onder voorwaarden aftrekbaar zie 3.129-2 IB De bij 3.128 IB gebruikte ruimte komt in mindering op schema aftrekbedragen 3.129-2 IB. 18 6
Oefening 2 Johan verkoopt zijn onderneming aan een derde. Op de balans staan o.a. de volgende posten: een kantoorpand 150.000; een personenauto van 20.000; een egalisatiereserve van 30.000; een fiscale oudedagsreserve van 42.000. Alle bedragen zijn boekwaarde. De koper betaalt 300.000 voor het pand en 200.000 voor goodwill. Johan brengt de auto (WEV 25.000) naar privé over. De overige activa en passiva worden tegen boekwaarde verkocht; desinvesteringsbijtelling 10.000. Gevraagd Hoe groot is de belastbare stakingswinst? 19 Uitwerking oefening 2 Antwoord Omschrijving Populair + Goodwill 200.000 + Stille reserve in pand 150.000 + Stille reserve in auto 5.000 + = Boekwinst bij verkoop 355.000 + Vrijval kostenegalisatiereserve 30.000 + Desinvesteringsreserve 10.000 + = Fiscale stakingswinst 395.000 + Vrijval fisc. oudedagsreserve 42.000 + = Stakingswinst (populair) 437.000 -/- Stakingsaftrek 3.630 -/- 433.370 -/- MKB-vrijstelling (14%) 60.672 -/- = Belastbare stakingswinst 372.698 20 Oefening 3 Johan (35) verkoopt zijn onderneming per 31 december aan een derde. Op 1 januari van dat jaar bedraagt de FOR 85.000. De stakingswinst excl. FOR bedraagt 125.000. Hij wil een direct ingaande stakingslijfrente bedingen bij een verzekeraar. Hij heeft eerder voor 15.000 aan lijfrentepremies ten laste van zijn belastbaar inkomen gebracht. Gevraagd Tot welk(e) bedrag(en) is/zijn de betaalde lijfrentepremies als uitgaven voor inkomensvoorzieningen aftrekbaar? 21 7
Uitwerking oefening 3 De FOR kan in een lijfrente worden omgezet. De premie is volgens art. 3.128 IB als betaling voor een inkomensvoorziening aftrekbaar. Ook de (rest van de) stakingswinst kan in een lijfrente worden omgezet. Daarbij gelden wel voorwaarden, o.a. maxima voor de premieaftrek. De aftrek is de laagste van: 125.000 (stakingswinst excl. FOR); 221.537 -/- 85.000 (FOR) -/- 15.000 (premies) = 121.537. Opmerkingen Wij spreken wel van omzetten maar dit is feitelijk onjuist. Tegenover de stakingswinst komt een even grootte aftrekpost (afdeling 3.7 heet niet voor niets Uitgaven voor inkomensvoorzieningen). Doordat beiden tot box 1 behoren, mogen zij met elkaar worden verrekend. Let op: de aftrek geldt alleen als de ondernemer een lijfrente koopt. Als de ondernemer niet de gehele stakingswinst maar een deel ervan gebruikt, mag hij het betaalde bedrag in aftrek brengen. 22 EINDE 23 8